احمد محمود در زمین سوخته، آشفتگی وضعیت کشور را حین شروع جنگ به تصویر می کشد. زندگی های آرام و در جریانی که ناگاه ویران می شوند و امنیتی که به شکل باورنکردنی از بین می رود. در حالیکه مردم خوش خیالانه فکر می کنند چند روز بعد قرار است دوباره همه چیز به روال سابق برگردد... اما کم کم در این شرایط سخت، اتفاقاتی می افتد که نشان می دهد جنگ، چقدر آدم ها را تغییر می دهد. 
زمین سوخته یکی از اولین رمان های جنگ است که از جنگ ایران و عراق نوشته شده است. زمانی که هنوز جنگ در جریان است. آدم های مختلف با نگاه های مختلف در این رمان به تصویر کشیده می شوند و احمد محمود تلاش می کند بدون قضاوت به آنها نگاه کند.
          

            زمین سوخته یکی از بهترین کتاب ها در زمینه ادبیات جنگه.
احمد محمود گویا در این کتاب دوربین به دست گرفته و جنگ را از لابلای کوچه و بازار روایت میکند.
روایتی غم‌انگیز و تکان‌دهنده 😖
          

            به قول رضا براهنی، اگر تاریخ معاصر دو مضمون اصلی به ادبیات ما داده باشد، یکی‌اش انقلاب است و دیگری مسئله‌ی جنگ. «مضمون فوق‌العاده جدیدِ ویرانی شهرها و آوارگی مردم... خود مردم که چه تصویری از جنگ دارند و چه کار با این جنگ می‌کنند...» (براهنی، ص 37)*.  ادبیات جنگ با آغاز جنگ هشت ساله‌ی ایران و عراق در تاریخ 31 شهریور 1359 پا گرفت. هم‌زمان با شروع جنگ، در عرصه‌ی ادبیات آثار بی‌رمقی پدید آمدند که ارزش ادبی خاصی نداشتند و بی‌توجه به مبانی زیباشناختی تنها به کار همان مقطع خاص آمدند و «هدفشان تهییج روحیه‌ی رزمندگان و مردم جنگ‌زده بود». بااین‌همه، دسته‌ای دیگر از نویسندگان مضمون جنگ را در ساختار رمان درونی و آن ر ابه شکل فرمی خلاق در ساخت داستان متبلور کردند و ماندگار شدند. به زعم اغلب منتقدان، اولین اثری که با این رویکرد در ادبیات جنگ پدید آمد رمان «زمین سوخته» نوشته‌ی احمد محمود است، «رمانی وقایع‌نگارانه از سه ماهه‌ی نخست جنگ، حاصل تجربه‌ی مستقیم نویسنده از حضور در شهری تحت هجوم» (میرعابدینی، ج سوم، ص 910)**. براهنی، با اشاره به کتاب محمود، درباره‌ی درونی شدن مضمون جنگ در ادبیات توضیح می‌دهد: «برادر من اگر مرده باشد، من دچار جنون می‌شوم. جنون خود را به صورت و شکل رمان من عرضه می‌کند. آن جنون رمان است، شکل موضونی که خود را به بافت کار تحمیل می‌کند و رمان را به سود خود شکل می‌دهد» (براهنی، ص 38)*. به‌زعم براهنی، حالت دگرگونی‌ای که انسان در مقابل مصائب بزرگ خود پیدا می‌‎کنـد وسیله و محتوای اولیه‌ی ادبیات و هنر است و چه خوب بود اگر زمین سوخته تنها مقطع هذیان گفتن برادری بود بر سر جنازه‌ی برادر دیگر، نه گزارشی کامل از روزگار مردم در روزهای اول جنگ.


* براهنی، رضا، بحران رهبری نقد ادبی در ایران و رساله‌ی حافظ، تهران: دریچه، چ اول: 1380.
** میرعابدینی، حسن، صد سال داستان‌نویسی ایران، ج سوم، تهران، چشمه، چ اول: 1377.


به قلم رافعه رستمی، ماهنامه‌ی شهر کتاب، شماره‌ی سیزدهم، سال 1395.
          

            احمد اعطا بانام ادبی احمد محمود یکی ازنویسندگان برتر ادبیات داستانی معاصر ایران وازبرجسته ترین نویسندگان ادبیات اقلیمی به شمار می رود .رمان مشهور همسایه ها ،داستان یک شهر،زمین سوخته ،زیر درخت انجیرمعابدو...ازآثاراوست .رمان  زمین سوخته او تقریبا ازاولین کتابهایی بود که درزمینه جنگ به چاپ رسید.این رمان روایتی تلخ  از زندگی مردم عادی خوزستان وشهر اهواز در سه ماهه آغازین جنگ تحمیلی است.زمانی که مردم بسیاری ازشهرهای دیگر حتی شروع جنگ را هنوز باورنکرده بودند،این مردم زیر بمباران موشک وگلوله همه زندگی شان را ازدست داده وآواره شده بودند..رمان شرح دقیق و مستند گونه ایست از جزییات زندگی طیفهای مختلف مردم این شهر از مبارز وقهرمان تا کارمند و قهوه چی و مغازه دار گران فروش و حتی دزدهای خانه های رها شده مردم  والبته شرح  دلهره واضطراب مرگی که هر لحظه در کمین است...
برای من که جنگ تحمیلی را معمولا از زاویه دید قهرمانان جنگ یاهمسران وهمراهانشان دیده وخوانده بودم،روایت آن از زاویه دید یک فرد عادی ومعمولی ،متفاوت تر وتازه تربود؛امانقطه ضعف داستان راوی ناشناخته ومنفعل داستان است که ازابتدا تاانتها هیچ شناختی ازاو به دست نمی آید و در دل بحرانی مثل جنگ  منفعلانه فقط ناظر وروایت گر اتفاقات وحوادث است و دست به هیچ اقدامی نمی زند واین موضوع روند داستان راگاهی کسالت بار می کند.

بعداز همسایه ها وداستان یک شهر این رمان سومین کتابی بود که ازاحمد محمود خواندم وازحیث جذابیت به همین ترتیب در درجه سوم قراردارد ولی ازحیث اهمیت وپرداختن به موضوع جنگ نه تنها دربین آثارخود محمود که درادبیات داستانی معاصر جزو برجسته ترین آثاراست.
          

            به نام او

به نظر بنده توصیف‌زدگی عارضه‌ی اصلی این کتاب احمدِ محمود است
شاید من با کتاب اشتباهی احمد محمودخوانی را شروع کردم شاید اگر با همسایه‌ها یا داستان یک شهر شروع می‌کردم بهتر بود
ولی به هررو آنچه که پیش‌روی ما قرار دارد با ضعف شدیدِ قصه دست به گریبان است
به عبارتی اصلا قصه ندارد
از اول تا آخر کتاب محمود مثلِ یک نظاره‌گر و توصیفگرِ چیره‌دست تمام وقایعی که در چند ماه اول در شهر اهواز رخ داده است را روایت میکند به همین خاطر رمان نه تنها داستان ندارد بلکه شخصیت هم ندارد. به جرات میشه گفت تمام پرسوناژهای داستان تیپ‌اند نه شخصیت
شاهد یک انقلابی‌ست
خالد یک کارمند وظیفه‌شناس و تا حدودی معاش‌اندیش است
مادر یک مادرِ تیپیکال و دلسوز است
کل شعبان یک مغازه‌دارِ گران‌فروش است
و الی آخر
راوی را هم که هیچ چیز در موردش نگوییم بهتر است چرا که هیچ چیز در موردش نمیدانیم
تنها کسی که یک نیم‌چه شخصیتی داره ننه باران است که محمود اینقدر  ضد و نقیض در موردش حرف میزند که برای من یکی باور پذیر نیست 
مقایسه‌ش کنید با مِرگانِ جای خالی سلوچ

میتوانیم بگوییم محمود در این کتاب یک بیننده‌ی خوب است که هرچه دیده با دقت و فضاسازی انصافا هنرمندانه به مخاطب عرضه میکند نه یک قصه‌گودکه داستانش فراز و نشیب،  گره‌های داستانی داره

البته او در این روایت صادق نیست و ناگفته پیداست که جنگ را از دید یک نویسنده چپگرا روایت میکند و خیلی از مسائلی را که به نفع دسته و گروهی که بهش منصوب است، نادیده میگیرد و تصویری مظلومانه از حزب توده  ارائه میدهد.
خلاصه تصویر احمد محمود از اهوازِ اوایل جنگ اگرچه هنرمندانه است ولی کامل نیست

در آخر اینکه پایان‌بندی رمان رو نجات میدهد و باعث میشود من از دو ستاره به آن سه ستاره بدهم
          

            #زمین_سوخته

امروز شنیدنش تمام شد و آخرش را در حالی میشنیدم که بچه هارا خوابانده بودم و روی مبل نشسته بودم و اشک میریختم.عجیب واقعی بود توصیف ها و آدمها و وقایع و همه چی.خودم را قشنگ در اهواز همان اوایل جنگ میدیدم و همش نگران بودم نکند الان موشک و بمب و خمپاره ای وسط خونه زندگی اینها بخورد و ...

رمان «زمین سوخته» احمد محمود را این چند روز گوش میدادم.راستش را بخواهم بگویم من تا قبل از حلقه احمد محمود را نمیشناختم.از پارسال در لیست پادکستم قسمت رمان های ایرانی چند رمانش را میدیدم اما هیچگاه وسوسه نشدم تا گوش دهم چون اصلا نمیشناختمش.چند وقت پیش کسی در حلقه کتابخوانی اسمش را برد و بقیه هم چند نظر دادند و تمام شد اما برای من تازه آغاز آشنایی بود.حالا که «زمین سوخته» را گوش داده ام بیقرارم تا بقیه رمان هایش را هم بخوانم و گوش دهم.

«زمین سوخته» از زبان راوی اول شخصی که تا آخر داستان هم معلوم نمیشود چند سالش است؟کارش چیست و اصلا چرا در اهواز مانده است بیان میشود.سه ماه ابتدایی جنگ از قبل از حمله را روایت میکند.اینکه در ابتدا کسی باور نمیکند عراق حمله کند،بعد فکر میکنند چند روزه تمام میشود و بعد هم مهاجرت بسیاری از خانواده ها از جمله خانواده راوی به غیر از دو برادرش که کار دولتی دارند.آنقدر توصیف ها زنده است و آنقدر زیبا همه جزئیات بیان شده و ریزه کاری ها زنده تصویر میشوند که واقعا خواننده حس میکند دارد با راوی و شخصیت های دیگر در همان اهواز زندگی میکند.داستان را نمیگویم تا اگر کسی خواست بخواند لو نداده باشم اما باید اعتراف کنم با همین اولین داستان از احمد محمود خوشم آمد و میترسم دچار عشق در اولین نگاه شوم😉
 نمیدانم این فقط حس من است یا افراد دیگری هم که رمان های احمد محمود را خوانده اند این حس را دارند یا نه.سبک نوشتارش به نظرم یک مقدار شبیه سبک نادر بود البته نه به آن لطافت و شاعرانگی که آدم را تا سرزمین نور و عشق و جنون میبرد اما نمیدانم چرا موقع گوش دادن یاد نادر ابراهیمی می افتادم.

#کتابی_که_شنیدم 
#زمین_سوخته
#احمد_محمود
#دوازده_آذر_۴۰۱_شنیدمش


🌸سایه🌸


@sayeh_sayeh کانال ایتا
          

            زمین سوخته یکی از بهترین کتابها در زمینه ادبیات جنگه.
یک رئالیسم نفس گیر که تلخی جنگ را از لابلای کوچه ها و خانه های مردم روایت میکند.
روایتی تکان دهنده از پریشانی و نابودی !

نفرین به جنگ!!!😖

بخوانیدش👌
          

            اولین نکته ای اخر کتاب فهمیدم، این بود که کتاب اوایل جنگ نوشته شده! یعنی وسط اون اوضاع واقعا فکر نمیکردم کسی درباره جنگ بنويسه...
توی کتاب با کلی ادم مواجه ایم، که این رخداد یعنی حمله عراق به ایران یک تغییری روی شخصیت و زندگی هر کدوم ایجاد کرده. یعنی ما بعضی ها رو میبینیم بعد جنگ یهو انقلابی شدن!  دزد کف کوچه بازار یا دزد از رده بالا شدن! البته، خیلی ها هم آسمونی شدن...
توصیفات خیلی خوبی داشت که میشد با نویسنده همراه شد، ولی یک جاهایی خیلی خسته کننده میشد.
کتاب، از دیدگاه سیاسی خاصی نوشته نشده بود، یک آدم معمولی که داشت زندگیش رو میکرد جنگ رو میبینه و برامون تعریف میکنه.
به امید اینکه روی سر هیچ انسانی به جای رحمت خدا، بمب و آتش نریزه.
          

            قلم نویسنده را دوست دارم ولی داستان زمین سوخته روایت مقاومت نیست!
در این کتاب رشادت و جوانمردی و از خودگذشتگی و غیرتمندی وجود ندارد.
شخصیت های داستان ترسو و منفعل هستند و بیشتر به فکر دود کردن سیگارشان هستند تا به فکر مقاومت از خاک و وطن.
شاید کتاب از نظر فنی بی عیب و ایراد باشد، اما محتوا مسموم است.
          

            چطور می توانید این کتاب را کتاب ضد جنگ بدانید؟!!این کتاب در عین حال که از خرابی های جنگ صحبت می کند،جوه های جنگ را نیز به نمایش می گذارد!این کتاب سند افتخار  یک شهر است!
در لینک زیر یادداشت مفصلی در خصوص این کتاب نوشته ام: 
https://anthropologyandculture.com/%d8%b3%d8%b1%da%af%d8%b4%d8%aa%da%af%db%8c-%db%8c%da%a9-%d8%b4%d9%87%d8%b1/
          

            فرودین ۱۴۰۳ است اما من با خواندن این کتاب به آخرین روز تابستان ۵۹ پرت شدم؛ همان زمانی که اهواز مورد هجوم دشمن بعثی قرار گرفت. برای من یک هفته بود ولی برای مردم کتاب چندماه‌. 

احمد محمود فضای اهواز را در برابرم ترسیم کرد. دستم را گرفت و قصه مردم اطراف میدان و کنار قهوه‌خانه را تعریف کرد. با تعریفش تصویر هر فرد در ذهنم شکل گرفت؛ با دغدغه‌هایشان همراه شدم؛ با رنج‌ها و سختی‌هایشان؛ با کمبودها و تلاششان برای حفظ شهر . 

جملات گزارش گونه و ناپیوسته بود اما کم کم پازلش در ذهنم کامل شد و در آخر نویسنده صحنه‌ایی ساخت یا بهتر بگویم روایت کرد که بعید می‌دانم روزی از ذهنم پاک شود. 

درود خدا بر تمام مردمانی که ایستادند تا ایران بماند.


          

            کتاب روایت زندگی رومزه ی مردم اهواز در ماه های اول جنگه.. چهار فصل اول اصلا من رو درگیر نکرد، نه جمله ها جذابن و نه توصیفات، و بدتر از همه اینکه کتاب از زبان راوی ای بیان میشه که تا آخر کتاب نه اسمش رو میفهمیم، نه اطلاعات خاصی ازش به دست میاریم، نه میدونیم چرا توی اهواز مونده و نه احساس و نظرش درباره ی اتفاقات مشخصه، همه ی اینها کنار هم باعث میشه روند کتاب جذاب نباشه و احساس همدلی ای هم در خواننده اتفاق نیافته.. با این توصیفات باید به کتاب یه ستاره میدادم ولی.. ولی همه ی اینها یه طرف و بخش پنجم کتاب یه طرف دیگه.. این بخش کاملا منو میخکوب کرد، صحنه های تکان دهنده و عمیقا دردناک.. تازه توی این بخشه که احساس خشم و ترس و درماندگی مردم شهر رو لمس میکنی.. اگر احمد محمود بخش های اول رو هم به همین قوت نوشته بود کتاب یه شاهکار به تمام معنا میشد
          

            در میان تمامی آثار هنری (از شعر و داستان تا نقاشی و سینما) که جنگ تحمیلی را در صحنه‌های نبرد روایت می‌کنند، داستان شروع جنگ و تاثیر آن بر یک شهر (شهر اهواز)  و مردمان غیرنظامی زاویه‌ی خاص و مهمی در ادبیات جنگ است. 
هر چند که این روایت بیشتر به شکل مستند‌نگاری و گزارشگری انجام گرفته بود، که کمتر احساسات و هیجانات مخاطب را درگیر می‌کرد و حداقل این مورد زیاد باب میل من نبود، با این که شاید شکل صحیح روایت این موقعیت همین باشد.
نثر محمود در این داستان روان اما کمی خسته‌ کننده است. روانی آن از سهل بودن خوانش و استفاده به اندازه و به جا از توصیفات و تشبیهات  است و خسته کننده بودنش از یکنواختی‌هایی که در جای جای داستان وجود داشت و روند را کند می‌کرد.
در کل "زمین سوخته" را می‌توان یک مستندنگاری داستانی  زیبا و مهم از تاثیرات شروع جنگ در شهر اهواز دانست .