یادداشت‌های آرتا (19)

          همیشه از پیداکردن کتابی در ادبیات مدرن، که دوستش دارم خوشحال می‌شم.
این کتاب به‌زیبایی ترکیبِ شاعرانگیِ پارسی و پتانسیلش برای روایت داستان‌ها رو نشون می‌ده.
داستان گنگه؛ من این رو انکار نمی‌کنم. و بسیاری یه روایت شفاف‌تر رو بیشتر می‌پسندن، اما گنگ‌بودن روایت به من کمک کرد میان توصیف‌ها و احساس‌های زیبا و واژگان جادویی، زندگی خودم رو تصور کنم و در احساساتم شناور بشم. و گمشده‌های روایت هلیا و پسرِ کشاورز رو، خودم خیال کنم.
به‌زودی به سراغ دیگر کتاب‌های نویسنده هم خواهم رفت.

"هرگز، بعد از آن شب، مهلتی برای گفتن آنچه بر من گذشت به دست نیامد. واژ‌ه‌ها در من ماندند و در من مذاب شدند و در آن سرمای زندگی‌سوز. واژه‌ها در وجود من بستند."
        

          من بسیار دنبال کتاب‌های ایرانی‌ای گشتم که اون‌ها رو دوست داشته باشم؛ و زمانی‌که شما در ارتباط‌گرفتن با "شاهکار"های  یک زمینه دچار مشکل می‌شید، بسیار ممکنه که امیدتون رو در نتیجه‌گرفتن از دست بدید.

اما زمانی‌که متوجه شدم این کتاب رو دوست دارم، به این فکر افتادم شاید با مدرنیته‌ی تهرانی ادبیات داستانی ایران ارتباط برقرار نمی‌کنم و باید بیشتر سراغ کتاب‌هایی برم که در پیرامون زادگاه خودم رخ می‌دن و من توان درکشون رو دارم.

درباره‌ی خود کتاب، لازم به ذکره که انتقادِ سیاه‌نمایی بهش کاملاً وارده. من روایتی متفاوت از دفاع مقدس رو پسندیدم اما خواننده نباید تصور کنه که همه‌ی اونچه در این کتاب رخ می‌ده عین حقیقته. درباره‌ی بسیاری از رخدادهای تکان‌دهنده من از اشخاصی که اون دوران رو به چشم دیده‌ن پرسیدم و با قدرت ردشون کرده‌ن.

با این همه، کتاب به دل من نشست و اون رو در زنده‌نگه‌داشتن یاد و خاطره‌ی جنگ هشت‌ساله مؤثر می‌دونم. با رنجشون رنج کشیدم و زبونشون به گوشم آشنا بود و از کنار محله‌هاشون بارها گذر کرده‌م. اهواز تا ابد جایگاهی ویژه در قلبم داشته و خواهد داشت. 
        

          دفتر پنجم از تصحیح و شرح پژوهشگر مهری بهفر، به یکی از بزرگترین تراژدی‌های تاریخ دنیا می‌پردازه؛ داستان رستم و سهراب.

عموماً حتی کسانی که اهل ادبیات نیستند هم این داستان رو شنیده‌ان، خود من پیش‌تر بارها اون رو به شعر و به نثر خونده بودم.

اینجوری بود که فکر می‌کردم، قرار نیست دوباره خیلی عمیق روم تأثیر بذاره... فکر می‌کنم بدونید که اشتباه می‌کردم.

پس از گذشتن هزار سال از روایت فردوسی و در دنیایی که اونقدر درش تراژدی در جریانه که اشکی برای ریختن بر سر اسطوره‌ها باقی نمی‌مونه، نبرد این پدر و پسر باز هم من رو نابود کرد=)

قدرت قلم بزرگانی مانند فردوسی و روایت‌های منحصربه‌فردی مثل رستم‌وسهرابه که به آدم قدرت داستان‌سرایی رو یادآوری می‌کنه و می‌فهمه، شاید تراژدی‌های دنیای خودمون اونقدر از این‌ها جدا نیستند.

و شاید، فقط شاید، اگر بچه‌های ما با این داستان‌ها بزرگ می‌شدن و درد جنگ و اهمیت ایستادگی دربرابر بیدادی و ستم رو درک می‌کردن، دنیایی که فردا می‌ساختن، بسیار بهتر از دنیای ما می‌بود.
        

          این کمیک، داستان رو تقریباً درست بلافاصله در ادامه‌ی سریال از سر می‌گیره. با مفاهیم بسیار مهمی سروکار داره و خیلی جاها به شخصیت‌ها و فضایی که توی سریال انیمیشنی حفظ شد، وفاداره. واقعاً لیاقتش رو داشت با یه‌سری تغییرها، به‌جای سری کمیک، اسپین‌آف سریال باشه.

ادبیات ضدجنگ بی‌شمار نوشته شده و همه با تراژدی‌های معمولش آشنان. این کمیک می‌ره سراغ مفاهیمی که به‌اندازه‌ی کافی درباره‌شون صحبت نمی‌شه؛ مثل برقراری صلح، تأثیر جنگ در آمیختن فرهنگ‌ها، چگونگی حفظ فرهنگ بدون دریغ‌کردنش از دیگران... همیشه در روایت‌های به‌تصویر کشیده‌شده‌ی جنگ، صلح فقط یه پرده‌ی آخر با حال‌وهوای آرمان‌شهریه. اما اینجا ما با پیچیدگی‌هاش روبه‌رو می‌شیم و به فکر فرو می‌ریم.

از این بابت، واقعاً یه سریال اصلی وفادار مونده. انیمیشنی که همه‌ی گروه‌های سنی می‌تونن اون رو تماشا کنن و دوست داشته باشن، چون در عین سادگی و دلنشینی، عمیق و گیراست.

درنهایت، بی‌نقص نیست اما خوندنش رو به همه‌ی دوست‌داران آواتار توصیه می‌کنم.
        

          باید توجه داشت که جرج گوچ کتابی به این نام نداره و کتاب تماماً تألیف مرحوم منصوریه. این تضاد مهم‌ترین ضعف کتابه و صحت خیلی از مطالب کتاب رو زیر سؤال می‌بره.

گذشته از حاشیه‌های همه‌ی آثار منصوری، کتاب در کنار روایت دوره‌های گوناگون زندگی ابن سینا، درباره‌ی موضوع‌های گوناگونی خواننده رو آگاه می‌کنه و به کتاب‌های بسیاری رجوع می‌ده. تا اگر به خود کتاب هم نتونید اعتماد کنید، به بسیار کتاب‌هایی که بهتون معرفی می‌کنه سری بزنید. که از این بابت برای من کتاب ارزشمندی بود و با بسیاری اثر مهم آشنا شدم.

در کل، اگر مطالب درون کتاب صحت‌سنجی بشن و منابعی که ممکنه مرحوم منصوری ازشون استفاده کرده باشه، در پیوستی از کتاب درج بشن و نام نویسنده‌ی جعلی از کتاب حذف بشه، می‌تونه اثر ارزشمندی بشه. اما لازمه که این اقدامات صورت بگیره تا بشه کتاب رو جدی گرفت.

تا اون زمان، ترجیح شخصی بنده کتاب معتبرتری هست و تلاش می‌کنم زندگی‌نامه‌ی معتبرتری از ابن سینا رو پیدا کنم.
با این همه برای کسی که جز اطلاعات کلی، بینشی نسبت‌به زندگی این دانشمند بزرگ نداشت، کتاب مفیدی بود و قطعاً پس از مطالعه‌ی زندگی‌نامه‌ی بزرگان دیگه، با کتاب‌های معتبرتر در زندگی ایشون دقیق‌تر خواهم شد.
        

          شخصیت اصلی این روایت یک مزدور است؛ نه یک قاتل مشتاق کشتن، نه فردی در کشمکش وسوسه‌ی کشتن، یک مزدور. و من تابه‌حال به کتابی برنخورده بودم که به افرادی شخصیت ببخشد، که در جنگ‌هایی شرکت می‌کنند که هیچ ربطی به آن‌ها ندارد. این افراد در نظر من همیشه سایه‌هایی از ویژگی‌هایی بسیار ساده بودند و باید اعتراف کنم کتابی که مرا وادار به همدلی (empathy) با آن‌ها کند، برایم تازگی داشت.

کتاب مجموعه‌ای از دوگانگی‌ها را روایت می‌کند که مهم‌ترین آن عشق‌و‌نفرت است و در این راه، علاوه بر اشاره به مفاهیمی چون بیگانگی با میهن و پوچ‌یافتن زندگی، موازات غریبی را میان رخدادهایی برقرار می‌کند که به ظاهر هیچ ربطی با همدیگر ندارند. به شخصه هرگز فکر نمی‌کردم از موازات "خشونت یک مزدور در کشورهای عربی" با "اعدام منصور حلاج" بخوانم. و حتی اگر با موازات برقرارشده در این کتاب هم‌سو و راحت هم نباشم، تازگی و جذابیت آن‌ها را دست‌کم برای یک‌بار خوانش انکار نمی‌کنم. 
        

          این سه‌گانه‌ی کتاب برای رده‌ی سنی نوجوانان‌ نوشته شده. الآن که کتاب سوم رو می‌بندم، دیگه یه نوجوون محسوب نمی‌شم. با این حال گاهی میون همه‌ی کتاب‌هایی که باعث رشدت می‌شن، درباره‌ی مفاهیم عمیق زندگی برات حرف می‌زنن، تو رو به دنیاهای ناشناخته می‌برن، دلت می‌خواد داستان دلچسبی درباره‌ی ماجراجویی چندتا کتاب‌دوست دیگه مثل خودت رو بخونی. هرچی نباشه، کتاب‌ها اینجا هستند تا اونچه آرزو می‌کنیم و در دنیای واقعی از داشتنش محرومیم رو، توشون پیدا کنیم.
        

          شاهنامه دنیایی است که در آغاز، به چشم خواننده‌ی تازه‌کار، تهدیدکننده و دشوار می‌آید. اما زمانی‌که واردش شوید، برایتان بسیار سخت خواهد شد آن را دمی کنار بگذارید.

روایاتی نفس‌گیر از جنگ، آیین پهلوانی، دوراهی‌های اخلاقی، خیانت، جادو و جانوارانی چون اژدها و سیمرغ... اما همه‌ی این‌ها برای بیان شکوه و شاعرانگی این شاهکار ناکافی‌اند.

شاهنامه در نگاه هنرمندان نیز، منبعی بی‌همتا از الهام و انگیزه است؛ با فرصت‌های بی‌‌نظیری که برای اقتباس داستانی و شعر، تصویرسازی و نقاشی، موسیقی و بسیاری هنر دیگر پدید می‌آورد.

و به‌لطف پژوهشگر مهری بهفر و بسیاری از بزرگان دیگر شاهنامه‌شناسی، خواندن و بهره‌گرفتن از این شاهکار پارسی برای همگان ممکن شده است.
        

          نمایشنامه به دو قسمت تقسیم شده.
بخش "بی‌کلاه" نمود خوبیه از جامعه‌ای که همه‌ی افرادش متوجه مشکل هستن اما هیچکس حاضر نیست قدمی برای حل اون مشکل برداره.
بخش "باکلاه" رو می‌شه طویل‌شده‌ی‌ چوپان دروغگو دونست. دیالوگ‌های رفت‌وبرگشتی ملال‌آور و بیخودی در این بخش میون اهالی شکل می‌گیره که ابداً چیزی به پیرنگ اضافه نمی‌کنه.
یک برداشتی که وجود داره اینه که مرد‌روی‌بالکن نقش فرد روشنفکر جامعه رو داره که برداشتی بی‌معنیه! روشنفکرها با همه‌ی ایرادهای شخصیتی‌شون، نمی‌تونن فردی باشن که نخست مردم رو مسخره می‌کنه و بعد انتظار داره حرفش رو باور کنند.
        

          مهم! این یادداشت رو کسی می‌نویسه که مخاطب ژانر رومنس نیست و پس از مدت‌ها به کتابی از این ژانر فرصت داده.

من، مثل خیلی‌های دیگه، کتاب "آلیس در سرزمین عجایب" رو پس از تماشای فیلم‌های تیم‌ برتون خوندم. درحالی‌که انتظار یک کتاب آسان‌خوان داشتم که بیشتر با ژانر کودک تناسب داره، با کتابی روبه‌رو شدم که سمبولیسم اون رو بسیار فلسفی و شایان تأمل می‌دونستم.

این کتاب، که جریان‌هاش در دنیای لوییس کرول شکل می‌گیرن، بیشتر از اینکه یک "بازنویسی" باشه یک "فن‌فیکشنه"؛ که از نظر من نمادگذاری‌های بی‌نظیر لوییس کرول رو نداشت، اما اکسپرسیونیسم و بزرگنمایی و زرق‌وبرقِ تیم برتون رو به‌زیبایی دراوورده.

با وجود اینکه مخاطب ژانرش نبودم و شخصیت‌پردازی کتاب رو اون‌چنان قوی نمی‌دونم، باید اعتراف کنم موفق بود من رو با احساسات قهرمان‌ها همراه کنه و از خوندنش لذت بردم.
        

          مشروح بازجویی‌ها و اتهام‌های وارده به فئودور داستایوسکی، که منجر به محکومیت وی و حتی کشیده‌شدن پای چوبه‌ی دار شد.

این کتاب گفتگویی بی‌واسطه با داستایوسکی است. همه‌ی کسانی که حتی یک کتاب از این نویسنده‌ی بزرگ خوانده باشند می‌دانند او چه روانشناس چیره‌دستی بود. با این همه، هرگز فکر نمی‌کردم فرصت این را داشته باشم تا این چیره‌دستی را در زندگی شخصی وی مشاهده کنم، که چگونه حکومت تزار و دلایلش برای مجرم‌شناختن وی، جوانی خودش و علاقه‌اش به محافلی که در آن شرکت گزید را روانکاوی می‌کند و به‌واسطه‌ی این دانشش درباره‌ی روانکاوی، می‌تواند استراتژی هوشمندانه‌ای برای دفاع از خود، بدون محکوم‌کردن هیچکس دیگری را در پیش بگیرد. 

این‌ها همه چشمه‌ی کوتاهی ساخته‌اند به تجاربی که روح او را دگرگون کرد و بر جهان‌بینی و عقایدش تأثیر شگرفی گذاشت.

فرصت بسیار ویژه‌ای است که آدم بتواند با شخصیت نویسنده‌ای که تحسین می‌کند آشنا شود؛ فرصتی که درباره‌ی نویسنده‌های معدودی فراهم است و خوشحالم یکی از آن معدود نویسنده‌ها، نویسنده‌ی بزرگ روس، فئودور میخائیلویچ داستایوسکی است.
        

          یک پرسش کوتاه و بنیادین، که بیان‌شده در قالب داستانی چندصفحه‌ای، ما را بیش از آنچه انتظار داریم به فکر می‌افکند.

نخست بر این اندیشه بودم که کسانی‌که املاس را ترک می‌کنند، به‌لحاظ اخلاقی، خاکستری‌ترین شخصیت‌های کتابند؛ آن‌ها نه تصمیم می‌گیرند کودک را نجات بدهند، نه می‌توانند خود را قانع کنند با آگاهی از پشت‌صحنه‌ی آن به زندگی در شهر خوشبختی ادامه دهند.

ولی سپس از خود پرسیدم،
تا کنون چند جنایت در پیرامونم رخ داده که من نه در انجامشان نقش داشتم، نه در مبارزه با آن‌ها؟

به‌راستی، چند جنایت؟
        

          کتابی به باشکوهی مضمونش؛ مرگ!

صدودو صفحه توصیف مرگ با همه‌ی جزئیات پیرامونش بی هیچ کم‌وکاستی‌ای، کتابی که باور دارم انسان هرگاه مرگ رو فراموش می‌کنه باید به اون برگرده و از اول بخونتش.

زیباترین ظرافت کتاب در اینه که مرگ شخص خاصی رو روایت نمی‌کنه، یه آدم مثل همه‌ی ما که هدف ویژه‌ای در زندگی‌ش نداره، درگیر مادیات و زندگی روزمره‌اس و گمان می‌کنه مرگ هرگز سراغش نمی‌آد.

پس تالستوی با روایت مرگ ایوان ایلیچ، مرگ همه‌ی ما رو روایت می‌کنه، فرصتی می‌ده تا پیش از اجلمون یک‌بار مرگ رو ببینیم، و شاید اگر روحمون بیدار باشه، در این سرنوشت تغییری بدیم و متفاوت از وانیا دنیا رو ترک کنیم.
        

          داستان‌های داستایوسکی تب‌آلودند؛ این بهترین واژه برای توصیف آن‌هاست. در یک لحظه شخصیت‌ها از خودبی‌خود شده و از پوسته‌ی شناخته‌شده در جامعه‌ی خود بیرون آمده و در نطقی بلندبالا و پرخروش، حقایقی درهم‌پیچیده دفن‌شده از روح و شخصیت خود را افشا می‌کنند.

یادداشت‌های زیرزمینی، نمونه کوتاه و جامعی از این ساختار است. شخصیت اصلی، از انسان‌های پیرامونش بسیار نفرت دارد. وی که همچنان بنابر طبیعت غریزی انسان موجودی اجتماعی است، تلاش‌هایی برای ارضای این غریزه‌ی خود می‌کند و در اثنای این تلاش و موفق‌نشدن، بدتر و بدتر در انسان‌ستیزی فرو می‌رود. هرچه بیشتر اضطراب موقعیتش باعث می‌شود در ارتباط با دیگران -که باور دارد قطعاً از او کِه‌ترند- شکست بخورد، بیشتر به آن‌ها تنفر می‌ورزد.

نسخه‌ای که من از این کتاب در دست دارم، ترجمه‌ی شیوایی از حميدرضا آتش‌برآب همراه با چهارده تفسیر است. برداشت خودم از کتاب رو پس از خوندن تفسیر‌ها، به این برداشت نخستین اضافه خواهم کرد:)

        

             شاهنامه‌ی فردوسی، کلیات سعدی، دیوان حافظ، دیوان شمس، مثنوی معنوی، اخلاق ناصری، مقالات شمس، التفهیم، آثارالباقیه...
   فهرست کتاب‌های کهن ادبیات پارسی، در موضوع‌های گوناگون و خواه به نظم و خواه به نثر، بسیار بیش از این‌ها ادامه دارند. کتاب‌هایی که نفس حقیقی هویت ایرانی را به ما می‌آموزند؛ ولی هرکدام از ما چند تا از این کتاب‌ها را خوانده‌ایم؟
   اگر بخواهیم منصف باشیم، شماری از ما که "تلاش کرده‌اند" ادبیات کهن پارسی را مطالعه کنند اصلاً کم نیستند؛ آنچه کم است، شمار آن‌هایی است که موفق شده‌ا‌ند. یکی از اصلی‌ترین بهانه یا دلیل‌هایمان هم این است که این نوشته‌ها هرکدام درهم‌تنیده با دشواری ویژه‌ی خود هستند. یکی مفاهیم عرفانی دشواری را دربرمی‌گیرد و دیگری واژگان و کنایه‌ها و دستور کهن فراوان دارد.
  اینجاست که پژوهشگران ادبیات به کمک ما می‌آیند.
  تصحیح انتقادی و شرح یکایک ابیات مهری بهفر، همه‌ی آن‌چیزی است که ادعا می‌کند و بیشتر. در این مجموعه تک‌تک ابیات از نظر گذرانده شده و برای خواننده‌ی امروزی گرد آورده شده‌اند. واژگان ناآشنای هربیت همراه ریشه‌شناسی‌شان، کنایه‌ها و استعاره‌ها، استناد به منابع مهم اساطیری و تاریخی برای شناساندن رسوم و افراد و رخداد‌ها، اطلاعات کلی‌ای هستند که برای تک تک ابیات شاهنامه در این مجموعه گردآوری شده‌اند.
   ارزش این کتاب برای من در واژه‌ها گنجانده نمی‌شود و تا ابد مدیون بزرگانی همچون مهری بهفر هستم که با همچین کتب نفیسی به کسانی چون من کمک می‌کنند تا بتوانیم شاهنامه را بخوانیم و از آن بیاموزیم.

   در دفتر یکم، بخش‌های زیر از شاهنامه بررسی شده‌اند:
دیباچه 
پادشاهی کیومرث سی سال بود
پادشاهی هوشنگ چهل سال بود
پادشاهی تهمورث سی سال بود
پادشاهی جمشید هفت‌صد سال بود
پادشاهی ضحاک تازی هزار سال کم یک روز بود
پادشاهی فریدون  پانصد سال بود

   در آخر برای همه‌ی عزیزانی که دوست دارند شاهنامه بخوانند یا مطالعه‌ی فراتری از آن داشته باشند و این کتاب را برمی‌گزینند، اما شاید زمان انجام این کار را نداشته باشند پیشنهادی دارم. با هرچه می‌توانید آغاز کنید؛ یک یا پنج بیت اهمیتی ندارد. با یک یا پنج بیت در روز آغاز کنید و روزی به خود خواهید آمد و می‌بینید شاهنامه را تمام کرده‌اید، کاری که شاید هرگز گمان نمی‌کردید فرصت کنید انجام دهید:)
        

             "زمانی‌که سازمانی خودش را براساس چیستی معرفی کند، تا ابد فقط می‌تواند همان چیستی را ارائه دهد."

مدت‌زمانی است که تلاش می‌کنم کتاب‌هایی درباب مدیریت و کارآفرینی مطالعه کنم و هربار شکست می‌خورم. هربار، تا این کتاب، "با چرا شروع کنیم".
همیشه درست یا غلط احساس کرده‌ام کتاب‌های این حوزه تنها چیزهایی را بازگو می‌کنند که همین الآنش هم آن‌ها را می‌دانم و اگر هم مفهوم به‌دردبخوری در خود گنجانده باشند، آنقدر آن را با جمله‌بندی‌های متفاوت بازگو می‌کنند که معنی خود را از دست می‌دهد.
اشتباه من در اینجا هم بود که کتاب‌های حوزه‌ی مدیریت همیشه نباید حقیقت تازه‌ای به ما بیاموزند، گاهی این ذهنیت ماست که نیاز به شکل‌گیری دوباره دارد.
این کاری است که سایمن سینک در کتاب خود انجام می‌دهد و با او موافق هستم که "ذهنیت چرایی‌گرا" آن‌قدر بااهمیت و گم‌گشته است که باید ردپای آن را در صنایع و شرکت‌ها و انسان‌های پیشگام تاریخ معاصر را به‌خوبی بررسی کرد و آن را بازآموخت.
در دلِ یادگیری اینکه با چرا شروع کنید، سینک داستان برخاستن و سقوط بسیاری نوآور و شرکت را نیز برایتان می‌گوید. بیشترین شرکت‌هایی که در کتاب از آن‌ها یاد می‌شود اپل، ساوث‌وست، مایکروسافت هستند. از آنجایی که کتاب در سال ۲۰۰۹ نوشته شده است، بسیاری از این نمونه‌هایی که در آغاز می‌آورد برای خواننده‌ی امروز ملموس نیستند و ما در آخر کتاب دلیلش را متوجه می‌شویم. این شرکت‌ها در روزگار ما آن‌چنان از چرایی خود جدا شده‌اند که ما دیگر آن چرایی را نمی‌شناسیم و نمی‌توانیم تصور کنیم روزگاری با معرفی چنین چرایی‌ای به موفقیت رسیده‌اند.
در ادامه لینک دو تبلیغ از اپل که در کتاب هم از آن‌ها یاد شده را قرار می‌دهم. پیشنهاد می‌کنم حتماً ببینید.

https://youtu.be/VtvjbmoDx-I
https://youtu.be/0eEG5LVXdKo

من نسخه‌ی نشر آموخته، ترجمه‌ی علیرضا خاکساران را مطالعه کردم؛ ترجمه‌ای بسیار سلیس و روان بود و مترجم تلاش کرده هرازگاهی نمودهایی ایرانی را در پانویس بیاورد.
فکر می‌کنم هرکسی که قرار است کوچکترین بخشی از یک نوآوری یا رهبری باشد، از خواندن این کتاب بهره‌ی بسیار خواهد برد. "با چرا شروع کنیم" کتابی پر از شخصیت‌های الهام‌بخش است که در کنار مضمون اصلی بسیاری حقیقت دیگر را نیز به خواننده می‌آموزند.

   "توانایی اینکه هرروز و هرروز ادامه دهید، به چیزی بیشتر از این نیاز دارد که بدانید چه قانونی باید تصویب شود."

        

          "این کتاب روایت فرزند پادشاهی است که با بی‌تدبیری خود ایران را در کام حمله‌ی مغول فروکشاند. در یورش سرد، جلال‌الدین دستخوش بازی سرنوشت می‌شود و باید دید، آیا می‌تواند تاریخ را برای همیشه تغییر دهد و بر مغول پیروز آید؟"

انتقادهام به این کتاب رو از شخصیت‌پردازی اون آغاز می‌کنم. آرکِ شخصیت‌ها -سفر درونی هر شخصیت هنگام رقم‌خوردن پیرنگ- بسیار سریع نمود پیدا می‌کنند که برای من باورپذیر نبود؛ به‌ویژه برای شخصیت ریحانه که بدون رخدادی که اون رو تغییر بده، رویه‌ی خودش رو با جلال‌الدین ناگهان،به‌کلی عوض می‌کنه. درباره‌ی جلال‌الدین هم این آرک شخصیت در طی شاید یک فصل کتاب رخ می‌ده، به‌طوری که این دو نمود از یک شخصیت، به نظر من دو شخصیت بسیار متفاوت اومدن. نکته‌ای که در آرک‌های شخصیت باید رعایت بشه، اینه که شخصیت پس از تحول خودش، هنوز هم ویژگی‌هایی از خودِ پیشینش رو حفظ می‌کنه، یا با گذر بازه‌ای منطقی از زمان دچار تحول کامل می‌شه و به اصطلاح کوبیده و از نو ساخته می‌شه! هیچ‌کدوم از این دو برای شخصیت جلال‌الدین رعایت نشدند؛ ناگفته نماند که کلِ رخدادهای اصلیِ تغییردهنده‌ی جلال‌الدین علاقه به یک زن برای زیبایی ظاهری‌ش و اسارتی دوروزه هستند. بسیاری از شخصیت‌ها هم با اینکه نقشی مهم داشتن، از جمله ملکشاه، اصلاً درطول داستان بهشون پرداخته نشد.

ضرباهنگ داستان بسیار کنده و بیش از نیمی از اون، به جزئیات ملال‌آور و طولانی تن‌پروری و سلطنت‌خواهی یکباره(!) و پارانویای جلال‌الدین می‌گذره؛ ما هرگز نمی‌فهمیم چطور در زمان جنگ، سلطان چنین مدت درازی رو به هیچ‌کاری‌نکردن می‌گذرونه و همچنان در امنیت باقی می‌مونه. این بزرگترین نقص پیرنگ یورش سرده.

در پایان، کتاب ارزش یک‌بار خوندن رو داشت تا بار دیگه به یاد بیاریم چه افراد بی لیاقتی به این خاک حکم‌رانی کرده‌اند. با این حال نقص‌های پیرنگ بیش از اونی بودن که بخوام دوباره سراغ یورش سرد برم یا به کسی پیشنهادش بدم.
        

          خنده‌ی سرخ وجهه‌ای روایت‌نشده از جنگ را رویات می‌کند؛ سکوت آن را. کمتر کسی از سکوت جنگ نوشته است؛ آن سکوتی که از ناباوری هیاهو در جمجمه‌ی سر ناگه پژواک می‌یابد، آن سکوتی که در میان هردو نبرد و پس از پایان جنب‌وجوش و بلندشدن بوی مرگ سرباز را می‌هراساند.