یادداشت‌های نیما حسینی (13)

          دیروز خواندم، ولیکن نسبت به کم بودن حجم آن پر مغز و نغز بود، کمی یاد اخلال ناصری و حکایت های اخلاق فیه ما فیه افتادم، نمیدانم کمی دون مایه عرفان مرا به آن سمت ها برد.
تقریبا تمام نظرات دوستان اینجا را خواندم، و سعی کردم در این یک روز خوب به مفاهیم کتاب تمرکز کنم، و به این آیت رسیدم که کتاب در اصل به نکته ای اشاره میکند از اول کتاب تا انتها، و آن هم ناخودآگاه آدمی‌ست، و این ناخودآگاه است که تربیتش دشوار است، خلوص انسان از نطفه و بعد آن در گرمای فضلیتی خانواده شکل گیری میکند و شخص داستان کاساتسکی بدین گونه بزرگ شد که بدخشم و عصیانگر و مهم تر از همه در همه کاری اگر میکرد شهود چشم ها بر آن گرمای نزدیکی به او می‌بخشید، اگر بیش از کمال را خواهان بود برای کمال انسانی نه بلکه برای تعاریف انسانی میخواست!
چیزی که ما هر روزه با آن در سر و کار هستیم، انسانی که تریف و تمجید همان دُرّ گران بهای دخول در اشعار است.

او ترد شد، از خود بخاطر غروری که گریبانش را درید و او بها داد به آن، نامزدی را تنها بخاطر گویش گذشته و آن غرور و تعصب که پرده بر چشمان ما میگذارد او را به سمت خدا برد، در واقع تجلی نور در او راهکاری بود برای رهایی از این سودای بی‌همتا، به طوری که بعد از اتفاق او گه گاه یاد معشوقش صفای روحش را خدچه دار میکند، و تنها در لحظات خوش و شادی خوب عمل میکند والا غیر و حتی برای آن کسی که با معشوقش است ابراز خوشحالی و رضایت میکند، که البته اینها تماما موسمی و از آزادی پیکر روحی‌ست که تلاش برای صفا و پاکی میکند ولیکن مقطعی.
او خود غرور خود را پنداشت و درک کرد، خواست عزلت گزینی کند و کرد، از این بخش داستان گونه دیگری میگیرد که این روند بنظرم گزاف و ناپیوستگی خاصی داشت، او چند سال متعکف صومعه ای دور و گم بود، از قضا خانمی هوس شیطنت با فضای مقدس شخصی که سالها با خدا گویش مستقیم میکند را میکند و اینجا، جنگ میان شهوت و عقل، و جوشش آن و تقلا برای مبارزه عصمت را آدمی حس میکند، لیکن بد هم از آب در نیامد! 
احساس قدیسی که در دل آدمی تاب و تب میاندازد، و او خود را در ناخودآگاه غرور حس کرد، پس از همان مشایعت ها و پیچیدگی صدایی که از پاکی‌اش مردم زدند.
مردم، کلمه ای گنگ و پر از نامفهومی، مردمانی که از دستهای متناقض هستند که نه قضاوت جایز است نه مشروعیت کامل، کسانی که خدارا تنها مظهر خیر و دوری شر میداند ولا غیر، دسته ای که فردا زندگی را هم فراموش میکنند، اگر بحثی باشد که چشمان آنها را برایشان حریص و تابناک کند که همین یک دسته به انشعاتی پر تبدیل میشود.
و لذت و عیش که آدمی از تعریف میشنود، آز و تیر آمال را به هدف خودخواهی و فزون طلبی میکشاند، طوری که کاساتسکی در ناخودآگاه لذتی فراوان از این تمجید هایی که مردمان برای درمان طلبی از او میکنند دارد، در اینجا به گمانم اثبات خواهد شد که آسان است جنگلی که با هزاران زحمت و حوصله به دست آمده به یک عطسه آتش ناخودآگاه نابود شود، و چه عطسه ای بدتر از سرمازدگی شهوت و غرور، غروری جان کاه که جز آز هیچ در برندارد.
نقطه شکننده ای که با پرده پوشی آن گمان بر آن خواهد رفت که روزی درست خواهد شد، کشتی را رسوخ خواهد داد، و رسوخ در پوست تاثیر ندارد که جان هم در بلا می‌اندازد ، و این درد است، درد از آنکه زیاد اند شیخ‌هایی که ادعای زهد دارند اما دریغ از حواسی برای خدا.
در بخش آخر هم دقیقا به همین نکته اشاره دارد که زندگی هایی که شاید خودمان داریم، گمان میکنیم ساده و شاید نه درخور، ولی خیلی شایسته ای اند!
تنها کافیست نگاهی بیاندازیم، چه چیزی بهتر از آن که در جمعیت به دنبال معنی باشید، تا در معانی ها جمعیت را دنبال کنید، و حتی گواه آن را دهید که نسیه روز قیامت را از توشه جمع کردن حاصل است، حال آنکه خود آدم نقد حال را کسب می‌کند و نقض حرف، که بسیارند از اینها.

تنها سعی بر حس و حال خود داشتم و اینها را نوشتم، امیدوارم مطالب نوشته شده مفید بوده باشد، هرچند کتاب با حجم کمش پر از حرف است.
        

          داستان شروع خوبی نداشت بنظرم، کمی آهسته و به هم پیوسته پیش می‌رفت جوری که غایت بندی آن برایم ما مفهوم بود، لیکن هر چه جلو تاختم در داستان عنان آن راحت تر به دستم سواری میکرد.
راجع خود داستان باید گفت که، متفاوت تر بود نسبت به باقی داستان های که خواندم از تولستوی از نظر قالب نوشتاری، چرا که گفتگو محور نیست، بیشتر در بند توصیف و حالات هست که بدین گونه نبوده هرچه خواندم از او، اما جالبی در این است که توصیف ها همه برای رسیدن به هدف به کار گرفته شده اند، که هدف ما در اینجا نتیجه‌ی آن است، محاوره بودن شخصیت ها از بی شیله پیلگی آنها، شاید هم سواد عامیانه عوامل داستان سخن بگوید.
راجع خود داستان باید گفت انتظار این را دارم که تولستوی خوانش میکنم، نکته ای باریک ولی سهمگین در ضمیرم نقش بندد، این داستان هم به این صورت بود، نکته ای که اگر تا پایان داستان مانند من صبوری کنید و بخوانید قطعا لذت میبرید، داستانی میشود گفت «بی ارزش بودن دنیا» همین یک کلمه ولی در از حرف.
        

          این رمان سترگ را که دیر زمانی نیست که خوانش کرده‌ام، به قول دوستی هر برهه از زندگی آدم یه کتابی آن را شرح حال میدهد حال که این رمان اینگونه بود برایم.

از کتاب؛ 
از بس که غم دلش را در نامه هایش ریخته،با کتاب خواندن هایش آمیخته،با خود به پیاده‌روی هایش برده و همه جا پراکنده بود،کمابیش آن را به ته رسانده بود تا جایی که همه چیز دیگر برایش چون مرده ای شده بود که تعجب میکرد از اینکه نمی‌دانست گورشان کجاست.

زمانی که این رمان را در حین حیرت و شگفتی به اتمام رساندم نوشته ای برایش نوشتم به شرح ذیل؛

تربیت احساسات
آگاهی از سرگذشت،شاخه شاخه کردن های فرسوده این درختان عمر،بهر چه حاصلی طراوت میدهد؟!
احساس ومنطق به واسطه چیزی در میدان زندگی حضور دارند،که آن لذت زندگی است توأم از آنها.
هیچ کدام و هیچ بهره ای تنها وجه موفقیت آن نخواهد شد،بهره برداری صحیح از شور و دادخواست های آدمی موفق به آزادی،رسالت و عشقی است که رخداد خداوندی در آن دمیده است.

_بر اساس برداشتم از رمان تربیت احساسات/نوشته گوستاو فلوبر
        

           *یکی شاخ پیدا کن از تخم من
چو خورشید تابنده بر انجمن
که خواهد از این دشمنان کین من
کند در جهان تازه آیین من
هنر ها و مردی بجای آورد
جهان را سراسر به پای آورد*

همیشه سودای خواندن دریاب سیاوش را داشتم،و سر آن داشتم که اول رساله استاد مسکوب را بخوانم که با این نمایش آشنا شدم،میشود گفت همان سوگ سیاوش است در قالب نمایش منظوم،هرچند که باعث این نمیشود رساله استاد را نخوانم.

حریت خواهی و فرّ و میهن پرستی و چه بسا از خود گذشتگی چیزی‌ست در تخم و بن آدمی که گاه گاه در دل آدمیان گلی از این باب روییده،که به کرات چه در دنیای امروز چه در عهد های پیشین دیدیم،سیاوش نماد مردانگی و آزاد خواهی‌ست،از آنهایی که سودای تاراج و آز برای دنیا و شهوت پرستی در آنها چیزی جز جمع نیست. آنها معنی خود را در رسالت و خداباوری تجلی بخشیدن،از سیاوش بگیر تا یعقوب لیث صفاری و بابک خرمدین تا امام حسین(ع) رسالت فردیت دارد که خود آن در از نغز و مغز است که به گفته در نیاید و به دیده نشود فهمید.
امروزه ام حریت به دست آمدنی نیست با تمام جوش خروش و کین خواهی ها چیست این تارک دنیا که رفتی‌ست؟
*جهان یادگار است و ما رفتنی/به مردم نماند بجز مردمی*
لگام این سخن را به افسار میگیرم و کوتاه اصل مطلب را میگویم، همچنان که میخوانیم بهتر است با رویکردی عملگرا پی آن باشیم سیاوش ها باشیم،در پی حریت و برای آن خود نور باشیم تا امثال گرسیوز ها به دنبال جنجال پراکنی سر پنداری موهوم ماندگاری در این تارک ناپایدار.

*رخت خود را من ز ره برداشتم
غیر حق را من عدم پنداشتم
خون نپوسد گوهر تیغ مرا
باد،از جا کی برد میغ مرا
باد خشم و باد و شهودت باد آز
برد او را که نبود اهل نماز
شیر حقم نیستم شیر هوا 
فعل من بر دین من باشد گوا*
        

          کتاب چقدر زیبا و چقدر مستقیم نشون میدهد که از اوج به حضیض افتادن چگونه است،در رابطه با مشکلی که شاید گریبان همه را نگوییم اما خیلی ها با آن دست و پنجه نرم کرده اند.
بنظرم داستان به اندازه و به جا بود،هرچند گاهی توصیفات یوگنی رو خلاق جهت بنظر میشرمدم اما در نهایت پایان بندی جالبی داشت مخصوصا پایان اول،بنظرم خوبه که آدم بدونه در هر کاری که میکند،تفکرات نباید ره سوی جانب راست خود باشد چه بسا پلی‌ست به سوی ناکجا آبادی که ته آن مساوی ای‌ست با مرگ آرزوها.
یوگنی خودشیفته نبود اما بسیار به آرای خود امید داشت،شایذ آدمی بیشتر از شیطان باید از همین امیدهایی که بن بست دیده آدمی است فاصله بگیرد.
        

          بی‌نظیر بود.
در یک کلمه اگر بخواهم بگویم،این فیلم‌نامه یکی از بهترین چیزهایی بود که خواندم،انقدر خوب فردوسی و شاهنامه و تفاخر به ایرانی بودن درش هست که جوشش ملی در آدم فوران خواهد شد.
راجع داستان هم باید بگویم که راس کار به فردوسی و سرگذشت مظلومانه او پرداخته و گریز هایی ام کرده به مرگ دقیقی و ظلم زمانه با شیوه سمبولیسمی که از شاهنامه بوده تا روایت قرن چهارم بعد هجرت را نشان دهد.

حتما بخوانید و پیشنهاد میکنم اگر از این فیلم نامه خوشتان امد،طومار شیخ شرزین رو در گام بعد بخوانید.
        

          این کتاب از آثار بزرگ و مشهور آلبر کامو شناخته میشود،باید گفت که رمانی کوتاه اما بزرگ از نظر روانشناسی و شناخت عواطف محسوب میشود،از آنجایی که خود نویسنده در باب این رمان میگوید«سرنوشت فردی‌ست که به حقیقت مبتلا است و نمیتواند مانند سرشت محکوم افراد جامعه از صداقت موجود پا فراتر بگذارد و هنجار شکنی کند».
ما این را در سرنوشت آقای مورسو کاملا میبینیم،فردی که زندگی را در قالب هر آنچه که هست میبیند و می‌خواهد نه کم تر نه بیشتر،جالب است اگر اینگونه به مسأله بنگریم که مورسو در واقعا انعکاس مشهود درونی فردی دقیق بین نسبت به همه چیز است،اگر اینگونه ببینیم کاملا درک «بیگانه» برایمان معقول است.
        

          بی بدیل است که بگویم کتابی شایسته برای خواهان آشنایی روان کاوی و شناسی با شکسپیر هستند،که آقای گریر استاد دانشگاه آکسفورد به طنازی تمام خود این امر رو فراهم کردند،و همچنین ترجمه درخشان استاد کوثری که بر قند این نبشته افزوده.

کتاب از اسمش که معلومه در باب شکسپیر نوشته شده،و بیشتر از آنجایی که اطلاعات کمی از شکسپیر در دست داریم سعی شده در قالب موشکافی آثار این شاعر بزرگ انگلیسی اطلاعاتی در باب افکار او به ما بدهد.

فقط این نکته رو ذکر کنم که سعی کنید آثار شهیر رو خوانده باشید بعد کتاب رو بخونید،برای درک آسان تر این تحلیل،هرچند نخوانید ام کار دشواری نیست کمی تامل بیشتر میخواهد.
        

          سپاس بیکران از آقای کوثری که این اثر را جاودانه برگرداندند،انقدر ترجمه شیرین و شعرگون هست که آدمی واقعا حال و هوای کلاسیک بودن ازش میگیرد.
در رابطه با نمایشنامه ها در واقعه باید بگویم،سنکا در اصل از اصل یونانی آنها که مال اوریپید هست وام گرفته و مهم ترین تفاوت این دو نمایشنامه شدت تابش انعکاس خدایان در نمایش است،سنکا در واقعه یک سبک آوانگاردی رو پدید آورده در نمایش که خواستار این هست که عملکرد های انسانی را مشهود تر در کنش های افراد مشاهده کنند،دو تراژدی بی نظیر که توئستس تنها بازمانده از این داستان است،چرا که نسخه یونانی نابود شده و تنها این نسخه مانده.
فقط به گمانم تنها چیزی که من آنرا دوست نداشتم شاید،کشش مفرط و بی دلیل سخن همسرایان است و معلوم نبود دخول و خروج بازیگران در صحنه.در کل سنکا شاهکار کار کرده.
        

          این کتاب اولین کتابی هست که براش چیزی می‌نویسم.
هرچند زیاد در این زمینه خوب نیستم اما سعی میکنم منظورم رو رسا و بلیغ برسونم.
این کتاب سر تا سر در رویا بود طوری که در خطابه پایانی کتاب خود شکسپیر هم اون رو در قالب یک رویا تلقی میکنه،نمایشنامه ای که درش نمایش دیگه ای بازی میشه و شوخی های بامزه شکسپیرانه ای که غالبا دیده میشه و هرچند بعضی از شوخی ها انقضا اون ها برای دوره الیزابت بود ولی باز شیرینی خودش رو داره.
بنظرم اصلی ترین چیزی که نمایش نامه میگه و خلاقانه ام بهش پرداخته شده پوچ بودن ماهیت سوگند های است که برای عشق از او وام گرفته میشه و در قالب یک رویا این منظور رسونده میشه،این اثر نسبت با بقیه کمدی های شکسپیر تفاوت داره و بنظرم بنیادی ترین تفاوت اون همین رویا و افسانه وار بودن اون هست که اثر رو خاص میکنه،پیشنهاد میکنم بخونیدش بخصوص با ترجمه سلیس شادروان مسعود فرزاد.
        

          نوشته ای بر زنبق دره؛
رمانی سراسر احساس و شور بود که تکه های خاطرات شخصیت راوی «کنت فلیکس» که جزوی از بورژوا های رو به بالای فرانسه قرن ۱۹ ام هستند.
کتاب سراسر شعر هست که به احساس و شور دمیده شده،ماجرای عشقی سوزناک در سرگذشت راوی که در نامه ای طویل به معشوقه فعلی می‌نویسه که خواستاره حالات متحیر اوست.

در باب خود داستان باید عرض کنم که نحوه داستان سرایی بالزاک مشهور هست که عناصر را به شدت مورد تحلیل و بررسی روان شناسی قرار میدهد تا عصاره یک فعل حرکتی را در ذیل مشخصاتی پر شور و تحرک اما شاعرانه به نمایش بگذارد،مکتب سورئال بشدت پرتو نورش در این کتاب نمایان است،گفتگو های دیالکتیکی که بین هانریت و فلیکس در جریان است نشان دهنده خلاقیت این نویسنده بزرگ فرانسوی است،اما باید یک نکته را عارض شوم،که اینست که تعاریف کتاب و پند های که سرشتی هم از خود حکومت فرانسه قرن ۱۹ دارد هم درس هایی که شخصیت ها به خواننده یاد میدهند در خور ستایش است ولیکن توصیفات بینهایت سورئالی و طویل ممکن است که خواننده کم طاقت را کمی رنجور کند.
توصیه میکنم اگر کتابی پرشور و کلاسیک و در خور احساسات و شعر میخواهید،زنبق دره را حتما بخوانید.