یادداشتی بر کتاب خار و میخک
۹ آذر ۱۴۰۳

در شروع کتاب مدام نام نویسنده و تصویری که از آن در تمام دنیا منتشر شده بود در ذهن مرور می کردم.
تصویر ذهنی اولیه ام، تصویری بود از هراسِ دشمنش در عرصه‌ی میدانی که او حضور داشت و شجاعت او، که ریشه در توحید و معنا کردن ترس تنها و تنها در خداترسی به معنای درک عظمت وجودی خدا و کوچک دانستن آدمی بود.
و همین ظرفیت وجودی، معرفش بود برای تمام دنیا و من! و سبب می شد پیش از شروع کتاب مدام به تفاوت های این ظرفیت ها در خودم و نویسنده بیاندیشم و آیا می توانم دریافتی که او می خواهد از کتاب داشته باشم یا خیر
و حتما می خواستم به همان دریافت برسم تا حق کتابی که در سختیِ زندان های اسرائیل نگارش شده را ادا کنم، و همین دلیلی بود بر ارزشمندیِ جمله جمله‌ی کتاب در ذهن و جانم.
کتاب را که شروع کردم، روان بودن آن، آنقدر برایم دلنشین بود که خود را در همان موقعیت که گفته شده بود تصور می‌کردم.  

سئوال هایی از قبیل:

کودکان محکم و عمیق در اعتقادات با کدام باورها پرورش یافته اند؟ 
هسته اولیه آن چیست؟
و چطور شکل گرفته؟ 

را از پیش در ذهن داشتم اما سئوال هایم هنگام مطالعه کتاب فصل به فصل به آن اضافه می‌شد:

مقاومت مردم فلسطین محصول کدام باور فکری است؟
این تدریج و خستگی ناپذیری از کجا می آید؟ 
اخوان المسلمین که بودند؟ 
تفاوت فکری اخوان المسلمین با جبهه ملّی چه بود؟ 
کدام موفق تر بودند؟ 
کدام دوامشان در اذهان و دلها بیشتر بود؟ 
هسته اصلی هرکدام، کجا و چطور تعریف شد؟ 
من در این ماجرای عظیم تاریخی کجا ایستاده ام؟ 
و باید چه کنم؟
و ‌‌....

تا به اواسط کتاب رسیدم و پاسخ برخی را گرفتم.
به انتهای کتاب نزدیک شدم، و همچنان سئوالهای بی پاسخی داشتم اما رسیدن به جوابِ همه آنها هدف مطالعه ام نبود بلکه شکل گیری‌شان و اساسشان در ذهنم خودش به تنهایی مفید بود چرا که پیش از این، راجع به برخی از آنها شناختی هم نداشتم که برایم سئوال بشوند.

در نهایت ایجاد پرسش های بنیادین، درکِ مسائلی که شاید تابحال ندیده و نشنیده باشیم اما عده ای آنها را زندگی کردند، زندگی در سختی اردوگاه و آنچه در زندان های اسرائیل گذشته و زیستِ ملموسِ هرچند کوتاهِ مخاطب در خیابان های الخلیل و صوریف و ... محله های آشنای غریبه و ... همه از هنر نویسنده بود که می توانست مخاطب را در همه آنها، همراه خود کند.
        

          قصه‌ای برگرفته از واقعیات زندگی روزمره در غزه، به قلم شهیدی با دراماتیک‌ترین حسن عاقبت. سنوار با قلم روان‌ و ریزه‌کاری‌های ملموس تاریخ مبارزات فلسطین را به تصویر کشیده. ارزش خواندن داشت ولی همچنان با اینکه زاویه دید راوی اول شخصی، به صورت نامحدود عمل کند، مشکل دارم.
        

          ۳ ستاره دادم. چون کتاب در حد ۴ ستاره است ولی ترجمه در حد ۱ ستاره هم نیست.
اگر خواستید بخونید ترجمه کتابستان رو بخونید.
کتاب خیلی عالی مارو با مبارزات مردم فلسطین از ۱۹۶۷ تا حدود سال ۲۰۰۰ آشنا می کنه. از نزدیک و داخل.
        

          خیلی عالی بود، یکی از بهترین کتابهایی بود که خوندم و کلا دیدم نسبت به فلسطین خیلی گسترده شد. لحظه به لحظه با مردم فلسطین با دیدگاههای مختلف زندگی کردم، نه تنها فرهنگ مقاومت رو لمس کردم بلکه فرهنگ زندگی‌شون رو هم چشیدم.
همانطور که مترجم هم در مقدمه گفته واقعاً تحلیل های دقیقی از جامعه شناسی و روان شناسی مردم فلسطینه
نویسنده قهار بوده که تونسته با چنین قلم جذابی جزییات رو در بطنِ شرحِ موضوعات مهم بنویسه و خواننده هم از خوندنش سیر نشه و به خوبی سیرِ ِزندگی مردم فلسطین و مقاومت رو از سال ۱۹۶۷ درک کنه
خوندن کتاب رو به همه کسانی که میخوان با فلسطین و مردم و فرهنگش آشنا بشن، به شدت توصیه میکنم
        

          راستش یکمش رو خوندم فقط ،اونم چون موضوع مسابقه دانشگاه بود
        

          کدوم ترجمه بهتره؟
این ترجمه یا مال کتابستان؟
        

          اگه برگردم به عقب این کتاب رو میخرم؟؟
باید بگم که نه!
ترجمه این کتاب و انسجام بین خاطرات اصلا مورد پسند من نبود. ینی گاهی نمیفهمیدی چرا یهو از اینجا پرید به اونجا. کاش هر روایت رو جدا جدا مینوشتن. جدا از اون جمله بندی ها گاهی واقعا دچار اشکال بود. 
به نظرم ترجمه ی دیگه ی این کتاب قوی تر و بهتر ظاهر شده و من الان کلی حسرت دارم که چرا اون یکی رو نخریدم! 😶
        

          خود کتاب خیلی تامل برانگیزه
روایت سختی و مجاهدت ها واقعا عجیبه
تصویر روشن و بی پرده ای از فضای سیاسی و اجتماعی فلسطین ها مخصوصا غزه ارائه داده 
اینکه بدونی این کتاب تو زندان نوشته شده تعجبت رو دو چندان میکنه و دیگه  قطع گاه به گاه  پیوستگی داستان  تو ذوقت نمیزنه
ولی ترجمه خوبی نداشت
        

          نوشتن از خار و میخک کار سختیه. از یک طرف با یک رمانی که تمام مسائل فرمی در آن رعایت شده باشد، مواجه نیستیم و از طرف دیگر کتابی است سراسر عزت و اقتدار در راستای جهاد و شرف و شهادت و گسترش مفهوم مقاومت. البته که شهید یحیی سنوار یک مجاهد بود تا یک نویسنده ولی تا حد خوبی توانسته در قالب این رمان حرفش را بزند و مسائل مهم و فضای اجتماعی، سیاسی و خانوادگی در فلسطین را بیان کند.
در کتاب با خانواده‌ای شلوغ طرف هستیم که بیشتر روایت‌ها از زبان پسر کوچک خانواده یعنی احمد بیان می‌شود. داستان دقیقا از روزهای پایانی جنگ اعراب و اسرائیل در سال 1967 آغاز می‌شود. زمانیکه امید فلسطینیان نسبت به شکست اسرائیل و بازگشت خودشان به خانه‌های غارت شده‌شان ناامید شده و تحت شرایط سخت‌تری در اردوگاه‌های نوار غزه باید زندگی کنند. رفته رفته در طول داستان جلو می‌آییم و مهم‌ترین وقایع سیاسی اجتماعی آن دوران یعنی فعالیت‌های چریکی جوانان فلسطینی، انتفاضه اول، توافق اسلو و سال‌های ابتدایی انتفاضه دوم یعنی حدود سال 2002 را می‌خوانیم. یحیی سنوار کتاب را در سال 2004 در دوران زندانی بودنش در زندان‌ اسرائیل نوشته است و عملا تلاش کرده تا آن زمان را  در دل داستان پوشش دهد.
از مهمترین نقاط قوت کتاب، بیان دقیق فضای زندگی مردم فلسطین در اردوگاه‌ها و نسبتشان با زندگی، یهودیان ساکن سرزمین‌های اشغالی و درگیری تفکرات مختلف در بین خودشان است. اینکه با وجود داشتن دشمن مشترکی به نام اسرائیل، درگیری‌های داخلی چقدر زیاد بوده تا حدی که پس از توافق اسلو و حکومت تشکیلات خودگردان بر غزه، چطور افراد تشکیلات خودگردان، جوانانی را که به دنبال بحث مقاومت و مبارزه بودند، حتی در خود غزه زندانی می‌کردند!
از دیگر نکات بارز کتاب، ذکر مجاهدان، شهیدان و مبارزانی است که با تکیه بر تفکر مقاومت حرکت کردند و توانستند ضربات سختی بر اسرائیل وارد کنند که اگر آن‌ها نبودند، به احتمال زیاد امروز دیگر چیزی از مبارزه با اسرائیل باقی نمانده بود. سنوار در خلال داستان با بیان خرده روایت‌های مکرر و زیاد، داستان این مبارزین و عملیات‌های متعدد آنان و نحوه شهادتشان و حس مردم نسبت به آنان را به خوبی بیان کرده است.
و حرف آخر این که در جای جای کتاب، بحث مقاومت جاری است. مسئله‌ای که این روزها به خوبی ارزش آن پیدا است. در کتاب به خوبی نشان میدهد که اسرائیل و آمریکا چطور با تله مذاکره و توافق می‌خواستند فلسطینیان را از مبارزه و سپس از حقشان به طور کامل محروم کنند و این تفکر مقاومت است که هنوز این مبارزه را زنده نگه داشته است.
سنوار نه فقط با طراحی طوفان الاقصی که با نحوه شهادتش هم مقاومت را به جهان نشان داد...
        

          فرمانده را نمی‌شناختم حتی بعد از شهادت اسماعیل هنیه وقتی در جایگاه او قرار گرفت هم نمی‌شناختمش تا اینکه برای اولین بار در یک ویدئو دیدمش که در حال گفتن جمله‌ای بود  " أنا قُلتُ و اُکرَر " تُن صدایش دلنشین بود و خاص چهره‌ش نشان از سختی‌هایی داشت که در طول سالیان دراز مقاومت کشیده بود .
شیفته‌اش شدم و هر جا که اسمی ازش برده می شد دلشاد می‌گشتم تا اینکه خبر از ترجمه‌ی کتابی شد که نویسنده‌اش فرمانده بود ؛ می‌گفتند که در کتابش به چگونگی طرح عملیات طوفان الاقصی اشاره شده و خیلی درباره‌ی این عملیات صحبت گشته است .منتظر و مشتاق بودم تا اینکه در فضای مجازی خبری پیچید 💔 اسرائیل فیلمی از آخرین دقایق مقاومت فرمانده را پخش کرد که با مجروحیت و با یک دست در حالی‌که در ساختمان مخروبه‌ای روی مبلی در حالت کمین نشسته بود چوبی را سمت پهپاد دشمن پرت کرد و بعد صدای شلیک و فَوَقَعَ ما وَقَعَ ...
در اولین جلسه‌ای که با دوستان گروه ۷ اکتبر همراه پژوهشگر کتاب ممنوعه‌ی فلسطین داشتیم یکی از دوستان بهم گفت که هفته ی بعد در کتابخانه‌ی پارک شهر جلسه‌ی نقد کتاب خار و میخک با ترجمه‌ی دکتر شنی هست و ایشان دبیر جلسه هستند ‌
یک هفته‌ای بود که خواهرم کتاب را خریده بود و آرام آرام پیش می‌رفت ، بهش گفتم تو تفننی کتاب می‌خوونی  ، تا هفته‌ی بعد که به جلسه‌ی نقد برسم کتابت رو قرض می‌گیرم (اهل قرض گرفتن کتاب نیستم ولی تو مضیقه‌ی مالی بودم) 😅
روز نقد رسید و قبل از رفتن به جلسه توانستم کتاب را برای خودم تهیه کنم .
در طول داستان کتاب بارها فرمانده را تجسم کردم و هربار با خودم می‌گفتم یعنی زندگی فرمانده هم اینگونه گذشته است؟
فرمانده‌ای که با وجود مشکلات و سختی‌ها در دانشگاه الازهر غزه ادبیات عرب خوانده بود و روایت داستانی از یک خانواده‌ی فلسطینی را بیان داشته بود کما اینکه این روایت ، داستان هر فلسطینی می‌توانست باشد ‌
بسیار مشتاقانه داستان را دنبال می‌کردم تا به انتهای کتاب و طرح چگونگی عملیات طوفان الاقصی برسم اما ،
انتهای کتاب در سال ۲۰۰۴ بود و فرمانده این داستان را در دوران اسارتش در زندان‌های مخوف اسرائیل نوشته بود .
خدا رو شکر که در جلسه‌ی نقد حضور داشتم و از جناب دکتر شنی پرسیدم که چطور می‌گویند که در این کتاب ضرورت طرح عملیات طوفان الاقصی بیان شده است ؟
و ایشان پاسخ دادند که در طول روند داستان تشکیل گروه‌های مقاومتی که به آن‌ها اشاره شده و در آخر تشکیل حماس و دفاع از خاک وطن در برابر متجاوزین صورت گرفته است مقدمه‌ای است بر این موضوع و ادامه‌ی حیات آنان از آن زمان تا اکنون در گرو این دست از عملیات‌هاست .
ولی موضوعی که طوفان الاقصی را متمایز می‌کند این است که فلسطینیان در روابط عادی‌سازی اعراب و یهود در حال محو شدن از صحنه‌ی روزگار بودند که با زیرکی و ذکاوت فرمانده و فرماندهان  حماس و طراحی این عملیات برق‌آسا مانع به‌فراموشی سپردن مردمشان شدند و با شعار مرگ با عزت بهتر از فراموشی‌ست دنیا را تکان دادند .
روحش شاد و راهش پررهرو باد ✌️✌️✌️
        

          اگر طوفان بازگشت و من در میان شما نبودم، بدانید که من اولین قطره در امواج آزادی بودم و اینکه من زنده ماندم تا شما را ببینم که مسیر را ادامه میدهید. خاری در گلویشان باشید، سیلی که عقب نشینی نمیشناسند و آرام نمیگیرد تا زمانی که جهان اعتراف کند که ما صاحبان حق هستیم و فقط #اعدادی_در_اخبار نیستیم 
برادر شما یحیی ابراهیم السنوار
        

          مرور نوشتن درباره خار و میخک برایم آسان نیست. هنوز چهره یحیای سنوار قلبم را در خود مچاله می‌کند. چشم‌های محزون و با اراده‌اش و لبخند معصوم کودکانه‌اش. چنین ترکیبی را فقط در چهره مجاهدان موسفید کرده می‌توان دید.
جمعه خوانشی داشتیم با چند نفر از دوستان نوجوانم. از هر دری درباره کتاب و ماجرای فلسطین حرف زدیم اما نکته جالب برای من که همیشه به ادبیات هر متنی و روش نگارشش توجه می‌کنم؛ چیز دیگری بود.
روش نگارش یحیا.
جملات در خار و میخک کوتاه هستند؛ سریع هستند و حاشیه ندارند. اصل مطلب را می گویند و از به سرعت حرکت می‌کنند هم در جریان پیرنگ داستان؛ هم در عمق مضمون.
این سبک نگارش برای کسی است که اهل عمل است؛ سریع تصمیم می‌گیرد و به سرعت عمل می‌کند اما درست و به موقع چون ریشه‌هایش پیش از آن محکم شده‌اند.
حجم حمد من برای شناختن چنین مردی و تسبیح دوست داشتنش انتهایی ندارد.
        

          من نسخه صوتی نشر کتابستانش رو گوش دادم.. یه داستان معمولی از زندگی در فلسطین بنظرم امد
        

          کتابی در مورد مردم فلسطین، مردمی که در دل جنگ زندگی می‌کنند با تمام سختی‌ها و مشکلات؛ اما با امید و انگیزه به زندگی ادامه می‌دهند.
داستان خانواده‌ای که پدر خانواده در جنگ است و خبری از او ندارند؛ و مسئولیت زندگی بر دوش مادر است.
در کتاب نقش مادر در تربیت بچه‌ها کاملا محسوس است. مادری که تمام تلاشش را برای تحصیل و ازدواج بچه‌هایش می‌کند...
در کتاب مسائل‌ اجتماعی و سیاسی و‌ جریانات فکری فلسطین به خوبی بیان شده است.

به دنبال یک داستان روان و فاخر نباشید چرا که شهید یحیی سنوار نویسنده و رمان‌نویس نبوده است. شاید او در دل زندان‌های اسرائیل یکی از راه‌های مبارزه را نوشتن می‌دانسته و تنها ابزار برای جنگیدن.
یک مجاهد همیشه می‌جنگد؛ حتی اگر اسیر باشد و حتی اگر سلاحی در دست نداشته باشد.
        

          متن زیبای وصیت نامه سنوار ...
        

          #وصیت_شهید
        

          مطالعه ی پیش تولیدی این کتاب رو شروع کردم تا برای تولید نسخه ی صوتی  آماده بشم.

اگر برای تولید نسخه ی صوتی، پیشنهادی دارید لطفا برام بنویسید.
        

          استادی میگفت اگر برای کودکی اسمی انتخاب کردن، زندگی و سرنوشتش به مسمی شبیه میشه...

و تو ای *ابو ابراهیم سنوار* که بودی که...

هم به رستم نظیر بودی و تا دم مرگ در چشمان دشمن زل زدی...
هم به یحیی (ع) شبیه شدی و فلسطین و آزادگی رو احیاء کردی...
هم به ابراهیم مثال بودی که در آتش یکساله اهریمن تاب آوردی...
و هم به حسین (ع) قرین بودی و فریداً وحیداً در معرکه شهید شدی...
        

          کتاب بی نظیری بود تاریخ جامع و کامل از مقاومت مردم فلسطین، پر از شخصیت های دوست داشتنی، سرشار از امید، مملو از ایمان 🥹🥹🥹🥹
        

          توقع یک رمان با ساختارهای تعریف‌شده را نداشته باشید.
برای آشنایی با قضیه فلسطین، لمس زندگی و افکار مردمغزه و روند تغییر نگرش آنها از ناامیدی و ضعف در برابر رژیم تا نهادینه شدن روحیه‌ی مقاومت، کمک زیادی می کند.
این‌طور که شنیدم ترجمه‌ی کتابستان بهتره و من هم همین نسخه را خواندم ولی نسخه‌ی نیستان ادب، پاورقی و اطلاعات حاشیه‌ای خوبی دارد. بهتر است موقع مطالعه، هر از گاهی به آن نسخه هم سر بزنید و پاورقی‌ها را مطالعه کنید.