واقعا چرا ما می‌خوابیم؟ 
من قبلا خیلی به این سوال فکر کرده بودم اما جوابی پیدا نکردم. 
"وقت خیلی کم است" شَکَم را به خواب زیادتر کرده بود. مگه عمرمون چقدره که نصفش رو بخوابیم؟  
اما بی‌خوابی‌ فصل امتحانات همه هجمه‌ام رو به خواب فروریخت. وقتی نمی‌خوابیدم. حتی روز‌ها هم بیدار نبودم. خواب نبودم اما بیدار هم نه. هنوز هم نمیدانم چرا میخوابیم و دلایل فیزیولوژیک من را قانع نمیکند. اما خواب خوب است. این شماره باعث شد خیلی بیشتر‌ قدر خوابیدن را بدانم‌. 
من قبل از خواب میخواندمش و به طرز عجیبی سریع‌تر و بهتر می‌خوابیدم. و خواب‌های بیشتر و جالب‌تری میدیدم. 

دوتا روایت اول واقعیت را دوست نداشتم. به نظرم آمد این شماره باید ضعیف باشد اما نه. روایت‌های خوب هم داشت. داستان‌های خیلی خوب‌تر هم.  

توی بخش واقعیت، روایتِ مواجهه مستقیم با حرکت جوهری در خواب اجباری 
و توی بخش خیال، خواب اشیا و یک انفجار خیس را بیشتر از باقی دوست داشتم. 

بخش روبه‌رو هم اصلا خوب نبود. بی‌ربط بود.
      

        اگه میخوایید دردِ استقلال نداشتن و بچشید، سووشون بخونید
اگه فکر میکنید مستعمره بودن اون‌قدرها هم بد نیست، سووشون بخونید 
اگه تاریخ معاصرِ دست اول میخوایید، سووشون بخونید. 
این کتاب حاصلِ تجربه زیسته سیمین دانشور از سال‌های جنگ جهانی دوم و اشغال ایران توسط اینگلیسی ‌هاست. رمان بوم پررنگی از شهر شیراز دارد. گویش‌، آداب و رسوم و آدم‌ها. 
من سووشون رو خیلی دوست داشتم. انگار دانشور برای این روز‌های ما و کشورمان نوشته باشد. 


      

        بعد از تمام کردن هر داستان، دلم میخواست پالتو بپوشم. شال‌گردن بپیچم دور بینی و دهانم. راه بیوفتم توی خیابانی که آسمانش سراسر ابر‌های مخوفِ سیاه است. بدون باران، بدون برف. خیابانی که سرمایش تا مغز استخوان نیزه میکشد. راه بروم و برگ‌های خشکِ درخت‌ها را لگد کنم. راه بروم و اشک‌هایم را لای شال‌گردن قایم کنم.  

داستان‌های کوتاه مونرو، سلیقه‌‌ای است، واقعا سلیقه‌ای است. اگر صبورید بخوانید، اگر دنبالِ اتفاقاتِ گُنده نیستید بخوانید، اگر درون شخصیت برایتان مهم تر است بخوانید و اگر ابهام دوست دارید حتما بخوانید، وگرنه همان داستان اول کتاب را پرت میکنید توی قفسه و افسوس میخورید که چرا پولتان را هدر داده‌اید.  


      

        «چه بسیار را فراموش کرده ام، سینارا! بر باد رفته،
رزهای بی تاب، رزهایی در آشوب ازدحام، 
رقصان، تا نیلوفرهای پژمرده و گمگشته ات را کنند از ذهن جدا» 

مارگارت میچل این رمان رو توی ده سال نوشته، پس پُر واضحه که با یک عاشقانه‌ی کلاسیکِ معمولی طرف نیستم. یک روایتِ عاشقانه در پس‌زمینه جنگ داخلی بین شمال و جنوب آمریکا و دوران باز‌سازی جنوب. من هیچی از جنگ داخلی آمریکا نمی‌دونستم و این رمان قطعا خیلی پرکشش‌تر از یک کتاب تاریخی هست برای منی که اطلاعاتِ جنگی صرف و اعداد و سال‌ها رو نمی‌خواستم. و عجیب تر‌ از روایت جنگ، دوران بازسازی جنوب بود. دیدن اینکه ممکنه دوران بعد از جنگ از خودش سخت‌تر باشه! زیر‌متن تاریخی داستان قطعا ارزش خوندنِ این هزارو‌چهارصد صفحه رو داره. 

و اما پی‌رنگ و لایه‌ی رویی داستان. اتفاقات علی‌رغم ریتمِ کند اوایل رمان، بسیار سریع پیش‌میرود و گاها باور‌پذیر نبودند. تراکم اتفاقات خیلی زیاد بود و من در بخش پنجم تنها واکنشم این بود که بسه دیگه! چطور ممکنه این حجم از اتفاق در حدودِ دوازده‌سال سال بیوفته؟ 
علی رغمِ این عیب، بسیار بسیار پر‌کشش هست و خواب و خوراک از خواننده میگیره؛ البته اگر ۱۰۰ صفحه اول رو نادیده بگیریم و با این پیش فرض بخونیم که این اثر یک رمان کلاسیکه، پس طبیعیه که توصیفات بیش از حد داشته باشه‌، سیر داستان خطی باشه و شسکت زمان درش نباشه.   
درعین حال رئالیسم هم سبک غالب داستان هست. وقایع جامعه از جمله جنگ و باز‌سازی، نژادپرستی و ریشه هایی از فمنیسم رادیکال  کاملا مشهوده. شخصیت های داستان_غیراز ملانی_ویژگی قهرمان‌گونه ندارند و آدم های عادی هستند. 
 شخصیت‌پردازی خوب به توصیف و فضاسازی کامل اضافه شده بود. صحنه به صحنه انگار منم حضور داشتم توی زیبایی تارا،جشن‌های بی‌بدیل آتلانتا، ترس از حمله یانکی‌ها و درنهایت پیروزیِ دموکرات‌ها. این نقطه قوت اصلی رمانه. 

پ.ن۱: من نصف رمان رو با این ترجمه خوندم و نیمه دوم رو با ترجمه خانم الهام رحمانی از انتشارات پر که به مراتب از ترجمه قدیمی آقای شهباز روون‌تر و بهتر بود. 

پ.ن۲: شعری که اول یادداشت نوشتم از ارنست داوسن هست که عنوان کتاب از اون برداشته شده. 



      

        روزگار غریبی است نازنین
و عشق را کنارِ تیرکِ راهوند، تازیانه می زنند
عشق؛ را در پستوی خانه نهان باید کرد… 

پ‌.ن: بعد تموم کردنش فقط این شعر شاملو بود که توی سَرم می‌جوشید. 
      

        ژانر جنایی داستان هیچ وقت مورد علاقه‌ام نبوده و این اولین کتابی بود که توی این ژانر و از آگاتا کریستی خواندم. اولش با بی‌میلی گفتم فقط دو صفحه میخوانم ببینم چطوریه اما نصف شب وقتی به خودم آمدم که بیش از نیمی از کتاب را خوانده بودم. عینِ ۲۸۰ صفحه را توی کمتر از ۲۴ ساعت تمام کردم. داستان خیلی خیلی جذاب و گیرا بود. من هم پا‌به‌پایِ پوآرو دنبالِ قاتل می‌گشتم و در پایان شوکه شدم. 
اما جدایِ از همه اینها، این داستان کلاسیک است پس ما با چیزهایی مثل پی‌رنگ کلاسیک، توصیفات ایستا و گاهی متنِ گزارش‌گونه طرفیم. اما خب خواندن آثارِ پایه و کلاسیک مثل چیزهایی است ‌که در موزه می‌بینم. قطعا کامل و ایده ‌آل نیست اما مهم حتما هست. 
      

        یک) مجله‌ها معمولا بَهای زیادی دارن و ترجیح من اینکه وقتی هنوز یک عالمه کتاب از نویسنده‌های بزرگ ایران و جهان نخوندم. پول بابت مجله ندم. 

دو) مدام را از اولین شماره‌اش و حتی قبل‌ از تولدش، از زمان هنر‌آموزی‌ام در مدرسه مبنا، می‌شناختم. کانال ایتاش را مرتب چک میکردم. تکه‌های منتشر شده از متن‌ها‌ی مجله قلقکم میداد که کامل بخوانمشان. خصوصا تکه‌هایی از ناداستان (دیگر چاپ نمی‌شود) احسان عبدی‌پور راجع به مرحوم فرزانه پزشکی. 

سه) اتفاقی طاقچه را چک میکردم که دیدم شماره‌۱ مدام، یعنی همین (کتاب) توی طاقچه بی‌نهایت هست. انگار دنیا را کادو‌پیچ کرده  و کف دستم گذاشته باشند. همان لحظه شروعش کردم و آرام آرام نوشیدم. 

چهار) بعضی ناداستان‌ها و داستان‌ها خیلی قوی بودند و شُک زده‌ام کردند‌. تعدادی‌هم نا نداشتند و بی‌جان بودند. قسمت مصاحبه را هم دوست نداشتم. تند تند خواندم و زوریی.  

پنج) صفحه‌آرایی، ویراستاری و عکس‌ها خیلی دل‌نشین بودند

شش) باز هم پول پایِ مجله نخواهم داد تا وقتی که بنیه‌ی قویی از ادبیات داشته باشم. اما تا آن زمان وقت حتما می‌گذارم و  از نسخه‌های بدون پول به شدت استقبال میکنم 😁

      

        بله این کتاب هزاروصدو‌سی‌ویک صفحه خواندنی داره! سی صفحه‌ هم واژه‌نامه. اما اینقدر پر‌کشش و جذاب تدوین شده که صفحات پشت هم ورق می‌خوره و نمیشه رهاش کرد. سبک نگارش و تدوین به صورت پلان پلان‌ه که به‌نظرم شیوه‌ی بسیار خلاقانه‌ای برای متون تاریخی هست. 
موردی ‌که خیلی برام ارزشمند بود بکر موندن اطلاعات تاریخیه.اکثر رمان‌های تاریخی زیر نفوذ نگرش نویسنده ارزش تاریخی‌شون رو از دست میدن. درسته این کتاب رمان نیست اما در کشش چیزی کمتر نداره‌‌ و این در کنار اطلاعات بدون دستبرد یه اثر بی‌نظیر میسازه! 
طراحی جلد، طراحی صفحات با نهایت سلیقه انجام شده و خیلی دل‌نشینه 
ویراستاری کتاب هم خیلی دقیقه. کلمات اعراب گذاری شده. علائم نگارشی کامل و.‌‌... 
در مجموع حتما و حتما و حتما ارزش خوندن _چندین  بار خوندن_ رو داره. 

پ‌ن: من این کتاب رو نخریدم_از کتاب‌خونه گرفتم_ و پشیمونم چون یک‌بار خوندش کافی نیست‌.
      

        کتاب حاوی جزئیات بسیار زیادیه و در هر جستار به بررسی تمام و کامل یک شخصیت موثر در دوره پهلوی پرداخته. این جزئیات ارزشمنده اما برای منی که تازه مطالعه تاریخ معاصر رو شروع کردم گاهاً گیج‌کننده بود و موارد مختلف رو باهم قاطی میکردم‌. 
      

        ۶۰، ۷۰ صفحه‌ی اول را به زور میخواندم و مدام فکر‌میکردم چطور استاد عظیمی چنین داستانی نوشته؟! اصلا چرا برنده جایزه‌ جلال شده! 
اما کم کم _تاکید میکنم کم کم_ اینقدر داستان جان گرفت که زمین گذاشتنش برایم غیر ممکن شده بود. در نیمه‌ی دوم کتاب به مر‌حله زندگی کردن با آدم های قصه رسیده بودم. انگار من هم داشتم همه‌ی غم اَسوف را زندگی می‌کردم. با تمام شدنش انگار یک دنیا را از دست دادم. 
نثر، بسیار قوی و پخته بود. روایت غیرخطی که تا آخرین صفحه چیزی برای گفتن داشت و پرده از نقطه‌ی پنهان دیگری برمی‌داشت، به علاوه تعابیر، تشبیه‌ها و تضمین های ادبی بی ‌نظیر.   من این سیالی نثر رو خیلی پسندیدم و خوندنش من رو بیش از پیش عاشق نوشتن کرد.  
پیش تر نوشته بودم که ممزوج شدن فلسفه با ادبیات خیلی به وجد آورنده است! و این جا هم گاهی فلسفه در عمیق ترین لایه‌های شخصیت ها لمس میشد و گاهی هم فقط در دیالوگ‌ها و مونولوگ ها گنجانده شده بود. فلسفه بن مایه‌ی داستان بود اما توی ابرازش کاملِ کامل، موفق نبود.  
در مجموع بیشتر از سیر داستان، شخصیت‌پردازی و ایده؛ نثر قوی بود که خودش رو نشون میداد.  
+ نام و طراحی جلد هم خیلی خلاقانه بود :)

      

        برای شروعِ مطالعه‌ی تاریخ معاصر، به شدت گزینه‌ی خوبیه اما قطعاً کافی نیست. ۷۰۰ صفحه برای روایت چندقرن تاریخ ایران از صفویه تا سقوط پهلوی، فقط خطوط کلی رو ترسیم میکنه. با این کتاب میشه شاقول ذهنی رو بست و مطالعه منابع دیگه، از زاویه‌های دید مختلف نگاه جامعی تشکیل داد. 
من توی بعضی وقایع توقع نگارش بیشتر و بی‌طرفانه تری داشتم. مخصوصا در قسمت اعدام شیخ فضل الله نوری در جریان مشروطه که به اختلافات بین حوزه نجف ( آخوند خراسانی) و ایران ( شیخ فضل الله) اشاره‌ای نکرده بود. یا در روایت کودتای ۲۸ مرداد ۳۲ و موارد دیگه‌ای. 
در مجموع از خوندنش خیلی راضی هستم و کنجکاوی زیاد‌تری برای مطالعه بیشتر دارم. 
 
پ.ن: من کتاب رو همراه دوره‌ی جریان شناسی سیاسی بنیاد شهید پالیزوانی میخونم با تدریس دکتر زادبر. صحبت‌های استاد تفهیم کننده و مکمل عالی برای مطالعه کتاب هست. 
      

        کتاب رو بدون وقفه خوندم، روایت به شدت گیرا بود و نمیشد به راحتی زمین گذاشتش، انگار توی تمام لحظات من هم همراه فخرالسادات زندگی کردم. 
یک نکته که توی این کتاب خیلی پررنگ بود برعکس اکثر کتاب‌های خاطرات همسران شهدا، شخصیت داشتن فخرالسادات جدا از شهید احمد یوسفی بود.  توی خیلی از این مدل روایت‌ها همسر شهید به مثابه یک شخصیت مستقل معرفی نمیشه. ولی نویسنده  به خوبی تونسته بود از عهده‌اش بربیاد.
اما خب روایت گاهی جسته و گریخته میشد و خط متوالی سیر رو از دست میداد. من دوست داشتم راجع به بقیه خانواده فخرالسادات بیشتر بدونم اما  به قدر  کافی پرداخته نشده بود. 

      

        بخش اول کتاب راجع به جنگ بود و چون روایت های جنگ‌ی برام جذابه‌، غرقش شدم و دوستش داشتم. رنجی که سوفی و همه زن های قربانی جنگ می‌کشیدن کاملاً ملموس و قابل درک بود. 

اما بخش دوم کتاب. اصلا نمی‌فهمیدمش و ارتباط گرفتن با شخصیت‌ها خیلی سخت بود. دیالوگ‌ها بهم ریخته و گاهی واقعا الکی بودن. بخش دوم خیلی خیلی طولانی بود، درحالی که پی‌رنگ خاصی هم اتفاق نمیوفتاد، انگار فقط نویسنده میخواست صفحات بیشتری چاپ کنه درحالی که قصه نداشت. 

و پایان کتاب. تا قبل از خوندن دو فصل آخر. امتیاز مثبت‌تری برای کتاب توی ذهنم داشتم اما پایانش همه اونچه که ساخته بود رو خراب کرد. به شدت فانتزی‌گونه و به دور از واقع تموم شد و این رو توی پایان‌های کتاب‌های دیگه جوجومویز دیده بودم. فکر‌کنم دیگه از این نویسنده کتابی نخونم! 
      

        ادبیات فارسیِ مذهبیِ جدید دچار یک مشکل خانمان‌سوزی شده به اسم "شعارزدگی". اگر چند کتاب در این ژانر بخوانید. کاملا متوجه این مسئله می‌شوید. توی این نوع داستان‌ها اصلا "مسئله" وجود ندارد که منجر به حل مسئله شود، نویسنده بدون تطور و گذراندن سیر مسئله به حل مسئله‌ و نتیجه‌گیری پایانی. ارزش‌ها و جواب سوال های از پیش آماده شده را در قالب داستان می‌گنجاند و اصطلاحاً داستان شعاری میشود‌. 
این کتاب اما از این  آفت مُبَرّا بود. خودِ گذراندن سیر داستان و سخن‌رانی نکردن در چنین پی‌رنگ‌ِ داستانی که به خودی خود مستعد شعارزدگی است، ارزشمند است و نشانه‌ی قوت قلم نویسنده. 
من وقتی کتاب را تمام کردم. احساس کردم گوشه‌ای از قلبم را بین سطر‌ها و صفحاتش جا گذاشتم. چیزی در خودم گم کردم و چیز دیگری را پیدا کردم. 
اما نقاط ضعف کتاب، من به جز واقعی بودنِ شخصیت زبیده خاتون و قصه‌آدم هایی که حبابه تعریف می‌کرد از اینکه باقی اتفاقات داستان هم واقعی هستند و مستند روایی و تاریخی دارند اطلاعی ندارم و این شکاکیتم‌ به داستان را زیاد کرده بود. دوست داشتم در انتهای کتاب یا پاورقی ها واقعیت از داستان پردازی نویسنده مجزا میشد و  به مستندات تاریخی و روایی ارجاع داده میشد. 


      

        اشک هاتون روی ورق های این کتاب خواهد چکید.
بعد خوندن صفحه آخر، میفهمید که تَرَک های قلبتون هیچ وقت ترمیم نمیشه. 
بعد خوندن صفحه‌ آخر، دلتون میخواد نوحه گوش بدید؛ شور سینه بزنید و ساعت ها گریه کنید.