معرفی کتاب ارباب و بنده اثر لی یف نیکالایویچ تولستوی مترجم سروش حبیبی

ارباب و بنده

ارباب و بنده

3.8
127 نفر |
40 یادداشت

با انتخاب ستاره‌ها به این کتاب امتیاز دهید.

در حال خواندن

12

خوانده‌ام

220

خواهم خواند

82

شابک
9789643625870
تعداد صفحات
88
تاریخ انتشار
1399/5/6

توضیحات

        نیکیتا نزدیک صبح بیدار شد. سرما، که دوباره نیزه اش را در پشتش فرو می برد بیدارش کرد. به خواب دیده بود که از آسیاب می آید و گاری آرد اربابش را می آورد و ضمن عبور از نهر چرخ گاری از پل لغزیده و در آب مانده بود. به خواب دید که به زیر گاری خزیده و آن را بر گرده گرفته بود تا بلندش کند اما عجیب آن بود که گاری نمی خواست حرکت کند و به پشت او چسبیده بود و او نه می توانست آن را بلند کند و نه از زیر آن بیرون آید و بار سنگین گاری کمرش را خورد می کرد.
-از متن کتاب-
      

بریدۀ کتاب‌های مرتبط به ارباب و بنده

نمایش همه

دوره‌های مطالعاتی مرتبط

لیست‌های مرتبط به ارباب و بنده

نمایش همه
mehranehm

mehranehm

1404/4/4

شغل پدرهمیشه شوهردوازده صندلی

پیشنهاد کتاب برای مطالعه از میانرمان‌های خارجی

17 کتاب

کتاب بینوایان اثر ویکتور هوگو کتاب کلود ولگرد اثر ویکتور هوگو کتاب خانواده تیبو اثر روژه مارتن دوگار کتاب جنگ و صلح اثر تولستوی کتاب ارباب و بنده اثر تولستوی کتاب طرف خانه سوان اثر مارسل پروست کتاب دن کیشوت اثر سروانتس کتاب کوری اثر ژوزه ساراماگو کتاب ژرمینال اثر امیل زولا کتاب وجدان زنو اثر ایتالو اسووو کتاب دختر سروان اثر پوشکین کتاب برادران کارامازوف اثر داستایفسکی کتاب جنایت و مکافات اثر داستایفسکی کتاب ابله اثر داستایفسکی کتاب شیاطین اثر داستایفسکی کتاب یادداشتهای زیرزمینی اثر داستایفسکی کتاب همیشه شوهر اثر داستایفسکی کتاب شب‌های روشن اثر داستایفسکی کتاب دوازده صندلی اثر ایلف و پتروف کتاب ۱۹۸۴ اثر جورج اورول کتاب فونتامارا اثر اینیاتسیو سیلونه کتاب نان و شراب اثر اینیاتسیو سیلونه کتاب دانه زیر برف اثر اینیاتسیو سیلونه کتاب شغل پدر اثر سرژ شالاندون کتاب رنج‌های ورتر جوان اثر گوته کتاب محاکمه اثر فرانتس کافکا کتاب امریکا اثر فرانتس کافکا کتاب قصر اثر فرانتس کافکا کتاب پایان رابطه اثر گراهام گرین کتاب همه می‌میرند اثر سیمون دوبوار کتاب سیدارتها اثر هرمان هسه کتاب صد سال تنهایی اثر مارکز کتاب آدلف اثر بنژامن کنستان کتاب ناتور دشت اثر سلینجر کتاب سال‌های سگی اثر ماریو بارگاس یوسا کتاب سور بز اثر ماریو بارگاس یوسا کتاب جنگ آخر زمان اثر ماریو بارگاس یوسا کتاب پوست اثر کورتزیو مالاپارته کتاب خدایان تشنه‌اند اثر آناتول فرانس کتاب ظلمت در نیمروز اثر آرتور کوستلر کتاب گور به گور اثر ویلیام فاکنر کتاب لبه تیغ اثر سامرست موام کتاب ملت عشق اثر الیف شافاک کتاب جاناتان مرغ دریایی اثر ریچارد باخ کتاب اگر این نیز انسان است اثر پریمو لوی کتاب بلندی‌های بادگیر اثر امیلی برونته کتاب قاضی و جلادش اثر فریدریش دورنمات کتاب گتسبی بزرگ اثر اسکات فیتز جرالد کتاب زوربای یونانی اثر نیکوس کازانتزاکیس کتاب آزادی یا مرگ اثر نیکوس کازانتزاکیس کتاب مسیح بازمصلوب اثر نیکوس کازانتزاکیس کتاب آخرین وسوسه مسیح اثر نیکوس کازانتزاکیس کتاب سرگشته راه حق اثر نیکوس کازانتزاکیس کتاب آنک نام گل اثر اومبرتو اکو کتاب عشق در روزگار وبا اثر گابریل گارسیا مارکز کتاب پدرو پارامو اثر خوآن رولفو کتاب سفر به انتهای شب اثر سلین کتاب مرگ قسطی اثر سیلن کتاب دسته دلقک‌ها اثر سلین کتاب عقاید یک دلقک اثر هاینریش بل کتاب باباگوریو اثر انوره دو بالزاک کتاب مادام بوواری اثر گوستاو فلوبر کتاب خوشه‌های خشم اثر جان اشتاین‌بک کتاب موش‌ها و آدم‌ها اثر جان اشتاین‌بک کتاب ماه پنهان است اثر جان اشتاین‌بک کتاب مروارید اثر جان اشتاین‌بک کتاب تونل اثر ارنستو ساباتو کتاب فارست گامپ اثر وینستون گروم کتاب دنیای سوفی اثر یوستین گردر کتاب خرمگس اثر اتل لیلیان وینیچ کتاب چشم انتظار در خاک رفتگان اثر آنخل آستوریاس کتاب خاطرات پس از مرگ اثر ماشادو د آسیس کتاب وسوسه اثر گراتزیا دلددا کتاب حصار و سگ‌های پدرم اثر شیرزاد حسن کتاب شازده کوچولو اثر آنتوان دوسنت اگزوپری کتاب مغازه خودکشی اثر ژان تولی کتاب بیچارگان اثر داستایفسکی کتاب مادر اثر ماکسیم گورکی کتاب یک روز از زندگی ایوان دنیسویچ اثر سولژنیتسین کتاب استاد پترزبورگ اثر جی ام کوتسی کتاب بازار خودفروشی اثر ویلیام تکری کتاب سوءتفاهم اثر آلبر کامو کتاب صالحان اثر آلبر کامو سطوره سیزیف اثر آلبر کامو کتاب طاعون اثر آلبر کامو کتاب آئورا اثر کارلوس فوئنتس کتاب کیمیاگر اثر پائولو کوئیلو کتاب شاگرد قصاب اثر پاتریک مک‌کیب کتاب درک یک پایان اثر جولین بارنز کتاب کمی قبل از خوشبختی اثر انیس لودیگ کتاب کافکا در کرانه اثر هاروکی موراکامی کتاب سربازان سالامیس اثر خاویر سرکاس کتاب جزیره شاتر اثر دنیس لهین کتاب گنگ محل اثر جان برن‌ساید کتاب سرگذشت ندیمه اثر مارگارت اتوود کتاب کشتن مرغ مینا اثر هارپر لی کتاب دریا اثر جان بنویل کتاب شایو اثر اوسامو دازای کتاب دیدن از سیزده منظر اثر کالم مک کان کتاب درباره معنی زندگی ویل دورانت کتاب تصرف عدوانی اثر لنا آندرشون کتاب روستای محو شده اثر برنار کی‌رینی کتاب دمیان اثر هرمان هسه کتاب دریاس و جسدها اثر بختیار علی کتاب در رویای بابل اثر ریچارد براتیگان کتاب اشتیلر اثر ماکس فریش کتاب هندرسون شاه باران اثر سال بلو کتاب سلاخ‌خانه شماره پنچ اثر کورت ونه‌گات جونیر کتاب ظرافت جوجه‌تیغی اثر موریل باربری کتاب بارون درخت‌نشین اثر ایتالو کالوینو کتاب آدم‌خواران اثر ژان تولی کتاب پطرزبورگ اثر آندرِی بیِه‌لی کتاب لعنت به داستایوسکی اثر عتیق رحیمی کتاب مرگ کسب و کار من است اثر روبر مرل کتاب قلعه مالویل اثر روبر مرل کتاب مرگ در ونیز اثر توماس مان کتاب هـ هـ ـحـ هـ اثر لوران بینه کتاب ماجراهای تام سایر اثر مارک توین کتاب سرگذشت هکلبری فین اثر مارک توین کتاب کجا می‌روی اثر هنریک سینکیویچ کتاب عصیان اثر یوزف روت کتاب عدالت اثر فریدریش دورنمات کتاب کاندید یا خوش‌باوری اثر ولتر کتاب محشر صغرا اثر تادئوش کونویتسکی کتاب باغ همسایه اثر خوسه دونوسو

4

یادداشت‌ها

        تولستوی هیچگاه نگرش «هنر برای هنر» را نپذیرفت. هنر برای او یک مدیوم هدایت‌گر بود، ابزاری که به ما کمک می‌کند به ارزشیابی مجدد باورها و قضاوت‌هایمان بپردازیم و نگاهی به مراتب اخلاقی‌تر به جهان و انسان‌ها بیافکنیم. اما این باور چگونه در داستان‌های او متبلور می‌شود؟. او  به طور خاص به دنبال تصویر کردن ظرفیت نیک بودن در نسل بشر است. برای این کار، تولستوی به دقت و چیره دستی خطوط رفتاری شخصیت‌هایش را ترسیم می‌کند تا حدی که مخاطب حس می‌کند چنان با شخصیت‌ها آشناست که می‌تواند اعمال بعدی آن‌ها را حدس بزند. اما در یک موقعیت مرزی (مثل مواجه با مرگ یا اخذ تصمیمی بزرگ در زندگی) رستاخیز شخصیت‌ها فرا می‌رسد و آن‌ها دست به رفتارهایی می‌زنند که محتوای واقعی جهان درونی آن‌ها را نشان می‌دهد. این رویداد خلافِ تصور، ضربه‌ای است که به ما یادآوری می‌کند چه قضاوت‌های ناپخته‌ای درباره ظرفیت‌های درونی انسان‌ها داشته‌ایم. این تم بارها در آثار تولستوی تکرار شده است، چه در موقعیتی که ایوان ایلیچ در بستر مرگ افتاده و خانواده‌اش که برای مرگ او لحظه شماری می‌کنند را می‌بخشد، چه زمانی که همسر آناکارنینا که به نظر فردی دربند سنت‌های خشک اجتماعی است از گناه او چشم پوشی می‌کند چه وقتی در ارباب و بنده با صحنه گریستن واسیلی برخونف تاجر طماع روسی که برای نجات نوکرش آمده اشک به چشمانمان جاری می‌شود.

ارباب و بنده داستان سفر واسیلی برخونوف و نوکرش نیکیتا برای خرید زمینی جنگلی در اطراف محل زندگی‌شان است. در ابتدای داستان به خوبی با شخصیت‌ها آشنا می‌شویم، واسیلی تاجری سود پرست است که برای رسیدن به ثروت اِبایی از فریب دادن هیچکس ندارد و نیکیتا رعیتی ساده دل است که با وجود آگاهی از رذالت‌های اربابش به تمامه در خدمت اوست و تنها آرزوی خرید اسبی برای پسرش دارد. سود پرستی واسیلی و عجله‌اش برای رسیدن به یک معامله نان و آب دار باعث می‌شود سورتمه‌ی آن‌ها در بوران شدید برف گیر کند. ارباب و بنده مجبور‌اند شب را در وسط جاده بخوابند که نتیجه‌ای جز یخ‌زدگی و مرگ نخواهد داشت.

 تولستوی در دو صحنه جهان ذهنی واسیلی را برای ما ترسیم می‌کند، یکی پیش از رسیدن به نقطه اوج (بخوانید مواجه با موقعیت مرزی) و دیگری پس از آن. در صحنه اول واسیلی با کت‌های گرمش در عقب سورتمه دراز کشیده و غرق در افکارش است. واسیلی به مسیر زندگی‌اش فکر می‌کند این که چگونه از رعیت زادگی به ثروت رسیده است و در آینده به چه جاه و مقام‌هایی خواهد رسید. دغدغه اصلی او پول است و دیگران (چه نیکیتا، چه همسرش، چه کشیشان، چه همکارانش) برای او ابزارهایی‌اند برای رسیدن به هدفش. در یک لحظه از آگاهی احساس می‌کند نیکیتا، همان مرد رعیتی که با لباسی پاره، گودالی برای خود کنده تا از گزند سرما در امان بماند به مانعی برای پیشبرد اهدافش تبدیل شده است. پس دست به عملی می‌زند که از چنین شخصیتی در موقعیت‌های سخت انتظار می‌رود. سورتمه را رها می‌کند، سوار بر اسب می‌شود و نیکیتا را تنها می‌گذارد تا یخ بزند. 

اما یورش واسیلی به سمت تاریکی برای نجات خودش از مهلکه، او را در موقعیتی مرزی قرار می‌دهد. همه‌ی آن سیاهی‌ها که از دور می‌بیند و می‌پندارد نشانه‌ی نجات یافتگی‌اش هستند چیزی جز خیالات نیستند (رستگاری به تنهایی میسر نیست و رو به دیگری دارد). اسب فرار می‌کند، واسیلی مسیر را گم می‌کند، و خود را چهره به چهره با مرگ می‌بینند. در این لحظاتِ خطیر دست به دامن مقدسان می‌شود اما به یاد می‌آورد در رابطه با مقدسان هم چیزی جز سودجویی را در پی نگرفته است (شمع‌های استفاده شده مراسمات ربانی را مجدد فروخته است). واسیلی در این لحظه به تنهایی عمیقش پی می‌برد. 

صحنه دوم جایی است که اسب، واسیلی را به سمت سورتمه باز می‌گرداند در حالی که نیکیتا با مرگ دست و پنجه نرم می‌کند. واسیلی در اینجا ظرفیت درونی جدیدش که از مواجه با تنهایی و مرگ به آن پی برده را به نمایش می‌گذارد. او دست از نگریستن به انسان‌ها به مثابه ابزاری برای اهدافش بر‌می‌دارد و رستگاری را در فداشدن برای دیگری می‌یابد. واسیلی خود را روی نیکیتا می‌اندازد تا گرم شود. ما دوباره به جهان ذهنی واسیلی پرتاب می‌شویم. برای اولین بار نیرویی متعالی تمام وجودش را فرا می‌گیرد، خبری از خود محوری و خودپرستی پیشین نیست، برای او این شیرین‌ترین معامله‌ای است که تا کنون انجام داده به همین دلیل شادی و آرامش درونی را احساس می‌کند که هیچ وقت تجربه نکرده است. چشمان واسیلی پر اشک می‌شود و آرام آرام آگاهی‌اش به سوی خاموشی حرکت می‌کند.  

تولستوی در بیشتر آثارش ما را فرامی‌خواند تا به نیکی درونی انسان‌ها در جهانی آشوب زده و فاسد باور پیدا ‌کنیم. ارباب و بنده یکی از نمونه‌های برجسته این موضوع است. نویسنده به کمک توصیف‌های شاهکارش (مخاطب خود را به خوبی وسط برف و سرمای نیمه شب احساس می‌کند و در دنیای ذهنی واسیلی غرق می‌شود) جهانی می‌سازد تا شخصیت‌هایش را به سوی موقعیت‌ها مرزی هدایت می‌کند. در چنین موقعیت‌هایی است که امکان بروز نیکی نهفته در سیاه‌ترین دل‌های انسانی پدید می‌آید، دل‌هایی که به محض آگاهی از لوازم رستگاری، نورانی می‌شوند و هدایت می‌یابند. 

      

با نمایش یادداشت داستان این کتاب فاش می‌شود.

15

سامان

سامان

1404/3/18

این یادداشت مربوط به نسخۀ دیگری از این کتاب است.

        واسیلی، ارباب ثروتمندی که نوکری به نام نیکیتیا دارد که به او بسیار وفادار است. 
علی رغم سرمای زمستان و هشدار ها، واسیلی به همراه نوکر خود عازم سفر برای خرید ملکی می شوند که در راه دچار توفان شدید شده و در برف گیر می افتند، 
در این زمان، واسیلی که فردی مغرور بود به علت نزدیک شدن به مرگ، دچار تغییرات درونی می شود و تصمیم میگیرد که با قرار دادن بدن خود بر روی بدن نوکر، او را از سرما نجات دهد.
این اثر نشان می دهد که نزدیکی به مرگ می تواند انسان را بیدار کند و حتی برای فردی مثل واسیلی نیز همیشه کور سوی امیدی وجود دارد.
      

با نمایش یادداشت داستان این کتاب فاش می‌شود.

4

          🔸 ارباب و بنده

ارباب روسی با بنده اش برای رسیدگی به املاک  و معامله ی یک قطعه ی زمین جنگلی در شبی سرد و با هجوم باد و برف و بوران به راه می‌زنند. با اینکه خیلی ها آنها را نهی می‌کنند.  بهرحال حرص و طمع ارباب و بیخیالیِ نوکر او کار دستشان می‌دهد و در بوران گیر می افتند و در تلی از برف محاصره می‌شوند. هجوم سرمای وحشتناک روسیه و تاریکی مطلق شب و نبود سرپناه و ضعف و تحلیل بدن و غلبه خواب و خیال و...باعث مرگ اربابِ طماع می‌شود و اسب هم یخ میزند و می‌میرد اما نوکر بسختی نجات پیدا می‌کند و....
این داستان به چه دردِ ما میخورد؟ داستان طمعِ سیری ناپذیر ماست. حرص و جوش و تلاش ما برای مال دنیا حتی به بهانه ی نابودیِ جانمان. بی‌رحمی نسبت به دیگران برای حفظ منافع و مطامع مان. من پیشنهاد میکنم این کتاب کوتاه را بخوانید که بسیار خواندنی است و توصیفات نویسنده از شبِ پر از برف و کولاکِ بشدت سرد، بسیار خواندنی است.

#معرفی_کتاب 
#ارباب_و_بنده
#تالستوی
#آخرین_کتابی_که_خواندم


        

20

|ارباب و ب
        |ارباب و بنده|

کدام ارباب و بنده؟
واسیلی آندره‌ایچ و نیکیتا؟ یا خدا و بنده؟
عنوان کتاب چنگی به دلم نزد. خیال کردم یک داستان اجتماعی است. از این داستان های روسیِ نقد سرمایه‌داری که من هیچ علاقه‌ای به خواندنشان ندارم.
مسیر داستان سرد بود. خیلی سرد. طوری که سرمایش استخوان سوز بود و تا ته وجودت یخ می‌کرد. و آنجا که چای می‌خوردند و یا سیگار می‌کشیدند تو هم کمی گرم می‌شدی.
نمی‌دانم به خاطر فضاسازی و توصیف هایش بود یا چه یا چه. فقط بوران بود و سرد بود.
و کسل کننده و عاجز کننده.
چند بار با خودم گفتم که چی بشود آقای تولستوی؟ تهش بگویی نیکیتا یخ زد و اربابش ولش کرد و بد بود و فلان و بهمان؟

ولی جلوتر فهمیدم کارش درست است و خوب گول خورده‌ام. تولستوی توی تمام این مسیر، تمرکزت را می‌گذارد روی نیکیتا و تو منتظری ببینی سرنوشت او چه می‌شود و واسیلی آندره‌ایچ را معرفی می‌کند که چقدر حسابگر است و چقدر رند است و چقدر حریص است تا تو دقیقاً پیش‌بینی کنی چنین آدمی در چنان شرایطی چه می‌کند و بعد در چند صفحه پایانی دستش را رو می‌کند که "ولی این کار را نکرد." "ولی این کار را نکرد"اش هم توی ذوق نمی‌زند. نه طوری که انگار وصله ناجور داستان باشد. انگار واقعاً در آن لحظه از شخصیت واسیلی آندره‌ایچ برمی‌آمد.

واسیلی آندره‌ایچ همه چیز را به مثابه سکه و ملک و مال و اموال می‌بیند. برای همین هم در آن لحظه‌ای که نیکیتا را رها می‌کند، به خودش می‌گوید او که مفت نمی‌ارزد. مردنش از زنده بودنش بهتر است. منم که ثروت و خانواده و زندگی دارم.
و می‌رود و می‌رود تا آنجا که در تاریکی، با دست های خالی، ناکام، از اینجا رانده و از آنجا مانده، نه دستش به جنگل رسیده و نه دیگر در زار و زندگی امنش است. و در آن لحظه در وحشت و برف و بوران و گرگ و ترس از مرگ به خدا متوسل می‌شود.
آن هم هنوز با ابزار سنجش سابقش. که می‌خواهد جانش را هم و حتی خدا را هم با مالش بخرد! و چیزی و دنیایی فراتر از مال و منالش نمی‌بیند. آن هم نه با ملک و املاکش، بلکه با رندی و خساست خاص خودش. طوری که انگار دارد صدقه می‌دهد.  وعده می‌کند اگر خدا نجاتش بدهد، شمع هایی را که سابقاً به کلیسا می‌فروخته را به کلیسا می‌بخشد.
و بعد در لحظه‌ای، در آنی، خودش به خودش جواب می‌دهد که نه حالا دیگر این چیز ها به کمکم نمی‌آید. و بعد خودش، حرصش، اموالش، زن و بچه‌اش و همه این دست و پا زدن ها در نظرش هیچ می‌شود، انگار تکانده باشندش و همه سکه هایش ریخته باشد و حالا دیگر با ابزار سنجش خودش و با معیار خودش هم قیمتی نداشته باشد.
در این لحظه اسب هم رهایش می‌کند و واسیلی آندره‌ایچ ساکت و خاموش و دست از پا درازتر در تاریکی ردپای اسب را می‌گیرد تا می‌رسد به نیکیتا.
و آخر داستان درست آن چیزی است که فکرش را نمی‌کنی! درست برعکس آن سرنوشتی که توی ذهنت چیده بودی. اینجا انگار تازه واسیلی‌آندره‌ایچ چیزی یافته که درخور پیشکش به درگاه خدا باشد. نه شمع ها، و نه حتی مال و اموالش، جانش را! مهم‌ترین چیزی که دارد. واسیلی آندره‌ایچ خوابیده روی نیکیتای یخ زده تا او را زنده نگه دارد! و حالا از اینجا دیگر داستان گرم است. خیلی گرم. انگار تازه تو هم آرام گرفته‌ای و با گرم شدن نیکیتا گرم می‌شوی. حتی خود واسیلی آندره‌ایچ هم با دست ها و تن یخ‌زده‌اش گرم می‌شود: 
[با خود گفت: «پیداست خیلی ضعیف شده‌ام! از ترس داشتم دیوونه می‌شدم!» اما این ضعف نه فقط برایش زیاده ناخوشایند نبود بلکه اسباب دلخوشی‌اش بود، احساسی مخصوص که او هرگز در دل نیافته بود.
با خود گفت: «ما اینجوریم دیگه!» و در دل خود مهربانی والایی احساس کرد.]
اشک می‌ریزد و دلش می‌خواهد از این احساس، این احساس شعف، مهربانی، این رقت قلبی که درونش ایجاد شده و انگار برایش تازگی دارد و ناآشناست با کسی حرف بزند. آن هم با همان ادبیات بامنت خاص خودش:
[می‌دونی برادر، من چیزی نمونده بود که از دست برم. اگه تو برف مونده بودم تو حسابی یخ زده بودی!...]
اما بعد دوباره می‌لرزد و اشک می‌ریزد و حرفش ناتمام می‌ماند و به خودش می‌گوید:
[خوب، عیب نداره. من خودم هرچی لازمه از خودم بدونم می‌دونم!]
انگار تازه آرامش و اطمینانی درونی یافته و خیالش از خودش جمع است. و به خواب می‌رود. در خواب می‌بیند که سخت منتظر ایوان ماتویه‌ایچ است برای معامله جنگل، و بالاخره کسی که او منتظرش بود می‌آید، اما آن کس ایوان ماتویه‌ایچ نبود. این همان کسی بود که به او گفته بود روی نیکیتا بخوابد. صدایش کرد. و واسیلی آندره‌ایچ با خوشحالی، انگار مدت ها انتظار این شخص را کشیده باشد فریاد می‌زند: الان میام!
از خواب بیدار می‌شود. و دیگر آن سنجشش را ندارد. دیگر به دیده تحقیر نمی‌نگرد و خود را با نیکیتا یکی می‌بیند: [به نظرش آمد که او خود نیکیتاست...و با لحنی همه متانت و غرور گفت:«نیکیتا زنده است. پس من زنده‌ام!»]
و اینجا انگار آن رویای یگانگی انسانی مسیح که داستایوفسکی در برادران کارامازوف ازش حرف می‌زند به تحقق پیوسته. یگانگی ارباب و بنده!
و صبح روستایی ها درحالی پیدایشان می‌کنند، که ارباب روی بنده خوابیده و او را در آغوش گرفته تا گرمش کند و در این راه یخ زده و جان داده!

ارباب و بنده!
همان اربابی که ارباب است و همه از واسیلی آندره‌ایچ تا نیکیتا بنده‌اش هستیم.
[همان اربابی که او را به این زندگی فرستاده بود و می‌دانست که بعد از مرگ هم زیر دست او خواهد بود و این ارباب فریبش نمی‌داد و آزارش نمی‌کرد...]

بعد از خواندن پایان داستان، درباره سرنوشت واسیلی‌آندره‌ایچ به یاد این دیالوگ گروچنکا در برادران کارامازوف افتادم: من هم پیازی صدقه داده‌ام!
و همان داستان عفو خدا برای صدقه دادن پیاز!
      

با نمایش یادداشت داستان این کتاب فاش می‌شود.

24

          🔺تالستوی را به درستی حکیم و از پیامبران ادبیات ( و از نظر خیلی ها بهترین نویسنده تاریخ)می‌دانند. او داستان گوی بسیار ماهری است و این در ادبیات یعنی پیش فرض. داستان می‌گوید و کمتر سخنرانی می‌کند. خارج از بافت نمی‌رود و دیالوگ ها و مونولوگ ها را کم نقص می‌نویسد. 
اگر داستایِفسکی بزرگ این کار را بلد بود قطعاً گوی سبقت را از پیر پترزبورگ می‌ربود.

🔸داستان بسیار ساده، کوتاه و روان است. بسیار شبیه به حکایت های گلستان سعدی؛ موضوعی اخلاقی و انسانی در قالب داستانی جذاب روایت می‌شود.

📌این داستان را میتوان به «مرگ ایوان ایلیچ» و به خصوص «اعتراف» پیوست کرد. داستان «مرگ ایوان ایلیچ» و «ارباب بنده» در مورد مرگ،پوچی مادیّات و عاقبت به خیری بسیار شباهت دارند. با این تفاوت که ایوان ایلیچ تماماً راجع به مرگ است و اینجا طمع محور قرار گرفته است. 

🔹اما ربط این دو داستان به اعتراف همانجاست که تالستوی در کتاب «اعتراف» بعد تعریف کردن فراز و نشیب در اعتقاداتش نهایتاً  به خداباوری عمیق و نوعی عرفان رسیده که در این دو داستان نمود کامل پیدا کرده است.
تضاد دو طبقه ملّاک و رعیت هم در پیشرفت داستان بسیار کارآمد است و مخاطب را با داستان همراه می‌کند.

ارباب و بنده داستانی کوتاه و حکمت آمیز است که تلنگری است برای ما...
        

41

          داستان شروع خوبی نداشت بنظرم، کمی آهسته و به هم پیوسته پیش می‌رفت جوری که غایت بندی آن برایم ما مفهوم بود، لیکن هر چه جلو تاختم در داستان عنان آن راحت تر به دستم سواری میکرد.
راجع خود داستان باید گفت که، متفاوت تر بود نسبت به باقی داستان های که خواندم از تولستوی از نظر قالب نوشتاری، چرا که گفتگو محور نیست، بیشتر در بند توصیف و حالات هست که بدین گونه نبوده هرچه خواندم از او، اما جالبی در این است که توصیف ها همه برای رسیدن به هدف به کار گرفته شده اند، که هدف ما در اینجا نتیجه‌ی آن است، محاوره بودن شخصیت ها از بی شیله پیلگی آنها، شاید هم سواد عامیانه عوامل داستان سخن بگوید.
راجع خود داستان باید گفت انتظار این را دارم که تولستوی خوانش میکنم، نکته ای باریک ولی سهمگین در ضمیرم نقش بندد، این داستان هم به این صورت بود، نکته ای که اگر تا پایان داستان مانند من صبوری کنید و بخوانید قطعا لذت میبرید، داستانی میشود گفت «بی ارزش بودن دنیا» همین یک کلمه ولی در از حرف.
        

34

          ارباب‌ها برای ارباب ماندن به بنده نیاز دارند و بنده‌ها برای زنده ماندن به ارباب. این برداشت برای من تا آنجایی بود که شخصیت اصلی داستان یعنی واسیلی آندره‌ایچ تغییر بنیادین نکرده بود. در بوران تنهایی گرفتار نشده بود و ترس از مرگ به جانش نیفتاده بود. واسیلی تا قبل از این خودش را بهتر و برتر از نوکرش نیکیتا می‌دید. طمع به دنیا داشت و همه چیز را برای خودش می‌خواست. به هر قیمتی. برای همین حاضر شد او را قربانی زندگی خودش کند. اما وقتی دید خودش هم دمی باید بمیرد تغییر در بنیادش ایجاد شد و همان سبب شد تا نیکیتای در آستانه مرگ را نجات بدهد. 
اینکه آدم‌ها هر قدر هم پیچیده به بدی‌ها باشند باز در عمق نهان خودشان خوب هستند جای تامل دارد ولی تمام حرف لیوتالستوی در این داستان همین است. 
این کتاب اولین مواجهه من با تالستوی است. و خرسندم از این مواجهه. هرقدر داستایفسکی در توصیف دقیق حالات انسانی تبحر دارد تالستوی در موقعیت پردازی چیره دست است. دنیای هر دو با هم متفاوت است اما وجه مشترک هر دویشان تفکر است. چیزی که کمتر در نویسندگان معاصر ما هست.
        

24

روشنا

روشنا

1403/2/12

این یادداشت مربوط به نسخۀ دیگری از این کتاب است.

        ‼️اول این رو بگم که اگر کتاب رو نخوندید، این یادداشت رو نخونید. مخاطب این مرور کسانی هستند  که کتاب رو خوندند و همه چیز درش اسپویل شده. حتی اگه اسپویل کتاب براتون مهم نیست، پیشنهاد میکنم این یه بار براتون مهم باشه و مواجهه با کتاب بدون اطلاع قبلی رو از دست ندید. 

چه قدر این داستان عجیب بود! و چه قدر تولستوی داستان‌نویس خوبیه. جملات و کلمات انقدر تر و تمیز کنار هم قرار گرفتن که آدم حس میکنه هر کدوم، چندین بار سبک سنگین و ویرایش شدن. البته که مترجم خوب هم از جمله عوامل این حس و حاله.

وسطای کتاب، از پافشاری آندره‌ویچ برای ادامه دادن سفرش با وجود طوفان شدید، فهمیده بودم که داستان با مرگ هردو شخصیت یا یکیشون تموم میشه و چون این روزا یه مقدار فکرم درگیر بود، لحظاتی که تولستوی از آگاهی دو شخصیت برای نزدیکی مرگ و ترسشون می‌گفت؛ می‌خواستم کتاب رو ادامه ندم. اما ادامه دادم و تولستوی با پایان‌بندی کتاب شگفت‌زدم کرد!

داستان چندین قسمت قابل توجه برام داشت که دوست دارم دربارشون صحبت کنم:
- اولیش طمع زیاد آندره‌ایچ بود، به طوری که خودش رو با مال و اموالش، تلاشی که برای اون‌ها به کار برده، وارثش و زرنگیش تعریف می‌کرد. ولی لحظه‌ای که فهمید چندان فاصله‌ای با مرگ نداره، همه‌ی اون‌ها براش فرو ریخت.
- نحوه‌ی مواجهه دو شخصیت با آگاهی از فرا رسیدن مرگ. آندره‌ایچ در لحظه اولیه آگاهی از مرگ، ترس زیادی به جونش میفته و میخواد هرطور که شده خودش رو نجات بده و حتی نیکیتا رو با وجود این که می‌دونه ممکنه بمیره، تنها ول میکنه. نیکیتا اما با وجود ترس از مرگ فکر می‌کنه چیز زیادی برای از دست دادن نداره. 
به نظرم اومد که تولستوی در این جا دو نگاه به این موضوع داره، اولی این که زندگی ثروت‌مند باعث شده آندره‌ایچ به دنیا وابسته بشه و طمع کنه، ولی نیکیتا که به واسطه جبر روزگار از مال دنیا بی‌بهره است، طمع خاص و در نتیجه تاسف خاصی هم برای ترک دنیا نداره. تنها تاسفش هم ترک عادات روزانه و مختصر ترسی هم برای زندگی جدید و گناهانشه. نگاه دوم اما یک نگاه عرفانیِ سادهِ روستاییه که نیکیتا با خودش فکر میکنه به جز این ارباب دنیایی (آندره‌ایچ)، ارباب دیگه‌ای هم داشته و با مرگ از قلمرو اون ارباب خارج نمیشه، اربابی که هرگز تحقیرش نمی‌کنه.
- تو یه لحظه وقتی آندره‌ایچ می‌بینه که نیکیتا داره جلوی چشماش جونش رو از دست میده، به ندایی در درون، به عزم و اراده‌ای قوی برای نجات رعیتش، یک نوع جوشش خوبی از درونش پاسخ مثبت میده و تسلیم میشه. این جوشش عشق انگار که همه‌ی طمع‌ها، ترس‌ها و تعاریف قدیمی خوش‌بختی رو از بین می‌بره و به جاش حالتی از رضایت، آرامش و محبت می‌نشونه. در همین حالِ شعف و محبت، رویایی می‌بینه که همون کسی که بهش فرمان داد و برش بانگ زد که روی نیکیتا دراز بکشه و از مرگ نجاتش بده به سراغش اومده.
"شادمانه بانگ زد: آمدم!"
دیگه از رفتن با این فرد که در حقیقت خودشه، نمی‌ترسه. از مردن نمی‌ترسه... "می‌فهمد که این مرگ است و هیچ غصه نمی‌خورد."
"پول، مغازه، خرید و فروش‌ها و میلیون‌های میرونوف‌ها را به خاطر می‌آورد و درک این که چرا مردی، واسیلی برخوف نام، به همه‌ی این‌ها دل‌بستگی داشته، برایش دشوار می‌شود.
راجع به وسیلی برخوف می‌اندیشد: خب، آخر نمی‌دانست اوضاع از چه قرار است. نمی‌دانستم، ولی دیگر می‌دانم. دیگر خطایی در کار نیست. دیگر می‌دانم."
نکته دیگه‌ای که نظرم رو جلب کرد این بود که با وجود خصلت‌های بدی که ثروت و شهرت برای آندره‌ایچ داشت، لحظه‌ای که به خاطر نیکیتا از همه اون‌ها گذشت و همشون رو کوچک دید، انگار که باعث رشدی درش شد که بدون اون‌ها نمی‌تونست داشته باشه. 
- آخرین جملات کتاب، آخرین قسمت خیلی جالب داستان برام بودن: مرگ نیکیتا سال‌ها بعد از حادثه.
"به طیب خاطر از این زندگی که دیگر می‌آزردش به آن دیگری که هر روز و هر دم برایش مفهوم‌تر و دل‌فریب‌تر می‌شد گذر کرد. آیا آن‌جا برایش، پس از بیداری از این مرگ واقعی، بهتر است یا بدتر، آیا فریب خورده است، آیا آن‌چه را می‌جست یافته است؟ دیری نخواهد گذشت که به همه این‌ها پی می‌بریم."
      

با نمایش یادداشت داستان این کتاب فاش می‌شود.

22