برای من تلنگری بود بس بی رحمانه. انگار وسط یک میدان بوکس قرار گرفتی و از چپ و راست هوک میخوری...
قبلا نصفه خونده بودم ، خوشم نیومده بود، با چند نفر هم صحبت کردم همین نظر رو داشتن، اما این دفعه قضیه فرق داشت ...
و من همچنان معتقدم که:
۱- هر کتابی رو باید در زمان و مکان درستش خوند
۲- کتاب رزقه...
اینبار بهم واقعا چسبید و لذت بخش بود. انگار که نویسنده از قبل میدونسته و گفته«کمی دیرتر ».... آره ، کتاب رو باید "کمی دیرتر" میخوندم...


پ.ن: یادآوری دوران کودک:
من: آبجی!! این چه کتابیه؟
آبجی: اسمش کمی دیرتره. دایی محمد بهم داده بخونم.
من: درمورد چیه؟
آبجی: درمورد امام زمان
من: ببخشیدااااا....اومممم...میشه داستانشو بهم بگی؟
آبجی: باشهههه... توی یه هیئتی همه دارن میگن امام زمان بیا، یکی میگه نیا.....

و من از کودکی به بعد هر موقع هیئتی می‌رفتم و یه آقا بیا و اللهم عجل لولیک الفرجی میشندیم یاد همین کتاب می افتادم... حالا بعد از حدود ده دوازده سال، اسد (همان شخصی که میگفت آقا نیا) رو شناختم.
        

                با سرود خوان خیلی خوبه اما شلخته هست. سیر داستانیش پیوست نداره. همانطور که متن های میان داستان ها پیوست نداره.ولی مفیده. خیلی هم مفیده. حرف هایی از جنگ‌مان میشنوی که کمتر جایی اینطور بیان میشود. خدا رحمت کند نادر رو . ای کاش کتاب خیلی خیلی بیشتر از اینی که هست میبود💔 آخه حیفه... نادر نویسنده باشه،همسفر کمال تبریزی و حاتمی کیا باشه، موضوع جنگ تحمیلی باشه، حیفه اینقدر کوتاه....
        

                اونقدری که بقیه میگفتن دوستش نداشتم و برام خیلی متوسط بود، به جز اوایل کتاب با بقیه کتاب آنچنان ارتباط عمیقی نگرفتم. 
        

                من خیلی دوستش داشتم. به نظرم هم دیدگاه زنانه بسیار درستی داشت هم خیلی خوب زنانه نوشته شده بود. حس میکنم دغدغه هاش ، خیلی برایم آشناست و زنان عزیز اطرافم هم از این نوع دغدغه دارند. فهمیدم این نوع دغدغه ، به صورت کلی دغدغه زنانس و نه صرفا دغدغه اطرافیان خودم. یکی از مواردی که توی این کتاب هم حس میکنم اینه که: خانم خونه همیشه احساس میکنه پیشرفت نمیکنه و کار های خانه و بچه و... جلوی پیشرفتش رو گرفته، و این موردی هست که به نظرم هر مردی باید برای مواجهه با این مورد، پاسخ در خورد داشته باشه....

پ.ن: عکس، دقیقا تصور من از خونه امیل هست( خونه g4)
        

                حرکت گذاری متن عربی ناقص بود و بعضی کلمات کلا حرکت گذاری نداشت😶😶 این مورد حداقل تو کارهای ترجمه ای خیلی مهمه! چون تقریبا تنها موردی که باید در متن عربی متن رعایت میشد همین مورد بود. به جز این مورد سبک ترجمه برای من دلنشین نبود متاسفانه.
        

                یادمه زمانی که با کهکشان نیستی آشنا شدم،عرفان توحیدی آقای قاضی بسیار در من تاثیر گذاشت، (کلا یکبار دیگر همچنین تاثیر عمیقی روقبلا تجربه کرده بودم، اون هم زمانی که یک دبیرستانیِ تجربی خوانده بودم و برای اولین بار با اثبات ملاصدرا درمورد فقر ذاتی انسان مواجه شدم)  هر چقدر آن عرفان توحیدی تاثیر عمیق داشت، این نوع از سلوک؛ آن هم در اجتماع در من تاثیر عمیق تری گذاشت. هرچقدر از اتفاقات کهکشان نیستی متعجب شدم ، از اتفاقات شیخ غلامرضا چندین برابر متعجب شدم. هرچقدر آقای قاضی برای من الگو بود، چندین برابر شیخ غلامرضا الگو شد. خلاصه که کتاب برای من کهکشان نیستی ای بود، بسیار کم حجم تر و عمیق تر .
پ.ن: برای من اینجوری بود و حکماً برای بقیه اینطور نخواهد بود. من "دلی" با این شخصیت ارتباط بیشتری گرفتم.
        

                برای من ، متن،تلاشی بود بیشتر اذیت کننده و صیقل نخورده. اگر میخواهیم امام حسن(ع) را با کتب آئینی بشناسیم، حاء سین نونِ سیدعلی شجاعی و نشان حسن خانم مهدوی و عشق در برابر عشق بهتر بود. به کسی پیشنهادش نخواهم کرد قطعا.
        

                با آلنیِ برنو به دوش، یاغی مشروطه خواه
عشق کاری کرده که "صحرا" می سوزد در آه
بعدها تاریخ می گوید که جنگ هایت چه کرد؟
با من تنها تر از آمان جان بی سپاه
.
‌.
.
بعد از این سفر طولانی آتشْ بدون دود(شش ماه) بسیار فکر کردم که چه بنویسم که حق مطلب را برای کسانی که نخوانده اند ادا کنم. با فصل آخر کتاب ، یعنی «چند یادداشت دیگر» ، و صحبت های نادر ابراهیمی در مورد سی سال پر فشار و... از برای آتشْ بدون دود ، عهد بستم که درمورد کتاب هیچ، هیچ ، هیچ ننویسم( این یادداشت خود نقض عهد است). خلاصه که به هر ایرانیه، ایرانی دوست و دغدغه مند این کتاب را واجب میدانم. 
و در آخر این کتاب وقتی  افسردگی ناشی از اتمام این کتاب در وجودم  منتشر میشد ، همچنان صدای احمد شاملو در ذهنم پخش که:
سكوت سرشار از سخنان ناگفته است؛
از حركات ناكرده،
اعتراف به عشق‌های نهان
و شگفتی‌های بر زبان نیامده.
در این سكوت،
حقیقت ما نهفته است.

سحرگاهان، ۱۳ رمضان ،سال۱۴۴۵

        

                جلد شش هم تمام. رسیدم به جلد آخر...
داشتم فکر میکردم که من با آلنی و مارال و گالان و سولماز و ساچلی و آرپاچی و آت میش و... زندگی کرده ام. در اوبه اینچه برون درست در شمال شرقی چادر سفید- بین چادر پالاز و کعبه و شیر محمد و پسرش یاشا- راستش داستان برای من تبدیل به زندگی توی اون اوبه شد. کسانیکه این کتاب رو خوندن میدونن که ترکمن ها عاشق افسانن و نادر خان در جلد اول ، خود، افسانه گو بود. حالا که نادر جانی نیست چه کسی از عشق ما به شخصیت های آتشْ بدون دود افسانه میسازه؟؟

پ.ن: این جلد صد صفحه ابتداییش بسیار خوب بود اما از صد تا دویست سخت پیش می‌رفت و گزارش های خیلی زیادی ای میداد که خسته کننده بود. نمی دانم... شاید لازم بوده.


        

                اصولاً کار آئینی بسیااار سخته. لغاتی که میشه استفاده کرد بسیار محدوده و همان محدود ها رو هم بر اساس بار معنایی و حفظ احترام به ائمه(ع)اگر انتخاب کنیم؛این محدود ها محدود تر میشوند.آقای برقعی واقعا شعر هاشون در این زمینه بسیار خوبه. توی این کتاب چند فلسفه و دیدگاه بسیار جالب شاعر درمورد شعر رو دیدم که بسیار پسندیدم. 
اما از نظر فنی:
شعر های این کتاب از حسن مطلع و مقطع آنچنان قوی ای برخوردار نیست و اکثراً بیت های اصلی(مغز دار) نه در ابتدا است نه انتها بلکه در میانه شعر آمده، که این برای من بسیار جالب بود.
ما با قافیه های پیچیده مواجه نیستیم و یکی از قافیه های شعر رو با ریش گرو گذاشتن میشه قبول کرد و کمی به بن مایه آن شعر آسیب زده.
در مورد هارمونی بحر های استفاده شده و محتوا: بحر ها درست انتخاب شده بودند در کل.
        

                الحمدلله الذي جعلنا من المتمسكين بولاية أميرالمؤمنين علي ابن ابيطالب عليه السلام🤲🏻
این کتاب رو  از چند نظر میشه بررسی کرد:
۱- روان بودن و مجسم کردن: من ملاک رو این قرار میدم که ، تعداد صفحاتی که میخوانی دستت نباشه و راحت بتونی مجسمش کنی. خب از این نظر خیلی خوب بود. پس و پیش کردن یکسری از مطالب نسبت به نسخه اصلی الجمل، کتاب رو خواندنی تر کرده بود.

۲- منابع: کتاب ترجمه الجمل شیخ مفید هست و باید در آن کتاب بیشتر به دنبال منابع بود. اما آنچه که اینجا مشاهده میکنیم( با کمی اضافه کردن عنصر خیال و...) از الغارات و المنتظم ابن جوزی گرفته تا کامل التواریخ ابن اثیر؛ نشان دهنده منابع پر و پیمونه.

۳- توضیح شخصیت ها: به نظرم در خواندن تاریخ ، اگه نگم مهمترین ، جزو مهمترین عوامل اینه که شخصیت هارو خوب بشناسیم. راستیتش من حدود ده مورد یادداشت کردم که درموردشون تحقیق کنم(به جز آنهایی که قبلا کرده بودم، وگرنه آمار بسیار بالا بود) و به شخصیت هایی نظیر طلحه و پسر زبیر و عایشه خیلی خوب پرداخته شده.

۴- سوالی که هنوز برام مطرحه اینه که چرا از نقش امام حسن (ع) در کشتن شتر عایشه صحبتی نشد( اشتباه نشه: در جای جای کتاب از امام حسن (ع) صحبت هست، در این مورد نیست) باز باید بگردم در منابع که ببینم چرا نیومده ؟ اگه کسی هم میدونست لطفاً راهنمایی‌ام کنه🙏

📌حس میکنم کتاب ،تکمله بسیار خوبی برای کسیکه الغارات خونده باشه. به همه شیعیان مولا پیشنهادش میکنم 👌🏻

        

                عالی بود 
واقعا عالی👌🏻
اهل چند مرتبه خوانی نیستم اما اینو نه یک بار و دوبار که باید خیلی بیشتر بخونم.
 بعد دومین بار خوندن میشینم یه یادداشت پر و پیمون مینویسم🤲🏻
        

                باز از نو...
چقدر توی این کتاب اتفاقات تلخ و شیرین افتاد♥️💔
و باید این دست کتاب ها رو بخونیم، اون هم زیااد
تا بفهمیم چگونه اینگونه ایران شدیم💚🤍❤️
        

                به راستی چرا نمی‌میریم برای غم حسین(ع)؟؟؟؟
مگر یک دل چقدر می‌تواند سنگ باشد که بعد از این غم، از هم نپاشد؟؟؟؟
علی ای حال کتاب روضه ای‌است برای خود، گاهی میشود اینگونه با کتاب ؛ مجلس روضه سید الشهدا را برپا کرد...
همه این ها گذشت و من اندر خم این حدیث از پیامبر رحمت (ص) :که هرکه جماعتی را دوست داشته با آنها محشور و هرکه عمل جماعتی را دوست بدارد در آن عمل با آنها شریک است. و پرسشی مدام از خودم که آیا من با حسین(ع) محشور و شریک هستم؟؟؟؟
        

                نه اونقدر قوی نه ضعیف ! کارهای دیگه صادق کرمیار رو بیشتر میپسندم. انگار به اندازه کافی به هر دو داستان پرداخته نشد. درمورد شهید زین‌الدین خیلی اطلاعات دستگیرم نشد. داستان سیامک هم آنچنان پخته نبود. حتی تمایلی به نوشتن نظر نداشتم چون نمیدونستم چی بنویسم. همینقدر گنگ، همین قدر أوسَط...


پ.ن: یک تجربه جالب در مسیر داستان داشتم: از اول کتاب برای اشخاص ،در ذهنم شخصیت نساختم بلکه از بازیگران در تصورم استفاده کردم. انگار که فیلم میدیدم.اگه داستان جذاب تر بود به نظرم خیلی خیلی جالب میشد، درکل پیشنهاد میکنم.جالبه!