با خواندن جلد دوم یک ذره هم از علاقه ام  به این داستان کم نشد که بیشتر هم شد! فصل اول جلد دوم به زیبایی هر چه تمام تر خلاصه ای از جلد اول را به تصویر می‌کشد به روشی که هیچ جا ندیدم و نخواندم. (در قالب پرسش و پاسخ جوانان از پیرانی که در جلد اول حضور داشتند) . بعضی وقتها  می مانم که چطور یک نویسنده میتواند اینقدر قلم و بیان قوی داشته باشد! باز هم دیالوگهای فلسفی بین شخصیتهای کتاب وجود دارد، چند بار خواستم جملات زیبا را در جایی یادداشت کنم اما  ترسیدم این توقف برای نوشتن ، ریتم خواندن کتاب را بهم بزند! کاش شخصی پیدا شود و این کار را انجام دهد.
        

          داستان این جلد از کتاب،روایت پنجاه سال بعد از کتاب اول است.فرزندان گالان و سولماز و دوره ی رضاخانی.
بیماری صحرا را فرا گرفته، بچه ها میمیرند و کاری از درخت مقدس بر نمیاید.مادران کنار درخت،آنقدر گریه می کنند تا از حال میروند.
این جلد از کتاب،از چند جهت دارای اهمیت است: ۱، ایدئولوژی آقای نادر ابراهیمی، در شخصیت روشنفکر صحرا، آق اویلر، بیان کننده ی نوع دیدگاه او به حکومت داری و توده هاست.شخصیتی که آینده را به خوبی تشخیص می دهد و به فکر بچه های صحراست هرچند کارهای او با مخالفت دیگران رو به روست
*به شخصه، بعد از این کتاب، دیدگاه و صحبت های ایشان را درمورد امام خمینی بیشتر دوست دارم،چرا که از سالها قبل، ایدئولوژی هایش مشخص بوده و کسی که بااین پایه ی فکری، در آن دوران، به شخصیت یک راهبر ارادت ورزد، از سر جوگیری یا برای منفعتی نبوده است.
۲،در این کتاب، دو تقابل داریم.بیماری امده و نان عده ای در این است که مردم شفا را از درخت مقدس بخواهند و اگر فرزندشان مرد، تسلیمانه بگویند خدا داد،خدا هم گرفت.اما کسی طرف علم و طب نرود.
طرف دیگر، آق اویلر است که در عین اعتقاد به درخت و شفا، به طب و علم معتقد است.
و سومین فرد مهم، پسر آق اویلر است که قرار است به شهر برود و طبابت بیاموزد و قبل از رفتن،شفا و درخت را انکار می کند و معتقد صد درصدی به علم است.
سه گروهی که در همه ی تاریخ، چه در همین کرونا و چه ادوار دیگر، همیشه در تاریخ دیده ایم. جامعه شناسی این جلد از کتاب را بسیار دوست
        

          از جوش و خروش «گالان و سولماز» زیاد خبری نیست هراز چند گاهی در نوه ی آن ها ظهور میکند ولی کتاب دوم بیشتر سوز و گداز استو شخصیت اصلی کتاب دوم پسر گالان است که مرا بیشتر به یاد پیرمردهایی می اندازد که سواد چندانی ندارند ولی دست روزگار از آن ها دریای حکمت ساخته...
خلاصه کتاب در یکی از جملات آن آمده بود: "حکایت محبت، حکایت درد است."
        

          آلنی و مارال وارد مبارزات سیاسی می‌شوند.
عاشق این جلد و دیالوگ های نابش درباره‌ی عشق و سیاست و مبارزه هستم.
و بیش از همه‌ی شخصیت ها، شیفته‌ی مارال بانو و مَلّان- مادر آلنی- شده‌ام. زنان روستاییِ قهرمانی که هم سخن‌وراند و هم پیشتاز در هر امری.
در داستان های محمود دولت آبادی و نادر ابراهیمی میبینمشان و عجیب می ستایمشان.

اعجاب نادر ابراهیمی شاید از نظر من در این است که آن گوشه‌ای از احساس و افکارت را که بیانشان برای خودت هم پیچیده است را او آنقدر ساده در قالب تکه ای از دیالوگی در لحظه‌ای میان شخصیت‌هایش می نویسد که تو را انگشت به دهان وا‌می‌گذارد :)
        

          آرام تر و یکنواخت تر از جلد اول بود. اما به وضوح آرامش قبل از طوفانه. نادر در این جلد پنجاه سال بعد از ماجراهای گالان و سولماز، برای آینده‌ای مهم و پر حادثه مشغول مقدمه چینی است
        

          خیلی خوب و پر از جملات زیبا و پر مغز بود.
داستان رویارویی پدرها و پسرها و تلاش برای گسترش عقلانیت و زدودن خرافات از قوم ترکمن رو به زیبایی و با حوادث هیجان انگیز روایت کرد.
کاش یک نفر حوصله میکرد و نمودار روابط فامیلی شخصیت ها رو می کشید. اینطوری راحتتر اسامی توی ذهن میمونه.
هرچند که نادر ابراهیمی هرجا لازم بوده نسبت های فامیلی رو هم یادآوری کرده تا مخاطب گیج نشه. درست برخلاف نویسنده های روس که گویا آزار دارن و می‌خوان معمای تشخیص هویت طرح کنن.

پایان حساسی داشت و باید سریعتر برم سراغ جلد ۳ ببینم چی میشه!
        

          و آقای ابراهیمی..
شما هیچوقت آدمو ناامید نکردی.
این روزا بی اندازه لذت بردم از پروسه. هرچند یاشولی آیدین تمام تلاششو برای حرص دادن من کرد و  من خیلی زیاد دلتنگ گالان و سولماز بودم و احتمالا دیگه شخصیت هایی اون شکلی نیان :))
        

          مجموعه آتش بدون دود، کتاب دلچسب و روانیست. داستان گیراست و مابین روایت داستان، جملاتی هست که عمیقاً فکر برانگیز است.
تمام حسرتم از این است که کتاب را بصورت صوتی گوش میکنم و امکان اینکه بصورت فیزیکی بعضی جملات را برای مرور هزارباره ، نشانه دار بکنم نیست! 
        

          جلد دوم هم مثل جلد اول زیبا بود لذت بردم. امیدوارم همین طور زیبا باشه باقی جلد ها. 
        

          پیشینه‌ای به کمال
هستی در زوال
و سعادت در مسیر وصال!
این سه‌گانه جان نویسندگی نادر هستند در اثر سترگ به نام آتش بدون دود!
درخت مقدس که میعاد پیمان دوباره و بانگ سربلندی و استیلای ترکمن‌ها در صحرا بود. درختی که خستگان از سردی چادرها و برهوت صحرا بی‌ عاچیق و تار و تک‌زن و تفنگ را پناه داد و تمدنی جدید در دل صحرا فراز آورد. هر قدر گالان‌اوجا و یاشولی حسن در گردآوردن مردم کوشیدند، از دل صحرا آب کشیدند و زمین آباد کردند و اینچه‌برون به مرکز صحرای ترکمن نشین ایران بدل ساختند، اکنون  این روستا درگیر بیماری و نومیدی و تباهی است. سترگی ترک برداشته!
درخت مقدس نماد پابندگی به سنت‌هایی است که با بند خرافه و سستی و ایستایی اسیر گشته. بیماری فراگیر نوباوگان ترکمن را می‌کشد، دودی از تفنگ‌ها برای شکار برنمی‌خیزد، فرزندان رهبران صحرا در‌هم‌آمیختگی وانهاده و درآویخته‌اند! 
در این میانه آق‌اویلر عزم آن دارد تا فرزند خویش را برای فراگیری طب و دستاورد کیمیای نجات‌بخش ترکمن‌ها راهی تهران کند. ترکمن‌ها اما به این تصمیم بدبین‌اند. آنان معتقدند فارس‌ها و حکومت مرکزی جز نفرت و تباهی و بیداد و مرگ چیزی برایشان ندارند.
آق‌اویلر پیر همه هستی‌ش را فدای این مبارزه می‌کند؛ گوسفندان و زمین‌هایش را به کودکان می‌بخشد به شرط آن‌که تا سنین جوانی بیماری و نیستی را در صحرا تاب بیاورند. چوب‌دست کدخدایی وا می‌نهد تا مردمان برای رسم جدید خود اسم جدیدی بیابیند.
تک‌نواز این پرده از موسیقی صحرا یاشولی آیدین فرزند ناخلف یاشولی حسن دوراندیش است. کودکان صحرا یکی یکی جان می‌سپارند و یاشولی این مرگ را بادافره کفر اوجاها می‌داند! پرهیب مرگ بر چادرها دست انداخته، عاچیق‌ها ساز ماتم کوک می‌کنند، پیشه‌وران نفرت درو می‌کنند. 
در دورتر، آلنی مشق طبابت می‌کند، سخت زندگی می‌کند تا زندگانی جان‌سختان را بتواند که نجات بدهد. کتاب می‌خواند و دانش می‌اندوزد. کشور آبستن رویدادهایی نویی است از شمال از جنوب!
متفقین تهران را اشغال کرده‌اند و مبارزان راه آزادی که در خفقان رضاخانی زهر می‌خوردند و حسرت می‌مکیدند، بوی خوش صبح‌گاهی و طلوع خورشیدی در در سرزمین ایران مست‌شان کرده است.
آسمان اصالت گذشته، خشونت خورشید اکنون و ماهتاب ماورایی آینده، هرچند در محنت و تباهی اما نوید آینده‌ای روشن را می‌دهد که بسته به همت مردان این صحراست...
        

          تمام شد به لطف خدا:)

خوشم میاد که یه لحظه هم از هیجان قصه کم نمیشه..
انگار جون داره..
خون تو رگ هاش جاریه!
نمیدونم چطور توضیح بدم اما آتش بدون دود یک روایتِ "زنده" است، واقعا زنده!

روح نادر خان ابراهیمی شاد!
با اینا زمستونو سر میکنم!
        

          اگر درباره این جلد رمان هم بخواهم مثل جلد اول یک ریویوی مقایسه ای با کلیدر بنویسم باید به دو جنبه مهم اشاره کنم:
اول این که در این جلد ما با «رمان قهرمان» سر و کار نداریم برعکس جلد اول که یک قهرمان خیلی تیپیک داشت به نام گالان. البته در مقام مقایسه گلمحمد دولت آبادی خیلی به الگوی «پهلوان-درویش» که الگوی خاص قهرمان ایرانی است نزدیک است تا گالان نادر. بله در این جلد ما داریم حکایت زد و خوردهای پیچیده یک جامعه را از درون میخوانیم که کل این جامعه کوچک ترکمی را میتوان تمثیلی از جامعه ایران دانست. اما دیگر هیچ قهرمانی را به شکل خاص دنبال نمیکنیم و نه تنها هیچ قهرمانی نیست که کاملا ویژگی هایی متمایز از دیگران داشته باشد، که هیچ شخصیتی واقعا چندان از دیگران متمایز نیست(مگر آلنی که درموردش خواهم نوشت) و این باعث شد من چند بار شخصیت ها را گم کنم.
دوم این که زن ها در این جلد مطلقا غایب هستند و اگر در جلد اول سولماز وجود داشت که خودش هم خصلتهای مردانه ای داشت اما این جلد کاملا یک رمان مردانه پیش روی خودمان داریم.
از اینها گذشته نادر خیلی خوب کشاکش رسیدن به قدرت را در درون یک جامعه ترسیم میکند و جایگاه نیروهایی مثل نمایندگان مذهب را هم خوب مشخص میکند در صورتی که این قشر جایشان کلا در کلیدر خالی است
به گمانم خود نادر هم احساس کرده که دو جلد فرو رفتن در کشمکشهای قومی ترکمن ها که مخاطب امروز با بخشی از آنها چندان ارتباط برقرار نمیکند باید خسته کننده باشد. بنابراین وسط این جلد آلنی، یکی از پسرهای آق اویلر که میشود یکی از نوه های همان گالان افسانه ای، برای طبیب شدن راهی تهران میشود و بیست سی صفحه ما یک فضای آشنای تهرانی داریم که نسبتا شتابزده روایت میشود. 
بالاخره رمان با رسیدن خبر بازگشت همین آلنی تمام میشود و باید دید در جلد بعدی مردم اینچه برون چه برخوردی با آلنی خواهند کرد. تعلیق اثر واقعا بالاست اما شخصیت پردازی ها به گرد پای کلیدر هم نمیرسد
        

          جلد دو برای من غم بود. تلفیق غم و زیبایی..
        

          همیشه دلم می خواست این کتاب را بخوانم. هر بار که کسی از لذت خواندنش تعریف می کرد توی دلم می گفتم بالاخره من هم یک روز اون رو می خونم. و این یک روز بالاخره از راه رسید. درست بعد از امتحانات آخرین ترم ارشد بهانه ای شد تا خستگی هایم را لا به لای صفحات این داستان بلند رفع کنم...
        

          گرفتارمان کردی نادرخان
:(
        

          چه قدر ملموس‌تر و عزیزتر از جلد یک بود. انقدر که دارم در مقابل وسوسه اینکه برم یه ستاره از جلد یک کم کنم مقاومت می‌کنم. همه چیز جلد دو رو بیشتر دوست داشتم. شخصیت‌ها، روابطشون، جریان داستان. 
چطور میتونه انقدر شاهکارباشه؟
 آق اویلر واقعی ترین شخصیت تخیلی ایه که به عمرم شناختم. احتمالا تا جلد هفت این حرفمو پس می‌گیرم.
        

          گاهی گمان نمی‌کنی ولی خوب می‌شود
گاهی نمی‌شود که نمی‌شود که نمی‌شود

از سر شب این شعر توی مغزم تکرار می‌شود. اهل شعر هم نیستم. نمی‌دانم چرا. مجموعا اینکه حال نوشتن ندارم. خیلی خوب بود ولی نه به خوبی جلد یک. با این حال، دلم نمی‌آید کمتر از 5 ستاره بدهم.
        

          همیشه وقتی یک سریال خوب میاد صبر میکنم تا چند فصلش بیاد و بعدش شروع میکنم به دیدنش که خمارش نمونم😅. 
این کتاب هم دقیقاً همونه. 
خداروشکر که همش اومده و نیاز نیست برای قسمتی ازش صبر کرد. 

بریم سراغ یادداشت. 

داستان درخت مقدس رو دوست داشتم اما نه به اندازه‌ی عاشقانه‌ی گالان و سولماز.
کاش کاش کاش دو بیتی‌های گالان اوجا را به زبان ترکمنی هم توی کتاب میدیدم.
احساس میکنم حق مطلب ادا نشده اینجوری.
اما در هر حال داستان این کتاب هم مانند داستان کتاب قبلی گیرا و خوبه.
انسجام کامل بین زمان‌ها و شخصیت‌ها فوق العادست. 
نمیشه ازش چشم برداشت و وقتی میخونمش و مجبور میشم گاهی یک مکث بهش بدم احساس عذاب وجدان میگیرم.😬
        

          نادر ابراهیمی هیچ جای حدسی برای خواننده کتاب باقی نمی گذاره 
هیچ کاراکتری رو نمی تونی خوب مطلق یا بد مطلق توی ذهنت نگه داری و فقط کافیه نادر شخصیت رو روایت کنه اونوقته که دلت میخواد بری از اول با این نگاه جدید کتاب رو دوباره بخونی... 💚
        

          در راه وحدت، برداشتن قدمی نو، زخم خوردن، و ممانعت دیدن ،از همان مردمی که برای آنها جان میکَنی.

جذابیت کتاب اول رو برام نداشت، چون مثل کتاب اول عاشقانه نبود، در کشاکش مخالفت ها و درگیری های داخلی داستان سپری شد، با رنگ مغمومِ مرگِ بچه‌ها بی گناه ؛ ولی انقدر  جذابیت داشت که ۳، ۴ روزه تمومش کنم، و از بین ۳تا کتاب دیگه‌ی در دست مطالعه، برام حرف بیشتری برای زدن داشته باشه، و من رو به سمت خودش بکشه.

این کتاب هم‌مثل کتاب قبل با مرگ و کشته شدن عزیز و همخونی، به دست عزیز و همخونی دیگر، به اتمام رسید.

این کتاب بوی غم غربت میداد، بوی حزن، بوی درد جهالت، و بوی درد وطن ، درد بی اتحادی... .