نسخه‌ی اوّل:
حتّی شاید پنج...
خیلی تکان‌دهنده بود. خیلی.
و بعضی تکّه‌هاش قلب آدم را مجروح می‌کرد.
بسیار چیزها را به یادم می‌آورد. بعضی‌هاشان را از اعماق. و بعضی‌ها را از جایی آن‌قدر دور که یادم نمی‌آمد کِی؟ و کجا؟

نسخهٔ دوم:
قطعاً پنج ستاره. چیزی که با فرو نشستن کتاب در وجودت و پس از گذر سال‌ها درمی‌یابی...
چشمم آب نمی‌خورد که روزی روزگاری واقعاً بر این ریویو نسخهٔ دومی هم افزوده شود امّا امشب در دفتر یادداشت گوشی‌ام چیزی درباره‌اش نوشتم که فکر کردم می‌تواند نسخهٔ دوم این ریویو باشد. بعد از هفت سال که از اولین بار که خواندمش می‌گذرد...

یازده مهر نودونُه
[احتمالاً حرفم را باور نمی‌کنید اگر بخواهم به شما بگویم که چنان غمی روی دلم سنگینی می‌کند و چنان غصه‌ای دارم که تقریباً به جرئت می‌توانم بگویم که توبه‌ام به توبه‌ی قدیس‌ها می‌مانَد. شاید حرف مرا باور نکنید، چون گزارش‌هایی که از من دارید کاملاً بد است و عقیده‌ای هم که نسبت به من به هم زده‌اید، همین‌طور. با وجود این... همین را می‌گویم که گفته‌ام، شاید صرفاً به خاطر گفتن، شاید صرفاً به این دلیل که این عقیده‌ی راسخ را کنار نگذارم که شما آنچه را می‌گویم می‌فهمید و باور می‌کنید که حقیقت را می‌گویم، حقیقتی که بدان سوگند نمی‌خورم، چون سوگند خوردن چه فایده‌ای دارد...

این، آن تکّه از «خانواده‌ی پاسکوآل دوآرته» است که آن دفعه برایتان می‌گفتم. که برای پیدا کردنش تقریباً کل کتاب را دوباره خواندم. و یادتان هست وقتی خواستم برایتان بگویمش چه گفتم؟
چیزی شبیه به این: چه‌طور ممکن است خدا من را نبخشد؟
و بعد که دوباره آمدم سروقتش، دیدم که چه‌جور موقع نقلش برای شما عوضش کرده‌ام! بی آن که بدانم!

خیلی جالب نیست؟ باید بیشتر درباره‌اش حرف بزنیم.
        

          بی‌پایانیِ روزِ بی‌نان

همیشه دلم می‌خواست یک‌بار هم که شده قلمم چنان قوّتی پیدا کند که آنچه می‌خواهم و می‌تراود بشود. نه این‌طوری که مثلاً بگویم درخت بیفت و، درخت بیفتد: قلم، فقط قلم، بی‌حصر و استثناء. پشت میز خطابه هم نه؛ آن‌جور جاها ملک طلق آدم‌هایی‌ست که دوست دارند شوری را که در خلق‌اللّه به‌پا می‌کنند به‌عینه ببینند و با کف‌و‌سوت‌ها دلشان غنج برود؛ همان‌ها که می‌خواهند راه نشان آدم بدهند، آنها که ذهنشان پر از شیاطین است و دربارۀ فرشتگان داد سخن می‌دهند. خواست من همچو ظهوراتی ندارد. انتزاع محض. و نمی‌دانم تحقق یک‌ فعل انتزاعی چه‌جوری‌ست و اصلاً به چه کاری می‌آید و آدم چطور با همچو چیزی، به شرط وقوع، سرِ کیف می‌آید و اصلاً این فکر یعنی چه؟ زد و اجباری در زندگی انسان‌ها پیش‌آمد کرد و من هم مجبور شدم تا رفع آن اجبار در خانه حبس کنم خودم را. اسمش را نمی‌آورم چون هرچه گذشت بی‌نام‌تر شد در نظرم، موهوم‌تر؛ مثل یورش هون‌ها که ندیده‌ای و شنیده‌ای و داستان است ولی هنوز ترس می‌انگیزد. اما هرچه هم که بی‌نام بود و موهوم بود و داستان بود، یک‌چیزی برای من داشت: از فرصتِ به‌نظر بی‌پایان مداقه در احوال خودم استفاده کنم و ببینم واقعاً دلم چه می‌خواهد که از قلمم بتراود و همان بشود. تصادفاً، و شاید با یک‌جور رخوت و بی‌میلی، کتابی را که عکسش درج است برداشتم؛ البته چاپ اولِ حالا دیگر می‌شود گفت خیلی قدیمش را، چاپ ۶۹، با طرح جلد مرتضی ممیز. برداشتم و بنا کردم به دوباره‌خوانی‌اش. با جمله‌ای که شد عنوان این یادداشت، در آن ظهر داغ تابستان مدیترانه‌ای یخ کردم. نشستم یک‌نفس کتاب را تا آخر خواندم. کلش به‌کنار، همان بخش اولش به نظرم یکی از کامل‌ترین چیزهایی‌ست که تا حالا خوانده‌ام. برگشتم و انگار شخص پاسکوآل دوآرته در من حلول کرده باشد آن بخش را بازخواندم و یک‌لحظه دلم خواست تعدادی آدم که نمی‌بینم و نمی‌شناسمشان بردارند این کتاب را همزمان تو خلوتشان بخوانند و با خودشان فکر کنند: آخر رو چه حسابی پاسکوآل دوآرته‌، آن روستاییِ ساده‌زی که آن‌جور شیرین و لطیف محیط اطرافش را توصیف می‌کند، یک‌کاره برداشت دو تا تیر چکاند تو تن آن سگ بیچاره؟ مگر چه کرده بود آن سگ؟ فقط داشت نگاه می‌کرد…
        

          .
خانواده‌ی پاسکوآل دوآرته
نوشته کامیلو خوسه سِلا
ترجمه فرهاد غبرائی

.
«کارهای آدم فانی عجیب است. از هرچه که دارد بدش می‌آید، ولی بعد برای همان‌ها افسوس می‌خورد.»(۴۶)

خانواده پاسکوآل دوآرته رمانی است که برخی باروک می‌دانندش، هرچند به شخصه آنرا گروتسک و همراه با خشونت و وحشت و طنزی تلخ دیدم.
این رمان کوتاه در واقع اعتراف نامه پاسکوآل است که به اعدام محکوم شده و این یادداشت‌ها برای سبکی وجدانش به تحریر در آمده‌اند؛ وجدانی که سال‌ها بار مشقت خشونت، ادبار و بدبختی زندگی در دنیای بی‌رحم و ناکامی‌های پی‌درپی سنگین و سنگین‌تر از پیش شده. 
پاسکوآل در شرح زندگی خود از کوچکترین تا بزرگترین شرارت‌هایی که ممکن است فردی در زندگی تجربه کند قلم فرسایی نموده و قصد بخشوده شدن ندارد، بلکه شاید می‌خواهد فهمیده شود. فهمیده‌ شدنی که در طول زندگی هیچگاه نتوانسته طعم آنرا بچشد:

«چیز‌هایی هستند که برای همه ارزش یکسان ندارند، چیزهایی که باید بارشان را تک و تنها روی گُرده بکشیم، مثل صلیب شهدا، و پیش خودمان نگه داریم. نمی‌شود از چیزی که در درون ما جریان دارد با همه حرف زد. بیشتر وقت‌ها حتی نمی‌فهمند از چه چیزی حرف می‌زنیم.»(۱۴۷)

پاسکوآل جانی و قاتلی است که فاسد به دنیا نیامده، اما دنیا چنان فسادی به او آموخته که روحش بی‌خود و بی‌جهت به سوی خونریزی، قتل نفس و میل به کشتن سوق می‌یابد. 
این رمان همان سالی به چاپ رسید که بیگانه کامو. هردو از خلأ معنوی انسان مدرن و طنین دهشتناک آن در روح و روان خسته و آزرده سخن می‌رانند. هرچند تفاوت‌هایی نیز هست. در این کتاب شاهد اضمحلال و سقوط پاسکوآلی هستیم که می‌داند عشق چیست، بی‌رحمی چیست، شفقت چیست، مهربانی چیست. با این حال این گنبد لاجورد گویی امان از وی می‌رباید و او را به ناچار در رنج و تلخی غرق می‌کند. مرگ و نیستی در سراسر رمان همچو هوهوی جغدی در شب، بر فراز روایت منعکس است. 

این نویسنده اسپانیایی تبار نه همچو اجتماعی نویسان مساوات طلب متظاهر، که همچو سلین از دل مردمانی رنجور و تحقیر شده توسط روزگار می‌نویسد. قلمی گیرا دارد و توصیفاتش فوق العاده می‌نماید.

پی‌نوشت: ترجمه و مقدمه فرهاد غبرائی بد نبود، خوب هم نبود.
پی‌نوشت دوم: از اواسط رمان ریتم کمی کند می‌شود و شکوه آغازین دیگر تکرار نشد.

در پناه خرد
        

           خانواده پاسکوآل  چهارمین کتابی هست که خوندم و راوی 
اول شخص درزندان قرار دارد مثل مورسو بیگانه مثل فرانک پستچی همیشه دوباردر می زند مثل پابلو کاستل کتاب فوق العاده تونل.
البته این کتاب مقداری حالت روان شناسانه هم برای من داشت.کتاب روایت ازبچگی تا دوران زندان پاسکوآل هست از اینکه چطور یه نوزاد پاک رفته رفته که بزرگ میشه وارد جامعه میشه تحت تاثیر رفتارخانواده به چنان موجود پستی تبدیل میشه که دست به قتل مادر خود میزنه ولو مادر بی محبت مادری که بویی از زنانگی نبرده مادری که حتی در خاکسپاری کودکش هم اشک نمیریزه مادری که از فحاشی وبی احترامی به همسرش ابایی ندارد
پاسکوال عشق رو می فهمه عشق به خواهر عشق به همسر ولی نسبت به مادر فقط وفقط نفرت

کتاب کم حجم وفراموش نشدنی بود برای من


        

          شروع 1403.4.18
پایان 1403.5.11


این کتاب رو برای جلسه پاتوق خوندم و همون یه ماه پیش بعد از جلسه ادامه‌اش ندادم(دقیق نمی‌دونم چرا، اما حوصله‌اش رو نداشتم، پاسکوآل رو مخم بود.
امشب تصمیم گرفتم تمومش کنم و بالاخره تموم شد.

بعضی جاهای کتاب واقعا اذیت‌کننده بود و این بی‌خیالی شخصیت و آروم بودنش حین انجام این جنایت‌ها بود که رو مخم بود:) 
خشونت و دیوانگی‌اش تا آخر کتاب ادامه داشت :)

نگار یک پست خیلی خوب از این کتاب گذاشته در صفحه اینستاگرامش که پیشنهاد می‌کنم اون رو هم ببینید.
@neegarestaan

        

          کتاب پاسکوآل دوآرته رو توی جاده ی شمال به خونه در حالی که موسیقی متن فیلم «روزی روزگاری در آمریکا» از استاد «انیو موریکونه» پخش میشد تموم کردم.
واقعیت اینکه چیزی ندارم بگم، جز حسرت باقی مانده در مغزم. پاسکوآل احساسات من رو جریحه دار نکرد بلکه مغزم رو به درد آورد.
        

          شخصیت اصلی این رمان پاسکوآل نام دارد که مرتکب چندین فقره قتل شده و اکنون در زندان به سر می‌برد. تک گویی‌های مداوم پاسکوال و نامه‌نگاری‌های او با فردی خارج از زندان بیانگر  فلسفه‌ زندگی و بینش او به زندگی است. اغلب نامه‌هایش درباره‌ی تقدیر اجباری و قضا و قدر است. 
 داستان را دوست داشتم. حداقل از آنجایی که با بیگانه مقایسه شده و من بیگانه رو نتوانسته تمام کنم، خوشحالم که با این ارتباط گرفتم. جایی از کتاب می گوید که میگه "همه لخت دنیا می‌آییم. با این حال بزرگ که شدیم، سرنوشت طوری شکلمان میدهد که انگار از مومیم. بعد همه‌ی ما را روی راه‌های گوناگون به طرف یک مقصد واحد – مرگ – روانه می‌کند" یکجورهایی توجیح اعمالش را فقط سرنوشتی که برایش مقدر شده بود، میدانست و برای کار هایی که انجام داده، هیچ راه دومی را نمی توانست که تصور کند.
        

          دی ماه 95 خوندم و بدک نبود. ناتورالیسم اسپانیایی. مثل ناتورالیسم زولا چرک و سیاه. همدستی بشر با تقدیر کریهی که قرار است گریبان خود او را بگیرد. با این مجموعه موسیقی خواندم: http://goo.gl/5RDvLQ
        

          واقعا به بیگانه کامو تنه میزنه.
        

          شرحی از رنج های بیهوده 
کتاب خیلی تصویرسازی های خوبی داره ،تمام مدت خوندن انگار در اون محیط پرت و  نفرین شده بودم ، از این نظر تجربه سختی بود 
        

          یکی از بهترین اثرهایی هست که تا حالا خوندم. اگه به بیگانه‌ی آلبر کامو و بوف کور صادق هدایت علاقه دارید، به احتمال زیاد از این کتاب هم خوشتون میاد. حتما بخونید.
        

          روایتی تیره و پر تنش از زندگی شخصیت اصلی داستان که در فضایی سرشار از خشونت فقر و ناامیدی بزرگ میشه
که برای اشتباهاتش توجیهات غیر واقعی و غیر منطقی میاره  
(ترجمه اقای غبرایی خوبه)
        

          خانواده‌ی پاسکوال دوارته جذاب شروع میشه، جایی که نویسنده اشاره می‌کنه این کتاب دست‌نوشته‌هایی هست که در یک داروخانه پیدا کرده و اونها رو فقط رونویسی و مرتب کرده. اونجایی که نویسنده‌ی این متون اشاره کرده که هر کس اینها رو دید بسوزونه مگر اینکه ۱۸ ماه از تاریخ نوشتن این وصیت به قولی گذشته باشه و اگه تا اون تاریخ اتفاقی برای این نوشته‌ها نیفتاد هر کاری که دوست داره بکنه. این منو بیشتر ترغیب کرد برای خوندن این نوشته‌ها. در واقع پاسکوال دوارته در زندان داره آخرین روزهای زندگیش رو سپری می‌کنه و اونجا شروع می‌کنه به تعریف کردن زندگیش. از ابتدای کودکی و رفتار های پدر و مادرش تا به دنیا اومدن خواهر و کارهای اون و به دنیا اومدن برادرش. تا بزرگ شدن و ازدواج و چگونگی جنایت‌هایی که کرده. کتاب کشش خوبی داشت و اونقدری حجیم نیست که خسته کننده بشه. از نظر روانشناسی هم قابل بحثه که علم من به این بخش نمی‌رسه.ه
        

          به نام او

بعد از خواندن دو رمان پرحجمِ "سرگذشت تام جونز" و "جنایت و مکافات" امروز یک نفس رمانِ تکان‌دهنده‌یِ "خانواده پاسکوآل دوآرته" را خواندم. به جز دن کیشوت این اولین رمانی بود که از ادبیات اسپانیا خواندم. به همان اندازه که شاهکارهای آمریکایِ جنوبی برایم لذت‌بخش بودند این رمان هم بود، ضمن .اینکه طرح داستان و همچنین فضاسازی رمان به شدت مرا به یاد نمایشنامه‌هایِ لورکا انداخت، فضایی اثیری و خون‌آلود در بطن زندگی روستایی. تکان‌دهنده بود واقعا. اگر اثر دیگری هم از سلا ترجمه شده باشد می‌خوانم
        

          شیفته داستان پردازی و توصیف جزئیات و البته ترجمه گیرای فرهاد غبرائی شدم.
خانواده پاسکوآل دوآرته، روایت ملال‌آور رشد در خانواده‌ای خشونت زده، جامعه روستایی بهادهنده به حرف مردم و روزگار فقیری است.
نکته‌ای که فارغ از نگارش برایم جالب بود، قیاس جنایت غیرت‌زده در مناطق محلی کشور با جنایت پاسکوآل بود. و جامعه محلی‌ای که هراس‌آورتر از پاسکوآل‌ها را پرورش می‌دهد. 
        

          طالع بد؟بدبختی؟
داستان مردی در حبس که از تنهایی و جنون و خستگی و طالع بدش میگوید
در خیلی جاها میفهمیدم چه میگوید، شاید درک نمیکردم ولی 
کتاب چیزی بیشتر از جنون اسپانیا، فقر، فحشا و کشتار بود
تفکر آن قتل ها عمیق تر از یک جنون ناگهان بود
.......
داستان با روند تند و مرموزی شروع میشه.
خاطرات مردی که در زندگی تمام بی رحمی هارو تجربه کرده و حالا داره تعریفشون میکنه.
شرح حال نویسنده و صراحت و صداقت کلماتش شاید اولین چیزی باشه که خوندن کتاب آسون میکنه. به دنبالش مسیر داستانی، فرو ریزش ها و جنون ها و فرار کردن ها همه صحنه هایی که هستن که جذابیت کتاب بیشتر میکنن
        

          📕بگذار آزادی در نگاه تو باشد نه آنان که به تو خیره شده‌اند

🖋مسعود بُربُر- خانواده‌ی پاسکوآل دوآرته نوشته‌ی کامیلو خوسه سلا، یادداشت‌های به دست آمده‌ی مردی است که داستان زندگی‌اش را نوشته است: داستانی از رنج و جنایت مکرر، زیر خیرگی نگاه «دیگری».

«سگ روی پاهایش جلویم می‌نشست و سرش را به یک سمت خم می‌کرد و با یک جفت چشم باهوش قهوه‌ای به من زل می‌زد... با من به عقب برگشت و سرجایش نشست و دوباره به من زل زد. حالا می‌فهمم که چشم‌هایش مثل چشم کشیشی بود که به اعتراف گوش بدهد، درست نگاه اعتراف‌بگیر‌ها را داشت که خونسرد وارسی می‌کنند. چشم‌های سیاهگوش را داشت و نگاهی که می‌گویند سیاهگوش به آدم می‌اندازد... یکهو لرزه‌ای به سر تا پایم افتاد. مثل جریان برق بود که می‌خواست از دستم بیرون بزند و به زمین برسد. سیگارم خاموش شده بود. تفنگ تک‌لولم بین زانو‌هایم بود و من داشتم دستم را به آن می‌مالیدم. سگ همین طور برّ و بر به من زل زده بود. انگار که هرگز مرا ندیده. انگار می‌خواهد هر آن به چیز وحشتناکی متهمم کند. وارسی کردنش خونم را در رگ‌هایم به جوش آورد. آن قدر که فهمیدم لحظه‌ای که مجبور به تسلیم شوم نزدیک است. هوا گرم بود. گرما خفه کننده بود و چشم‌هایم زیر نگاه خیره‌ی حیوان که مثل چاقو تیز بود داشت بسته می‌شد.»

این نگاه سرزنش‌گر در تمام طول داستان و زندگی راوی همراه او هست. او باور دارد مادرش، و حتی سگی که به او نگاه می‌کند، متهم و سرزنشش می‌کنند در حالی که خود اوست که خویشتن را برای همه‌چیز، حتی مرگِ سیاه‌بختانه‌ی فرزندانش، سرزنش می‌کند. و سرانجام تنها آن‌هنگام که خود را از شر نگاه سرزنش‌گر مادر رها می‌کند (در فرایندی فرویدی) آزاد می‌شود و آزادی خود را احساس می‌کند. وقتی که دیگر هیچ نگاهی به او خیره نیست. و طرفه آن‌که در زندان هم که نقطه‌ی مقابل آزادی است، چون تنهاست و کسی به او خیره نیست همین احساس آزادی را دارد.

تمام داستان، گریز راوی از نگاه‌های سرزنش‌گر است. دیگر کجا؟ آنگاه که از موطن خود گریخته و به شهری غریبه رفته که هیچ کس نمی‌شناسدش و مهمان خانواده‌ای شده است. اما آنجا نیز هنگامی که حس می‌کند مرد خانواده به او (و نگاه او به همسرش) سوءظن دارد، تاب نظارت و خیرگی نگاه او را نمی‌آورد و به همان‌جایی که با بدختی از آن گریخته بود بازمی‌گردد.

پاسکوآل همچون مردی «ناموس‌پرست» عنان خود را به دست خشمش می‌دهد که در واقع همین هم  خواست دیگریِ تعمیم‌یافته است. چنین می‌کند چون جامعه از او چنین می‌خواهد. و خیلی بعدها در نزدیکی پایان داستان هنگامی که پنهان شده، در خلال گفتگوی دو نفر که می‌گذرند، می‌شنود: «هر کس دیگر هم جاش بود همین کار را می‌کرد. از شرف زنش دفاع کرد.»

در واقع شخصیت اصلی داستان، در نقطه‌ی مقابل مورسو (شخصیت اصلی رمان بیگانه آلبر کامو) قرار دارد. مورسو در رمان کامو مردی است که به جامعه و انتظارات بی‌دلیلش تن نمی‌دهد تا پای اصول اخلاقی خویش‌بنیادش بماند و تا پای مرگ می‌رود؛ اما اینجا دقیقا برعکس، پاسکوآل مردی است که فقط برای جامعه و تحت تاثیر نگاه خیره‌ی دیگری زندگی می‌کند.

آن‌گونه که سارتر می‌گوید: چون من دارای هستی خودم هستم یکی از چیزها یا موضوعی برای این جهان به شمار می‌روم و می‌توانم حضور ذات مثالی را که او هم برای خودش موضوعی از این جهان است در هستی خود احساس کنم... هر نگاهی که به طرف من متوجه می‌شود، فعالیت آن همراه با اعمالی است که در دایره ادراک ما احساس می‌شود... در تمام اوقات این احساس در ما فعالیت دارد و خیال می‌کنیم کسی به ما می‌نگرد و با نگاه‌های خود ما را دنبال می‌کند... اگر من نگاهی که به سویم خیره شده در خود بگیرم دیگر موضوع چشمان از بین می‌رود و موضوع تبدیل به حالت وجدانی شده و مانند یک حالت خودآگاه در خود فرو می‌روم و آثار آن را در ذهن خود جای می‌دهم.» (هستی و نیستی، ژان پل سارتر، ترجمه‌ی عنایت‌الله شکیباپور، انتشارات شهریار، ص۲۴۲ به بعد)

نویسنده هوشمندانه داستان را در قالب چند سند ارائه کرده تا نگاه خواننده از بیرون به شخصیت متمرکز باشد اما جالب است که خود شخصیت هم در روایتش از بیرون به خویشتن نگاه می‌کند و هر بار هم یک نگاه خیره ناظر اوست: سگ، مادر، و زنش وقتی به سراغ جنایت اصلی می‌رود.

با این همه، جهان‌آفرینی، شخصیت‌پردازی، تصویرسازی، ضرب‌آهنگ و شوک ناشی از ضربه‌های غافلگیری در فضای رخوت‌ناک و خمودگی حاکم بر داستان آن چنان استادانه است و رنج شخصیت در روایت اول‌شخصش چنان به خوبی پرداخته شده که علیرغم این نگاه از بیرون، خواننده حتی هنگام جنایت با او همدری می‌کند. حسی که البته با آگاهی از فرجام شخصیت اصلی به وحشت بدل می‌شود. وحشت از فرجام مردی که رفتارش هیچ توجیهی ندارد چرا که دستانش به خون آغشته شده، آن هم نه یک بار، و کدام قاتل و جنایتکاری است که نخواهد وانمود کند تنها قربانی شرایطی که در آن می‌زیسته بوده است و مسئولیت جنایتش متوجه خود او نیست؟ مسئولیت در نگاه توست نه آنان که به تو خیره شده‌اند.
        

          یکی از معدود کتاب های تا این مقدار تلخی که تا به حال خوانده ام...
جبر، جبر، جبر، تلخی، تراژدی عجیب، ترس، عصبانیت، دویدن خون در مویرگ های سر تا به مرز انفجار برسند، بی اخلاقی، قتل، غم، غم، و غم...
بیشترین مسائلی که در کتاب وجود دارند...
و به دلیل وجود همین مفاهیم و اتفاقات، یکی از کتاب هایی بود که به شدت مرا به فکر میبرد و برای همین خواندن این کتاب با حجم کم، تا این حد طول کشید...
نویسنده به طرز عجیبی خواننده را از معنویات و در اصل از خدا زده میکند و تو با خودت میگویی که چرا خدا این بلاها را سر پاسکوآل می‌آورد؟...
به قدری اتفاقات داستان و نگاه فرد جبری‌ست که جایی می‌گوید :«از کجا معلوم که انتقام خدا به خاطر همه‌ی گناه‌هایی که مرتکب شده بودم و همه‌ی گناهانی که می‌بایست(!!!) مرتکب بشوم، نبوده باشد؟»
این حجم از تلخی و جبر و مفلوک بودن در یک داستان را علاوه بر این که دوست ندارم، حتی درک نمیکنم...
اما باید بگویم که یک جمله را بیش از قبل در ذهن من تداعی و محکم کرد که 
زندگی در این دنیا چیزی به جز رنج نیست...