کلیسا اعلام کرد که تولستوی "روحش را از بین برده و مردم را از ایمان منحرف کرده".
و تولستوی جواب داد:اگر از مسیحیت شما، کلیسا، مقام، آیین و تشریفاتش را بگیریم، چیزی باقی نمی‌ماند. ولی اگر از مسیحیت من، همه‌ی این‌ها را حذف کنید، باز هم محبت و حقیقت باقی می‌ماند.»
این کتاب اوج نقد به دین و کلیسای تشریفاتی ، متظاهرانه و برای اشخاص خاص است، تولستوی در این کتاب در طی یک روایت کوتاه درست مانند همان کاری که در مرگ ایوان ایلیچ کرد سعی دارد حرف های بزرگی بزند ، حرف هایی که نه تنها در گذشته باعث مرتد خواندن تولستوی شد بلکه الان هم در نظر خیلی ها خوش نمی آید 
پدر سرگی دست شسته از دنیا به دنبال خدا می‌گردد در کلیسا . ولی آخر سر تنها چیزی که در کلیسا _ کلیسای ارتدوکس اوج جنبش های انقلابی روسیه و برعلیه نظام  فئودالی _ پیدا نمی‌کند خداست . کسی که برای دست یافتن به خدا از مردم دوری می‌کند سرانجام خدا را در میان مردم و سختی واقعی می‌بیند 
 سرانجام مرگ تولستوی در سال ۱۹۱۰، بدون مراسم مذهبی کلیسایی برگزار شد چون کلیسا او را مرتد و خارج از دین خوانده بود  ولی جمعیت عظیمی از مردم در تشییع جنازه‌اش شرکت کردند.
من این کتاب را به صورت صوتی از طاقچه با گویندگی آقای علی تاجمیردگوش دادم و حقیقتا لذت شنیدنش برای من دو چندان بود نسبت به خواندنش 


      

        نقاشی :  خودنگاره با مرگ اثر  آرنولد بوکلین ، نقاش نمادگرای سوئیسی
این کتاب اولین کتابی بود که من را مجاب کرد ساعت ها و روزها درباره اش فکر کنم  ،    نگاه کنم و خیل عظیم ایوان ایلیچ های اطرافم را ببینم و خودم را مورد پرسش قرار بدم  که آیا طلسم ایوان ایلیچ طور زندگی کردن در این  دنیا ناگریز نیست ؟  
تولستوی در سراسر کتابش سعی در مطرح کردن پرسش داره ، پرسش هایی خودش هم جوابی براشون نداره چون  اصلا جواب مشخصی براشون وجود نداره  
در خواندن این کتاب لحظه ای تردید نداشته باشید و بهتر است بعد از خواندن کتاب برگردید و درادامه فصل آخر یک بار دیگر فصل اول را بخوانید 
      

        یه نظرم برای لذت بردن از سبک نوشتار و موضوعات خاصی که کوئیلو به انها میپردازد ، اول باید درباره ی خود کوئیلو و مسیر زندگی اش دانست تا بشه راحت تر درکشان کرد .
 
      

        بعد ار اینکه کتاب را تمام کردم داشتم به این فکر میکردم که موش ها و ادم ها در گوشه ی سردی از همان جهان خوشه های خشم رقم میخورد، در گوشه ای دو دوست راهی سفر هستند و درگوشه ای دیگر خانواده ای ، و نقطه مشترک هردو رستگاری دردناک  و پایانی  است که انتظارشان را میکشد، ادم ها جایی در این سفر و صفحات باید تمام شوند.
خوشه های خشم به واسطه فیلمی که جان فورد با اقتباس از ان ساخته شناخته شده تر است ولی اگر نظر من را بخوانید این کتاب همان چیزی است که باید باشد بدون توصیفات بسیار طولانی و شخصیت های بسیار خوشه های خشم و قدرت داستانگویی و اثرگذاری هزاران برابری ، این کتاب یک جمله اضافه ندارد ، در صفحات کم داستانش را میگوید و تمام میکند و یک کلمه  نتیجه گیری و جملات سنگین ندارد چون درستش همین است .
 نام این داستان از سروده رابرت برنز برگرفته شده‌است : چه بسیار نقشه های موشها که توسط ادم ها نقش بر اب میشود . { موش در اینجا نماد کارگران و تهی دستان است }
      

        اولین بار با این کتاب به واسطه معلم دانش فنی ام اشنا شدم ، یکی از روزهایی که کاری برای انجام دادن نداشتیم او همراه خودش این کتاب را اورده بود و تکه هایی ار ان را برایمان خواند و بعد از ان به ظور اتفاقی این کتاب را در بساط یکی از دستفروش های میدان انقلاب تهران دیدم و به قیمت ناچیزی خریدمش 
کتاب عجیبی است ، چیزهایی را با داستان های بسیارکوتاه بیان میکند که خودمان میدانیم ولی انطور که باید بهمان گفته نشده چون مطمئنم طریق درست بیان ان مسایل در این کتاب است ، خلاصه این کتاب برای من از 12 سال کتاب دینی مدرسه اموزه های بیشتری داشت 
کتاب شیرینی است ، هم میخندانت هم باعث میشود فکر کنی 
ولی یک چیز را مطمئنم این تنها باری نخواهد بود که من این کتاب را میخوانم
      

        کتاب داستان گیرایی داره و همواره آدم را همراه خودش میکنه
آدم های داستان شبیه آدم های اطرافمان هستند همینش من را جذب داستان می‌کند  اما یک چیزی که من را به تعجب وا داشت نبود توصیف های ظاهری از محیط و حتی شخصیت های جدید بود که چرا نویسنده نباید اطلاعات ظاهری از شخصیت ها به ما بده تا شخصیت پردازی اش کامل تر بشه یا نباید کوچه خیابان ها وخانه شخصیت را کمی توصیف کنه تا مخاطب ارتباط بیشتری بگیره با داستان ...
      

        خیلی فکر کردم که در توصیف این کتاب چه چیزی می تونم بنویسم اما در اخر متوجه شدم که این جملات چیزی بیشتر از یک کتاب هستند  خط به خط آینه ای از رنج مردمانی در آمیخته در امید و سرشار از رنج زندگی است
      

        کتابی با  یک ایده ی ناب که در حد یک ایده باقی مونده.
      

        داستانی که من را واقعا با خودش همراه کرد ، اوایل شاید با توجه به تعاریفی که از کتاب شنیده بودم سطح توقعم بالابود ولی همین طور که جلو می رفتم بیشتر با اتفاقات خو می گرفتم 
داستانی از زمان و دوره ای که من ندیدم و لمس نکردم ولی با همراه این کتاب تونستم اون دوره را بخوانم و زیر انگشتانم مزه اش کنم 
کتابی که به اندازه اسمش برای من شیرین و دوست داشتنی بود .