هرچند پیشتر هم اسمش رو شنیده بودم ولی بولگاکف رو با مرشد و مارگاریتاش شناختم. فوق‌العاده بودن اون کتابش و تعریف آدم‌ها از آزادگی بولگاکف و ... باعث شد این کتاب رو بخونم. به هر حال در اینکه ایده‌پردازی این کتاب هم خیلی خوب و دقیق و طنازانه بود و این که بولگاکف نویسنده زبردست و هوشمند و...ای است هیچ جای شکی نبود. اما یک مقداری در چیزی بهش می‌گفتن آزادگی بولگاکف شک کردم. اعتراض به استالین و دیکتاتوری و اتفاقات بدی که طی انقلاب افتاد و راه و رسم ناپسند مردم بد نیست. خیلی هم خوبه. ولی بین تموم این‌ها و توهین به مردم کشورت به خاطر چیزی که دوستش دارن و تو ازش متنفری یه فرق‌هایی می‌بینم. دومی ناپسنده. سگ خوندن ملت خودت به خاطر این که خیال می‌کنی ازشون باهوش‌تر و فهمیده‌تری همون‌قدر مهوع می‌تونه باشه که مجیزگویی نویسنده‌های جیره‌خور دولت.
        

          خیلی خوبه فضای کتاب آدمو محو میکنه یه چیزایی ام آدم یاد میگیره ازش ولی جا داشت ترجمه خیلی بهتر از اینا باشه
در کل دوسش داشتم
یکمی از کمونیست بدونید و بخونید جذاب تر میشه براتون.
        

          کتاب خیلی نمادینه و همونطوری که مترجم گفته نا آگاهی ریشه گرفتاریه و باعث شد که زندگی سگ ارزش بیشتری داشته باشه نسبت به موقعی که انسان شده بود.
این نسخه ای هم که من داشتم هم غلط املایی زیادی داشت و هم غلط ویرایشی!
        

          یک کتاب نمادین و ضد کمونیست بسیار قوی و مختصر و مفید
داستان در مورد سگی است که توسط یک دانشمند تبدیل به آدم می شود ولی نه یک آدم با ادب و تربیت قوی و ایده آل که مدام باع دردسر می شود
هرکدام از شخصیت ها و حتی خط سیر اصلی داستان، نمادی از انقلاب کمونیستی و ضعف های آن و بلایی است که سر مردم آورده
        

          ای کاش من نیز میتوانستم چنین در پس استعاره و نماد و تخیل اعتراضم را مکتوب کنم ...
        

          رمانی با رنگ نمایشنامه؛ دریافت اول از قلبِ سگی.


نمادپردازی، روایتِ گیرا، نقدِ اجتماعی و طنز پرصلابت از ویژگی‌های اساسیِ این مختصر از بولگاکف است. هر کدام این عناصر را می‌توان شکافت و شرح و تفسیر کرد، و چه خوب که این اثر ارزش تفسیر دارد، اما چند صباحی است از مطالعه این اثر گذشته‌است و جزئیات لازم برای این فقره را از یاد برده‌ام. باید این دُر و گوهر را بازخوانی کنم و این خوش رخدادی است.


ولی پررنگ‌ترین مشخصه‌ی این رمان از بولگاکف، در نظر من، نمایشنامه‌ای بودن نوشته بود. یعنی توصیفات بولگاکف در مواردی، گویی در حال پی‌ریزی میزانسن مد نظر نویسنده بوده‌است، توصیفاتِ صفات شخصیت‌های داستان هم چنین حال و هوایی داشت.

ترجمه‌ی آبتین گلکار هم از کتاب، ترجمه‌ی روانی بود و می‌توانست کنایت‌ها و مطایبه‌های  قلب سگی را انتقال دهد و ترجمه‌ی خوبی بود. تا به حال آبتین گلکار را مترجم درحدی یافته‌ام. هنوز ازش زیاد نخوندم، ولی در مقام قیاس بسیاری از مترجمین را مغلوب خواهد کرد.
        

          "قلب سگی"
مانند اثر دیگر بولگاکوف یعنی "مرشد و مارگاریتا" داستانی است با پیرایه های سیاسی و نه لزوما ضد کمونیستی که صریح‌تر از کتاب مذکور دوگانه رابطه حکومت با مردم و انقلابی گری را بررسی می کند.

من برخلاف باور دیگرانْ، تنها پیام مخالفت با استالینیسم و کمونیست را از لایه های زیرین این داستان برداشت نمی کنم بلکه نگاهی آسیب شناسانه -و به جرات می توان گفت پخته- از نسبت و رابطه مردم فرو دست با نظام اجتماعی جدید یا نو انقلابیون را می بینم که سعی در بیان آشفتگی و عدم تناسب و درک این دو گروه از یکدیگر دارد. 

بولگاکوف بیش از آن که بخواهد مقصر را بیابد در حال تلاش برای درک و ترسیم وضعیت پیش رو است(کاری که بسیاری از منتقدان چپ و سیاست های مارکسیستی به ویژه در کشور ما با آن آشنا نیستند و آثار انتقادی نویسندگان روس را صرفا به اَخ و تُف بودن نظام مارکسیستی تقلیل می دهند)

مطالعه این کتاب برای من یادآور گفتگوهای تکراری با منتقدان و زاویه داران انقلاب فعلی کشور خودمان است که همین دغدغه های "تغییر زیربنا مهمتر از رو بناست" و"ذات مردم یک شبه تغییر نمی کند" را سال هاست با خود می کِشند و گاهی به آنها حق نیز می دهم.(هرچند رفع موانع ظاهری در تغییرات عمقی بی تاثیر نیست) به امید آن که در کشور تن انقلابی درونی تجربه کنیم،  میخوانم: "حول حالنا الی احسن الحال".


پ.ن: متاسفانه نسخه طاقچه از ترجمه خانم آبتین گلکار اغلاط نگارشی فراوانی داشت که نمی دانم در نسخه کاغذی هم موجود است یا نه.

پ.ن۲: طبعا این پست بعد از مطالعه چند نمونه از نقدهای موجود نگاشته شده و رویه ای تکمیلی و انتقادی نسبت به مواضع کلی آنها دارد.
        

          ببینید میتونید با محتوا و پیام کتاب مخالف باشید (همانطور که من هستم) ولی نمی‌تونید هنر و قدرت نویسندگی بولگاکف رو منکر بشید.
        

          اینکه عقاید نویسنده کتاب ضد کمونیستی است یک سوی ماجراست، اما سوی دیگر ماجرا علاقه پنهان نشدنی نویسنده به بهشت سرمایه داریست که به نظر بیشتر از نگاهی سطحی و بیرونی و آرمانی به جوامع سرمایه داری ناشی شده تا تعمق در مبانی آن و نگاه منصافانه به هر دو تفکر.

علت پر فروش شدن و پرخواننده شدن ترجمه این کتاب در جامعه کتابخوان کشورمان هم گمانم یکجورهایی قرابت میخاییل بولگاکوف است با قشر مثلا روشنفکر(که کاری هم جز خواندن ندارند شکر خدا:)، چرا که بولگاکوف انگار کاملا از قماش همین روشنفکران ناقص الخلقه خودمان است، با تمام مختصات یک روشنفکر وطنی؛ نگاه از بالا به پایین به مردم و جامعه، علاقه مفرط و شورانگیز به بهشت غرب، منجی دانستن علم تجربی و...

به هر حال بی در نظر گرفتن محتوا، پرداخت کتاب بسیار هنرمندانه است، و جذاب، حتی برای مخاطب عام. اما خب در نهایت نمی‌شود به بیشتر از یک ستاره برای این کتاب راضی شد:)
        

          ايده ش، خيلى خوب بود....
ولى خب، خيلى خيلى هم عالـــى نبود!!!!
دركل ولى، راضى بودم.
        

          دل سگ
نوشته میخائیل بولگاکف
ترجمه مهدی غبرایی
.
.
میخائیل بولگاکف پزشک، نمایشنامه نویس و نویسنده‌ای روس تبار بود که در اواخر قرن نوزدهم زاده شد. 
دولت روسیه شوروی او را به واسطه نوشتن و روی صحنه رفتن نمایشنامه "گارد سفید"  منحط و مانند چخوف ضد ارزش خوانده و تا سالیان سال جلوی انتشار آثار او گرفت.
.
رمان دل سگ، اثر بولگاکف، داستان پزشکی حاذق است به نام فیلیپ فیلیپوویچ که کارش احیا نیروی جنسی و جوانی زنان و مردان است. 
این فرانکشتاین نوین ادبیات مدرن روسیه روزی سگی ولگرد را در خیابان دیده و به خانه برده و تصمیم میگیرد با تهور خود در جراحی، غده هیپوفیز و بیضه های انسانی مرده را با همین اعضا از بدن آن سگ ولگرد، جا به جا کند. 
مخلوق او اما برخلاف تصورش ظاهر می‌شود.
.
این رمان ادبی را مانند تمامی اثار هجو گونه، میتوان به دو صورت خواند. از دیدگاهی داستانی کمیک است  از وضعیت نامطلوب زندگی در مسکو پس از روی کار آمدن لنین و در اوایل انقلاب شوروی. از سویی دیگر به صورتی عمیق‌تر در زیر سطور آن تمثیلی از ثمرات انقلاب بلشویکی جاری ست.

"وقتی متخصصی به جای همگامی با طبیعت بخواهد از ان جلو بیوفتد و حجابش را بدرد، چنین وضعیت بدی ایجاد میشود"(صفحه 134) 
.
میتوان این داستان را یکی از شاهکارهای کوچک، اما مهم از منظر ماهوی، در تاربخ معاصرادبیات روسیه دانست. چرا که این رمان زمانی به تحریر در آمد که انقلاب روسیه در بهار سال‌های آغازین خود به سر می‌برد و هنوز پیشگویی‌های بولگاکف نمایان نشده‌ بودند. 



پی نوشت:هرگز جوانان را از تماشای صحنه هایی که ظاهرش هرچند ممکن است نامعقول به نظر آید اما مفهوم علمی عمیقی زیر پوشش رنگارنگش پنهان است، محروم نکنیم... و امیدوار باشیم جسم و جان جوانان ما با مشاهده این نمونه نکبت بار ابدیده شود.(شمس لنگرودی) 


پی‌نوشت دوم: می‌توان جراح را لنین متصور شد و سگ بخت برگشته و مخلوق پزشک را خلق روسیه شوروی. مردمانی که با اصولی ناهمگون و نامأنوس و به واسطه جراحی غیرطبیعی عقاید و ارزش‌های تزریق شده اروپایی، تبدیل به موجوداتی شدند که نمی‌توان در هیچ دسته‌بندی قرارشان داد. یکی از جلوه‌های خنده‌دار این کتاب که هرگز فراموش نمی‌شود تصویر سگی مضحک است که با وجود ناتوانی عقلی خود انگلس می‌خواند و با دو محقق برجسته به بحث می‌پردازد.
پی‌نوشت سوم: ترجمه مهدی غبرایی را به دلیل یادداشت ضمیمه شده از شمس لنگرودی پیشنهاد می‌دهم.

در پناه خرد


"از لحاظ نظری تجربه قابل توجهی است. اما ارزش عملی آن؟ یک رذل اصلاح ناپذیر"(صفحه 135)
.

"چرا تظاهر کنم؟ به این زندگی خو گرفته ام.حالا دیگر سگ جنتلمنی هستم. موجودی هوشمند که طعم چیز های خوب را چشیده ام. به هر حال ازادی چیست؟ وهم، افسانه، مزخرفات دموکراتیک"(صفحه 66)
.
"از نظر هوشی ضعیف و تمامی اعمالت صرفا جانوری است. با این حال به خودت اجازه میدهی با حالتی تحمل ناپذیر و کاملا خودمانی در حضور دو مرد تحصیل کرده، در مقیاس جهانی، با حماقتی به همان اندازه جهانی، در باره توزیع ثروت اظهار نظر کنی"(صفحه 119)

"وضع این ساختمان یا ساختمان های دیگر بهتر نمیشود. مگر این که مردم را وادارید که از حرف مفت زدن بپرهیزند" (صفحه 55)
        

          بولگاکف بسیار هوشمندانه وضعیت اسفناک سیستم سوسیالیست شوروی رو به تصویر می کشه و وضعیت اسفناک فاضلاب فقر ، عقب ماندگی و بی سوادی-بی فرهنگی که از چاه روسیه کمونیستی سر بر آورده رو  به خوبی نشون می ده
        

          کتابهای ادبیات روسیه بسیار زیبا هستن اما نکته مهم ترجمه اثر است! ترجمه جناب گلکار بسیار مودبانه و سانسور شده 
پیشنهاد ترجمه مهدی غبرایی رو دارم که بخونید 
        

          طنز عجیب بولگاکف و تخیل غریب اش به علاوه پیامهای سیاسی و نمادپردازی های پنهان و در عین حال آشکارش= دل سگ ...
        

          این کتاب انتهای سمبولیسم و نمادگرایی در زمان خودش هست . 
بزرگترین درسی که من ازش گرفتم این بود که به هر کس به اندازه وسعتش و ظرفیتش بها بدی
        

          خودشون آدم‌ت می‌کنن، یکم که ببینن خطرناک می‌شی براشون، از سر راه برمی‌دارنت.
نزدیکه به حال و هوای این روزامون تو کشور، اگر با پیچیدگی ادبیات روس کنار می‌آید، بخونید.
        

          گفتار اندر ستایشِ نویسنده
آقای بولگاکف شما چنین خوب چرایی؟!؟
این اولین اثری بود که به قلمِ میخائیل بولگاکف می‌خواندم، رمانی که از همان صفحاتِ اول من را در خود غرق و تا آخرین صفحه‌ی کتاب با خود همراه کرد، حقیقتا از آن دسته از کتاب‌ها بود که نمی‌توانستم آن‌را رها کنم و حتی در آخرین فصل نیز من را شگفت‌زده کرد و پیش‌بینی من را نسبت به پایانِ رمان به اشتباه بدل کرد.
خوشحالم که عمرم اجازه داد که از ایشان بخوانم و امیدوارم در باقی‌مانده‌ی عمرِ اندکِ خود نیز سعادتِ خواندنِ سایر نوشته‌های او را داشته باشم.

گفتار اندر معرفیِ شخصیت‌های داستان
فیلیپ فیلیپوویچ پری‌آبراژنسکی (پروفسور و جراح)
ایوان آرنولدوویچ بورمنتال (دکتر و دستیارِ پروفسور)
پولیگراف پولیگرافوویچ شاریکوف (سگ، انسان، سگ)
فئودور پاولوویچ (دربان و نگهبانِ مجتمعِ پروفسور)
زیناییدا بونینا (منشی و پیشکارِ پروفسور)
داریا ایوانوا (آشپزِ پروفسور)
اشووندر (مدیرِ برگزیده‌ی حزب در مجتمعِ پروفسور)

گفتار اندر معرفیِ رمان
قلبِ سگی، طنازی‌های بولگاکوف در بیانِ عقاید، تفکرات و انتقادهایش نسبت‌ به حکومت‌های سیاسیِ موردِ اشاره در قالبِ طنزی تلخ، جذاب و دوست داشتنی‌ست که وقتی کتاب را در دست می‌گیرید نمی‌توانید آن‌را به حالِ خود رها کنید.
قلبِ سگیِ رمانی‌‌ست با سبکِ تلفیقی از رئالیسمِ جادویی و علمی-تخیلی که از خواندنِ آن لذت خواهید برد و به دوستانتان نیز پیشنهاد خواهید کرد، اگر بخواهم موردِ مشابهی از این رمان نام ببرم بدونِ شک از «مزرعه‌ی حیوانات» نام خواهم برد البته طبیعیه که دو رمان با محتوایی متفاوت هستند اما از لحاظِ ساختار بهم شباهت‌های زیادی دارند.

گفتار اندر داستانِ کتاب
فیلیپ فیلیپوویچ پری‌آبراژنسکی، پروفسوری مشهور و توانا با عقاید و نظراتی متضاد با اصولِ کمونیست در خانه‌ی خود که مطبِ او نیز به شمار می‌رود به مداوا و جراحیِ بیماران و همچنین تحقیقات در مورد ایده‌های خاصِ خود(اصلاحِ نژادِ انسان) می‌پردازد.
او شبی در سرمایِ غیرِ قابلِ وصفِ مسکو با سگی روبرو می‌شود که با نامهربانی و خشونتِ آشپزی‌ روبرو شده بود، سگ به دلیلِ گرسنگی با استشمامِ بوی غذا به آنجا کشیده شده بود اما آشپز به روی بدنش آبِ جوش ریخته و حیوان را سوزانده بود. پروفسورِ داستان تکه کالباسی به سگ می‌دهد و سگ نیز که با دردِ سوختگی، گرسنگی و سرمایِ غیرِ قابلِ توصیف می جنگید از محبتِ پروفسور نسبت به خود خوشنود شده و به دنبالِ او به خانه‌اش می‌رود تا اینکه... .

نقل‌قول نامه
"نمی‌شود همزمان به دو خدا خدمت کرد!"

"کسی‌که برای هیچ‌ چیز عجله نکند، به همه کار می‌رسد. اگر من هم به جای اینکه مشغولِ کارِ اصلیِ خودم باشم، از یک جلسه به جلسه‌ی دیگر می‌پریدم یا تمامِ روز مثل بلبل چهچه می‌زدم، احتمالا به هیچ کاری نمی‌رسیدم."

"بگذار کارشان را بکنند. لابد اگر انقلابِ سوسیالیستی شده، احتیاجی به گرم کردنِ خانه نیست!"

"طبیعت حواسش خواهد بود که هماهنگ با سیرِ تکامل، هر سال با پشتکار از میانِ انبوهِ موجوداتِ پست و به دردنخور، چندده تایی نابغه هم بسازد که مایه‌ی افتخار کره‌ی زمین باشند."

"اشووندر، یک احمقِ به تمام معناست. درک نمی‌کند که شاریکوف برای او بسیار خطرناک‌تر است تا برای من.
بله، الان او دارد سعی می‌کند شاریکوف را علیهِ من تحریک کند و حواسش نیست که اگر کسی به نوبه‌ی خود شاریکوف را علیهِ خودِ او تحریک کند، تکه‌‌بزرگه‌اش گوشش است!"

"فیلیپ فیلیپوویچ با خشم دیوانه‌واری فریاد کشید: کک‌ها را با انگشت بگیرید! با انگشت! من سر درنمی‌آورم: شما این کک‌ها را از کجا می آورید؟
مرد رنجید: یعنی چه؟ فکر می کنید من خودم این‌ها را پرورش می دهم؟"

کارنامه
بدون هیچ حرف و سخنِ اضافه و صدالبته بدون هیچگونه لطف و ارفاقی ۵ستاره برای کتاب منظور می‌کنم و خواندنِ این کتابِ دوست داشتنی را به تمامِ دوستانم پیشنهاد می‌کنم.
        

          بعنوان اولین کتابی که از این نویسنده خوندم عالی بود و میرم سراغ کتابای بعدیش
        

          بولگاکف سعی کرده تو این رمان گرفتاری و ناهمگونی شوروی استالینی رو به تصویر بکشه کمونیستی که انسانی مطیع مثل سگ میخواد و بعدش همون سگ برای رسیدن به دموکراسی تلاش می‌کنه این تضاد رو من خیلی دوست داشتم بیشتر توضیح نمیدم اسویل شه یا اتاقهای اضافی که دکتر در آپارتمان میخواست هم نشان زیاده خواهی مفرط کمونیست یا خود رای بودن دکتر در هیئت مدیرها آپارتمان کاملا شبیه بوف کور همه کاراکترها نماد چیزی هستن