عکس‌ها زمان می‌برند

سوزان سانتاگ در مقاله‌ی «غار افلاطون» می‌گوید: «عکاسان، در تلاش برای آموزش قوانیان جدید بصری به ما، حس ما را در برابر آن‌چه ارزش نگاه کردن دارد و آن‌چه حق نگاه کردنش را داریم تغییر می‌دهند و بزرگ‌تر می‌کنند. آن‌ها دستور زبان و، حتی مهم‌تر از آن، اخلاق دیدن ما هستند.» گفته‌ی سانتاگ بیش‌تر از هر چیز بر آموختنِ دیدن تأکید دارد، تعلیمی که به زعم او کار عکاسان است. عکاس قرار است چه چیزی را به ما یاد بدهد؟ کتاب‌های زیادی در این باره نوشته شده، فیلسوف‌ها و متفکران زیادی درباره‌ی جایگاه عکاسی نوشته‌اند. آن‌ها کوشیده‌اند چیزی را که به نظرشان عکس و عکاس نتوانسته‌اند توضیح بدهند شفاف کند. نتیجه این که، برخلاف چیزی که سانتاگ می‌گوید این متفکران‌اند که می‌خواهند اخلاقِ دیدن را یادمان بدهند نه عکاسان. 
وقتی هنری تا این اندازه وارد زندگیِ آدم‌ها می‌شود ـ‌آن‌قدر که همه یک پا عکاس‌اندـ گره می‌خورد با روان‌شناسی و جامعه‌شناسی و ادبیات و فلسفه یا هر علمی که قرار است آدم‌ها را بازشناسی کند. عکس‌ها ما را جامعه‌شناس و ادیب و متفکر بار می‌آورند، نه به خاطر این‌که علوم مختلف را خوانده‌ایم، به‌ خاطر این‌که یاد گرفته‌ایم توی عکس‌ها دنبال این چیزها بگردیم. حال چه کسی این‌ها را یادمان
داده؟ نه تاریخ عکاسی خوانده‌ایم، نه از تمثیل‌ها و استعاره‌ها چیزی می‌دانیم، نه اسم کتاب‌های بارت و سانتاگ به گوشمان خورده. به‌زعمِ من، این‌ همه عکسی که می‌گیریم و می‌بینیم یادمان داده عکس چیست و حرفش چیست. عکسِ خوب و بد، عکاس هنرمند و عکاس کم‌ذوق اخلاقِ دیدن را یادمان دیده‌اند، آن قدر که حالا فقط دنبال چیزی که عکس می‌خواهد نشانمان بدهد نیستیم، یاد گرفته‌ایم با عکس‌ها عکاس را شناسایی کنیم. مثل داستانی که سبک نویسنده‌اش آن‌قدر آشناست که بعد از خواندن یک پاراگراف حدس می‌زنیم آن را کی نوشته. مثل تصویر روی جلدِ کتابِ «لذتی که حرفش بود».  

همه‌ی این‌ها را گفتم تا برسم به همین عکسِ  روی جلد ـ‌و نه حتی خود کتاب‌ـ که خود نویسنده آن را برداشته و انتخاب خوبی است برای «توضیح واضحات»ِ کتاب. به‌ نظرم پیمان هوشمندزاده چه در این کتاب چه در عکس‌هایش نشان داده استاد دیدنِ چیزهایی است که جلوی چشممان هستند اما نمی‌بینیم‌شان، حالا یا بی‌توجهیم یا آ‌ن‌قدر دم‌دستی‌اند که به‌نظرمان ارزش دیدن ندارند، مثل همین میخ‌ها و دکمه‌ها و کلیدها و اشیای ریزِ روی جلد. کاویدن اتفاق‌های معمول و روزمره برای شاختن ابعادی از زندگی که کم‌تر بهشان توجه می‌کنیم، مثل نگاه به گوشه و کنار عکسی است هر تکه‌اش گواه خاطره یا زمانی ازدست‌رفته است. هوشمندزاده در جستارهای این کتاب از گوشه‌وکنار زندگی‌اش استفاده کرده تا نقب بزند به اخلاق عکاسانه، همان تعلیمی که قرار است دیدن را یادمان بدهد.
«لذتی که حرفش بود» می‌خواهد بگوید عکس‌ها اخلاق یاد گرفتنِ آدم‌ها هستند. مثل همین خط از تک‌نگاریِ سوم کتاب: «عکس‌ها را مثل آدمها باید شناخت. آدم‌ها رازند، آدم‌ها زمان می‌برند. عکس‌ها زمان می‌برند.»


ماه‌نامه‌ی شهر کتاب، شماره‌ی پنجم، سال ۱۳۹۴.
        

          پنج ستاره چون کتاب باعث شد برم تک تک پست‌های اینستای پیمان هوشمند زاده رو ببینم و بخونم و زندگی کنم. از ساعت 2:۲۵ تا ۴:۲۷ بامداد.
        

          دوستش داشتم. با اینکه یه کم قاتی‌پاتی و پراکنده بود. ولی با جلو رفتنش و عادت کردن بهش، قاتی پاتی بودنش هم برام‌جالب شد.
اگه بخوایم بگیم چی بود، یک‌سری خاطره و اتفاق‌ها از زاویه‌ی دید یک عکاس بود. ولی نه، فقط محدود به عکاسی نبود. در قالب عکاسی، به خیلی چیزهای اشاره شده بود. زندگی و خاطرات و آدم‌ها و رویاها.
تو خود خلاصه‌ش می‌گه "مجموعه‌ای از بدیهیات". آره، راست می‌گه. ولی شاید بیان بدیهیات به شکل غیربدیهی.
در طول خوندنش لذت بردم و تا جایی که میتونستم برای نوشتن و نگه داشتن تیکه‌هایی از کتاب برای خودم وقت گذاشتم.
یه جاش بود که می‌گفت:" به هرحال ممکن نیست که بخشی از زندگی‌مان را به هر دلیلی دور بریزیم و از جایی که دوست داریم آن را شروع کنیم."
که خب خیلی آره. با اینکه بدیهیه، ولی خب شنیدنش عجیبه.
یا در تعریف و توصیف عکس می‌گه:" عکس یک‌دفعه به ما هجوم می‌آورد. موسیقی‌ای‌ست که یک‌باره شنیده می‌شود."
        

          هوشمندزاده یک عکاس است 
نگاهی متفاوت دارد
زبانش هم متفاوت است
قلمش هم متفاوت است
خوانش مطالبش سخت است
هزار و یک حرف و مطلب را می‌پیچاند و با طعنه و نشانه و نماد در متنش میگنجاند 
گاهی که به ته داستان کوتاهش می‌رسی باید برگردی از اول بخونی ببینی که چی گفته 
البته عکس هایش گویا ترند و تند و تیز هستند 
سیاه و سفید و سخت و تند
        

          نویسنده تجربیاتش در نگاه به حرفه عکاسی را از طریق ترکیبی از حس و فلسفه ارایه می کند
        

          *وقتي به عكس دوستانمان در فيسبوك نگاه ميكنيم ، ميفهميم كه هركسي با انتخاب عكسش چيزي را به بيننده القا ميكند : من آدم مهرباني هستم ، خيلي مي دانم ، آدم بي خيالي هستم ، با حجاب هستم، زيبا هستم ، كچل نيستم ، شوخم ، شيطانم . يا حتا در بعضي نشانه هايي از شغل افراد ديده ميشود : پزشك هستم ، آشپزم ، نقاشم ، شاعرم.
جذابيت اين عكس ها تأكيدي است كه صاحبانشان دارند ، تأكيدي كه گاهي برعكس عمل كرده و نشاني متضاد ميشود ، چرا كه در هر آشكار كردني چيزي پنهان است و در هر پنهان كردني چيزي آشكار . در اين شكي نيست كه چه بخواهيم چه نخواهيم ،به هر حال انسان  خودخواه است ؛ ولي حد و مرز اين خودخواهي تا كجا پيش ميرود ؟ آيا مي تواند حقيقت را جابه جا كند ؟* 

( از متن كتاب ) 


من به طور اتفاقي قبل از خواندن اين كتاب مستند عكس ناتمام ( درباره ي بهمن جلالي ) را ديدم و اتفاقي مربوط شد به كتاب . پيشنهاد ميكنم اين مستند را ببينيد و همچنين عكس هاي هوشمندزاده را كه كلي خلاقانه اس همه ي مجموعه عكس هايش . در مورد كتاب هم اين كه من خودم خيلي از جاها اينطوري بودم كه : دقيقا !!! و از خاطره هايي كه تعريف ميكرد خوشم مي آمد . 


*ما با خيال زنده ايم . به همين دل خوش كنك هاي ساده ، به همين گريزهاي كوچك خوشبختي . واقعيت همان خط صاف تكراري هميشگي است . ما با خيال جهان را وسيع ميكنيم . جهان را قابل تحمل ميكنيم .*

( از متن كتاب )
        

          
پیمان هوشمند زاده در ابتدا یک عکاس است تا یک نویسنده. کتاب را که در دست می گیری و شروع به خواندن می کنی، خیلی زود متوجه این موضوع می شوی. عکاسی دست به قلم شده تا کندوکاوی در بدیهیاتی که در بین روزمرگی ها، عادت ها، بی توجهی ها و ساده گذشتن ها مدفون شده اند، داشته باشد. به همین دلیل از عدم انسجام مباحث می گذری و دل به آنچه می گوید می سپاری. نکاتی جالب و تامل برانگیز درباب هنر، درست دیدن، درست فهمیدن، شناختن، اتفاقات ساده زندگی و یا به قول خود هوشمند زاده توضیحاتی در باب واضحات...


        

          با اینکه کلیت نوشته‌ها برای دوست‌داران عکس و عکاسی یقیناً جذاب خواهد بود اما به راحتی نمی‌شه پذیرفت که تمام کتاب در این باره‌ست. اغراق نیست اگر لذتی که حرفش بود رو حاوی شش تک نگاری بدونیم و‌ صدها گریز به موضوعات مختلف‌ و گاه دور از هم. به عنوان خواننده از این پراکندگی اذیت شدم ولی از با چشم خط بردن بعضی خطوط که باید توسط یک نفر نوشته می‌شد لذت هم بردم.
        

          همه‌چیز از روزی شروع شد که "الف.نون" معرفی‌‌اش کرد!. همین‌ که تصمیم گرفتم تهیه‌اش کنم، آقای فلانی گفت:« خوشم نیومد، طرف زیادی یه‌جوری‌شه! »
همون لحظه منصرف شدم اما بعد از چندسال بلاخره از قفسه‌ کتاب‌فروشی رفت بین کتاب‌هایم.
 اولین مواجهه من دسته‌بندی کتاب بود "هنر و عکاسی" و پاییز  امسال بود تونستم مطالعه‌اش کنم.

اگر از تصویرجلد و جزئیات‌اش صرف‌نظر کنیم، حجم ۱۰۲ صحفه‌ای و ۶فصل بودن‌اش می‌تواند خودنمایی بکند.
با یه‌نَمه فسفرسوزاندن هم می‌شود اسامی فصل‌ها را از انسانی‌ترین حالات روحی‌ و روانی دانست: لذت، طبیعی، سکوت، خیال، فراموشی، تَن‌ترسه!

 شیوه‌نگارش اثر را می‌شود برگرفته از زیست یک‌ عکاس دانست: مخاطب را با سوژه موردنظر درگیر و بعد مثل اینکه دکمه شاتر را فشار بدهد، حق مطلب را ادا می‌کند و بعد سراغ سوژه‌ی دیگر می‌رود و دوباره این چرخه‌ را ادامه می‌دهد.
به بیان بهتر: متن برمدار تکنیک‌ روایت‌های پراکنده و مرتبط می‌چرخد.
سطرها به‌صورت یک‌دست خوش‌خوان‌ شده اند. تعاریف و تلنگرات پرعمق و اثرگذار اند و این یعنی نویسنده کارش را درست انجام داده.
طبیعتاً نام دسته‌بندی کتاب می‌تواند غلط‌انداز باشد، اما روایت‌های نویسنده مثل معرفی‌نامۀ ریزنکات عکاسی می‌ماند. البته اگر اندازه‌ی سرسوزن عشق به این هنر داشته باشید، احساس‌های مشترکی را با " پیمان هوشمندزاده" خواهید داشت.

 در آخر:
خوشحالم که اولین جستار‌ایرانی که مطالعه کردم این کتاب پرعمق و باظرافت بود، جوری که می‌توانم خودم را از مریدان قلم "هوشمندزاده" بدانم!.
        

          درک و شهودهایی از یک عکاس در نسبت با واقعیت و پیچیدگی آن که البته صرفا در مرحله روایت و محاکات مانده‌اند. بالشخصه به دلیل فعالیت در فضای رسانه و خبرنگاری آن را تجربه کرده‌ام. متن اما خیلی روان و هلوست. انصافا هم هنر می‌خواهد از آن مسائل انتزاعی سخن گفتن آنهم این چنین روان و بدون دست انداز حرف زدن. یک ستاره هم صرفا برای متن روانش که البته بیشتر در نیمه اول کتاب توی چشم بود.
        

          یک جستار ناب به قلم یک عکاس خوب درباره‌ی دیدن و زیستن؛ اگر مثل من به عکاسی علاقه دارید اما مسیرتان نیست، بخوانید و از دریچه نگاه یک عکاس اتفاقات را ببینید:)
        

          در پی آشنایی با دوست عکاسی و در نتیجه یاد گرفتن بیشتر راجع به هم عکسهای خودش و هم به طورکلی تصویر, تو لیست کتاب هایی که باید یه روزی بخونمشون برخوردم به این کتاب. 
کتابی که طبق نقد ها و خلاصه هایی که ازش تو "گود ریدز" خونده بودم در مورد عکاسی بود. و به نظر میومد همه تو یه مرد راجع بهش اتفاق نظر داشتن : اینکه نویسنده زاویه دید کاملا متفاوتی رو به نمایش گذاشته
کتاب و با این انتظار شروع کردم به خوندن که وقتی از یه کتاب زیاد تعریف میشنوم معمولا خیلی ازش خوشم نمیاد ولی کاملا خلافش رو بهم ثابت کرد.
کتابی که تو دو ساعت تموم میشه و بعد این دو ساعت به غیر از لذت چیزی براتون باقی نمیذاره. دیدی کاملا نو نسبت به مسائل روزمره که خیلی ساده ازشون میگذریم ولی برای خیلی از عکاس ها یه جور سوژه ناب محسوب میشن. 
خودم از فصلی که راجع به سکوت حرف زده بود به شدت خوشم اومد و مطمعنم تا مدت ها برمیگردم و اون فصل و دوباره و دوباره میخونم!!
برای منی که تازه میخواستم راجع به عکاسی و تصویر یکم اطلاعات کسب کنم به شدت کتاب هیجان انگیز و کمک کننده ای بود از این نظر که دید بدی که نسبت به عکاسی داشتم تا حد خوبی از بین رفت
 ولی مطمعنم برای افراد دیگه هم که حالا خیلی دنبال عکاسی نیستن هم بسیار لذت بهش خواهد بود و مثل من کتاب و جملاتش تا مدت ها باهاشون میمونه.
        

          بعضی حس‌ها و لذت‌ها و تجربه‌ها در خلل زندگی سریع و پرهیجان زندگی شهری گم شده، این کتاب یادآوریشون می‌کنه!:)
انگار که بهت بگه یه دیقه وایسا! به این لحظه دقت کن! بچش حال خوب یا بدت رو! 
حالا می‌تونی ادامه بدی!
.
روایت‌های ساده و دلنشین، همراه با بامزگی‌های کوچیک‌کوچیک!
        

          انصافا باید اعتراف کنم امتیاز دادن به این کتاب سخت‌ بود.
از یک طرف با نثر دلنشین آقای پیمان هوشمند‌زاده سروکار داریم و از طرف دیگر عدم انسجام مطالبِ کتاب تجربه خوندن این نثر شیرین رو تلخ می‌کرد.
عادت ندارم کتاب رو نیمه‌تمام، تمام کنم. اما اعتراف می‌کنم که از نیمه به بعد، پراکندگی نوشته‌ها باعث شد رشته کلام نویسنده از دستم در بره و قسمت‌های آخر را سرسری خواندم.
        

          انگار در یک لقمه ‌ی بی نقص و چرب و چیلی، تمام چیزی را که میخواستی نوش جان کردی... نه خسته کننده... نه طولانی... کاملا با ظرافت و دقیق بود... لذت بردم
اگر به هنر علاقه مندید حتما تر بخوانید
        

          چستارهای اول خوبن ولی هرچی جلوتر میره ضعیف‌تر میشه. دو تاج ستار اخر رو حتی کامل نخوندم و بیشتر از این حوصله‌م نمی‌کشید. در مجموع خوب بود. قلم خوبی داره آقای هوشمندزاده.
        

          کتاب مطالب پراکنده داشت اما برخی از آنها الحق به دل می نشست
        

          نقد و بررسی کتاب «لذتی که حرفش بود» نوشتهٔ پیمان هوشمندزاده

✍️یحیی دشتی
کتاب «لذتی که حرفش بود» نوشتهٔ پیمان هوشمندزاده، شش تک‌نگاری است از طبیعی، فراموشی، سکوت، خیال، لذت و تن‌ترسه. این شش تک‌نگاری، دریچه‌هایی تازه‌ای به جهان اطراف می‌گشایند و با نگاهی ظریف و هنرمندانه به پدیده‌هایی که گاه بی‌اهمیت می‌پنداریم، معنا می‌بخشند. نویسنده، با دقت و نبوغی کم‌نظیر، چیزهایی را می‌بیند که شاید بسیاری از ما هرگز متوجهشان نشده باشیم و این توانایی او شایستهٔ ستایش است.
با این حال، آنچه این کتاب را متفاوت و جذاب می‌کند، همان چیزی است که شاید برای برخی خوانندگان، چالشی محسوب شود. نثر خاص و پر از جزئیات نویسنده می‌تواند برای مخاطبانی که به دنبال متنی سریع و روان هستند، اندکی خسته‌کننده به‌نظر برسد. هرچند این ویژگی برای خوانندگانی که به تأمل و تحلیل علاقه دارند، نقطهٔ قوت محسوب می‌شود، اما برای دیگران ممکن است حس سنگینی ایجاد کند.
همچنین، نویسنده با توجه به پس‌زمینهٔ عکاسی خود، بسیاری از مفاهیم را به هنر عکاسی پیوند زده است. هرچند این ارتباطات، هنرمندانه و خلاقانه‌اند، اما گاه ممکن است برای خوانندگانی که با این هنر آشنایی چندانی ندارند، کمی گنگ یا دور از ذهن به نظر برسند.
از سوی دیگر، کتاب با وجود حجم اندکش، به‌گونه‌ای است که نیازمند زمان و صبر است. این اثر را نمی‌توان در یک نشست ساده و گذرا خواند؛ چراکه مفاهیم آن نیازمند تأمل و بازخوانی هستند. برای برخی، این ویژگی می‌تواند محدودیتی باشد، به‌ویژه اگر به دنبال کتابی باشند که بتوان آن را سریع مطالعه کرد.

با وجود این، «لذتی که حرفش بود» نثری روان و دلنشین دارد که با داستان‌ها و خاطرات شخصی نویسنده جان گرفته است. اگرچه اثر از ساختاری غیرمعمول بهره می‌برد و شاید همه نتوانند به راحتی با آن ارتباط برقرار کنند، اما برای کسانی که به دنبال تغییری در نگاه خود به جهان هستند، این کتاب پیشنهادی ارزشمند است.

در مجموع، این کتاب سفری لذت‌بخش و گاه چالش‌برانگیز است که همواره نمی‌توان از آن انتظاری ساده و سرراست داشت. اما اگر آماده‌اید تا جهان را از دیدگاه یک هنرمند تجربه کنید، این کتاب می‌تواند تجربه‌ای خاص و ماندگار برایتان رقم بزند.
        

          جدا از جسته گریختگی نوشته ها که اکثرا تو ریویوهاشون بهش اشاره کردن
حرفای خوبی توش بود به خصوص بخش های سکوت و لذت .
دیدن یه سری چیزا راجع به عکاسی از زبون یه عکاس لطف خاصی داشت. به خصوص که اون عکاس به ورای جسم یه عکس رفته بود و از دنیاهای دیگه ای حرف میزد.
دوست داشتم
        

          دوستی دارم به اسم امید، این دوست ما نه ادیب است و نه هیچ علاقه‌ای به ادبیات دارد، ولی کلن لفظ‌قلم صحبت می‌کند. بعضی جاها حرف زدنش واقعن مسخره می‌شود. آن‌قدر که اگر بار اولی باشد که می‌بینیدش خیلی تعجب می‌کنید. ولی بار دوم که جریان برای‌تان جا افتاده، حتا اگر وسط حرف‌هایش بگوید «وی افزود»، شما متوجه نمی‌شوید. آمپر لفظ‌قلم بودنش هم با تعداد آدم‌ها بالاتر می‌رود. آن اوایل که تازه باهم آشنا شده بودیم همیشه تصور می‌کردم این بابا وقتی با زنش تنهاست، خیلی تنها، چه‌طور حرف می‌زند؟ از چه کلمه‌هایی استفاده می‌کند؟ اما باور کنید به‌غیر از وقت‌هایی که درووبرمان شلوغ است و آمپر می‌چسباند، دیگر حرف زدنش کمتر به چشم می‌آید. 
ولی بخش بامزهٔ جریان کجاست؟ بعد از سال‌ها بالاخره ازدواج کرد. وقتی همسرش را دیدم باورم نمی‌شد، زنش از خودش لفظ‌قلم‌تر بود. جوری که وسط حرف‌هایش به جای یک‌دفعه، می‌گفت «به ناگاه». باهم که حرف می‌زدند فکر می‌کردی بیهقی می‌خوانند.