بریده‌های کتاب مرگ ایوان ایلیچ

«تنها که می‌ماند سخت افسرده بود و می‌خواست کسی را صدا بزند تا همدمش باشد اما از پیش می‌دانست که با دیگران حالش از اینکه بود بدتر می‌شد.»

مثل این بود که پیوسته، با سیری یکنواخت از سراشیبی فرو میلغزم و گمان می کردم که به سوی قله صعود میکنم. و به راستی همین طور بود. در انظار مردم، در راه اعتبار و عزت بالا میرفتم و زندگی با همان شتاب از زیر پایم می‌گذشت و از من دور میشد.... تا امروز که مرگ بر درم میکوبد.

پیش از این زندگی بود، ولی دارد می‌رود. می‌رود و من نمی‌توانم نگهش دارم. چه فایده که خودم را گول بزنم؟ . . صحبت فقط بر سر این است که مرگ کی سر می‌رسد. چند هفته یا چند روز دیگر، و چه بسا همین الان. . . تا حالا این‌جا بودم اما می‌روم آن‌جا. ولی کجا؟

مثالی را که در کتاب منطقه کیتسه‌وتر برای قیاس خوانده بود، به این قرار که : «کایوس انسان است، انسان فانی است ،پس کایوس فانی است »،در تمام عمرش فقط در مورد کایوس درست شمرده و هرگز خود را در دایره شمول آن نگذاشته بود

یعنی چه؟ آیا به راستی باید مُرد؟ ولی آخر این همه رنج برای چیست؟

ایوان ایلیچ احساس می‌کرد که موجب گرفتگی آن‌ها خود اوست اما نمی‌توانست به نشاط‌شان آورد. شام می‌خوردند و مهمانان می‌رفتند و او تنها می‌ماند و خوب می‌دانست که زندگی‌ برایش تلخ است و زندگی دیگران را هم تلخ می‌کند و زهری که زندگی‌اش را تباه می‌سازد از میان رفتنی نیست و به‌عکس بیشتر و بیشتر در جانش جا خوش می‌کرد.

ناچار بایست در خانه بماند و طی بیست و چهار ساعتی که گذراندن هریک از آن‌ها عذابی بود این زندگی را بر لب گودال گور به تنهایی تحمل کند بی هیچ همنفسی که حال او را بفهمد و غم‌خوارش باشد.

«یعنی چه ؟ آیا به راستی باید مرد؟» و ندای درونش جواب می‌داد :« بله ، حقیقت است و باید مرد . » می‌پرسید : « ولی آخر این همه رنج برای چیست ؟ » و ندا جواب می‌داد : « دلیلی نیست! برای هیچ ! » و همین .

و پیوسته همین بود. گاهی شرار امیدی در دلش می‌درخشید و گاهی دریای آشفته‌ی نامیدی بود و مدام درد و درد و مدام اندوه سیاه که جانش را می‌گزید. تنها که می‌ماند سخت افسرده بود و می‌خواست کسی را صدا کند تا همدمش باشد اما از پیش می‌دانست که با دیگران حالش از این که بود بدتر می‌شد.

باشندگان دَرَک نخست دوزخ، که دانته در مسیر سفر خویش می‌بیند، بی طرف ها یا حاشیه نشینان‌اند، یعنی آدم هایی که 《بی نام و ننگ》می‌زیسته‌اند-آنان که، به قول دانته:《هرگز زنده نبوده‌اند.》ایوان ایلیچ هم همین گونه زیسته بوده: بی نام و ننگ، همچون کسی که هرگز زنده نبوده.

یکی بالای سرش گفت:«تمام کرد!» ایوان ایلیچ گفته‌ی او را شنید و آن را در روح خود تکرار کرد. در دل گفت:«مرگ هم تمام شد. دیگر از مرگ اثری نیست.»

صحبت فقط بر سر این است که مرگ کی میرسد.

وقتی من نباشم، چه چیز خواهد بود؟ هیچ چیز نخواهد بود. من کجا خواهم بود؟ یعنی مرگ همین است؟

زهری که زندگی‌اش را تباه می‌سازد از میان رفتنی نیست و به عکس بیشتر و بیشتر در جانش جا خوش می‌کرد.

گیریم که کای(قیصر روم) انسان است؛ چون انسان فانی است، پس کای هم فانی است. اما، او این موضوع را هرگز و اصلا نه درباره‌ی خود که فقط درباره‌ی کای صادق می‌دانست.