ای کاش ؛
ای کاش ، آدمی وطنش را
همچون بنفشه ها
می‌توانست همراه خویشتن بِبَرَد هر جا که خواست ...؛
در روشنای باران!
در آفتاب پاک ...
خوشه های خشم در باب ترک خانه و همه آنچه متعلق به گذشته و آینده توست ، غریبه ای در میان هم زبان ها و سختی های مهاجرت
        

          خوشه‌های خشم | جان استین بک + جان فورد
.
در سه ماه گذشته کتاب صوتی خوشه‌های خشم را در مسیر رفت‌وآمدم به محل کار گوش میدادم، در مترو و بی‌آرتی. کتابی بود به غایت تلخ با تصاویری عمیق و روایتی ساده و سرراست. همه آنچه از یک داستان امریکایی انتظار می‌رود. با این همه گوش دادنش دلخواه بود.
.
النهایه دو روز پیش تمام شد و دلم خواست اقتباس جان فورد از این کتاب را هم ببینم. فیلمی متعلق به ۱۹۴۰ میلادی یا همان ۱۳۱۸ خودمان! چه انتظاری می‌شد داشت؟ من هم منتظر یک فیلم کسل‌کننده بودم ولی با یک شاهکار مواجه شدم! تصاویری هنرمندانه و روایتی به خوبی خود داستان و در بعضی مواقع حتی بهتر!
        

          مدتی پیش داستان کوتاهی از احمد محمود خواندم با مضمون ظلم ارباب به رعیت. این¬بار نه از نوع حق¬خوری یا کار زیاد و دستمزد کم. بلکه یک ظلمِ ناگزیر. تراکتور قرار است جای آدم¬ها را بگیرد و حالا کشاورزانی که فقط شخم زدن زمین را بلدند و بذر پاشیدن و جمع¬آوری محصول را با ورود تراکتور بیکار می¬شوند. هیچ اعتراضی وارد نیست. سرعت بیشتر و هزینه¬ئ کمتر برای ارباب به صرفه¬تر است. اما سرنوشت کشاورزان برای هیچ¬کس مهم نیست. کشاورزی که همه¬ئ عمر و جوانی¬اش را بر سر زمین ارباب گذاشته و حالا باید کوله¬بار ببندد و آواره شود. اعتراض هم مساوی است با شلاق و شکنجه یا حتی مرگ. چند وقت بعد از خواندن این داستان کتاب «خوشه¬های خشم» اثر «جان اشتاین بک» را با ترجمه¬ئ خوب «شاهرخ مسکوب» از انتشارت «امیرکبیر» خواندم. داستان کتاب داستان خرده¬مالکانی است که به بانک مقروض بودند و موفق به پرداخت بدهی خود نشدند. حالا بانک مالک همه¬ئ این زمین¬ها شده است و ترجیح می¬دهد خانه¬ها را ویران کرده و زمین¬ها را یکپارچه کند. سپس این زمین¬های یک¬پارچه را به دست تراکتور بسپارد. خرده مالکانی که حالا  آواره شده¬اند باید به سمت غرب حرکت کنند شاید آنجا شغلی دست و پا کنند. داستان با محوریت خانواده¬ای به نام خانواده جاد پیش می¬رود و نویسنده یک فصل در میان اوضاع جامعه را به علاوه¬ئ خرده¬داستان¬های مرتبط با همین کوچ اجباری روایت می¬کند. دو داستان در دو قاره¬ئ مختلف با این همه شباهت. گویا آسمان همیشه یک رنگ است. چه در ایالت اوکلاهاما و چه در یکی از روستاهای دور افتاده¬ئ ایران. رعیت¬ها و خرده-مالکان زیر لگدهای مالکان بزرگ له می¬شوند. مالکانی که گویا خودشان را خدایی قدرتمند می¬دانند که سرنوشت رعایای¬شان فقط به دست آنها رقم می¬خورد. احتمالاً همه¬ئ ما بعد از خواندن این داستان و داستان-های مشابه از ارباب¬ها متنفر می¬شویم و با رعیت¬های بینوا همذات¬پنداری می¬کنیم و برایشان دل می¬سوزانیم. قطعاً همه¬ئ ما به ظلم و ظالم لعنت می¬فرستیم. آیا کسی هست که به آن سمت ماجرا توجه کند؟ دنیا خواه-ناخواه به سمت صنعتی شدن پیش می¬رود و در هر دوره عده¬ای فدا می¬شوند. نمونه¬ئ نزدیک و عینی¬اش هم همین یک سال اخیر و ماجرای دردناک کرونا. در این یک سال عده¬ئ زیادی شغل¬هایشان را از دست دادند و عده¬ای سازوکار شغل¬شان را عوض کردند. نمونه¬ئ مشخص برای ما کتاب¬خوان¬ها، فروشگاه¬های اینترنتی کتاب بودند. آیا بعد از عادی شدن شرایط حاضریم به خاطر تعطیل نشدن کتاب¬فروشی¬ها به همان شیوه¬ئ قدیم کتاب بخریم یا همچنان خرید اینترنتی را ترجیح می¬دهیم؟ یا در همان شرایط عادی و طبیعی اگر در مسند مدیریت نشسته¬ایم چقدر حاضریم شرایط زیردستان¬مان را درک کنیم. حقوق کم، نداشتن بیمه، نداشتن حق مرخصی آیا نشانه¬های بارز ظلم ارباب رعیتی نیست؟ ماشین¬لباس¬شویی¬هایی که جای زنان رخت¬شور را گرفتند یا شرکت¬های قالیشویی که قالی¬شوهای خیابانی را بیکار کردند. خوشه¬های خشم داستان زندگی همین آدم-هاست. آدم¬هایی که از سرزمین¬شان آواره شدند و به نیت آسمانی آبی¬تر کوچ کردند اما آسمان آن سرزمین هم خاکستری بود. حالا هم آواره بودند و هم بیکار. به علاوه¬ئ اینکه مورد نفرت بومی¬های منطقه هم بودند. چون مهاجران آدم¬های کثیف و بیماری  بودند که گاه متوصل به خشونت هم می¬شدند. و هجومشان برای کار دستمزد آنها را هم پائین می¬برد یا آنها را بیکار می¬کرد. مخاطب این کتاب احتمالاً باز هم با مهاجران همذات-پنداری می¬کند و از بومیان منطقه متنفر می¬شود. اما اگر خودمان را جای بومیان یک منطقه بگذاریم آیا ما رفتاری مناسب¬تر خواهیم داشت؟ آیا رفتار نژادپرستانه¬ئ ما با افغان¬ها مشابه همان رفتار بومیان نیست؟ نویسنده در خوشه¬های خشم با سبک واقع¬گرایانه اوضاع زمانه و اجتماع را عریان و بی¬پیرایه به مخاطب ارائه کرده است. نویسنده شخصیت¬ها رایکی¬یکی وارد صحنه می¬کند و بعد از ورود شخصیت به صحنه او را کامل با همه¬ئ خصوصیات ظاهری و باطنی توصیف می¬کند. « پیرمرد لاغر و چابکی بود و لباسی ژنده به تن داشت. به دقت و احتیاط با پای راستش که می¬لنگید قدم¬های کوتاهی برمی¬داشت. توی راه تکمه¬های شلوارش را می-انداخت، دست¬های پیرش به زحمت تکمه¬ها را می¬بست، زیرا تکمه بالایی را در سوراخ جاتکمه دومی انداخته بود و این، نظم همه تکمه¬ها را به هم می¬زد، شلوار سیاه و پروصله¬ای پوشیده بود و پیراهن آبی و پاره¬پاره¬ای که از بالا تا پائین باز بود و...» توجه به جزئیات و توصیفات دقیق شخصیت¬ها و مکان¬ها و موقعیت¬ها، هویتی تصویری به کتاب بخشیده و به قابل لمس شدن پدیده¬ها کمک زیادی کرده است. نویسنده یا راوی تا زمانی که شخصیتی در داستان حضور دارد او را رها نمی¬کند. تصویر شخصیت¬ها به اندازه¬ای پررنگ است که حتی بعد از خروج از صحنه¬ئ داستان در ذهن مخاطب باقی می¬مانند و مخاطب ادامه¬ئ سرنوشت او را در ذهن خود می-سازد. سالیان سال است که اتقلاب صنعتی به وقوع پیوسته و ماشین¬ها در بسیاری از موارد جای انسان¬ها را گرفته¬اند و شاید به نظر برسد که سوژه¬ئ این داستان کهنه و قدیمی شده است. اما اگر با دقت به محیط اطرافمان دقت کنیم می¬بینیم داستان این کتاب در همه¬ئ دوران¬ها خواندنی است. چون تا بوده ظلم ارباب به رعیت بوده و خواهد بود. فقط شکل آن عوض می¬شود. و دنیا ناگزیر به سمت پیشرفته¬تر شدن پیش می¬رود. شاید بهتر باشد به راه¬کارهای هماهنگی با این پدیده فکر کنیم پیش از آنکه حذف شویم.  


        

          فرهنگ از خود گذشتگی و خانواده دوستی داستان شبیه ما ایرانی ها بود. من با این کتاب عاشق جان اشتاین‌بک شدم و حاصل این عشق در شرق بهشت متولد شد
        

          کتابی که از ابتدا تا انتها یکنواخت بدبختی قشری از مردم را بیان میکرد اما با توصیفات خیلی جذاب و بسیار زیاد 
تمرکز نویسنده بیشتر روی بیان احوال بود تا اینکه موضوع داستان را به نتیجه ای برساند 
        

          خوشه های خشم روایتی غم انگیز و پر مشقت از زندگی سخت کارگران و مهاجران آمریکایی است که بخاطر آینده‌ایی بهتر  از ایالت اوکلاهاما به کالیفرنیا سفر می‌کنند.
این کتاب رو با ترجمه‌ی آقای عبدالحسین شریفیان مطالعه کردم.
از خواندن کتاب راضی بود.
کتاب تلخی بود ولی ارزش مطالعه کردن رو داشت. 
پیشنهاد میکنم بهمراه  کتاب صوتیش، کتاب رو مطالعه کنید.
گوش‌دادن صوت کتاب، باصدای آقای آرمان سلطان زاده، خوندن کتابِ ۴۰۰ صفحه‌ای  تلخ رو برای من آسان‌تر کرده بود.

        

          انقلاب کشاورزی و له شدن زمین داران خورد در آمریکا ...
        

          به نسبت حجم کتاب، سریع خوندمش و بسیار بهم چسبید. با اینکه پر از غم بود اما غنی بود. خوشه های خشم روایت زندگی فلاکت بار طبقه ای از مردم امریکاست که به دنبال تغییرات صنعتی و حکومتی زندگیشون زیر و رو میشه. مجبور میشن مهاجرت کنن تا بلکه کاری پیدا کنن و نونی گیر بیارن و شاید زندگی بهتری جای دیگری منتظرشون باشه. 
مثل خیلی از کتابهای کلاسیک دیگه فصل اولش کند بود و کمی حوصله م رو سر برد اما جلوتر که رفتم خیلی زود فهمیدم ریتم داستان مناسبه و میشه باهاش همراه شد. دیگه خودم رو بهش سپردم و پیش رفتم. حالا مطئنم که بازم باید از جان اشتاین بک کتاب بخونم.
نمادها به کار رفته توی کتاب عالی بود مخصوصا در ابتدا که با حاملگی شروع میشه و بعدش زایمان و در نهایت صفحه ی آخر کتاب عجیب ترین پایانی بود که تا حالا توی کتابی خوندم.
        

          من ترجمه قدیمی آقایون مسکوب و احمدی رو خوندم. نمی دونم ترجمه های دیگه چجوری آن. اگرچه توصیفات زیبایی داره ولی دیالوگهاش خسته کننده آن. طولانی هست. منتها جان اشتاین بک واقعا شرایط اون زمان رو زیبا ب تصویر کشیده. در کل موش ها و آدم ها رو بیشتر از این دوست داشتم
        

          فاکتورهای نمادین و شعاری بودن را دارد؛ ولی چنان اصالتی در سراسر کتاب موج می زند که نمی گذارد جدی اش نگیریم. یک جورهایی انگار منبعِ دست اولِ بقیه داستانهای این مدلی است.  یعنی مدل مهاجرت و فقر. 
شخصیت مادر را بی اندازه دوست دارم.  هرجا که در متن ظاهر می شد،  با احترام و تحسین می خواندم. 
        

          بهترین رمان آمریکایی که تا حالا خوندم، یه روایت قوی از سیر بلعیده شدن اقتصاد و سایر بخشهای آمریکا توسط کمپانی های بزرگ، بلایی که پس از جهانی سازی سر باقی دنیا هم آوردند...
ادبیاتی نسبتا خوب، داستانی روان با پایانی شوکه کننده، هر انتظاری میشد داشت جز این اتفاقی که رخ داد... احسنت بر جان اشتاین بک
        

          به بهانه‌ی چالش کتابخوانی طاقچه، تصمیم گرفتم کتاب «خوشه‌های خشم» رو بخونم. این کتاب جایزه‌ی پولیتزر رو برده.

یکی دیگه از انگیزه‌هام واسه خوندن این کتاب هم صحبتی بود که حضرت آقا درباره این کتاب داشتن و گفته بودن این کتاب رو بخونید:
«همین کتاب معروف «خوشه‌های خشم» اثر «جان اشتاین بک» یا دیگر کتابش را که الان در ذهنم نیست، بخوانید و ببینید راجع به وضع چپها و برخورد سردمداران مرکزِ به اصطلاح دموکراسی با آنها، چه نوشته است.»
۱۳۷۵/۰۲/۱۳

و انگیزه سومم واسه خوندن و در واقع شنیدن این کتاب، این بود که یه نسخه صوتی با کیفیت با گویندگی و ترجمه خیلی خوب داشت.

توی حدود دو هفته گوش دادمش و دوستش داشتم.
ماجرا مربوط به یه خانواده‌ی کشاورز توی ایالت اکلاهماست که به خاطر کمبود درآمد و محصول، نمیتونن بدهی‌هاشون به بانک رو بدن و کل زمین و خونه‌شون رو از دست میدن.
یه سری برگه‌های آگهی تبلیغاتی می‌بینن که به کارگرها و کشاورزها وعده میده اگر برای میوه چینی به ایالت کالیفرنیا برن، کار و درآمد خوبی خواهند داشت.

حالا این خانواده‌ی بزرگ و فقیر، تصمیم میگیرن با یه کامیون مستعمل سفرشون رو شروع کنن و به سرزمین رویاهاشون برن و کار کنن و پول در بیارن و زندگی بهتری داشته باشن.

تصویرسازی‌های نویسنده فوق العاده زنده‌ ست. توصیف نحوه عبور یک لاک پشت از عرض جاده و تلاش ها و چالش هاش، توصیف وضعیت مزارع و جاده‌ها و چادرها، توصیف نحوه غذا پختن و کباب کردن گوشت خرگوش و خوک!

شخصیت پردازی‌هاش هم عالیه.
بعد از چند فصل انگار تک تک اعضای این خانواده و روحیاتشون رو میشناسیم و با دغدغه‌ها و آرزوهاشون همراه می‌شیم و حتی گاهی واسشون نگران می‌شیم.

شخصیتی که بیشتر از بقیه تونستم درکش کنم رُزاشارون بود، دختر اول خانواده که ازدواج کرده و بارداره. و بعدش شخصیت مادر خانواده با همه دلسوزی ها و فداکاری ها و تلاش‌ها و محبت‌هاش که سعی میکنه خانواده رو دورهم نگه داره.

یک فصل‌هایی وسط داستان مهاجرت این خانواده، جان اشتاین بک یه سری تحلیل ارائه میده از وضعیت اون روز جامعه آمریکا و علت بحران صنعتی شدن و سرمایه‌داری و مشکلات مردم و دلایل خشم شون و بی‌پناهی و بی‌چارگی‌شون و …
این فصل‌ها هم تأمل برانگیز و البته دردآوره. آدم غصه‌ش میشه واسه ملت محروم و مستضعفی که برای یه لقمه نون شب اینقدر سختی میکشن و البته قلب آدم پر از خشم میشه نسبت به مسببین این قضیه و سرمایه‌دارهای پول پرست و بانک‌های غاصب و …

پایان‌بندی کتاب، برام خیلی عجیب بود و احتمالا جزء پایان‌بندی هایی باشه که هیچ وقت نتونم فراموشش کنم. نه میتونم بگم خوب بود و نه میتونم بگم بد بود! احساسات متضادی رو در من بوجود آورد و سعی کردم بفهمم منظور نویسنده چی بوده از این پایان. که حالا خودتون بهتره بخونید و من چیزی ازش نگم.

یک نکته منفی کتاب، نگاه افراطی و مغرضانه‌ش به مذهب و مذهبی‌ها بود. البته که قطعا توی پیروان هر دینی افراد افراطی و بد وجود دارن و از قضا آدمهای متدین بد توی این کتاب حضور دارن. حالا چون من با جامعه مسیحیت اون روز امریکا آشنایی ندارم، نمیتونم قضاوتی درباره‌ی درست و غلطش بکنم ولی حداقل می‌دونم که نویسنده بغض خاصی نسبت به مسیحیت و مسیحی‌های اون روز داشته و این موضوع هم توی کتابش مشهوده.

نهایتا بگم که به این کتاب دوست دارم امتیاز ۳.۵ از ۵‌ بدم. البته کتاب جذاب و ارزشمندی بود ولی نقاط ضعفی هم داشت که باعث شد دلم نیاد بهش ۴ از ۵ بدم!

نسخه الکترونیکی این کتاب با ترجمه عبدالحسین شریفیان توی طاقچه بی‌نهایت هست.

و نسخه صوتیش هم توی نوار و طاقچه و فیدیبو هست. من با استفاده از اشتراک نوار گوش دادم.
        

          خانواده؛ محور زندگی در بحران‌های اقتصادی و اجتماعی

کتاب رمان کلاسیک «خوشه‌های خشم»؛ جان اشتاین بک

The Graphes of Wrath; John Ernst Steinbeck

نویسنده

جان استاین‌بک (که در فارسی به اشتاین‌بک شهره است)، متولد ۱۹۰۲ میلادی در کالیفرنیای آمریکا (متوفی ۱۹۶۸ میلادی) بابت نگارش خوشه‌های خشم (۱۹۳۹م)، جایزه پولیتزر را در سال ۱۹۴۰م دریافت کرد. در سال ۱۹۶۲ هم جایزه نوبل ادبیات را گرفت تا نامش را در زمره برترین نویسندگان قرن بیستم ثبت کرده باشد. عمده آثار او به فارسی ترجمه شده‌اند.

موضوع داستان


خوشه‌های خشم، روایت بی‌عدالتی و ظلم و بدبختی است که در دهه ۱۹۳۰ گریبان آمریکایی‌ها را گرفته بود. بخشی از ماهیت کثیف لیبرال‌سرمایه‌داری در آن سال‌ها بر همگان آشکار شده بود. این روایت در بستر سفر یک خانواده کشاورز آمریکایی از اوکلاهماسیتی به کالیفرنیا در جستجوی کار و زندگی بهتر اتفاق می‌افتد.

یک اثر خوب و خواندنی

خوشه‌های خشم، یک کار کم‌نظیر است. این کتاب در سال‌های آغاز جنگ جهانی دوم، حقارت بخشی از تمدن غرب را به تصویر کشیده است. آن سال‌ها اشتاین‌بک، گرایشات چپ داشت و حتی کتابش به دلیل همین گرایش‌های کمونیستی سوزانده شد!

نقش مثبت خانواده در دوره بحران اجتماعی

خوشه‌های خشم، داستان یک خانواده است و این مهم‌ترین ویژگی کتاب است. در بحرانی‌ترین شرایط اقتصادی و اجتماعی که کل جامعه فروپاشیده، یک خانواده آمریکایی را می‌بینید که با محوریت و تلاش‌های مادر خانواده به حیات خود ادامه می‌دهد. بهتر بگویم تلاش برای تداوم زندگی اجتماعی، در بستر خانواده و به همت مادر صورت می‌پذیرد.
        

          یک رمان با سبک رئال که شاید همین خیلی رئالی بودن پاشنه آشیل کتاب ونویسنده باشه
        

          اوایل کتاب تا سر دربیاری چی به چیه یه کم خسته کننده است و دیر پیش می‌ره مخصوصا اینکه توصیفات زیادی هم داره! ولی در ادامه هم توصیفات کمتر میشه و هم کشش داستان بیشتر میشه. حاوی مقدار زیادی درد و رنج هست! :))
        

          رهبر انقلاب:
خط قرمزی وجود دارد و از این خط قرمز، هیچ کس نباید عبور کند. نه این که ما اجازه نمی‌دهیم، در هیچ جای دنیا اجازه نمی‌دهند. در به اصطلاح دموکراتیک‌ترین کشورها هم اجازه نمی‌دهند. شما ببینید آن وقت‌ها که در آمریکا خبری از موج چپ بود -حالا که دیگر این خبرها نیست- چپ‌های آمریکا اعم از گروه‌های کمونیست یا سوسیالیست و اجتماعاتشان تحت چه شرایطی زندگی می‌کردند! شما رمان‌هایی را که بعضی از نویسندگان دارای گرایش به چپ، مثل «هوارد فاست» نوشته‌اند -چند رمان او به فارسی هم ترجمه شده و بنده دیده‌ام- بخوانید و ببینید درباره چپ‌ها  چه مطالب تکان دهنده‌ای آورده‌اند! همین کتاب معروف «خوشه‌های خشم» اثر «جان اشتاین بک» یا دیگر کتابش را که الان در ذهنم نیست، بخوانید و ببینید راجع به وضع چپ‌ها و برخورد سردمداران مرکز به اصطالح دموکراسی با آن‌ها چه نوشته است! 
بخوانید و بدانید که مرکز به اصطلاح دموکراسی و قبله‌ی کسانی که صاحب چنین قلم‌های بد و زشتی در ایرانند، حتی حاضر نبودند چپ‌ها را تحمل کنند. چون معتقد بودند مارکسیسم، نظام سرمایه‌داری آمریکا را زیر سوال می‌برد. خب اگر چپ‌ها را تحمل می‌کردند،‌ به معنای موافقت با عبور آن‌ها از خط قرمز بود. اگر امروز مجموعه‌ای از آمریکا پیدا شود که بنویسد، بگوید و شعار بدهد «آمریکا باید تجزیه گردد» یا شعار بدهد «آمریکا باید به 49 ایالت تقسیم شود» چگونه با آن رفتار می‌کنند؟ اگر امروز کسی در آمریکا قد علم کند و بگوید چون چهل پنجاه میلیون سیاه در ایالت متحده زندگی می‌کنند، باید کشور جداگانه‌ای داشته باشند و بخشی از آمریکا را به آن‌ها بدهید تا حکومت تشکیل دهند، دولت آمریکا با وی چه برخوردی خواهد داشت؟ آیا همان کاری را که با فرقه داوودی‌ها کردند و هم را در ساختمانی به آتش کشیدند، با او نخواهند کرد؟
دکتر فوائد ایزی در مصاحبه با جعفر شیرعلی نیا، تهران، 1393
        

          بله باید حرف زد بعضی وقت ها آدم غصه دار باید حرف بزنه تا غصه از دلش بیرون بریزه،بعضی وقتا کسی که خیال آدم  کشی داره در مورد قتل حرف میزنه و بعد هم کسی ر. نمی‌کشه و راحت میشه

تنها چیزی که تو این کتاب خیلی من و جذب کرد امید بود امیدی که در بدترین اتفاق زندگی هر کسی  از  فروپاشی روانیش جلوگیری میکنه .امیدی که اگر چ میتونه واهی باشه بازم کمکت میکنه ادامه بدی 
چیزی که در سرتاسر کتاب باعث شد خانواده تام ادامه بدن 
        

          مثل تمام کتاب هایی که بعد از تموم شدنش‌ در بطن شخصیت ها و احوالاتشون فرو میرم و ساعت‌ها به سرگذشتشون فکرمی‌کنم‌ این کتاب هم من رو درگیر خودش کرد. 
افسوس انگار که چکمه‌های سنگین و کثافت زده‌ی زور و نظام سرمایه‌ داری 
هیچوقت و در هیچ سرزمینی بنا نیست از‌ روی خرخره‌ی آدم‌های عادی برداشته بشه... 
ترجمه‌ی شاهرخ مسکوب‌ بهترین گزینه بود.
برای مطالعه‌ش حوصله کنید.
        

          واقعاً چه بر بشریت گذشته
چه ها که بر سر انسان نیامده

صنعتی شدن و سرمایه داری. تقصیرها را به گردن اینها می اندازیم. بله. مقصرند. اما آنها که اختیار و انتخاب و عقلی نداشتند.
انسان. خود خود انسان است که به هم نوع خود رحم نمی کند. 
وقتی خدا را فراموش کرد و خود را حاکم بر سرنوشت خود دانست، وقتی مستانه و پای افشان دنیا و مافیها را تحت سلطه و سیطره خود در آورد، وقتی خیال کرد از آن روز که گفت خدا مرد، زندگی بهتری را تجربه خواهد کرد...
بله، چنین میشود.  خوشه های خشم با آن صحنه پردازی های دقیق و شخصیت پردازی های عمیقش کتابی بود که لحظاتی بس بلند و انسانی و لحظاتی بس ذلیل و حیوانی را آنچنان به تصویر می کشد که تا سالها فراموش نکنی.
چقدر انسان میتواند فرومایه باشد و چقدر می تواند بلندنظر باشد. چقدر می تواند ستم پیشه باشد و چقدر ستم پذیر‌
چقدر می تواند حیوان باشد و چقدر انسان
چقدر می تواند خودخواه باشد چقدر دیگر خواه
و در این کتاب تمام اینها را میبینیم.
و امید... امیدواری عجیبی که در بدترین شرایط هم انسانی را به ادامه حیات و حفظ جان سوق می دهد.
و حفظ جان در چنین شرایطی چقدر سخت میشود و انسان را به چه کارها می تواند وادار کند


بخش هایی از کتاب من را یاد «نفرین زمین» جلال آل احمد انداخت.
یک جمله از کتاب: 
بترس از آن زمان که انسان در راه یک اندیشه دشواری نبیند و در راه آن نمیرد
زیرا این صفت، پایه و اساس آدمیزاد است و این صفت آدمی در دنیای هستی بارز و بی همتاست


و راستی چه میکنه این آرمان سلطان زاده با گویندگی عجیبش و این همه صداسازی خلاقانه و متحیر کننده
        

          خوشه‌های خشم کتابی نبود که من رو شگفت‌زده کنه... کتاب با توصیف طوفان و گرد و غبار و وضعیت بد زمین‌های کشاورزی شروع میشه و ورود شخصیت‌های اصلی جاییه که تام جود بعد از چند سال که به جرم قتل زندان بوده، با تعهد آزاد شده و برگشته. همون ابتدای کار واعظ قدیمی رو میبینه و باهاش هم‌صحبت میشه، واعظی که دیگه واعظ نیست و تفکرات خاص خودش رو داره! خلاصه با این شخص به سمت خونه میره و اونجا تازه متوجه میشه که اعضای خانواده و همسایه‌ها همه‌چیز رو رها کردن و رفتن. اونجاست که می‌فهمه بانک‌ها زمین‌ها رو از مردمی که مستاجر بانک بودند گرفته تا اونها رو یکپارچه کنه و با تراکتور سودش رو بیشتر کنه، چرا؟ چون اوضاع اقتصادی فاجعه‌ست و بانک‌ها هرآن ممکنه ورشکست بشن. خانواده تام و بسیاری دیگه از شرق به سمت غرب مهاجرت میکنن تا در باغ‌ها و مزارع کاری و پولی بدست بیارن. تام هم به خانواده‌‌ی نه چندان کم جمعیت‌ش ملحق میشه و با یک کامیون راهی غرب میشن و تا انتهای کتاب با این خانواده همراهیم تا ببینیم چه بلاهایی بر سرشون میاد. کتاب دو روایت داره یکی در فصول فرد یکی در فصول زوج. در یکی با دید کلی تر از اتفاقات و وقایع صحبت می‌کنه و در دیگری داستان‌های خانواده جود رو می‌خونیم و البته این فصول آنچنان هم جدا و پرت از هم نیستند. کتاب در یک خط بسیار صاف بدور از هیچگونه احساساتی بدبختی کشاورزان مهاجر رو به روی شما میاره و با یک دید سوسیالیستی سعی داره بگه دست در دست هم دهیم به مهر و فلان. شخصیت‌های خانواده جود هم که آلت دست اشتاین‌بک شدن و هر از گاهی یکیشون رو پر پر می‌کنه 😒 تهش اینکه کتاب بدبختی دو سویه‌ی رکود صنعت و اقتصاد و نامهربانی طبیعت رو خوب بیان کرده اما باگهایی هم توی کتاب هست. برای من کتاب متوسطی بود چون انتظار زیادی داشتم...ه