یادداشت‌های زهرا سادات رضایی (101)

          نوشتن برایم سخت شده. یک تمرین عقب‌مانده و جسدِ بی‌جانِ دو متنِ ویرایش نشده، مانده رویِ دستم.
تصمیم گرفتم امروز بی‌‌وقفه بخوانم. شاید  قفل قلمم باز شود.
"بهار برایم کاموا بیاور" را انتخاب کردم. از مرحومه حسینیان. استادیارم توی بهخوان نوشته بود: "مریم حسینیان بلده فضایی بسازه که نتونید ازش دل بکنید" کتابخوانی ‌هم که توی ایتا دنبالش می‌کنم گفته بود:" اینکه رمان اولِ کسی نامزد جایزه‌ی گلشیری بشود اصلا و ابدا اتفاق ساده‌ای نیست و خب این اتفاق مهم برای مریم حسینیان رخ داده".
حالا چند ماه بعد از مرگ نویسنده من کلماتش را می‌خوانم. تا شاید بتوانم کلمات مرده‌ی ذهنم را احیا کنم.
اوایلش از فضای گوتیک داستان ترسیدم، یخ زدم. جوری که رفتم کولر را خاموش کردم. توی چله‌ی گرما، انگار زمستان با برف و قندیل و یخ و سرما هجوم آورد به خانه‌ام. آخرهایش زدم زیر گریه. برای بچه‌هایی که نمردند، برای دخترکی که گنجشک شد و پسرکی که گنج و خاله‌ای که بهار وقتی که برف‌ها آب می‌شدند می‌خواست گنجش را از زیر برف خارج کند. داستان به انتها نمی‌رسد و من زل زده‌ام به دیوار سفید‌‌.
        

          خوانش کتابِ همرزمان حسین تمام شد.
چهارماه از شروعِ کتاب می‌گذرد.
من گویی هر روز می‌شدم آن دختر مبارزی که در روزهای اختناقِ ساواک از کوچه‌ پس‌ کوچه‌های تهران می‌گذشت و خودش را می‌رساند به هئیت انصار الحسين؛ پایِ منبر سیدعلیِ جوان.
سال پنجاه و یک، اگرچه رژیم پهلوی حتی رویِ مجلس روضه‌های امام حسین علیه‌السلام هم حساس است ولی سیدعلی با آن صدای رسا و آرامش طنین‌انداز نگاهش، از هم‌رزمان حسین می‌گوید.
آن دسته از حقایق و مفاهیم اسلام را که در جلدی از دروغ و تحریف و فریب و ریا پیچیده شده بود را می‌شکافد و مغز آن را می‌اندازد در کام مشتاقان حقیقت.
سیدعلیِ جوان آنقدر افق نگاهش بلند است که حالا بعد از پنجاه سال هنوز حرف‌هایش تازگی دارد. 
و به قول کاف‌ای ما امروز کجای افق نگاه سیدعلی ایستاده‌‌ایم؟ و در این افق بلند ما کجای دغدغه‌های سیدعلی دیروز و امروزیم؟

#بهترین_کتاب_عمرم
        

          پسرم بیست و دو ماهشه، وقتی موهای فرفریش رو نوازش می‌کنم، وقتی می‌بوسمش و تو بغلم فشارش می‌دم تا روز دامادیش رو هم تصور می‌کنم. روزی که جوانه، رشیده، قد و قامتی به هم زده که برای بوسیدن صورت ماهش باید روی پنجه‌ی دو پاهام بلند شم. 
هربار که براش آرزو می‌کنم که جوانی باشه که به وقت پر کشیدن، بابایِ علی جوان کربلا در آغوش بگیردش، هربار که علی کوچکم رو به علی جوان حسین می‌سپارم اشکم می‌چکه و خدا می‌دونه که این آرزو چنگ میزنه به قلبم.
 اولین بار که درگاه این خانه بوسیدنی‌است رو می‌خوندم، اولین بار که زندگی مادر سه شهید را ورق زدم؛ فقط شهادت داوود رو دوام آوردم. مادری که جوانش رو، سرور جوانان بهشت در آغوش کشید‌. مادری که آرزوی من رو زندگی کرد. کتاب رو بستم. قلبم طاقت نیاورد‌. اشک ریختم و زار زدم و دیگه نخوندم. 
کتاب امانت بود. هربار خوندنش را حواله کردم به بعد و بعد بهانه آوردم دیر شده. رسم امانت نیست. پسش دادم به صاحبش.
اما می‌دونی یه وقت‌هایی اونجوری که تو میخوای پیش نمیره. خدا به من نشون داد که همراهی هر امام حقی مستلزم رنجه و تو می‌توانی این رنج رو تحمل کنی؟
وقتِ عمل آیا تو شبیه حرف‌هایت هستی یا نه؟
کتاب به من برگشت. خیلی اتفاقی. یکی از اعضای کانالم برای معرفی کتاب مادران شهدا ازم خواست از تکه‌های کتاب عکس بگیرم و من دوباره کتاب رو امانت گرفتم‌. نرفتم سراغش و هم‌چنان نخوندم. 
اما امشب، وقتی که شب سیاهه‌ی چادرش رو انداخت روی آسمون خونه‌ی‌ما و همه به خواب رفتند من چشمم افتاد به اسم یک مادر شهید و سه پسر رعنایی که تقدیم خدا کرد و رویم نشد بگویم من دلش را ندارم که بخوانم. من هنوز آماده نیستم. 
من امشب میهمان این خانه بودم.  و درگاه این خانه بوسیدنی‌ست.

        

          تاسیان تمام شد. رسانه زورش را زد تا دوباره یک جمله بیفتد روی زبان هم سن و سال‌های من. "نان پدرانمان کم بود که انقلاب کردند؟" 
شاه کراواتش کج بود. چشم‌هایِ ریز‌ش ریزتر. پیشانی‌اش چین خورد و در جواب به زن خبرنگار گفت تاریخ همه چیز را مشخص می‌کند. می‌روم قسمت کامنت‌ها، بعضی‌ها قربان بغض کلام اعلی‌حضرت رفتند. بعضی‌ها هم پدرانشان را که انقلاب کردند، به باد انتقاد گرفتند. همیشه رسانه آدم را وادار می‌کند به این فکر کند که اگر انقلاب نمی‌شد چه می‌شد؟
ایران می‌شد یک کره جنوبی یا ژاپن اسلامی؟ یا می‌رسید به وضعیت مصر؟
ارتداد آمد و درست از همین زاویه نوشت.
ده روز از دوازده بهمن گذشت، از برگشتن امام. هر شب بوی اسپند و عود کوچه‌ها را معطر می‌کرد. اما صبح روز بیست و دو بهمن، خبر رسید که امام را شبانه از مدرسه رفاه ربودند و ترور کردند. دوباره حکومت نظامی سرگرفته شد. خیابان‌ها پر شد از صدای قراقول رفتن‌ و کشیدن گلنگدن‌های ژ۳‌. صدای درد از بدن‌هایی که گلوله‌ به آن می‌نشست، در صدای جیر جیر پوتین‌های خشک سربازها گم می‌شد.
خبر سنگین‌ بود. شوکه کننده. نه فقط برای آدم‌های ارتدادِ یامین پور که برای من هم. سر می‌خورم روی کاناپه. طعم تلخی در دهانم می‌پیچد. حلقم خشک می‌شود. کتاب را توی دلم جمع می‌کنم. هیچ وقت از این زاویه نگاه نکرده بودم. یونس می‌گوید: شوک عمق ریشه‌های اندیشه را نشان می‌دهد. شوک، شک می‌آفریند، گل آلود می‌کند و چرت آرام روزمره را با کابوسی وحشت‌زا می‌گسلد.
شوک شک می‌آفریند و شکیبایی می‌سوزاند.
کتاب را طی دو روز تمام می‌کنم.
متفاوت‌ترین کتابی که تا به حال خواندم. می‌توانم ده‌ها جمله‌اش را با عنوانِ "بهترین جمله‌ی کتاب از نظر من" توی صفحه‌ام منتشر کنم.
صد شکر نهضتی که خمینی آغاز کرد پایان ندارد.

        

          استنلی یه پسر نوجوونه که بدجوری بدشانسه. نه فقط خودش که کلِ خونوادشون، اونا همیشه اتفاقی تو بدترین مکان و تو بدترین زمان قرار می‌گیرن و مقصر این بدشانسی ارثی‌شون رو جد پدریشون می‌دونن. چون پدربزرگِ پدربزرگشون به عهدش وفا نکرده بود و نسلش رو گرفتار یک نفرین کرد.
استنلی یه روز وقتی داشت از مدرسه بر می‌گشت خونه، دید یه جفت کفش بوگندو از آسمون افتاد پایین و خورد تو سرش. اون یه جفت کفش ورزشی کهنه رو از رو سرش برداشت و خواست ببره برای پدرش. آخه پدرش یه دانشمند بدشانس اما باهوش و با پشتکار بود که داشت تلاش می‌کرد یه دستگاه بازیافت کفش بسازه.
نه اشتباه نکنید این از خوش شناسی استنلی نبود. چون همون موقع پلیس‌ها ریختن سرش و اون متهم شد به دزدی کتونی‌های یه ورزشکار معروف.
قاضی به استنلی حق انتخاب داد: رفتن به زندان یا رفتن به اردوگاه دریاچه سبز!
پس استنلی اردوگاه رو انتخاب کرد و نمی‌دونست قراره تو اون اردوگاه چه چیزی براش رقم بخوره.

من این کتاب رو یک روزه تموم کردم. این نشون میده که لوئیس سکر چقدر موفق بود تو پردازش داستانش. تا آخرین لحظه مشتاق و کنجکاو بودم و با لذت خوندمش.
اگه چند وقت کتاب‌های سنگین و سخت خوندین و نیاز به استراحت دارید یا که چند وقته کتاب نخوندید و نیاز به استارت دارید برای شروع مجدد، این کتاب رو حتما بخونید. با اینکه ماجرای کتاب تو برهوت و کویر جریان داره اما بدجوری تو روزای گرم تابستون عین یه نوشیدنی خنک عمل کرد‌.
        

          اکسیژن برای مرده‌ها نیست،
کتابی که من را شگفت‌ زده کرد‌ از دایره‌ی وسیع جملات و کلمات استخوان‌داری که داشت و از آن خطِ داستانی پر و پیمان و هیجان‌ انگیزی که تا آخرین صفحه کنجکاو و مشتاق نگهم داشت. 
 هبة داستانش را به مکان خاصی محدود نکرده بود و تمام انقلاب‌های عربی را در قالب یک انقلاب و تمام ملت‌ها را در قالب یک ملت به تصویر کشیده بود. انگار تمام کلمات کتاب هزاران دهان بودند و از هزاران حنجره فریادِ آزادی و عدالت را فریاد می‌زدند.
هبة به طرز شگفت‌انگیزی شخصیت آدم را خلق کرد. خودش می‌گفت آدم ایده‌ای بود که پیش از اینکه مرکب را کشف کند، از سفیدیِ کاغذ برایش دست تکان می‌داده، وقتی آدم را نوشت آنقدر شبیه‌ش شد که دیگر نتوانست کسی جز او باشد.
تمام طول مدتی که کتاب دستم بود، با هر زبانی که بلد بودم اسرائیل را لعن کردم، چه استعداد بی‌نظیری داشت هبه در نوشتن، حیف که این قوم حرام‌زاده نگذاشت بیشتر بدرخشد.
نویسنده‌ و شاعری که چاپ دوم کتابش را ندید.

دختر فلسطین: «هبة ابو ندا»!
هم سنگرانت
«محمود درویش»
و «سمیح القاسم» منتظرند
شعر جدیدت را به جبهه بفرست.
به خدا قسم
یکی از همین روزها
پیروزی
از دروازه شعرهایت وارد می‌شود
و «غزه»، آزاد...
        

          جملات خانم سخایی قشنگه، توانمندی‌شون قابل انکار نیست. اطلاعاتشون نسبت به دنیای موسیقی رو به خوبی منتقل کردند. راوی دانای کل نامحدود بود و من خیلی با روایت‌های دانای کل نامحدود میونه‌ی خوبی ندارم. اما بیشترین چیزی که باعث شد نتونم با رمان کنار بیام  محتواش  بود. رنج، تنهایی، مثلث عشقی، عشق بی‌فرجام... تو این کتاب هیچ اتفاق خاصی رخ نمی‌ده‌. روایت کتاب به شدت بدون ضربانه و این باعث شد حوصله‌م سر بره و خوندنش صدسااال طول بکشه.

 
        

          خیلی دلم می‌خواست مدام بخونم و خیلی دلم می‌خواد یه روزی برای مدام بنویسم. 
آ قای احسان عبدی شما خیلی خوب می‌نویسید همونطور که خیلی خوب و با لهجه‌ی زیباتون روایتش می‌کنید.
 خدای مهربون خانم رحمانی رو مورد رحمت قرار بده ان‌شاءالله 
        

          همه چیز از گم شدن حلقه شروع شد. اونم چند روز مونده به عروسی. وَ نه یه حلقه نامزدی ساده که یه حلقه عتیقه خانوادگی با الماس درخشان. فکر کن تو همون لحظه که داری با هول و ولا دنبال حلقه می‌گردی و یه موتوری بیاد و وییییژژ گوشیتو هم بدزده‌. می‌دونم فقط سوفی کینسلاست که میتونه این قدر خرابکاری پشت خرابکاری رو آوار کنه رو سر یه کارکتر بی‌نوا. که من خوشم میاد. اصلش برا همین موقعیت‌های بانمکه که کتاباشو می‌خونم.  خب حالا شما اگه جای پاپی وایت بودین چه می‌کردید. تو یه روز هم حلقه‌تون گم شه هم گوشیتون دود شه و هم چشمتون بخوره به سطل آشغالی که توش یه گوشی افتاده.
اون گوشی رو بر می‌داشتین؟
من که نه، ولی پاپی ورش داشت و این شد شروع ماجرا.
کتاب برا سرگرمی خوبه. پیام کل داستان اینه که خودتو کوچیک نبین‌. خود تحقیر پندار نباش. نذار دیگران از نگاه بالا بهت نگاه کنن و...
همین.
        

           و ما می‌سوزیم و می‌سوزانیم و آتش را می‌افروزیم، که وقودِ آتشیم و سوختِ جهنم خویش...

به این کتاب خیلی نیاز داشتم.  من نمی‌خوام از تبار ابولهب باشم‌. خسران ما اینه که یک عمر خودمون رو شیعه‌ی ابوتراب دونستیم و وقت مواجهه با اعمالمون می‌فهمیم  ابولهب‌‌وار روی زمین خدا قدم زدیم و بدجوری خراب کردیم. 
به این کتاب خیلی نیاز داشتم. شاید ظرف وجودمن نتونست از تمام بیانات معنوی استاد صفایی بهره ببره اما حس اون آب‌کش گلی و کثیف رو دارم که وقتی آب دریا رو ریختن تو دلش شاید نتونست آب دریا رو تو وجودش نگه داره اما از گل و لای و آلودگی‌ها تمیز شد.