یادداشت‌های نرگس خالقی (33)

          این دختره‌ی سبکسر مغرور و بی‌عقل: اسکارلت اوهارای تارا!

برباد رفته داستان ۱۶ سالگی تا ۲۸ سالگی این دختره. و فکر اینکه به اندازه‌ی ۱۲ سال باهاش حرص خوردم اعصابم رو متشنج می‌کنه.
اسکارلت در دوران صلح عاشق اشلی ویلکز میشه و همون صفحات ابتدایی کتاب متوجه میشه که قراره اشلی با ملانی هامیلتون دختر خاله‌ش ازدواج کنه. 
اسکارلت جنگجو، وارد تقلا و تلاش میشه تا شکست نخوره.
از طرفی جنگ شمال و جنوب آمریکا شروع میشه و دختر نازپرورده‌ی الن و جرالد با سختی های دومینوواری روبه‌رو میشه و باید پوست بندازه. 
شاید مثبت‌ترین ویژگی‌ش همین جنگجو بودنش باشه که تا صفحات آخر کتاب هم ادامه داره. و امیدوارم می‌کنه بتونم فکر کنم که تو صفحات نانوشته‌ی بعدی ورق رو برگردونه و دیگه برباد رفته نباشه. هرچند گوشه‌ی ذهنم یکی میگه امیدت سرابه.
البته کنار این جنگجو بودن حماقت های زیادی انجام میده که شاید بزرگ‌ترینش ندیدن آدم‌های خوب و حامی اطرافش باشه.
با همه‌ی اینا کی می‌تونه ادعا کنه تو زندگی‌ش از این حماقت‌ها نداشته؟! این یعنی قطعا باهاش همذات پنداری می‌کنین. هرچند اصلا دلتون نمی‌خواد شبیه‌ش باشین.

کتاب رو توصیه می کنم؟! البته! 
از صفحات زیادش نترسید، کلماتش غرق‌تون می‌کنه، باهاش حرص می‌خورین، فحش می‌دین، احساساتی می‌شین و اشک می‌ریزین. 
اینو منی میگم که با کمتر کتابی همچین رابطه‌ای می‌گیرم. 


        

          هزار و صد و اندی صفحه را این دو ماه جرعه جرعه سرکشیدم. پیامبر اسلام ، محمد(ص) اسمی که خودمان را بهش منصوب می کنیم و مسلمانی مان را به او گره می‌زنیم. اما کمتر از چیزی که باید می‌شناسیم اش، و کمتر از شناخت‌مان سیره و اخلاق و رفتارش  را الگو می‌کنیم.
با این کتاب زندگی کردم. همراه پیامبر متولد شدم ، امین مردم ماندم، به معراج رفتم و... و در نهایت گریه کردم و با رفتنش از جهان غم‌دار شدم. 

باشد که بیش از پیش در راه و مرامش زندگی کنیم...
        

          این دومین کتابی ست که از محمود می‌خوانم.
تقریبا عادت کرده‌ام که تو کتاب‌هایش دنبال ماجرا و خط سیر تحولی پررنگی نگردم.
« در حال زندگی کردن» اگر قرار بود در قالب کتاب باشد، قطعا کتاب‌های محمود  می‌بود. 
احمد محمود عجله ندارد. دنبال رسیدن به نتیجه‌ای نیست، در مواجهه  با متن هایش «بعدش چی؟» سوال خوبی نیست و اغلب هم بی جواب می‌ماند.  نویسنده فقط روایت می‌کند. روزمره ها را با حوصله توصیف می‌کند و تصویر می‌سازد.
تمام کتاب توصیفی‌ست از روزهای اول جنگ در اهواز. بدون اوج و حضیض. بدون اتفاق خاص داستانی.
ارزش کتاب برای من به‌خاطر نگاه نویی بود که از جنگ می‌دهد. روایت از مردمانی که نه حماسی بودند نه دفاع مقدسی. مردمانی که وسط هاگیر واگیر جنگ دنبال امنیت و زندگی بودند. نه انقلابی بودند نه ضد انقلاب. معمولی بودند و زندگی معمولی حداقلی را می‌خواستند. چیزی که ازشان دریغ شد. چیزی که با رفتن از شهر هم نصیب‌شان نشد.
اگر حوصله‌ی خواندن ۳۲۹ صفحه توصیف دردناک را دارید سراغش بروید. اگر دنبال داستانی هیجان انگیز و نبض‌دار می‌گردید، راضی‌تان نمی‌کند.
        

          عنوان کتاب همان اول موضوع را مشخص کرده‌است : نازایی
همیشه علاقه ام به بچه‌ها منحصر در خوش‌اخلاقی ها و شیرین کاری هایشان بوده و هست ، به محض بدخلقی و اسکی رفتن روی اعصاب و روان بزرگترها_ که اتفاقا خیلی هم مهارتش را دارند_ ازشان بیزار می‌شوم. با این وجود نگاهم به زن‌های نازا با غمی عمیق درآمیخته. نازایی صرفا ناتوانی از بچه داشتن نیست. درد بزرگتر خواستن و نتوانستن است. تمام مشکلات زندگی انسانی با خواستن و تلاش کردن حل می‌شود. بی‌پولی، چالش ازدواج، شغل ، روابط زناشویی و... رگه‌هایی مخلوط از جبرند و اختیار. ناباروری اما الزاما با تلاش حل نمی‌شود. بهتر بگویم کمترین تأثیر را تلاش دارد. این نقطه‌ای ست که از تمام مشکلات زندگی جداش می‌کند. 

مقدمه کتاب  همان ابتدا تیر خلاص را زد و حسابی پاگیرم کرد. جستارها‌ همه درد بودند و امید. خیلی جاهای کتاب گریه م را درآورد. بغض را چپاند تو گلوم. و خیلی جاهای دیگر به همت بلند نویسنده آفرین گفتم.  دائما می‌گفتم من اگر جای نویسنده بودم تا چندسالگی تلاش می‌کردم؟ 
گورهای بی سنگ کمترین خاصیتش دیدن بی واسطه‌ی چالش‌های یک زن نابارور است. بخوانیدش و اگر زوج ناباروری دور و برتان دیدید با ملاحظه‌ی بیشتری حرف‌ها را بیرون بریزید.
        

          جلد چهارم از مجموعه سرگذشت استعمار سراغ کشیش‌ها رفته و نقش کلیسا و مبلغین مذهبی در استعمار رو به تصویر کشیده.
کشیش‌ها با ظاهری مهربان به رفع مشکلات مردم کشورها مشغول می‌شدند و در باطن فرهنگ ، زبان و دین خودشون رو به مردم منتقل می‌کردند.
هرچند خیلی از موارد با چاشنی زور هم همراه بوده. مثلا در سودان  بیمارستانی تأسیس می‌کنن که اگر مردم با زبان بومی حرف میزدن درمان نمی‌شدند... only انگلیسی.
و این همه‌ی ماجرا نیست.
کشیش‌ها وظیفه‌ی جاسوسی برای دولت‌هاشون رو هم داشتند. اونا وظیفه داشتن تا زیرساخت‌های کشورها، فرهنگ مردم، چالش ها و راه‌های نفوذ رو پیدا کنند و به دولت‌های اروپایی گزارش بدن. اینجوری راه غارت و استعمار با خطای کمتری باز می‌شد. 
        

          نویسنده سعی کرده با نگاه امنیتی به وقایع قبل از عاشورا نگاه کنه. ایده جالبی بود ولی پرداخت نسبتا ضعیفی داشت. شخصیت ها درست معرفی نشدن و خود شخصیت ضحاک هم ضعیف بود. ( تمام طول داستان کسانی که از امام جدا شدند رو سرزنش می‌کنه و در نهایت خودش امام رو رها... انگار کل داستان نویسنده افکار خودش رو گفته و صفحه آخر یادش اومده باید از نگاه ضحاک صحبت کنه)

و البته این نکته که نگاه صرف امنیتی به موضوعی کاملا تربیتی باعث شده خیلی از زوایای حرکت امام دیده و گفته نشه. ائمه ای که اعتقاد راسخ داریم حجج الله هستند و با فطرت و رشد انسان ها خیلی بیشتر کار دارند تا مسائل امنیتی و منافع شخصی.

در کل اثری نیست که با نخوندنش چیزی رو از دست بدین. 
        

          «ویرانه های من » شما رو به زخم ها و دردهایی میبره که روزها تلاش کردین فراموش شون کنین. دست تون رو میگیره و وسط رنج ها میگذاره و مجبورتون می‌کنه جوری بهشون نگاه کنین که هیچ وقت نکردین. 
با همه ی این ها چرا دوستش داشتم؟ نمی دونم! شاید به قول خواهرم که همیشه بهم می گفت:« خودآزاری داری و درد رو  برا خودت غلیظ تر از اونی که هست می کنی.»
شاید هم به خاطر همذات پنداری با مفاهیمیه که هیچ وقت جرأت  نمی کنیم تنهایی بهشون فکر کنیم. شاید هم از جسارت نویسنده خوشم اومده باشه...

در کل به جز یکی دو جا باهاش کیف کردم.

        

          کتاب « سفرنامه است و سفرنامه نیست. سفرنامه است چون به هرحال ،سفر و وقایع سفر را روایت می کند؛ و سفرنامه نیست چون نویسنده، خلاف سنت سفرنامه های متعارف، به جای هیجان زدگی و عجله برای رسیدن، هرجا مجالی بیابد از هیاهوی جهان و شتاب سفر کناره می گیرد.»

این ادعای ناشر راجع به کتاب است.
به من این نگاه را داد که با کتابی ژرف از معانی همراهم. چیزی که ذهن فلسفه یاب من را همان ابتدا  قلقلک می داد.
دو فصل اول را که خواندم همه چیز سریع اتفاق افتاد. نویسنده نه روی وقایع و نه روی افکار مکث نکرد. 
ادامه دادم شاید جایی نیش ترمزی داشته باشد و حداقل مرا با افکارش بهتر آشنا کند. یک جاهایی همین که خودم را با نگاه نویسنده همراه می دیدم و داشتم سر تکان می دادم که بله بله  بفرمایید... پاراگراف قطع می شد و از افکار سراغ خاطرات با آدم ها می رفت. و باز همین که میخواستم آدم ها را بشناسم و احساسشان کنم پاراگراف می پرید روی مفهومی که پیشتر قطعش کرده بود.

در کل کتاب مخلوط ناهمگونی است از سفر، همسفران و روایتی نپخته از مفاهیمی مثل مرز، عشق، مرگ، توکل، امنیت، حاجت‌مندی ، خودتحقیری و.... 

صفحه ی انتهایی  کتاب، نویسنده خود به این آش شوربایی که نوشته اعتراف می کند که:
« گاهی ساعت ها می گذرد و من از پای لپ تاپ تکان نمیخورم. بهت زده ام. ضربه های پشت هم گیجم کرده. باید همه را بنویسم. اگر ننویسم فرو می پاشم. اگر نگویم خفه می شوم. ..»

خانم الیاسی عزیز هیچ اشکالی ندارد آدم ها زمانی که مغزشان دارد می ترکد بنویسند و رها شوند. ولی لطفا شما و نشر محترم اطراف در نظر داشته باشید که مخاطب با این هزینه های بالای  کتاب انتظار متن شسته رفته تری داشته باشد. نه تنها یک بارش فکری نپخته.
        

          کتاب روایت غیر خطی از زندگی بانو حدیث مادربزرگ امام زمان هست.
فرم و نثر کتاب همان اول توی ذوق می زند.  نحوه ی شروع کتاب و پرداختن به شخصیت ها تصنعی ست. تا آخر کتاب خواننده با غم و شادی شخصیت ها همزادپنداری نمی کند.

سه ستاره را فقط برای محتوای کتاب دادم. جمع آوری احادیث و منابع تاریخی  از سه امام آخر قطعا سخت بوده.
با همه ی این ها جذابیت دانستن از زمانه ای که کمتر شنیده ایم مخاطب را تا آخر کتاب  می برد. 
        

          «بندها» روایتی از خود خود زندگی ست. 
خیانت! واژه ای که زیاد شنیده ایم. داستان های زیادی هم درباره اش خوانده ایم. احتمالا فیلم و سریال هم ازش دیده ایم. «بندها» اما رنگ و بوی دیگری دارد. 
اگر قضاوت های اخلاقی در مورد آدم ها را کنار بگذاریم، با تمام چهار نفر اعضای خانواده ی مینوری همذات پنداری خواهیم کرد.
کنار واندا ایستادم. عصبی شدم. دلم میخواست خرخره ی آلدو را بجوم. اگر میشد مسئولیت پذیری را بهش حناق میکردم. ولی درست در نقطه مقابل واندا ، هرگز اجازه ی برگشت به آلدو نمی‌دادم.
کنار آلدو ایستادم. لذت خلاصی از دست همسری کنترل گر را چشیدم. کنار لیدیای آرام و خوشحال حس خوشبختی کردم. آزادی از هر قیدی را مزه مزه کردم. پشیمانی و عذاب وجدان خواب و خوراکم را گرفت. فکر بچه هایم _آنا و ساندرو_ شب ها بیدار نگه ام داشت.
در نهایت کنار آنا و ساندرو ایستادم. خشم فروخورده! دلسوزی همدلانه! توجیه و کنجکاوی از رفتار واندا و آلدو! حسرت یک زندگی معمولی! 
خرابکاری! 
خرابکاری!
و خرابکاری!
نفسم را بیرون می دهم. به بندهای بین خودم و دیگران زندگی ام فکر می کنم. 
به هزینه ی آزادی.
به هزینه ی تعهد.
«بندها» روایت یک خیانت هست و نیست. روایت خیانت هست ولی نه آن طور که تا الآن خوانده ایم و دیده ایم.
«بندها» خود خود زندگی ست.
        

          شکار انسان ،جلد سوم از مجموعه سرگذشت استعمار که خیلی تلخ و عذاب آور بود.
اروپایی هایی که  زمین های وسیع قاره آمریکا رو کشف کردند با چالش بزرگی روبه رو شدند:« چطور از  زمین های حاصلخیز این قاره  ثروت تولید کنیم؟»
 و جوابش یک کلمه بود: با برده داری! 
و اینجوری شد که  پای سیاهان آفریقا در آمریکا باز شد. 
این جلد روایت مرحله ی بعد از استعمار یعنی استثماره. 
جا به جای کتاب سرشار از تهوع و تنفر بودم از تمدنی که داعیه ی حقوق بشر داره ولی رفتارش با انسان ها از حیوان هم کمتر بوده و البته هنوز هم هست.
        

          جلد دوم از مجموعه سرگذشت استعمار.
این جلد روایت جنگ استعمارگر ها با خودشونه. رقابت بین گرگ ها سر تعداد و چرب و چیلی بودن گوسفند ها. 
و البته ظهور انگلیس و پیشتازی ش بین رقبا.
بسی لذت بردم 
        

          و  بالاخره سه جلدی مدار صفر درجه رو تموم کردم.
مدار ، هفت سال قبل از انقلاب ۵۷ اهواز رو روایت می‌کنه. به عنوان یه جنوبی با لهجه و گویش کتاب خیلی ارتباط خوبی گرفتم  و برام شیرین بود.
داستان با بلعیده شدن بابو توسط کوسه شروع میشه. شروعی هیجان انگیز و میخکوب کننده. قلاب نویسنده همون صفحه اول جوری گیر می‌کنه که تا آخر جلد اول یک ضرب جلو رفتم.
جلد دوم رو با همین پیش فرض خوب از کتاب شروع کردم، ولی حاشا و کلا که اتفاق قابل توجهی بیفته. کتاب پر از خرده اتفاق های حوصله سربر بود جوری که هر چند روز یک بار سراغش می رفتم.
جلد سوم ماجراها کشش بیشتری پیدا کردن ولی نتونستن کسالت جلد دوم رو بشورن. فقط چون میخواستم ببینم آخرش چی میشه تندخوانی کردم و خوندم. 
قلم نویسنده توانمند و پر از نماده. بی پرده بگم از طعنه های نمادین کتاب به یکسری مسائل خوشم نیومد. 
در کل خیلی پیشنهادش نمیکنم. به وقتی که باید براش گذاشت نمی ارزید. 
        

          نثر روان و داستانی کتاب باعث میشه که وقایع رو گم نکنید.
علاوه بر مزیت های بالا کتاب کم حجم بود و دو روزه تموم شد.
اطلاعات مختصر و خوبی رو از شروع استعمار در قرن ۱۶ میلادی میده. برای نوجوان ها به شدت توصیه میشه و ترغیب شدم که سراغ  برخی از منابع کتاب برم و اطلاعات بیشتری از غرب وحشی به دست بیارم
        

          هولدن من رو به دوران نوجوانی م برد..
مغز پر سر و  صدا و احساسات متناقض.  از خوندنش بسی لذت بردم  .
خیلی جاهای کتاب هولدن خود سلینجر بود. آینه ای تمام از نویسنده.
در نهایت هم متوجه نشدم که جملات با خطاب مستقیم کتاب رو داشت به کی می گفت.

اگر از مدل  نوشتن جریان سیال ذهن خوشتون  میاد قطعا با این کتاب حال می کنین، اما اگر دنبال خوندن یه داستان شسته و رفته با ابتدا و انتهای مشخص هستین سراغش نرید.

        

          در واقع دارم با خودم کلنجار می روم که در مورد مرشد و مارگاریتا بنویسم...
آنقدر ذهنم را درگیر و آشفته کرده که نمی توانم ننویسم، و دقیقا به همین دلیل  اگر بنویسم متن آشفته ای بیرون می آید... 

شروع داستان جذاب و گیراست، نویسنده شما را با خودش همراه همراه می کند و این کشش تا اواسط کتاب ادامه دارد. شرارت «ولند» و همراهانش خوف عجیبی می دهد. برای منی که کتاب را روزها متنی و شب ها صوتی دنبال می کردم «بهیموت» و «کروویف» و «عزازیل» و «ولند» مهمان خواب شبانه ام می شدند و حتی یکی دوشب در اوج مخوف بودن خواب چشمم را هم ربودند.
نیمه ی دوم کتاب اما جذابیتش را برایم از دست داد. نمیدانم چرا آقای بولگاکف تصمیم گرفت محور شرارت تبدیل به خیر شود؟  آن جایی که ولند تنها در صورت آسیب نرسیدن به مردم مسکو(!!!) به بهیموت اجازه ی سوت زدن میدهد، لبخند تمسخر آمیزی گوشه ی لبم نشست. حتی در دلم گفتم :« مردک تو از همان اول پدر  ساکنان آپارتمان ۵۰ و تئاتر واریته و اهالی خیابان سادووایا را در آوردی حالا مثلا به کسی آسیب نرسد؟!»
بعد از نیمه ی اول جذاب کتاب بهترین قسمت داستان برای من بخش های مربوط به  یسوعا و پیلاطس بود.  
و کمترین جذابیت بخش های مرشد و مارگاریتا! اینکه تمام جنگ خیر و شر ، با عشق ( بخوانید تن فروشی به شیطان) به صلح تبدیل شود اصلا برایم قابل هضم نبود.

پ.ن: اگر میخواستید کتاب را بخوانید از همان ابتدا یک کاغذ و قلم کنار دستتان بگذارید و اسامی شخصیت ها و اسم مستعارشان، حرفه و اتفاق بزرگ آن شخصیت را بنویسید ، کتاب پر است از شخصیت هایی که در آخر همه در یک فصل جمع می شوند و برای درک بهتر وقایع مجبور به ورق زدن صفحات ابتدایی و میانی کتاب می شوید.
        

          خون خورده ماجرای زندگی و مرگ پنج برادر در دهه ی شصت رو  روایت می‌کنه . محسن مفتاح دانشجوی زبان عربی که هر شنبه سر مزار ۵ برادر می ره تا فاتحه و قرآن برای شادی روح شون بخونه و از این طریق رزق و روزی خودش هم تأمین بشه.

کتاب رو نپسندیدم.
اول . جای فعل و فاعل تو جمله های کتاب جابه جا بود که کتاب رو سخت خوان میکرد. استفاده از چنین جملاتی در صورت محدود قشنگه ولی اینکه تمام کتاب رو با این روش بنویسی خواننده رو عذاب میده.

دوم. توصیفات مرگ شخصیت ها حال بهم زن بود و تا آخر کتاب می گفتم این یکی رو چطوری میخوای نفله کنی و ... ( مدل توصیف نویسنده از مرگ ها مثل گانگستری بود که از خون و مرگ لذت میبره) 

سوم. تعداد شخصیت ها زیاد بود و پرداخت و تمایز دادن به شخصیت ها ضعیف. جوری که انگار همه ی شخصیت ها یک نفر بودند با اسم های مختلف. 

چهارم. داستان موازی روح خبیث خال دار قابل توجیه و ربط دار بود به ماجرای پنج برادر اما  روح شاعر آزادی خواه چیکاره بود تا آخر داستان؟!  

پنجم و آخر. صدای دندان قروچه های نویسنده در سراسر کتاب به گوش می‌رسید. نویسنده در نهادینه کردن پیامش در ناخودآگاه مخاطب اصلا موفق نبوده و کاملا شعاری و درهم و البته با خشم درونی خودش پیام رو آشکارا و به خودآگاه انتقال میده و این اثرپذیری و لذت بردن از داستان رو حیف و میل می‌کنه.

پ.ن: یه چیزی که تو کتاب خیلی رو مخ بود : «تاریخ پر است از...» هایی بود که هرچی به آخر کتاب نزدیک میشد بی محتوا تر و چرند تر میشدن
        

          روایتی منطقی و علمی و تماما بر اساس اسناد صهیونیستی و اسرائیلی برای اثبات غیرانسانی بودن رژیم اسرائیل.
برای مخاطبی که دنبال شناخت اسرائیل و ماهیتش بدون نگاه ایدئولوژیک هست به شدت مفید هست. هر چند به نظرم برای این منظور نیاز نبود که نویسنده  به یکسری اعتقادات ایدئولوژیک حمله کنه ، مثل ماجرای استر و مردخای، یا پیامبری و معجزات یوشع بن نون و یا ماجرای خروج بنی اسرائیل از مصر و ....

نکته ی دیگه ای که در مورد کتاب هست اینه که باید از قبل یکسری اطلاعات از ماجرای فلسطین داشته باشید تا بتونید با کتاب ارتباط بگیرید ، در غیر این صورت زمان خوندن باید دائما از مرورگرتون استفاده کنید تا یکسری وقایع رو دقیق تر بخونید و منظور نویسنده رو متوجه بشید.
        

          داستانی پرکشش از نوجوانی ساکن جزیره و البته  عاشق کشتی.
بارها و بارها در طول داستان شما رو شگفت زده و میخکوب می‌کنه و البته معتاد به ادامه دادن کتاب.
هیچ وقت فکر نمی‌کردم  طرف یک قاچاقچی مواد مخدر باشم ولی هنرمندی نویسنده باعث میشه دائما برای نادر و باندش نگران باشی.
خشونت و الفاظ  زشتی که شخصیت ها با هم صحبت میکردن در ابتدا برام دافعه داشت جوری که  یکبار کتاب رو رها کردم و دوباره برگشتم سمتش. در کل فضای مردانه ی کتاب غالبه.