من چه یادی دارم، چرا یادم به وسعت همه تاریخ است؟ چرا آدم ها در یاد من زندگی میکنند و من در یاد هیچ کس نیستم.
        

          «گفتم من مکافات چه کسی را پس می‌دهم؟ چرا این همه آدم در ذهن من زندگی می‌کنند؟ مگر قرار است بار همه زن‌ها را من به دوش بکشم؟ حتما مردها هم هستند.»

شاید بهتر باشد قبل از نوشتن از داستان کتاب، تفکر حل شده در کتاب را بدانیم. پیش‌تر از رمان پیکر فرهاد معروفی نوشتیم که تقریبا ده سال پس از سال بلوا و به بیان خود معروفی به عنوان ادای دینی به بوف کور هدایت، خلق شد. در یادداشتی که روی پیکر فرهاد نوشته شده است، بیان شده که مسئله معروفی در آن رمان «زن» بوده است. سال بلوا نیز همین طور است و به بهترین شکل سرنوشت تیره و تاریک زنان ایرانی را روایت می‌کند و از حق و حقوق در نطفه خفه شده‌ی آنان صحبت می‌کند. 
اما داستان، ما از زبان «نوشافرین» وارد داستان می‌شویم و شخصیت اصلی زن داستان را در حالی که به دلیل اینکه کتک مفصلی از همسر خود خورده، ناخوش و بیمار گشته است ملاقات می‌کنیم. رفته رفته به همراه خیالات و خاطرات نوشافرین، همراه افسانه شاهدخت و زرگر می‌شویم. که این افسانه در طول رمان، پا به پای داستان نوشافرین و دکتر معصوم پیش می‌رود. ما با خاطرات نوشافرین و معشوقه کوزه‌گر او، حسینا که همیشه بوی خاک می‌دهد آشنا می‌شویم.
کتاب شش فصل دارد که راوی فصل اول آن نوشافرین و فصل بعدی دانای کل است و تا آخر کتاب این دو راوی یک در میان داستان را روایت می‌کنند. و مانند دیگر آثار معروفی از جمله سمفونی مردگان یا پیکر فرهاد، اتفاقات ترتیب درستی ندارند و ما در گذشته و آینده نوشافرین در رفت و آمدیم.
در این میان فصولی که نوشافرین روایت می‌کند را می‌توان بیانگر جایگاه زن در طول تاریخ دانست. زنی که مورد ظلم و ستم قرار گرفته شده و شخصیت و هویت او با «روسپی» خوانده شدنش متلاشی شده است و هیچ ارزش و احترامی ندارد. هیچ حقی ندارد، حق تحصیل ندارد، حق عاشق شدن ندارد. آنچه معروفی به شکلی ملموس بیان می‌کند و جالب توجه است، این است که زن این دوره (دوره پادشاهی رضاخان) در ذهنش تعریفی از زندگی ندارد، او همواره خود را وابسته به مرد می‌داند. مثل نوشافرین که دلش می‌خواست پدرش بود تا نجاتش دهد یا مادرش که بدون همسرش تنها بیرون نمی‌رفت. گویی آن‌ها به لفظ «ضعیفه» بودن باور دارند. برای مثال در این قسمت از کتاب که در زیر نوشته شده است، این وابستگی کاملا مشهود است.
«گفتم: چرا زور می‌گویی، مادر؟ چرا هر وقت جایی می‌روم یکی باید مثل سایه دنبالم باشد؟» مادر یک دستش را به کمرش زد، قدمی جلو آمد: «چه حرف‌ها! کی پدرت اجازه می‌داد ما که زنش بودیم پامان را از خانه بیرون بگذاریم؟ حالا دخترش تک و تنها برود بیرون؟ مگر من می‌گذارم؟»

هرچند تمام مردها داستان، بیانگر مردسالاری جاری در جامعه بوده‌اند و حتی حسینا نیز مستثنی نیست؛ چرا که نوشافرین در کنار حسینا لباس‌های زنانه و ظریف می‌پوشد  تا زنانگی‌اش را حس کند، بر خلاف اینکه معصوم لباس‌های مردانه خود را تن نوشافرین می‌کند. هر چند حفظ این زنانگی به شاعرانه کردن این عاشقانه کمک کرده است اما می‌دانیم که زنانگی در مقابل مفهوم مردانگی است. 
معصوم اما فقط نماد مردسالاری نیست و اگر کمی در شخصیت او عمیق‌تر شویم، درمی‌یابیم که منصور بیش از هر چیزی نماد «سرکوب» است. او نوشافرین را با موزر می‌زند و بعد برای اینکه او را در ذهن همه، از جمله خودش دفن کند و سرکوب کند او را جذامی می‌خواند. او حسینا را نیز جذامی می‌خواند تا کسی سراغش نرود. این‌ها همه روش‌های سرکوب است. 
و اما جدا از بررسی داستان از بعد فمنیستی، (که می‌توان گفت دغدغه اصلی معروفی از به تحریر درآوردن این داستان بوده است.) بگذریم؛ معروفی ایران را در این برهه تاریخی که زمان جنگ جهانی دوم است را نیز به شکلی دقیق و بی‌پروا تصویر کرده است. همه ما می‌دانیم که ایران در جنگ جهانی دوم اعلام بی‌طرفی می‌کند اما روسیه و انگلستان که نفع خود را در بی‌طرفی ایران نمی‎‌بینند، دست بردار نیستند و روزگار تیره و تاری را برای مردم بی‌گناه ایران رقم می‌زنند. معروفی ترس و وحشتی را که به سبب حضور نازی‌ها، تمام خیابان‌ها را مه اندود کرده بود را به ملموس‌ترین شکل تصویر می‌کند. آنچه باعث می‌شود تا قلم معروفی را بی‌پروا بنامیم، شاید همین موضوع است که او واقعیت را به تلخ‌ترین شکلی که واقعا هست به ما نشان می‌دهد و واقعیت این است هیچ قهرمانی قرار نیست مردمان و شخصیت‌های اسیر داستان در آن برهه از تاریخ را نجات دهد و پایان غمناک است. 

        

          زندگی غم انگیز نوشا با قلم بی نظیر عباس معروفی  قشنگ ترین حس و حال رو من از خوندن این رمان گرفتم
        

          دومین کتابی بود که از عباس معروفی می‌خوندم، قبل از این با آیدین و سرمه عاشقی کرده بودم و کلمه بازی‌های آقای معروفی، انگولک کرده بود زخم‌هایی رو که نباید… و حالا، عاشقی‌های حسینا و نوشا. پرش‌های زمانی، توصیفات روان و صحنه‌سازی‌های پر جزئیات، دیالوگ‌های روح‌نواز، شخصیت پردازی‌های لطیف با اسامی دلبربا نکته‌هایی بودن که مثل قبل به قوه‌ی خودشون پابرجا بودن، محوریت اصلی سال بلوا، عشق و مرور گذشته‌ و تاحدی تاریخه و برعکس سمفونی مردگان روی هیچ نکته‌ی دیگه‌ای تاکید نداره. بین این دو کتاب، قطعا اولین انتخابم سمفونی مردگان هست، اما این چیزی از قشنگی سال بلوا کم نمی‌کنه. پیشنهاد می‌کنم موقع خوندن این رمان، دمنوش مورد علاقه‌تونو دم، موزیک بی‌کلام مورد علاقتونو پخش، توی کنج امن و دنج خونتون ریلکس کنید، با قلم آقای معروفی سفر کنید به سنگسر و از لحظه‌لحظه خوندن این کتاب نهایت لذت رو ببرین.
        

          مگر آدم های نخستین چه می کرده اند که گناهشان را می شوییم و بهشان  می گوییم وحشی؟ آدم ها از ترس وحشی می شوند ، از ترس به قدرت رو می آوردند که چرخ آدم های دیگر را از کار بیندازند وگرنه این همه زمین و زراعت و دام و پرنده و نان و آب  هست ، به قدر همه هم هست، اما چرا به حق خودشان قانع نیستند؟چرا هیچ چیز از تاریخ نمی دانند؟ چرا ما این همه در تیره بختی تکرار می شویم؟ این همه جنگ ، این همه آدم برای چیزی کشته شده اند  که آن چیز حالا در دستانشان نیست . دست فرزندانشان هم نیست...پدر می گفت که هر جنگی  به خاطر صلح در می‌گیرد و هر صلحی مقدمه ای است برای جنگ...
        

          قلم عباس معروفی در سال بلوا و روایت هنرمندانه‌ش به کنار ؛ توصیفات عباس معروفی از وقایع درون قصّه‌ی سال بلوا به حدی گیرا و هنرمندانه‌ است که آدم احساس می‌کند دارد جهان پیرامون خود را تماشا می‌کند.
بعنوان مثال ، یک جای قصّه از خاک سخن می‌گفت و بی‌اختیار بوی خاک به مشامم خطور کرد! :)
        

          سالِ بلوا نوشته‌ی عباس معروفی داستانی بلند است که در هفت[شب] توسط نوشافرین دخترِ سرهنگ نیلوفری و نویسنده روایت می‌شود.
این کتاب سه اسطوره/قربانی دارد: سیاوش، حسین و اسماعیل و از طرف دیگر شخصیتِ نوشا که دلباخته‌ی حسینا‌ی کوزه‌گر و بوی خاکِ دستانش شد. علاقه‌ام به این کتاب بیش از آنکه به خاطر موضوع و نحوه‌ی داستان‌پردازی باشد به خاطر این بود که بخشی از آن مرور خاطراتی نزدیک بود و سر باز کردن زخمی که به غایت دوست می‌داشتمش. فارغ از این حس به خاطر نحوه‌ی روایت (روایت غیرخطی) و به‌هم‌ریختگی تقدم و تأخر وقوعِ رویداد‌ها، نحوه‌ی فضا سازی(برای مثال کارگاهِ تاریک و نمورِ حُسینا) و حس‌آمیزی‌ها(بوی خاکِ دستانِ حسینا) در ما گاه دلهره‌ و آشوب و گاه آرامش و اندوهی ایجاد می‌کرد که درخور و متناسب با داستان و احوالِ نوشا، حسینا و... بود و موجبِ همذات پنداریِ دوچندان با ایشان می‌شد.
عباس معروفی خوب میداند چه چیز را چگونه بیان کند بطوریکه زخم‌های همیشه باز را از پسِ پشتِ خاطرات بیرون بکشد و یا خواننده را به چنان باوری از رخداد برسانه که گویی کتاب را زیسته است و بیشترین اثر را بر مخاطبش بگذارد. 
__________________
بُرِش:
[حسینا گفت:"می‌دانی اولین بوسه‌ی جهان چه‌طور کشف شد؟"
دست‌هایش تا آرنج گِلی بود. گفت که در زمان‌های قدیم زن و مردی پینه‌دوز یک روز به هنگامِ کار، بوسه را کشف کردند. مرد دست‌هایش به کار بود، تکه‌نخی را به دندان کند. به زنش گفت بیا این را از لبِ من بردار و بینداز. زن هم دست‌هاش به سوزن و وصله بود، آمد که نخ را از لب‌های مرد بردارد، دید دستش بند است، گفت چه کار کنم، ناچار با لب برداشت، شیرین بود، ادامه دادند.]
صفحه‌ی ۳۲۸
        

          چه میکنه این عباس معروفی.نوشا هم رفت کنار آیدین واسه من.چه شخصیت پردازی.از همون اولش تا انتها برای من جذاب بود.مردسالاری رو چه قدر خوب به تصویر کشیده بود.همه چی این داستان عالی و درجه یک بود.خوشحالم دومین اثری که از نویسنده میخونم مثل اثر اولی که خوندم-سمفونی مردگان-عالی بود.البته که سمفونی مردگان برای من جایگاه ویژه تری داره.درود به قلم عباس معروفی.این روزها که چهره و مصاحبه او رو میبینم که درگیر بیماری شده خیلی دلم میگیره.خیلی زیاد.امیدوارم سلامتیشونم زودتر به دست بیارن..

Merged review:

چه میکنه این عباس معروفی.نوشا هم رفت کنار آیدین واسه من.چه شخصیت پردازی.از همون اولش تا انتها برای من جذاب بود.مردسالاری رو چه قدر خوب به تصویر کشیده بود.همه چی این داستان عالی و درجه یک بود.خوشحالم دومین اثری که از نویسنده میخونم مثل اثر اولی که خوندم-سمفونی مردگان-عالی بود.البته که سمفونی مردگان برای من جایگاه ویژه تری داره.درود به قلم عباس معروفی.این روزها که چهره و مصاحبه او رو میبینم که درگیر بیماری شده خیلی دلم میگیره.خیلی زیاد.امیدوارم سلامتیشونم زودتر به دست بیارن..
        

          بعضی کتاب‌ها را باید وقتی بخوانی که درد داری. بعضی را وقتی که شادی. نوشته‌های عباس معروفی را باید وقتی بخوانی که درد داری و خودت نمی‌دانی چرا. شاید با خواندنشان بفهمی چرا.
به اندازه همه زن‌ها و مردهای تاریخ در حال شکنجۀ، انگار که تقاص تاریخی را پس می‌دهی که خودت در ساختنش نقشی نداشته‌ای اما چون پدرانت در آن سهم بوده‌اند و نتوانسته‌اند از غم مردمان کم کنند پس تو هم محکوم به درد کشیدی.
اصلاً شاید به همین خاطر کتاب‌هایش این‌قدر طولانی می‌شوند و ریز ریز همه جزئیات را توصیف می‌کنند که خواننده را بیشتر عذاب بدهند. فکر کنم خود نویسنده هم می‌داند که چه به حال خوانندۀ فلک‌زده‌اش می‌آورد. برای همین جایی از کتاب می‌نویسد:
این همه رنج، این همه زخم، و این همه غصه کافی نبود که این همه دار و تیر و تفنگ می‌ساختند؟
        

          هر سالمان سال بلواست، صد سال دیگر هم که بگذرد، همه چیز هم عوض شود باز در یک گوشه‌ی این خاک حداقل یک زن(شاید هم یک مرد) وجود دارد که هر سالش سال بلوا باشد... کتاب داستان پیچیده و سختی نداره و با اینکه به شیوه‌ی سیال ذهن نوشته شده اما اصلا سخت خوان نیست، ولی تا دلتان بخواهد غم دارد. غمی که به جان آدم می‌نشیند. داستان عشق نوشا و حسینا و نرسیدن و درد فراق و ازدواج بدون رضایت و مرد شکاک پفیوز و درد و درد و درد...ه
ای تف به قبرت آقای دکتر معصوم، با احترام.ه
        

          مادر نگاهی به من انداخت و گفت: می بینی نوشا، اگر بنا باشد یک شهری نابود شود، می شود.
        

          عجیب بود! عجیب گنگ مبهم و زیبا. گنگ و مبهم ولی دلنشین و سوزآور!
بعد از سمفونی مردگان خواندن سال بلوا راحت‌تر می‌نمود و از طرفی با هر پرش خواننده به همراه ذهن نویسنده در منجنیق وهم جا به جا میشد. نمادهای مشترکی میان دو اثر وجود داشت ولی اصل ماجرا و اصل انتقاد متفاوت بود. 
از همان ابتدا با جمله‌ی "چرا من در یاد همه هستم و هیچکس به یاد من نیست." نمک گیر شدم. جلوتر که رفتم جانم آتش می‌گرفت اما سوالی ذهنم را درگیر و کمی رمان را برایم ناعزیز کرد. در کل آن شهر با آن بلوای عجیب و خون ریز هیچ مردی وجود نداشت؟!
بعد از مطالعه‌ی تحلیل رمان و مطالعه‌ی دوباره‌ی رمان یادداشت به احتمال زیاد ویرایش می‌یابد.
- مشرق
        

          خوب
        

          این کتاب هفت شب بود به درازای هفتاد سال!
پرش‌های زمانیش، توصیف‌ها و جزئیاتش، قصه و افسانه‌هایی که روایت شده بود، جمله‌های کوتاه و بلندش و خلاصه خط‌به‌خط کتاب حس و حالی بهم داد که تا به حال تجربه نکرده بودم... و چقدر داستان غم‌انگیز نوشا و حسیناش رو دوست داشتم!
قلم بی‌نظیر نویسنده باعث شده بود کاملا توی داستان قرار بگیرم و همراه سال بلوا، گاهی کنار دختر سرهنگ نیلوفری و حسینای کوزه‌گر، گاهی بین مردم مرده و گاهی کنار نوشای مغموم و معصوم مست زندگی کنم. 
خوندن این کتاب برام نهایت لذت بود و اگه زمان کافی داشتم یک روزه تمومش می‌کردم.
        

          اگر زن نبود ،
جهان صدای لالایی را فراموش می‌کرد.
اگر زن نبود ، عشق بی‌پناه‌ترین واژه‌ی انسان می‌شد.
دل‌ها جایی برای تپیدن نداشتند.
زندگی بی‌طراوت‌ترین فصل‌ها را تجربه می‌کرد.
لبخند هم کم‌رنگ می‌شد ، حتی در روشن‌ترین صبح‌ها...
اگر زن نبود ،
دست‌های خالی مرد ، هیچ وقت پُر از آرامش نمی‌شد...
پنجره‌ای به امید گشوده نمی‌ماند ، حتی رو به آفتاب.
اشک معنا نداشت ، چرا که عمقش را کسی نمی‌فهمید.
لبخند ، طعم عشق را گم می‌کرد.
اگر زن نبود ،
واژه‌ی "مادر" تنها یک صدا بود ، نه یک معجزه.
دریا ، بی‌موج می‌ماند ، کوه بی‌غرور ، و دنیا بی‌روح.
زن ، لطافت است در میان سختی‌ها ،
آغوشی برای خستگی‌های بی‌نام ،
چراغی در دل تاریکی‌های بی‌انتها...
[ اگر زن نبود،  خدا هم شاید نمی‌خواست این جهان را تا این حد زیبا بیافریند... ]

نوشا...
نوشای بی‌پناهِ من،
دخترکِ عاشقِ شب‌های بی‌ستاره...
تویی که هرگز در آغوشِ باور کسی آرام نگرفتی...
در من زنده خواهی ماند.
        

          اولین آشناییم با عباس معروفی اونقدری دلنشنین بود  که قطعا سمفونی مردگان هم به زودی خواهم خوند.
فکر‌میکنم خیلی ها نتونن با سبک نوشتن و قلمش همراه بشن. تلفیقی از گذشته و گذشته تر و حال.. حتی هر ازگاهی آینده. شاید اگر سه سال پیش که خریدم کتاب رو خونده بودم منم همراه نمی‌شدم و چقدر خوشحالم موند تا  این لحظه.


جدال نوشافرین بین حسینا و معصوم اوایل شبیه جدال بین منطق و احساس بود برام اما هرچقدر جلوتر رفت، دیدم معصوم نه با منطق انتخاب درستیه و نه احساس، و چقدر شبیه بود به گاهی لحظات زندگی زهرا.


دلم میخواد بنویسم از سال بلوا تا خاطرم بمونه داستانش. ولی بیشتر از این ذهن یاری نمیکنه...
        

          نثر مشوش و مغشوشش جذابه، خواننده را مجبور میکند تا انتها ادامه بدهد

«عمرباخته ها عاشق عمر دیگران میشوند، همانجور که خودشان قربانی شده اند دیگران را هم نابود می‌کنند با حرفهای قشنگ وعده های فریبنده سلیقه های یکنواخت زبان بازی و همه اش دروغ.»
        

          ای پادشه خوبان داد از غم تنهایی
دل بی‌تو به جان آمد وقت است که بازآیی

گویا خون به جگر شدن حین و پس از خواندن رمان‌های عباس‌آقای معروفی اجتناب‌ناپذیره!
زخم «سمفونی مردگان» نخستین رمانی که از عباس‌آقا خوانده‌ام هنوز روی قلبم تازه بود که این رمان از راه رسید...
البته پس از سمفونی مردگان به سراغ کتاب‌های دیگرش «فریدون سه پسر داشت» و «ذوب‌شده» رفته بودم اما آن دو کتاب محیطی کاملا متفاوت از این دو رمان دارد و باید سبک نوشتن این‌ها را از هم جدا کرد.
داستان هر دو رمان در دوران ملتهب حکومت رضاشاه و به خصوص زمان حمله‌ی روس‌ها به ایران به وقوع می‌پیوندد، آیدین در سمفونی مردگان گرفتار جامعه‌ي به شدت پدرسالار بود و نوشا در سال بلوا گرفتار در جامعه‌ای به شدت زن‌ستیز و قطعا به همین منظور است که عباس‌آقا در ابتدای کتاب می‌نویسد:
«با احترام و یاد سیمین دانشور و سیمین بهبهانی کتاب را به مادرم پیشکش می‌کنم.»

نکاتی از کتاب:
اول اینکه برای من جالبه که پس از گذشت سال‌ها سال، با وجود تغییر چند نسل همچنان عقاید پوچ و جاهلانه در روح و جسم مردمان سرزمینم باقی‌مانده! بله تغییر کرده‌ایم اما بیایید خودمان را گول نزنیم ما همانیم.
هنوز زن‌ستیزیم و هنوز پدر در خانواده حرف اول و آخر را می‌زند، غیر از این است؟ من می‌گویم خیر.

دوم سبک نوشتار قلم عباس‌آقاست که برای من سبک شیرینی‌ست، عباس آقا به گونه‌ای می‌نویسد که گویی زمان در مشتش است و روبروی ما نشسته و با ما گل یا پوچ بازی می‌کند! به این سبک می‌گویند «سیال ذهن» و نویسنده زمان را وصله پینه می‌کند و با پرش‌های ناگهانی در جایی که انتظارش را نداریم بومممم.

سوم اینکه در بخش‌هایی از کتاب احساس کردم و البته هنوز هم می‌کنم که عباس‌آقا داستان زندگی سرهنگ نیلوفری(پدر نوشا) را از داستان کوتاه «کسی به سرهنگ نامه نمی‌نویسد» به قلم «گابوی عزیزم» الهام گرفته و البته اگر هم اینطور نباشد من را شدیدا به یاد آن داستان انداخت.

چهارم برای عباس‌آقا که به تازگی عمل جراحی جدیدی انجام داده‌اند آرزوی سلامتی می‌کنم و امیدوارم روز به روز حالشون بهتر بشه و برای ما باز هم داستان بنویسند تا بخوانیم و در حین لذت بردن از داستان‌هایش، آگاه و روشن شویم.

باشد تا مردان سرزمینم بخوانند و بخوانند و باز هم بخوانند تا شاید بخشی از درد یک زن را درک کنند، شاید!


نقل‌قول نامه
«چرا آدم‌ها در یاد من زندگی می‌کنند و من در یاد هیچ‌کس نیستم؟»

«وقتی سر قدرت دعوا دارند، با همه چیز مردم بازی می‌کنند!»

«خاک بر سر آدم‌هایی که نمی‌دانند سر چی دارند می‌جنگند.»

«با دار و تفنگ که نمی‌شود بر مردم حکومت کرد، باید به دادشان رسید.»

«مردم هر یک دردی دارند که دیگری نمی‌فهمد.»

«آدمی که در خانه‌اش زن زیبارو داشته باشد، مثل تاجر پنبه هر دم در معرض خطر آتش است.»

«تمام شب را برای دخترهایی که در تنهایی از خودشان خجالت می‌کشند گریه کردم، دخترهایی که بعدها از خود متنفر می‌شوند و مثل یک درخت توخالی، پوسته‌ای بیش نیستند و عاقبت به روزی می‌افتند که هیچ جای اندامشان حساس نیست، روح و جسمشان همان پوسته است و خودشان نمی‌دانند چرا زنده‌اند.»

«سال‌ها بعد فهمیدم که مرد‌ها همه‌شان بچه‌اند، اما بعضی‌ها ادای آدم بزرگ‌ها را در می‌آوردند و نمی‌شود بهشان اعتماد کرد، به خودشان هم دروغ می‌گویند.»

«مگر نمی‌شود آدم سال‌های بعد را به یاد بیاورد و برای خودش گریه کند؟»

«ناامنی بدترین بلایی است که سر ملتی می‌آید، بی‌قانونی، بی‌نظمی، به فکر مردم نبودن و این چیزها.»

«هیچ چیز مال خود آدم نیست مگر همان چیزهایی که خیال می‌کند دلبستگی‌هایی به آن دارد. بعد یکی یکی آن‌ها را از آدم می‌گیرند و تنها یک سر می‌ماند، آن هم بر نیزه!»

کارنامه
عباس‌آقای معروفی، من شما رو خیلی دوست دارم اما برای اینکه به این کتاب شما ۵ ستاره اهدا کنم دوست‌داشتن شما را ملاک قرار ندادم و هیچ لطف و ارفاقی هم در نظر نگرفتم، با آسودگی خیال و بدون عذاب وجدان ۵ستاره تقدیمتان می‌کنم.

سیزدهم شهریور یک‌هزار و چهارصد
        

          اولین کتابی که از “عباس معروفی” خوندم. اولین بار پر بودم از ابهام،گیجی و گنگی. یادم نمیاد چندین بار چند صفحه ی اول کتاب رو خوندم تا همراه داستان بشم اما حالا بنظرم بهای زیادی برای این همراهی شیرین نبود. 
نمیدونم کتاب رو چندین بار خوندم. نمیدونم بعضی از صفحات رو چندین بار برگشتم و دوباره و دوباره خوندم و نمیدونم چندین بار برای زندگی نوشا اشک ریختم.
تنها چیزی که مطمئنا همیشه از این کتاب به خاطرم خواهدموند ، این هست که ما  در حال حاضر درست وسط بلوا داریم زندگی میکنیم حتی اگر به اندازه ی داستان شرایط به چشممون سیاه  نباشه!

Merged review:

اولین کتابی که از “عباس معروفی” خوندم. اولین بار پر بودم از ابهام،گیجی و گنگی. یادم نمیاد چندین بار چند صفحه ی اول کتاب رو خوندم تا همراه داستان بشم اما حالا بنظرم بهای زیادی برای این همراهی شیرین نبود. 
نمیدونم کتاب رو چندین بار خوندم. نمیدونم بعضی از صفحات رو چندین بار برگشتم و دوباره و دوباره خوندم و نمیدونم چندین بار برای زندگی نوشا اشک ریختم.
تنها چیزی که مطمئنا همیشه از این کتاب به خاطرم خواهدموند ، این هست که ما  در حال حاضر درست وسط بلوا داریم زندگی میکنیم حتی اگر به اندازه ی داستان شرایط به چشممون سیاه  نباشه!