سید محمد بهروزنژاد

سید محمد بهروزنژاد

بلاگر
@Behrooz1383

74 دنبال شده

226 دنبال کننده

            "به نام خدا"
از کف نخواهم داد این آخرین دژ را
«پایان تنهایی آغازِ بازار است»
          
گزارش سالانه بهخوان

یادداشت‌ها

نمایش همه
                به نام خدا
«باغ تِلو» در سال ۱۳۹۹ پس از گذشت چهارده سال از توقیفش، برای بار دوم منتشر شد.

مرضیه دختری انقلابی در خانواده‌ای به شدت معمولی است. دختر بودن به تنهایی، مخصوصاً در خانواده‌‌ای مردسالار_مانند بیشتر خانواده‌ها_ چالش ایجاد می‌کند، حالا انقلابی و بسیجی بودن را هم به آن اضافه کنید. اما این آخر کار نیست.
او سال‌های اول جنگ به خوزستان می‌رود و اسیر می‌شود و بعد از دو سال برمی‌گردد. قضیه از این قرار است: آیا جامعه، او را _با تمام ویژگی‌هایی که گفتیم_ می‌پذیرد؟

مجید قیصری ایده‌های بکر و دست‌نخورده‌ای را می‌نویسد. حتی اگر فضای کلی اثرش با دیگران و یا دیگر آثار خودش مشترک باشد: جنگ و پس‌لرزه‌هایش.
قیصری با بررسی نگاه مردم به دختر جوانِ از اسارت برگشته‌ای همزمان دو موضوع زن و جنگ و نسبتشان با یکدیگر را تحلیل می‌کند. او هم دغدغه جنگ دارد و هم دغدغه حقوق زن.

نویسنده کلیشه‌ی مردِ قهرمان، زنِ ضعیف را می‌شکند و از زنی می‌نویسد که مرد تر از هر دو مرد خانه‌اش از اول انقلاب مبارزه کرد و از همان آغاز به عنوان امدادگر به جنگ رفت و اسیر شد. اما تلخی ماجرا این‌جاست که جامعه همین زن را هرچند در ابتدای بازگشت به وطن قهرمان می‌نامد و تاج‌گل گردنش می‌اندازد اما بعدتر با دخالت در زندگی شخصی‌اش و با نفهمیدنش می‌آزارد و طرد می‌کند. همان‌گونه که قبل از اعزامش به جنوب، خانواده(نماینده جامعه مردسالار) کمک‌هایش به محرومان را درک نمی‌کرد و به خاطر  زیاد از خانه بیرون ماندن به او گمان بد می‌بُرد.

راوی برادر کوچک مرضیه است که از شواهد و قرائن برمی‌آید بین پانزده تا هفده سال داشته باشد. زبان راوی، لحن گستاخانه و روراستش و کلماتی که به کار می‌برد با سن او تناسب دارد. همچنین شخصیت‌پردازی او نیز از رهگذر روایت انجام می‌شود. انتخاب برادر مرضیه به عنوان راوی به درستی سبب می‌شود ما مرضیه را از دید مرد‌سالارانه‌ای ببینیم و مدام شاهد انتقاد خانواده از او باشیم. 

شخصیت‌پردازی‌ها خوب، دقیق و آشنا است.
گفت‌وگوهای داستان هم کیفیت بالایی دارند و با گوینده بسیار تناسب دارند. فضاسازی به اندازه و کارآمد است و اوج زیبایی آن در توصیف باغ تِلو که موقعیت اصلی داستان است دیده می‌شود.
روند داستان هم پیش‌بینی‌ناپذیر و به همین دلیل واقعی‌‌ است. اما این واقعی بودن از درام کار کم نکرده و ما هرقدر جلوتر می‌رویم شاهد درگیری‌های احساسی و موقعیت‌های داستانی بیشتری ‌هستیم.
تعداد صفحات کم کتاب، کوتاه بودن فصل‌ها و راوی نوجوانش رمان باغ تلو را به اثری خوش‌خوان تبدیل کرده.
قیصری در این کتاب هم مانند دیگر آثارش توضیح زیادی نمی‌دهد به طوری که من معتقدم غیر از این صد و پنجاه صفحه نوشته‌شده‌ی کتاب صد و پنجاه صفحه دیگر هم هست که خود مخاطب باید کشف کند. در واقع اگر بدون دقت چنین داستان‌هایی را بخوانید احساس می‌کنید بعضی رفتار‌های شخصیت‌ها ناگهانی و بی‌منطق است و علت بعضی رویداد‌ها مشخص نیست. در حالی‌که اگر به سرنخ‌های نویسنده(گفت‌گوها، شخصیت‌پردازی‌ها و...)دقت شود به ظرافت کار پی‌می‌برید.

پایان‌بندی اثر در رساندن معنای کلی رمان بسیار موفق است و همچنین وزن دراماتیک بالایی دارد و در ذهن ماندگار می‌شود.

در پایان اگر ادبیات ضدجنگ_به معنای روشنفکری‌اش_ و ادبیات پایداری را دو سر یک طیف بدانیم مجید قیصری جایی در آن میانه ایستاده است. چرا که او آسیب‌های جنگ را کتمان نمی‌کند_کاری که ادبیات پایداری انجام می‌دهد_ و از آن طرف سپاسگزار قهرمانان جنگ است_حال آنکه ادبیات ضد جنگ نیست_ برای او دفاع همان اندازه محبوب است که جنگ منفور.
        

7

                به نام خدا

محمود حسینی‌زاد را به ترجمه‌های دست‌اولش از ادبیات امروز آلمان می‌شناسم. و خوشبختانه با ترجمه خود او دو اثر از یودیت هرمان خوانده‌ام که در نقد این رمان بسیار راهگشا بودند.

بی‌شک حسینی‌زاد در خط به خط رمانش تأثیرگرفته از داستان‌هایی است که ترجمه کرده. همین مسئله بزرگ‌ترین ایرادِ بیست زخم کاری است که سرچشمه ایرادات دیگری است.

در این متن یودیت هرمان را به عنوان نماینده‌ای از ادبیات امروز آلمان آورده‌ام.

در آثار هرمان( دست‌کم دو کتابی که من خوانده‌ام) رویکردی مینی مالیستی دیده می‌شود. درباره شخصیت‌ها توضیحات کمی ارائه می‌شود. توصیفات فضایی گاهی با دو سه کلمه انجام می‌شود.
 به طور کلی نوعی ابهام در داستان جریان دارد.
این ویژگی‌ها به خودی خود بد یا خوب نیستند و باید نسبت به ایده اصلی اثر سنجیده شوند‌. یودیت هرمان دغدغه کلان ندارد و موضوع داستان‌هایش مسائل جزئی‌ِ روزمره است. 
 بیشترْ روابط عاشقانه، شکست‌ در زندگی و مواردی از این دست...

ایده اصلی رمان حسینی‌زاد اما بسیار گسترده و پردامنه است: عصیان یکی از اعضای خانواده مافیا علیه تمام خانواده. 
موقعیت‌های داستانی او هم متنوع‌اند: خارج از کشور، جنوب، شمال، پایتخت. برای ملموس شدن تمام موقعیت‌ها نیاز به فضاسازی هست که در این رمان نیست‌. روابط خانوادگی و بازی قدرت هم بسیار سطحی باقی می‌ماند. تعداد شخصیت‌ها نیز بسیار زیاد است‌ اما هیچ‌کدام کامل پرداخته نشده و ما با تعدادی فامیل( نه حتی اسم کوچک!) طرفیم که عطش قدرت کورشان کرده و همه مانند هم رفتار می‌کنند. 
نباید سبک روایت و پرداخت یودیت هرمان برای چنین رمانی استفاده شود. چرا که برای باورپذیر شدن فضای مافیایی اثر، باید توصیف کرد، فضاسازی داشت، شخصیت‌ها را پرداخت. در عمل چند صد صفحه برای چنین رمانی لازم است نه صد و بیست و هفت صفحه با بسیاری فضای خالی بین خطوط و بند‌ها!
حال آن که هرمان نیازی به این کار‌ها ندارد، برای او مهم نیست گذشته شخصیتش چه بوده. چرا که او می‌خواهد استیصال شخصیت را در زمان حال نشان بدهد. هرمان برشی از زندگی را پیش چشم ما می‌گذارد که قرار نیست کامل باشد.

زبان یودیت هرمان مقطع و دارای جملات کوتاه است. دیالوگ‌ها در متن پخش‌اند و ساختار جملات متفاوت است. اینجا هم نویسنده بیست زخم کاری از هرمان تقلید کرده و همین ویژگی‌های زبانی را در رمانش انعکاس داده که باعث شده جملات کتاب غیرفارسی به نظر برسند‌. در واقع او با ساختاری خاص از جملات آلمانی می‌خواسته فارسی بنویسد!


این دو ایراد عمده اثر (زبانی و ساختاری) هر دو ریشه در تقلید نابجا از ادبیات روز آلمان دارند و نشان می‌دهند که هیچ وقت نباید بی‌توجه به ایده اصلی، فرمولی از پیش تعیین شده را در اثرمان پیاده کنیم.

نتیجه این گرته‌برداری ادبی، ناتوانی مخاطب از عمیق‌شدن در اثر است. به گونه‌ای که به خاطر پرداخت کمِ همه‌چیز، نه اشخاص و نه رویداد‌های داستان برای مخاطب اهمیتی پیدا نمی‌کنند و تأثیری بر او نمی‌گذارند.

پ.ن: امیدوارم سریال خوبی از رویش ساخته باشند.



        

30

                به نام خدا
«خانه‌ام آتش گرفته است» متشکل از ده داستان کوتاه است که هرکدام به نوعی به دیکتاتوری پینوشه مربوط می‌شوند.
به فقر، به مبارزان و به خانواده‌ها‌ی آن دوران.

با اینکه آریل دورفمن را نویسنده‌ای حرفه‌ای و صاحب سبک می‌دانم این اثر او را «تلاشی ناموفق در نوشتن داستان کوتاه» می‌بینم که نیمی از داستان‌هایش را در  یک کلمه می‌توان بیان کرد:
                                                     «شعار»                                                 
 هیچ داستانی از اندیشه_ هرچند سطحی_ خالی نیست اما نویسنده باید بداند که مخاطب پیش و بیش از هر چیز می‌خواهد داستان بخواند. او نباید با سخنرانی‌های شخصیت‌ها اندیشه‌اش را فریاد کند بلکه باید فکرش را در سراسر داستان پخش کند و بگذارد مخاطبْ خود آن را کشف کند. شعارزدگی‌ در این مجموعه باعث شده نیمی از داستان‌ها، منطق مخدوش، پایان بی‌معنا و پیرنگ ضعیف داشته باشند.

البته ناگفته‌ نماند که دورفمن در آثار بلندش بسیار قدرتمندتر ظاهر شده و توانسته ترکیبی متوازن از اندیشه و داستان ارائه کند.

پ.ن: شعارزدگی در ادبیات متعهد _به هر چیزی_ بسیار دیرینه و فراگیر است و معلوم نیست تا چه زمانی، چه آثار ارزشمند دیگری را بناست نابود کند.

        

7

                به نام خدا

دغدغه داستان این است: اگر دستیابی به سودی کلان، بسته به یک عمل خُرد غیر اخلاقی باشد، انسان چه می‌کند؟ 
و اگر به عملی غیر اخلاقی_هرچند کوچک_ دست بزند، واکنش روانی‌اش چه خواهد بود؟

استیون کینگ در مقدمه‌ی کوتاه کتاب می‌گوید که اخلاقیات یک امر ثابت و همیشگی نیست و اصطلاحاً نسبی است.

اما مفهومی که داستان منتقل می‌کند عکس حرف کینگ است:
وجدان انسانی فعل غیراخلاقی را به هیچ بهانه‌ای نمی‌پذیرد.

البته امکان دارد نظر نهایی استیون کینگ ترکیبی از این دو گزاره  باشد:
وقت‌هایی هست که در دوراهی‌ها انسان نمی‌تواند اخلاق را انتخاب کند یا حتی مجاز است انتخاب نکند، اما این دلیل نمی‌شود که وجدانش آسیب نبیند.


داستانِ کوتاه و پرهیجانی است و در عین حال فکرشده و با مفهوم. نمونه خوبی از اندیشه سطح بالا در قالبی حرفه‌ای.

پ.ن: 
مترجم به گفته خودش نام اثر را از «اخلاق» به «جانشین» 
 تغییر داده تا این کتاب با آثار حوزه علوم انسانی اشتباه نشود اما با توجه به مقصود نویسنده، عنوان اصلی اثر بسیار گویاتر از عنوان ترجمه است.


        

8

                به نام خداوند

ژرژ سیمنون نویسنده پرکاری است که در دنیا به رمان‌های جنایی‌اش، مخصوصاً آثارش درباره‌ کمیسر مِگره، شناخته می‌شود. او را در ایران کمتر می‌شناسند.
نامزدی آقای ایر از رمان‌های جنایی مستقل اوست که مِگره در آن حضور ندارد. 

در محله‌ای در یکی از شهر‌های فرانسه قتلی سادیستی رخ داده و اهالی محل را مشوش کرده. دو هفته از قتل می‌گذرد. پلیس پیشرفتی حاصل نکرده و همچنان به تعقیب و مراقبت از آقای ایر، مظنون اصلی پرونده، مشغول است. اما هیچ مدرکی بر علیه او ندارد.

پیرنگ داستان خیلی جدید نیست اما روش پرداخت بسیار متفاوت است. 

زاویه دید رمان، سوم شخص نمایشی با تمرکز بر شخصیت آقای ایر است. ذهنیات و احساسات شخصیت اول و دیگر شخصیت‌ها از طریق کنش‌هایشان نشان داده می‌شود و این حالت به اندازه‌ای محسوس است که انگار نویسنده تمام ماجرا را با دوربینی ضبط کرده و بعد عیناً هر چه دیده را نوشته. اگر تمام جملات ذهنی رمان را جمع ببندیم با اِرفاق دو صفحه می‌شوند! این هنر نویسنده است که بدون آوردن جملات احساسی و ذهنی شخصیت ها را به خوبی می‌پردازد به طوری که ما جزئیات روانی آقای ایر را می‌فهمیم، تنهایی‌اش را درک می‌کنیم و حتی برایش دل می‌سوزانیم.
البته پرهیز نویسنده از توضیح و تفسیر باعث شده فهم پیرنگ داستان و علت و انگیزه رفتار شخصیت‌ها نیاز به تمرکز داشته باشد. به عبارتی می‌شود گفت به خلاف معمولِ رمان‌های جنایی، نویسنده جمع بندی نمی‌کند و فهم پیشامدها را به عهده مخاطب می‌گذارد.

روند داستان کند است و تمرکز بر شخصیت اصلی است. حل معمای قتل در درجه دوم اهمیت است و در واقع معمای اصلی معمای شخصیت آقای ایر است. البته از نیمه دوم رمان تزریق هیجان به نمایشگاهِ هنرهای سیمنون افزوده می‌شود.

نامزدی آقای ایر رمان جناییِ مدرن و روان شناختی است که از نویسنده‌اش هم کمتر در ایران شناخته شده است.

پ.ن: نشر چترنگ از محدود نشرهایی است که در زمینه آثار جنایی بسیار خوب فعالیت می‌کنند و عناوین حرفه‌ای را با ترجمه‌های سطح بالا عرضه می‌کنند.
        

19

                به نام خدا

 متن صحیفه سجادیه نیازی به معرفی ندارد و همچنین از نقد فراتر است اما درباره ترجمه آن می‌توان نکات مختصری گفت.

آشنایی با ترجمه استاد گرمارودی از این متن مقدس سبب شد تا من برای بار نخست شروع به خواندن آن کنم. چرا که تا قبل از آن، تسلط به عربی نداشتم و ترجمه‌ای که این‌گونه به دل بنشیند نیز سراغ نداشتم.

روش ترجمه طبق گفته خود استاد، زبان معیار همراه اندکی باستان‌گرایی بوده، تا سایه‌ای از قدمت متن در برگردان مشخص باشد. بنابراین  متن در عین روانی، ادبی و کهن هم هست. 

دکتر گرمارودی تا جایی که زیاده‌روی نبوده و معنا فدا نمی‌شده از برابرنهاده های فارسی استفاده کرده‌اند و این‌طور نبوده که مانند برخی مترجمان بعضی کلمات عربی را عیناً تکرار کنند. ( مانند ترجمه‌ی: جبروت به جبروت، عظمت به عظمت، عزت به عزت، و مانند آن! )

از آن جا که آقای گرمارودی شخصیت پژوهشگری دارند کتاب پر است از پی‌نوشت‌های مفید که اغلب منبع ترجمه کلمه‌ای خاص را گفته‌اند.


متن فراز دوازدهم و سیزدهم از نیایش چهل و ششم صحیفه سجادیه همراه با ترجمه و پی‌نوشت سید علی موسوی گرمارودی :


 انْصَرَفَتِ الآْمَالُ دُونَ مَدَى كَرَمِكَ بِالْحَاجَاتِ، وَ امْتَلَأَتْ بِفَيْضِ جُودِكَ أَوْعِيَةُ الطَّلِبَاتِ، وَ تَفَسَّخَتْ دُونَ بُلُوغِ نَعْتِكَ الصِّفَاتُ، فَلَكَ الْعُلُوُّ الْأَعْلَى فَوْقَ كُلِّ عَالٍ، وَ الْجَلَالُ الْأَمْجَدُ فَوْقَ كُلِّ جَلَالٍ

آرزوها پیش از آنکه به منتهای کرمت برسند، با نیاز‌های برآورده، باز می‌گردند و جامهای درخواست، از فیض تو سرشار می‌شوند و توصیفها پیش از رسیدن به حقیقتِ ستایش تو از هم می‌پاشند(۵٢٧)؛ پس فرابرترا که تویی بر فراز هر فرازمند و شکوه والاتر توراست برتر از هر شکوه دیگر.

۵٢٧. تَفسّخ: عَجَزَ و ضَعُفَ / تَقَطَّع‌ 
(ریاض السالکین، ج ۶، ص ٢١۴) 

كُلُّ جَلِيلٍ عِنْدَكَ صَغِيرٌ، وَ كُلُّ شَرِيفٍ فِي جَنْبِ شَرَفِكَ حَقِيرٌ، خَابَ الْوَافِدُونَ عَلَى غَيْرِكَ، وَ خَسِرَ الْمُتَعَرِّضُونَ إِلَّا لَكَ، وَ ضَاعَ الْمُلِمُّونَ إِلَّا بِكَ، وَ أَجْدَبَ الْمُنْتَجِعُونَ إِلَّا مَنِ انْتَجَعَ فَضْلَكَ

هر بزرگی در برابر تو خرد و هر شریفی در کنار شرف تو، ناچیز است هرکه جز به تو رو کرد، ناامید شد و هرکس جز از تو چیزی خواست، زیان دید و هرکه جز به درگاه تو فرود آمد(۵٢٨)، تباه گردید. و هرکه جز از سرزمین سرسبز فضل تو خرّمی خواست، دچار خشکسالی شد.

۵٢٨. اِلمام: فرود آمدن 
(مصادراللّغه ص ٩۴)

خدایش حفظ و رحمت کناد! که ما را با صحیفه مأنوس کرد.
آمین...
        

24

19

                به نام خدا
دادخواست مجموعه صد شعر اعتراض به انتخاب محمد مهدی سیار و امید مهدی نژاد است.
استاد کاظمی در مقدمه کتاب شعر اعتراض را تعریف  می‌کند و تاریخچه‌ای از این نوع نادر شعر فارسی ارائه می‌دهد.

متاسفانه اشعار کتاب سه ایراد بزرگ دارند:

1. برخی اشعار در تعریف شعر اعتراض نمی‌گنجند.
یعنی اجتماعی نیستند و بیشتر به عالم درونی شاعر مربوط‌اند.

2. بعضاً دغدغه محتوا، باعث بی توجهی به فرم شده. شعر شاید از نظر مضمون خوب باشد اما به خاطر ارائه ضعیفش چنگی به دل نمی‌زند.

3. مثنوی‌ها و قصیده‌های چندین صفحه‌ای مخاطب را در هنگام خواندن خسته می‌کند. متاسفانه بعضی از آن‌ها ایراد شماره دو را هم دارند.

گردآوران این مجموعه هر دو از شاعران بسیارخوب معاصر اند و این ضعف در انتخاب به نظر می‌رسد به نوپا بودن شعر اعتراض برمی‌گردد. به این معنا که شعر اعتراض هنوز اول راه است و صد شعر درجه یک ندارد. 
با این حال خواندن این مجموعه برای شاعران و یا شعر دوستان خالی از لطف نیست و  آشنایی آن‌ها با این جریان شعری را سبب می‌شود.
        

8

                به نام خدا
نادر صدیف، سرباز توپخانه، به تازگی مجروح شده اما به اصرار خودش از بیمارستان مرخص می‌شود و به خواست خودش به منطقه‌ی مرزی دورافتاده‌ای اعزام می‌شود. 
 
_منشی آتش‌بار گفت : «لازم نیست از کسی بپرسی اونجا آخر خطه. خودت متوجه می‌شی.»_
 
رفتار‌های غیر‌عادی شخصیت اصلی به همین جا ختم نمی‌شود. او از ارتباط با آدم‌‌‌ها پرهیز می‌کند و دائماً غرق خاطرات و افکار خودش است . به طرز بیمارگونه‌ای به مرگ تمایل دارد اما خودکشی را گناه می‌داند، چیزی از درون او را آزار می‌‌دهد.
 
روایت داستان نیمه سیال است و بیشتر مبتنی بر ذهن. راوی، سوم شخص محدود به شخصیت اصلی است. ذهن شخصیت اصلی هم آشفته بازار است. گاهی به گذشته می‌رود و گاهی اتفاقی در آینده نزدیک را با جزئیات تخیل می‌‌کند.

داستان اتفاق ویژه‌ای ندارد و تمام تمرکز روی شخصیت اول است. حتی زمان رخ‌دادن داستان ( دوران دفاع مقدس) هم صرفاً ابزار نویسنده برای پرداخت شخصیت است. اگر اتفاقی هم رخ می‌دهد اهمیتش به سبب تاثیری است که بر شخصیت گذاشته، یا وضعیت شخصیت را تغییر داده یا به آن ثبات بیشتری بخشیده است. 

نثر کتاب در خدمت نوع روایت است. جمله‌ها بسیار بلند و پر از حرف ربط «واو» و «یا» و خط تیره و جمله معترضه هستند. به نحوی که گاهی یک جمله در دل خود پنج شش جمله را جای ‌می‌دهد.
همین نثر دیوانه‌وار سرعت داستان را زیاد می‌کند و ذهن هذیان‌زده‌‌‌ی شخصیت اصلی را به خوبی نشان می‌دهد.

بایرامی در پل معلق به بخشی از دفاع مقدس پرداخته که چندان شناخته شده نیست ، به آدم‌هایی که به اجبار نظام وظیفه به جنگ رفتند و نیت مقدسی نداشتند. به همین دلیل این رمان را می‌توان ضدجنگ دانست اما در زمره ادبیات دفاع مقدس قرار نمی‌گیرد
. 
در نهایت پل معلق اثری است کم حجم ، شخصیت محور ، ذهنی ، نوآور و قابل تحسین که ‌بیش از اینها استحقاق دیده شدن دارد.

پ.ن: پل معلق پلی است در منطقه‌ای که صدیف خدمت می‌کند و همزمان نمادی است از وضعیت روحی او .
        

29

                «به نام خدا» 

«ساحل تهران» جدیدترین مجموعه داستان
مجید قیصری، سطح بالایی از ویژگی‌های سبکی او را بروز می‌دهد. 

قیصری توضیح نمی‌دهد. بسیاری اوقات با دیالوگ و کنش مطلبی را به مخاطب می‌رساند. این ویژگی برای اکثر رمان‌خوان‌ها و کسانی که به توضیحات نویسندگان دیگر عادت کرده‌اند فهم داستان را با مشکل مواجه می‌کند. در خواندن داستان‌هایی از این دست نمی‌توان سریع از روی جمله‌ها رد شد و امیدوار بود که در پایان داستان نتیجه‌ای گرفت؛ چرا که نویسنده نشانه‌ها را در سراسر داستان می‌نشاند و این به عهده خواننده است که آن‌ها را پیدا کند. نشانه‌ها گاه یک دیالوگ خاص، یک قاب عکس و یا کنشی از شخصیتی هستند. 

داستان کوتاه‌های او معمولا اتفاقات هیجان‌انگیزی ندارند و بیشتر بر احساسات و دریافت‌های شخصيت‌ها استوارند. البته تمام داستان‌ها خالی از اتفاقات هیجان‌انگیز نیستند اما آن اتفاق اصالت ندارد بلکه اثر روانی و احساسی واقعه بر شخصیت، نقطه تمرکز نویسنده است. تا جایی که در پايان داستان شاید آن کشف نهایی فقط تغییر بینش یک شخصیت یا تاثیری روانی بر او باشد. 

نویسنده مخاطب را یک داستان‌کوتاه‌‌خوان حرفه‌ای در نظر می‌گیرد. خودش در مصاحبه‌ای می‌گوید: «یک مدت می‌گفتم مخاطب من نجف دریابندری است، یعنی یک آدم فوق‌العاده باهوش مثلاً داستان خوب می‌خواند، خوب می‌شناسد و او باید از کشف لذتش را ببرد. چون خیلی ترجمه‌هایش را دوست دارم و این‌طوری برای خودم الگو قرار دادم، یک آدم پخته‌ای است، نه یک نوجوان، نه یک جوان.»*
چنین نگاهی به مخاطب باعث می‌شود نویسنده ساده ننویسد و در زیرلایه‌ اثر، نماد و نشانه به کار ببرد. به همین خاطر داستان‌های این مجموعه را حداقل دوبار باید خواند.

سوژه‌های ساحل تهران مانند دیگر آثار نویسنده  سوژه‌های بدیع و بکری هستند. همین نو بودن سوژه باعث می‌شود نوعی هوای تازه در داستان جریان داشته باشد. البته موضوع کلی اکثر داستان‌های قیصری، جنگ، اتفاقا بسیار هم استفاده شده اما او این مکرر را هر بار از دیدگاهی نو و به روشی تازه می‌بیند و عمق این فاجعه را بیشتر نشان می‌دهد. 

شخصیت‌های قیصری هم به مانند سوژه‌هایش ویژه‌اند. 
خانمی که راننده تاکسی اینترنتی است،
سرایدار خانه‌ای که خاطراتی با آن خانه دارد،
پسر یتیمی که هر مردی را می‌بیند پدر صدا می‌کند،
و...


اگر با ویژگی‌هایی که در بالا گفتم مواجهه نداشته‌اید سراغ این کتاب نروید.
اگر با این سبک مشکلی ندارید و نمی‌خواهید غیر از این، اثری از مجید قیصری بخوانید، ساحل تهران انتخاب بسیار خوبی است. 
اما اگر می‌خواهید بیش از این‌ها از قلم قیصری لذت ببرید و از او اثری نخوانده‌اید من ساحل تهران را توصیه نمی‌کنم، چرا که با خواندن آن احتمالا باقی آثار نویسنده از چشمتان می‌افتد، بهتر است از 
«سه دختر گل‌فروش» شروع کنید و باقی آثار قیصری را بخوانید، آن‌وقت اگر ساحل تهران را بخوانید
 لذتی بی‌حد خواهید برد. 

*(گفت و گوی حسام آبنوس با مجید قیصری، مجله الکترونیک واو)
        

29

باشگاه‌ها

این کاربر هنوز باشگاهی ندارد.

لیست‌های کتاب

اتود در قرمز لاکیجعبه مقوایینشانه چهار

221B، آدرسی که گم نمی کنیم...

6 کتاب

برترین های شرلوک هلمز. البته که اگر کسی بخواهدحرفه ای واردِ وادی شرلوک خوانی شود ، تا تهِ این سیزده جلد را درنیاورد، ول کنِ ماجرا نیست. اما من توی این لیست از این سیزده جلد شش تا را انتخاب کردم که از نظر خودم قوی ترین داستان های کانن دویل هستند و به یادماندنی ترین استنتاج ها را درون خود دارند . از استاد موریارتی هم غافل نشدم و تک داستانی که حضور دارد را هم آورده ام . پ.ن: سعی می کنم ارتباط داستان ها با سریال شبکه بی بی سی را هم آنقدر که یادم می آید بنویسم، که کدام قسمت از چه داستانی اقتباس شده. شاید به درد خورد . همه کتاب ها از نشر هرمس اند. 1. اتود در قرمز لاکی. ترجمه کریم امامی. (داستان بلند) این اول ماجراست . ورود شرلوک به ادبیات ، داستان اول کانن دویل با محوریت این شخصیت . اقتباس در قسمت اولِ فصل اولِ "شرلوک"به نام "مطالعه صورتی". 2.جعبه مقوایی. ترجمه مژده دقیقی. (مجموعه داستان) 3.نشانه چهار. ترجمه مژده دقیقی. (داستان بلند) مبارک بادِ واتسونِ این داستانش !. قسمت دوم از فصل سومِ "شرلوک" به اسم "سه نشانه" . 4.مردان رقصان. ترجمه حشمت الله صباغی. (مجموعه داستان) جریان ربودن بچه های سفیر از پانسیون در قسمت سومِ فصل دومِ "شرلوک" به نام "سقوط رایخن باخ" از داستانِ "مدرسه پرایوری" اقتباس شده و قسمت دومِ فصل اولِ "شرلوک" به اسم "بانکدار کور" از داستانِ "مردان رقصان" . 5.سیمای زرد. ترجمه کریم امامی. (مجموعه داستان ) فکر کنم جریان نقشه های بروس پارتینگتن در قسمت سوم از فصل اولِ "شرلوک" به نام" بازی بزرگ" از داستانِ "عهدنامه دریایی" اقتباس شده و کلیتِ قسمت سوم از فصل دومِ "شرلوک" به اسم "سقوط رایخن باخ" از داستان "آخرین مسئله". 6.عینک دور طلایی. ترجمه کریم امامی. (مجموعه داستان ) قسمت اول از فصل سومِ "شرلوک" به اسم "نعش کش خالی" از داستانِ "خانه خالی" اقتباس شده ، قسمت سوم از فصل سومِ "شرلوک" به نام "آخرین سوگند او" از داستانِ "چارلز آگوستوس میلورتن" و قسمت اول از فصل چهارمِ "شرلوک" به نام "شش تاچر" از داستانِ "شش ناپلئون".

76

فعالیت‌ها

            بسم الله الرحمن الرحیم

گوساله‌ی سرگردان مجموعه‌ای از هفت داستان کوتاه و یک داستان بلند است. دو یا سه* داستان آن در سبک رئال جادویی و بقیه رئال هستند. ابتدا به بررسی این دو داستان می‌پردازم و سپس از باقی داستان‌ها می‌گویم.

داستان اول: ماه‌زده
جنبه معنوی دفاع مقدس، با وجود تأکیدهایی که بر آن شده، فقط در میان روایت‌های داستانی زندگی شهدا پیدا می‌شود و جایی در داستان مدرن ایرانی ندارد. دلایل زیادی می‌توان برای آن شمرد، از بی‌اعتقادی برخی نویسندگان به این مسئله گرفته تا ناتوانی در پرداخت مناسب این سبک داستان‌ها. ماه‌زده از این جهت درس نویسندگی است. قیصری داستان‌های زیادی از اثرات مخراب جنگ نوشته: رمان‌های ((باغ تلو)) و ((ضیافت به صرف گلوله)) و ((چهار داستان از این مجموعه)). با این حال او جنبه معنوی جنگ را نادیده نگرفته و در داستان ماه‌زده_ و شاید تا حدودی عود عاس سبز_ را به این مسئله اختصاص داده.
ماه‌زده داستان سربازی به نام صفرعلی است که در روزهای پس از جنگ از نیزار و رودخانه روبه‌روی پایگاه‌شان صداهایی می‌شنود. در ابتدا هیچ کس این مسئله را باور نمی‌کند و به او لقب ماه‌زده_ در فرهنگ لغت معادل مجنون_ می‌دهند. اما وقتی پیکر شهدا از همان جایی که صفرعلی گفته بیرون آورده می‌شوند، صفرعلی دیگر رفته است...
در داستان چنان واقعیت و خیال درآمیخته شدند که هر مخاطبی در پایان داستان، واقعیت صداهایی که صفرعلی می‌شنود را باور می‌کند. استفاده دقیقی از رؤیای صادقه در داستان شده و جزئیات با دقت بسیار توصیف شده‌اند. لحن داستان به شدت متناسب و واقع‌گرایانه است. 
کاش نویسندگان ادبیات پایداری از آقای قیصری الگو بگیرند.

داستان چهارم: عودِ عاسِ سبز
یادداشت‌هایی از سرهنگ عراقی، مسعود شنشل پیدا شده که در هور چندین مرد او را دستگیر می‌کنند. یک کشتی وسط هور می‌بیند که انسان‌ها و حیوانات سوار آن می‌شوند. او را با آب تلخی بیهوش می‌کنند و...
بهترین داستان این مجموعه همین است. علاوه بر مشخصاتی که برای داستان قبلی گفتم، نمادگرایی و استفاده از آیین‌های مذهب صابئی_مندائی_ فوق‌العاده است.
در یک صحنه داستان می‌بینیم که پیرمردی مشغول تعمید دادن یک پسر و دختر در رود روان است که این آیین مذهبی صابئین برای ازدواج است. در داستان هم راوی می‌گوید شبیه مراسم ازدواج بود.
همچنین می‌بینیم که در داستان از آب در بخش‌های گوناگون استفاده شده و باید توجه کرد که آب نقش بسزایی در آیین‌های صابئین دارد. چنان که ((سالم چحیلی))، رئیس انجمن مندائیان ایران، می‌گوید:((همه رسوم و مناسک مندائی بدون آب یعنی هیچ))
در ((ریگ ودا))، کتاب مقدس صابئین، آمده که ((نخستین موجودی که پس از ترکیب محرک نخستین و ماده آغازین، یعنی آب، به وجود می‌آید، ((عقل کل)) است.))
همچنین در اساطیر بین‌النهرین، مهم‌ترین ویژگی ((انکی))، خدای آب شیرین، عقل و هوش بسیار او است.
مهم‌ترین جمله داستان، جمله‌ای است که که پیرمرد رداپوش می‌گوید:((رهایش کنید‌. او هلاک می‌شود. آن‌ها به جنگ آب آمده‌اند.))
بنا بر پیش‌بینی پیرمرد، عراقی‌ها به جنگ زندگی، برکت، حقیقت، عقل و خرد آمده‌اند.
همچنین حضور تلمیحی کشتی نوح نشان می‌دهد که پیروزی جبهه حق به کمک آب، که نماد عقل و خرد است، محقق می‌شود.**

شش داستان دیگر:
دو داستان تلخک و فقط حرف بزن، از کسانی می‌گویند که جنگ روح‌شان را ویران کرده است. تلخک از جانبازی می‌گوید که برای آرامش به مواد مخدر پناه می‌برد و در آخر دست به خودکشی می‌زند. داستانی بسیار تلخ و تاریک.
فقط حرف بزن داستان کسی است که مدت کوتاهی به شهر جنگ‌زده خود برمی‌گردد و سعی می‌کند از روایت آنچه دیده فرار کند. اما جنگ او را رها نمی‌کند و او مدام از مرگ کسانی می‌گوید که با وجود جنگ شهرشان را ترک نکردند. 
داستان کابوسخانه نامه‌ی شخصی شیمیایی است که از خارج شدن از زندان ناامید شده و تصمیم می‌گیرد برای خانواده‌اش نامه‌ای بنویسد. نامه‌ای که گویا نمادی از وضعیت نویسنده است: بدون مقصد، بی‌نامه‌بر و  بی‌امیدی از رسیدنش به دست خانواده‌ نویسنده‌ی نامه.
نور کافی روایت بازگشت یک آزاده به زندانی است که دوران اسارتش را در آن گذرانده‌. این تنها داستانی است که نه خبری از آشفتگی‌های ذهنی جنگ‌زدگان و اُسرا است و نه خبری از حالت‌های معنوی. نگاهی واقع‌گرایانه که هم امیدها را می‌گوید و هم حقایق تلخ را. شاید این داستان را بتوان تنها بازگشت معقول و کاشفانه قیصری به جنگ و یادآوری صداها و تصاویر مانده در ذهن از سوی او دانست.
مأمور ضعیف‌ترین داستان مجموعه است. داستانی که قرار بود مفهومی خاص و نمادین را در باب مأموریت حیوانات بیان کند، به خاطر پرداخت ناکافی به مشتی کلمات نامفهوم و متنی ناقص تبدیل شده است.
گوساله‌ی سرگردان بنا بود نوعی تکرار داستان شتر حضرت صالح در دوره جنگ باشد. اما ابهام در برخی صحنه‌های داستان این تکرار را به مخاطب نمی‌رساند. با این حال مجموعاََ داستان خوبی است و پایانی پرابهام اما درخشان دارد.

گوساله‌ی سرگردان مجموعه‌ای از داستان‌هایی فوق‌العاده است که همه‌شان ارزش خواندن دارند و به خاطر قدرت دیگر داستان‌ها، می‌شود داستان سه صفحه‌ای مامور را نادیده گرفت.

*داستان گوساله‌ی سرگردان را می‌شود دو جور تأویل و تفسیر کرد که در یک حالت رئال و در حالت دیگر رئال جادویی خواهد بود.
**مطالب گفته شده از دین مندائی برگرفته از مقاله: ((رد پای رئالیسم جادویی در دو داستان کوتاه دفاع مقدس ((ماه‌زده)) و ((عود عاس سبز))نوشته‌ی مجید قیصری)) است.
          

8

23

            جلد دوم از سری بهترین داستان های جهان قرن ۱۹ و ۲۰ هم تموم شد.
این جلد سعی کرده بود به معرفی نویسنده هایی بپردازه که کمتر در ایران شناخته شده بودند به همراه چند داستان از نویسنده های بزرگی که اسم هاشون برامون آشناست...
نویسنده هایی مثل ماکسیم گورکی ، جک لندن، سامرست موآم ، لوئیجی پیراندللو و... در کنار نویسنده های گمنامی از آمریکا ، شیلی ، نیجریه،  پرو ، مکزیک ، اروگوئه ، ژاپن ، چین ، هند ، ایران و...
وجود داستان خاطره انگیز کباب غاز باعث شد که یک بار دیگه این داستان دلنشین و به شدت نوستالوژی رو یک بار دیگه مرور کنم... داستان گیله مرد از بزرگ علوی هم توی کتاب بود که به غنی تر شدن کتاب کمک زیادی کرد...

اکثر نویسنده های معرفی شده آمریکایی بودند...
توی این جلد بیشترین موضوعی که درباره شون داستان نوشته شده بود موضوعاتی مثل "تبعیض نژادی سیاهپوستان " و " جنگ " بود که داستان های تکان دهنده و حیرت انگیزی هم بودند که میشه بارها و بارها خوند...
سه چهار داستان هم بودند که چنگی به دل نمی زدند و میشد راحت از کنارشون رد شد...
در کل این پنج جلد به نظرم باید توی کتابخونه هر کتاب خونی باشه...
          

33