در این کتاب نویسنده ده قسمت از جهان را از لحاظ ژئوپلیتیک بررسی می‌کنه و می‌گه که چرا تعادل و تقابل نیروها در آن منطقه در وضعیت فعلی‌شان قرار دارند. از روسیه شروع می‌کنه. اینکه مسکوی بی‌پناه در وسط دشت چرا باید برای حفاظت از خودش از تهاجماتی مثل حمله‌ی مغول‌ها مجبور شده تا قفقاز پایین بیاد و همیشه چشم طمعی به لهستان داشته باشه. چین چطور سین‌کیانگ و تبت را در قرن بیستم مال خودش کرد و رقابتش با آمریکا و همسایگانش در دریای چین در چه وضعیتی است. جغرافیای آمریکا چطور اجازه داد که کشوری متحد شکل بگیره، درحالی‌که در آمریکای جنوبی مانع شکل‌گیری چنین اتحادی شد. مرزهای مصنوعی خاورمیانه چه عاقبتی در پیش دارند، پاکستان چرا به افغانستان چشم طمع داره و هند و چین چطور با دیوار هیمالیا از هم جدا شده‌اند. نقش دشت هموار اروپا و رودخانه‌های قابل کشتیرانی در تقویت تجارت را می‌گه و نقش جزیره‌های دریای ژاپن را در معادلات میان ژاپن و کره‌های شنالی و جنوبی و... . تمایز شرق و غرب و شمال و جنوب آفریقا را مشخص می‌کنن و در آخر سراغ شمالگان می‌ره. شاید بشه گفت نگاهی است تاریخی به جغرافیای سیاسی. من با جغرافیای سیاسی آشنایی نداشتم و بسیاری از مطالب کتاب برام روشنگر بود و جاذبه‌ی زیادی داشت.
پی‌نوشت: فکر می‌کردم قبلاً کتابی در این زمینه نخوانده‌ام، اما حالا یادم آمد که کتاب بازی بزرگ ( درباره‌ی رقابت‌های هند بریتانیا و روسیه‌ی تزاری) و صلحی که همه‌ی صلح‌ها را بر باد داد (درباره‌ی رقابت‌های دوران پیش از جنگ اول در خاورمیانه تا انحلال عثمانی) را خوانده‌ام.
          

            و بعد نوبت آلمان بود و ادبیات عصر روشنگری و برای این کار کی بهتر از لسینگ نازنین؟ آدم‌های کمی در دنیای ادبیات و تمدن و فرهنگ شاید پیدا بشوند که آثارشان آینۀ تمام‌نمای طرز تفکرشان باشد و لسینگ نازنین بدون شک یکی از آن معدود انسان‌هاست. «ناتان خردمند» شاید برای ما حرف چندان جدیدی نداشته باشد، اما با در نظر گرفتن بستر زمانی‌اش و البته با توجه به وضع اجتماعی و سیاسی فعلی سرزمین خودمان و حتی دنیا، اتفاقاً خواندنش شاید بسیار هم واجب باشد. لسینگ شاید خیلی رو بازی می‌کند و لقمه‌ها را حاضر و آماده در دهان مخاطب می‌گذارد. اما وقتی پای مسائل مهمی مانند رواداری مذهبی در میان است، شاید واقعاً باید همین‌قدر رک و راست و صادق بود. اعتراف می‌کنم که این نمایشنامه از نظر هنری شاید برایم آن‌قدر ارزشمند نبود، اما از نظر معنایی و اثرگذاری به‌نظرم اثر بسیار مهمی است. کاش می‌شد آلمانی‌اش را بخوانم. می‌دانم زبان ادبی لسینگ بی‌نظیر است و البته با ترجمۀ فوق‌العادۀ علی‌اصغر حداد تا حد خوبی در فارسی هم این زیبایی ادبی بازتاب یافته بود.
          

            من عاشق ادبیات گوتیکم، عاشق قرن نوزدهم. عاشق جنبش رمانتیسیسم. عاشق کاراکترهای به‌یادماندنی و شگفت‌انگیز این دوران: موجود فرانکنشتاین، فرانکنشتاین، دکتر جکیل و مستر هاید، دوریان گری عزیز عزیز عزیزم و البته کنت دراکولا و ون هلسینگ. و البته که برای چنین عاشقی خواندن متن کامل «دراکولا» از واجبات بود. درست است که خواندنش سخت بود، چون برام استوکر (شاید اگر کمی بدجنس باشم مثل مری شلی) آن‌قدر که ایده‌های درخشانی دارد و روح زمانه‌اش را با روایتی خلاق به‌تصویر می‌کشد، نویسندۀ توانمندی نیست. اما من نمی‌خواهم دربارۀ نقدهایی که به سبک روایی برام استوکر دارم بنویسم. می‌خواهم به خوانش نمادینی که از کتاب داشتم اشاره کنم. عصر ویکتوریایی در انگلیس عصر تاریکی است. انقلاب صنعتی متولد شده و لندن را دود، آلودگی، فقر و کثافت، بیماری و ابهام مواجهه با آینده‌ای نامعلوم فراگرفته. تمام امیال عاطفی انسان از سویی با چهارچوب‌های روشنگری و از طرفی بر اثر ارزش‌های پروتستانی سرکوب و حتی فراموش شده‌اند. تمایل به‌ جادو، ابهام و در آغوش کشیدن ماوراء ناشی از همین نیاز سرکوب‌شده و پاسخ‌نداده شده است؛ ناشی از اینکه به جهانیان ثابت شود که همه‌چیز عقلانی و شفاف و قابل‌فهم نمی‌شود و همیشه چیزی بیرون باقی می‌ماند؛ چیزی از جنس تاریکی‌ها، از جنس امیال جنسی، از جنس آنچه شاید در تمدن انسانی اخلاقی نباشد، اما طبیعی است؛ طبیعتی حیوانی. شاید برای همین خون‌آشام‌ها تمایلات جنسی را در انسان‌ها برمی‌انگیزند و با خون پیوندی ناگسستنی دارند. ادبیات گوتیک در آشکار کردن این طبیعت بی‌نظیر است، در به‌رخ کشیدن قدرت تاریکی، در نشان دادن اینکه اتفاقاً منطق همیشه پاسخ‌گو نیست، هرچه تلاش کنی روزنه‌های ورود تاریکی‌ را ببندی، از باریک‌ترین شکاف‌ها بالاخره راهی برای ورود به قلمروی نور و شفافیت پیدا می‌کند، هوا را می‌مکد و نفست را بند می‌آورد.
          

            میلان کوندرا برای من بی‌نهایت عزیز است. از ۱۶ سالگی که با «آهستگی» عاشقش شدم ۱۷ سال می‌گذرد و من همچنان بارها و بارها به آثارش برمی‌گردم و دوباره و سه‌باره و چندباره می‌خوانم‌شان. این بار برای «رویش» دوباره به سراغ این اثر رفتم. چقدر بامزه است گاهی این دوباره‌خوانی‌ها و دیدن جملات و عبارت‌هایی که در ابتدای دهۀ ۲۰ سالگی برایت جالب بوده‌اند و دیگر شاید نباشند؛ جملاتی که حالا برایت معنادارند و آن موقع سرسری از رویشان گذشته بودی. و این جادوی کوندراست که هر بار خواندنش باز چیز تازه‌ای در چنته دارد.

اعتراف می‌کنم اگر حسم بعد از اولین خوانشش درست به‌خاطرم باقی مانده باشد، این بار خیلی خیلی خیلی بیشتر این کتاب را دوست داشتم و حتی احساس می‌کنم دفعۀ قبل به‌خاطر تجربۀ زیستۀ لاغر و ناچیزم چیز زیادی هم ازش سردرنیاورده بودم. چقدر در آن روزها شبیه یارومیل بودم؛ شاعرک لاغر و ناچیزی که فکر می‌کرد لابد چه افکار و احساسات ژرفی هم دارد.

این کتاب خیلی مهم است و نمی‌دانم در میان آثار کوندرا چرا زیاد انگار بهش توجهی نشده است. به‌ویژه فکر می‌کنم خواندنش برای والدین و حتی معلم‌‌ها می‌تواند خیلی روشنگر و راه‌گشا باشد. تمام چیزی را که فروید و ملانی کلاین و امثالهم سعی می‌کنند با زبان تئوری به ما بفهماند، کوندرا در روایتی آیرونیک، جالب، غبارآلود، تلخ و گاهی آزاردهنده، اما به‌طرز شگفتی اعتیادآورگنجانده است. تجربۀ یارومیل، آلتراگویش زاویه، ماگدا و رابطۀ مادر-فرزندی غریب یارومیل و مادرش و حتی غیاب پدر که حتی در غیاب انگار خود یک کاراکتر است، همه و همه روایتی را ساخته‌اند که خواندنش خیلی سخت است و آدم را تا مغز استخوان اذیت می‌کند، اما جوری است که نمی‌شود کتاب را هم زمین بگذاری. مثل زل زدن در حقیقت عریان است. عریانی زشتش می‌کند، اما نمی‌توانی هم از آن روی گردانی. همیشه گفته‌ام کوندرا انسان را عریان می‌کند، پوستش را می‌کند و ما را با زشتی حیرت‌آورش بدون رودربایستی مواجه می‌کند. من به این مواجهه با عریانی معتادم. متأسفانه.
          

            به جز «پرفسور» شارلوت برونته یا مثلاً «رابینسون کروزو» و «سفرهای گالیور»، این جز اولین داستان‌هایی بود در ادبیات انگلیس که اتفاقاتش در سرزمین دیگری می‌افتادند. ماجرا مربوط به زمانی است که سازمان «ایتالیای جوان» تلاش می‌کند تا برای حفظ استقلال ملت ایتالیا در برابر اتریش و هم‌پیمانانش در واتیکان، مبارزه کند. همین موضوع سیاسی و اجتماعی داشتن کتاب هم تا به اینجای ادبیات انگلیس برایم تازگی داشت و لذتم از این موضوع با دانستن اینکه یک نویسندهٔ زن آن را نگاشته بیشتر هم شد. 
«خرمگس» یک اصطلاح است، به کسانی اطلاق می‌شود که «موی دماغ وضع موجود» می‌شوند. شاید بشود گفت مشهورترین خرمگس تاریخ، سقراط است که بدجور موی دماغ آتنی‌ها شده بود. داستان این کتاب هم در مورد پسری انگلیسی است که با پیش رفتن زندگی‌‌اش در مسیری عجیب، بدل به خرمگسی در برابر کلیسا می‌شود. اندیشه‌های پیش‌روی مطرح در کتاب، نقدش بر مذهب، ستایش شجاعت و پای حرف حق ماندن و در نهایت توصیفی که از وضع زندان و شکنجه در آن زمان ارائه می‌داد بسیار زیبا و روشنگر بود. گرچه به‌شخصه ترجیح می‌دادم اطلاعات سیاسی و اجتماعی آن دوره با جزئیات بیشتری در داستان نمود پیدا کنند، چون خودم هیچ اطلاعاتی از قبل دربارهٔ این سازمان و فعالیت‌هایشان در قرن نوزدهم نداشتم. چالش‌های اخلاقی پیش روی شخصیت خرمگس و کاردینال‌ مونتانلی هم نه‌تنها بسیار چشمگیر و مهم بودند، بلکه در جامعهٔ فعلی ما بسیار ملموس و قابل‌درک. همین مسئله کتاب را خواندنی و نزدیک به تجربه‌هایمان می‌کرد.
در نهایت به‌نظرم کتاب به ویرایش مجددی نیاز دارد.
          

            همیشه وقتی سر کلاس نشسته بودم ( نه لزومن کلاس تاریخ ) و معلممون از شخصیت مهم و بزرگی صحبت می کرد یا از واقعه ای که در زمان های قبل اتفاق افتاده بود و تاثیر زیادی داشته حرف می زد،احساس می کردم توی ستون فقراتم داره می لرزه. انگار که برای یه لحظه ی خیلی کوتاه منم تو اون زمان بودم و اون آدم رو از نزدیک می دیدم یا اون اتفاق رو با چشمای خودم می دیدم. بودن در تاریخ همیشه با یه لرزه تو ستون فقراتم همراه بوده. حتا وقتی تو مکان های قدیمی و تاریخی راه می رفتم. خوندن این کتاب یه لرزه ی دائمی بود. از وقتی تاریخ هنر گامبریچ رو خوندم متقاعد شده بودم که گامبریچ فقط یه مورخ نیست بلکه بالاتر از اون نویسنده ی تواناییه که می تونه هر موضوع کسالت باری رو انقدر با لحن جذابی برات تعریف کنه که احساس کنی داری هیجان انگیز ترین قصه ی دنیا رو می خونی. این کتاب تاریخ مختصری از اتفاقات جهانه و به هیچ وجه به آدم تمام اطلاعات لازم رو نمیده ولی برای داشتن یه دید کلی بسیار خوبه و باعث میشه آدم دلش بخواد بیشتر و عمیق تر بدونه.
          

            وقتی داشتم جلد اول در جست و جوی زمان از دست رفته رو می خوندم، یکی از دوستام بهم گفت دوستش دو سال با این داستان در گیر بوده، من که خیلی داشتم تند تند در دنیای سوان و اودت پیش می رفتم گفتم اووو دو سال؟ نه بابا خیلی جذاب تر از اونه که دو سال آدم بخواد خوندنش رو طول بده. تا اینکه رسیدم به جلد سوم. این جلد و اصلا به اندازه ی جلد یک و دو دوست نداشتم. شاید به خاطر اینکه بیشتر از اینکه در دنیای درونی راوی باشه تو دنیای اشراف اطرافش بود و راوی بیشتر داشت نظاره می کرد دنیای اطرافش و این دنیای اشراف برای من کسل کننده بود. واسه همین حدود 3-4 ماه گذاشتمش کامل کنار و دوباره از هفته ی پیش رفتم سراغش و تمومش کردم و آخراش دوباره جادوش منو گرفت و خوشحالم که دوباره برگشتم به دنیای جادویی پروست.
          

            سخته آدم درباره ی کتابی نظر بده که اولین جلد از یه مجموعه ی بزرگ هفت جلدیه. باید صبر کنم و بقیه اش رو هم بخونم. اما همین قدر بگم که اصلا انتظارشو نداشتم. فکر می کردم با یه کتاب سنگین و کند روبه رو خواهم شد که خوندنش سخت و مشققت باره ولی باید بالاخره خوندش. اما کاملا برعکس بود. انقدر داستان برام جذاب بود که به سختی کنارش میذاشتم. عشق سوان که معرکه بود. از آغاز تا پایان یک عشق کاملا حقیقی. تمام احساسات سوان انقدر خوب توصیف شده بودند که آدم حس می کرد داره داستان عاشق شدن خودش را می خونه. خیلی خوب بود که پروست از عمق اتفاق های ساده ی زندگی که هر روز می افتند و ما از کنارشون می گذریم، مفاهیم فلسفی بیرون کشیده بود که مو به تنت سیخ می کرد. من که یا داشتم زیر جمله هاش خط می کشیدیم یا ریز ریز تو دفترم می نوشتم تا هیچ وقت فراموششون نکنم. حالا باید ببینم داستان به این جذابی در 6 جلد دیگه اش چه چیزایی برام داره. چیزی که پروست خوب به آدم یاد می ده صبوریه. و اینکه بفهمی صبر کردن می تونه گاهی کلی هم لذت بخش باشه.