به نام او

شش سال بعد از اینکه نویسندۀ شهیر روس، لف تالستوی، آخرین شاهکار خود یعنی «مرگ ایوان ایلیچ» را منتشر کرد، آرتور شنیتسلرِ سی ساله اوّلین نوول خود را که یکی از بهترین آثار او نیز هست، منتشر کرد. شنیتسلر در «مردن» به همان موضوع و مضمونی که تالستوی در «مرگ ایوان ایلیچ» پرداخته، می‌پردازد. شخصیت اوّل داستان او نیز به مانند ایوان ایلیچ در معرض مرگی قریب‌الوقوع6 است. هرچند شنیتسلر در این داستان به پختگی تالستوی نرسیده است ولی داستانش حائز ویژگی‌هایی است که خود را به عنوان داستانی مستقل و خوب مطرح می‌کند. در «مرگ ایوان ایلیچ» تنها ایوانِ میانسال با مرگ دست‌وپنجه نرم می‌کند و دیگران نسبت به او و مرگش بی تفاوت هستند (که البتّه این نکتة مهمّ شاهکار تالستوی است) ولی در مردن نه تنها فلیکس جوان تحت‌تأثیر مرگ قریب‌الوقوع خود است، بلکه نامزدش ماری نیز دل‌نگران اوست و به نوعی با مرگ (مرگ دیگری) دست‌وپنجه نرم می‌کند.

این داستان بلند، اوّل‌بار در سال 1386 در مجموعه‌داستان «گریز به تاریکی» با ترجمۀ نسرین شیخ‌نیا (دانش‌پژوه) توسّط نشر ماهی منتشر شد و بعدها در سال 97 توسّط علی‌اصغر حداد به صورت کتابی مستقل باز هم توسّط نشر ماهی به چاپ رسید. بنده ترجمۀ آقای حداد را پیشنهاد می‌کنم، هرچند ترجمۀ خانم دانش‌پژوه هم خوب و خواندنی است.
        

          دیگر ذائقه‌ام به رمان‌های قرن نوزدهمی و کلاسیک نمی‌خورد. چند دقیقه پیش که به صفحات پایانی این کتاب ۱۴۲ صفحه‌ای روانکاوانه رسیده بودم، با خودم مرور می‌کردم که چطور رمان‌های قطور داستایوفسکی را می‌خواندم!

از این کتاب بگویم: دو سه شخصیت اصلی داستان، انگاری تک‌وتنها در جهانی افتاده بودند؛ بدون خانواده!
در رمان‌های روانکاوانه آن‌قدر نویسنده در ذهن شخصیت‌ها وول می‌خورد که شخصیت‌ها خوب جا می‌افتند. این رمان هم مستثنی نبود.
ایده اصلی و کلی تقریبا می‌شود گفت شبیه «مرگ ایوان ایلیچ» تولستوی بود. کتابی که شاید شش‌هفت سال پیش خواندم و هنوز تهِ ذهنم به یادگار دارمش.
اگر رمان تولستوی را پنج ستاره بدهم، به این رمان بیشتر از دو ستاره و نیم نمی‌دهم. گرچه پایان به نسبت خوبی داشت.
        

          دستی که سینه را می‌شکافد و قلبت را بیرون می‌کشد. 
مسیر داستان از همون خطوط ابتدایی مشخصه، فلیکس قراره بمیره و با هر صفحه جلو رفتن تو هم همراهش می‌میری. 
من آنا بودم و مرگ معشوقم رو دیدم، من فلیکس بودم و مردم. و تمام مدت به مرگ خودم فکر کردم.
روبه‌روشدن با مرگ بزرگ‌ترین ترس بشره و عجیب‌ترین حسی که تا به حال تجربه کردم، مردن دیگری در کنارت تصویری از مرگ خودته و به یادت می‌آره که نمی‌خوای بمیری، حتی اگه نخوای زندگی کنی.


        

          درونی‌ترین و واقعی‌ترین و به‌قول کتاب موذیانه‌ترین احساسات دو انسان عاشق، یکی محتضر و رو به مرگ و دیگری تیماردار وی، در نهایت زیبایی بیان شده است.
        

          بیماری و سایه مرگی که روی زندگی فلیکس و ماری می افتد. خشم، اندوه، ناامیدی، دلسوزی، وحشت، تنهایی و  ترس از مردن.... 
مردن کتابی که برای من به شدت تلخ بود و واقعی... حسی که فلیکس و ماری داشتن  با تمام وجود درک کردم،   بیماری صعب العلاج و لاعلاج نه تنها به خود شخصی که بیمار شده است بلکه بر اطرافیان هم تاثیرات روانی زیادی به جا می گذارد به طوری که حتی به فروپاشی روحی و جسمی می انجامد...  
جدا شدن از زندگی، به ظاهر زنده ولی در واقع دل مرده، به دور از زیبایی، شور و اشتیاق به ادامه دادن و پوچ بودن شادی های زودگذر .... 
مرگ تدریجی از تلخ ترین  مرگ هاست. از درون قلبم برای فلیکس و ماری ها، گریستم... 
        

          داستانی عاشقانه و از اولین نوشته های شنیتسلر هست داستان زیاد جالب و گیرایی نداشت و بیشتر یک رمان روانکاوانه بنظر می‌اومد اول کتاب رو خوب شروع می‌کنه و همینطور آخر کتاب رو هم خوب تموم می‌کنه ولی در  اواسط داستان  واقعا دلت می خواهد که همان جا کتاب را ببندی و به داخل قفسه کتابخانه برگردانی !!
توصیه برای کسانی که رمان  روانکاوانه دوست دارند:)

        

          گمان نکنید از آن کتاب‌های جیبی‌ای است که در یک نشست و برخاست بخوانیدش‌. موضوع کتاب چنان در عین سادگی پیچیده و درگیرکننده‌ست که هر خطی از کتاب را که می‌خوانی با شک و تردید و ترس ورق می‌زنی. داستانی که روان‌شناختیست و تو را با لایه‌های درونی شخصیت‌ها درگیر می‌کند گاهی چنان هولناک می‌شود که طعنه می‌زند به داستان‌های ترسناک.
اگر می‌خواهید کمی به فکر فرو روید و فارغ شوید از روزمرگی‌ها «مردن» شنیتسلر میزبان خوبیست که خیلی هم وققتان را نمی‌گیرد‌.
خلاصه‌ای هم از کتاب اگر بگویم:
داستان دربارهٔ مرد جوانیست که دچار بیماری لاعلاجی شده است. همسرش پرستارش است و تلاش می‌کند تا به او امید و انگیزهٔ زندگی بدهد. رابطهٔ آن‌ها به خاطر این بیماری لاعلاج وارد پیچیدگی‌های می‌شود...