امیرخانی را بیش از اینکه داستان نویس بیابم یک متفکر اجتماعی یافته‌ام. یک جستارنویس خوش‌قلم و در نفحات نفت بیشتر
شاید بهتر از این نشود دردهای اقتصادی این مملکت را که گندش مثل بوی سولفید هیدروژن به همه جا سرایت کرده تشریح کرد.
امیرخانی در این کتاب توضیح داده چرا هر چه بیشتر پیش می‌رویم گره کورتر می‌شود؟ او به خوبی نشان داده فرهنگ،کتاب،قابلامه و آنچه در اوست،احزاب سیاسی خاصتاً حزبِ شمس‌الله کوره،مهر و تسبیح،فوتبال،مذاکرات هسته‌ای و هر ایکسی چگونه نخش وصل می‌شود به گوساله سامری یا همان ملک سلیمان خودمان!
بگو از کجا و چگونه پول در‌میاوری تا بگویم چطور فکر می‌کنی،تا بگویم اصلاً چی هستی!
و  مهمتر اینکه  چطور پول مُفت اقتصادِ نفتی دولتی ناخودآگاه همه چیز را خفه می‌کند، حتی خودش را! 
جوانه‌های نفحات نفت برمی‌گردد به اواخر دهه هفتاد اما بیشتر حاصل تاملات نویسنده در دهه هشتاد است و حالا ده یازده سال پس از اولین چاپش، برای هر ایرانی، به واقعیتی کاملاً قابل لمس و غیر قابل انکار تبدیل شده است.
        

          «مادر یعنی وطن. طلا یعنی نفت. پدر یعنی دولت... این ملک پدرانی داشته است که برای حکومت، نه طلای مادر که خودِ مادر را نیز فروخته اند! در چنین خانواده ای تنها مایه ی نجات، همتِ فرزندان است... از پدر کاری برنمی‌آید»
نفحات نفت نقدی است به فرهنگ نفتی ما. بیانی زیبا و جذاب، سبب می شود که خواندنش راحت شود. البته قبل از قلم امیرخانی، شیوه ی تفکرش را می پسندم. ذهن منسجم و خاطری دغدغه‌مند دارد، از آموخته هایش زیبا استفاده می کند –به خصوص سفرش به آمریکا.
        

          اگر بگویند کدام کتاب امیرخانی را از همه بیشتر دوست داری نفحات نفت را می‌گویم (البته با رقابتی تنگاتنگ با نشت نشا).
وارد شریف که شدم مدام دنبال مسیر بین مسجد و دانشکده مکانیک که روند شکل گیری اش در کتاب شرح داده شده می‌گشتم و در ذهنم ماجرا را تصور می‌ کردم که اگر تمام دانشگاه را چمن کنیم و بعد مسیر پاکوب شده را راه بسازیم چه می‌شود!
و اینکه هماره به دنبال بابا رجب گشتم بین باغبان‌های دانشگاه!
        

          این کتاب رو دوست داشتم، هرچند در پایان کتاب خواننده رو به سمت اقتصاد آزاد و از این جور حرف ها هول میده، اما تحلیل قابل تاملی نسبت به شرایط حال حاضر کشور به خواننده می‌ده
        

          هرجا قرار باشد از نفحات بگویم، می‌گویم: |جلد صفرم نشت نشا|
چرا ممکت ما این طور است؟! این سوال را اگر یه جُستار نویس بنویسد، می‌شود نفحات نفت.
خیلی عالی...
سلام بر مدیریت غیر نفتی

        

          جلد صفرم کتاب نشت نشاء است!
امیرخانی در این کتاب هم دغدغه انسانِ ایرانی را دارد. از اقتصاد تک محصولی می‌گوید تا به خصلت دولت نفتی برسد. خصلت دولت نفتی، آثار واقعی بر انسان ایرانی و خصائص او دارد. فرهنگ و سیاست و ... را متأثر می‌سازد و حتی مفاهیم کار، تحصیل و... را تغییر می‌دهد.
        

          ⭕آقای امیرخانی این‌بار در این کتاب خارج از قید و بند سفرنامه نویسی و رمان نویسی ، کتابی در نقد فرهنگ نفتی مردمان ایران زمین و مدیریت دولتی نفت نوشته اند
در واقع این کتاب یک نامه ی برادرانه است به مردم
و متن کتاب به جذابیت کتاب های قبل هست ، منتها با مقدار زیادی تلنگر به خودمان
البته این کتاب در سال ۸۸ نوشته شده و بعضی مشکلات مطرح شده در کتاب تا حدی حل شده ، اما مشکلات اصلی این داستان همچنان پابرجاست

⭕در واقع ایشون مشکل اصلی مدیریت نفتی کشور رو مسئولین نمیدونند و این چنین می نویسند:((گله ی این قلم از مخاطب جوانِ امروزی است که افقش را در کار دولتی می بیند ، این پاره‌خط فقط برای این رقمی شده است که دریابیم برای برون رفت از آن‌چه درش هستیم چاره ای نداریم جز غیر دولتی بودن و فرهنگِ کارِ غیر کارمندی))


⭕بخشی از کتاب:(اشاره به بازی های شهرآورد پرسپولیس و استقلال)
در این مُلک معاونِ تربیت بدنیِ رییس جمهور وقت ، با دستِ چپ ، دست راست را می گیرد و خودش با خودش مچ می اندازد و چهل میلیون نفر می نشینند و این مچ اندازیِ نفس گیر را می بینند و کف می زنند ...
        

          از شروع بیوتن که اولین کتابم از این نویسنده بود تصمیم گرفتم تا همه ی آثارش را بخوانم، فصل‌های قانان / بی‌کارآفرین / افق / و زمین صاف... به اندازه‌ی کافی راضی‌ام کردند تا این کتاب را به همه دانشجوهای اطرافم توصیه کنم که گاه شده غم و حرص از و به دولت را با هم دارند، و شاید هم تقصیر خودشان نیست که ما جوانان بازتاب بی‌رنگ و جونی هستیم از خانواده‌هایمان... به هر طریق تلاش نویسنده و تا به اینجا حتی اگر برای فقط و فقط خودش هم بوده باشد ارزشمند است، چون از من که بابت امانت گرفتن این کتاب از کتابخانه چیزی کم نمی‌شود، اما قطعاً به قول هانا آرنت، عقیده داشتن بدون آگاهی ممکن نیست.

تلاش امیرخانی برای انتقال بینشی نسبت به قانون، کار و اندیشه، جذابیت و اهمیت بینش را نشان داد، برماست که بدون گرفتن یقه‌ی نویسنده بینش را بچسبیم
        

          میگم یه وقت بد نباشه اگه بگم  من این کتاب رو امسال (مهر ۱۴۰۲) و برای بار اول خوندم؟ کتابی که چاپ سال ۸۹ بوده، قبلش نشت نشا و ارمیا و بیوتن و خرده‌داستان‌های امیرخانی منتشر شده، من هم با قلمش آشنا بودم. اما با همه این اوصاف ۱۳ سال طول کشیده تا بخونم.

وقتی می‌خواستم بخونمش از خودم پرسیدم آیا با توجه به ماهیت مطالب کتاب، قرار نیست یه مطلب بیات و از دهن‌افتاده و حتی تاریخ‌مصرف گذشته بخونم؟

در هر حال، برای پاسخ به همین سوال هم باید شروعش می‌کردم. و باید بگم از خوندنش خوشحالم، به چند دلیل:

اول، دلم برای خوندن متن و نوشته‌ای از امیرخانی تنگ شده بود. ابراز عقیده و واژگان اختصاصی امیرخانی چیزی نیست که هر جایی و تو قلم هر کسی پیدا بشه. فارغ از درست یا غلط بودن نظر و حرفش، از جسارتش همیشه لذت می‌برم. جسارتی که متعهده و دور از ولنگاری یا اشاعه ناامیدی است. پنج ستاره‌ای هم که دادم در وهله اول به خاطر ادبیاتشه و بعد به خاطر موشکافی و تحلیل‌هاش.

دوم، کتاب تاریخ مصرف گذشته نبود. سال ۸۹ کتابی پیشرو و پیشگو بوده و الان دقیقا سر وقت اون‌ حرفها رسیده. شاید تنها قسمت بیات‌شده بخش‌هایی بود که درباره توسعه اینترنت در جهان گفته و هم الان همه دنیا کم و زیاد به همون‌ مرحله رسیدن. حتی بعضی کشورها ازش رد شدن.

سوم، بررسی‌ها، تحلیل‌ها، پیش‌بینی‌ها و مقایسه‌های امیرخانیِ جوان خیلی جذاب بود. زمان نگارش کتاب، مردی بوده اواخر دهه سی زندگی و این همه تسلط به اتفاقات و رویدادها و آمارها اون‌هم از جانب کسی که به عنوان رمان‌نویس و سفرنامه‌نویس شناخته شده، قابل تحسینه.
امیرخانیِ این‌ کتاب، مثل مگس روی زخم ننشسته. او نویسنده‌ی تراز مسلمان، انقلابی و متعهده که سعی کرده درد رو ببینه، درمان رو هم پیشنهاد بده. در ضمن در قسمت ارائه راهکار و درمان، از ماهیت ایرانی و اسلامی جامعه‌اش غافل نبوده و خواسته متناسب همه اون ویژگی‌ها راه‌حل ارائه بده. این‌که دردهای برشمرده درسته یا نه، درمان‌های پیشنهادی کاربردیه یا نه در این مرحله مهم نیست. دغدغه‌مندی نویسنده ورای همه اینها ارزشمنده. امیرخانی نه اهل دولت (سه‌لت!) بوده، نه در زمره قانونگذاران. ولی از منظر اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی آسیب‌شناسی موجزی کرده و زمینه‌های مختلف رو به تفکیک بررسی کرده.

متاسفانه هنوز اکثر حرف‌هاش درسته. به انضمام اینکه در اون سال‌ها حجم تحریم‌ها به این شدتی که تو ده سال اخیر تجربه کردیم، نبوده. اگر از سال‌ها قبل، از دهه هفتاد که رهبری هشدار می‌داد به جدایی از اقتصاد تک‌محصولی تا اواخر دهه هشتاد که یه نویسنده اومده خطرات این معضل رو برشمرده، مسئولان سه‌لتی به فکر بودند، شاید بعد تحریم‌های همه‌جانبه و شدید دهه نود کمتر آسیب می‌دیدیم. اگه سیستم کارآفرینی تغییر می‌کرد، اگه سامانه دریافت مالیات خیلی زودتر از اینها قانونمند می‌شد و تلاش هایی که الان تازه شروع شده، اون موقع شروع شده بود، الان داشتیم ثمراتش رو می‌دیدیم.

من خیلی گشتم نقدهای حسابی درباره این کتاب بخونم. نقدی که بیاد بگه مثلا فلان قسمتش رو اشتباه گفته یا فلان تحلیلش نادرسته. ولی مطلب خاصی پیدا نکردم. پس در مورد درستی و نادرستی همه حرف‌هاش نظری ندارم. اما اونهایی که به تجربه یا با گذشت زمان دیدم و درک کردم، خیلی دردناک بود.

فصل "کدام استقلال و کدام پرسپولیس" رو خیلی دوست داشتم.
فصل "افق" رو از این جهت که به تفاوت ماهوی انسان ایرانی با چینی، هندی، مالزیایی و آمریکایی پرداخته بود، می‌پسندیدم. این نوع بررسی متاسفانه همیشه مغفوله. امیرخانی تو کتاب "نیم‌دانگ پیونگ‌یانگ" هم این نوع بررسی رو ادامه داده بود.
و البته فصل "زمین مسطح، گرد و مشبک" همون فصل پیشگوی جذابش بود که الان محقق شده. و ما هنوز اندر خم زمین گردیم. شاید در آستانه ورود به مشبک. 


        

          اصل دغدغه کتاب بجاست و مثالهای کاربردی بسیاری را به کار می‌برد. پژوهش و تفکر برای تکمیل این «یادداشت اخوینی» به قول امیرخانی از ویژگی‌های بارز این کتاب است. خواندنش روحیه عدم وابستگی به نفت را به ویژه برای جوانان تقویت می‌کند. هر چند بعضی جاها اغراق دیده می‌شود اما در مجموع کتاب خوبیست
        

          مستخدمِ دولت هم برای سنجشِ حلال و حرام راه دارد. راهی بسیار ساده. پولی را که می گیرد به ازای خدمت نه به ازای زمان، قیاس کند با اجرتِ همان کار در کفِ بازار... با رقمِ همان قرارداد در فلان شرکتِ خصوصی. اگر همین قدر دادند فبها... و اگر بیشتر دادند، به جای آن‌که منتی بگذارد بر سرِ نظامِ دولتی، بسم الله، سریع بنه کن کند به سمتِ بخشِ خصوصی و اگر نشد بداند که پس بیش‌تر نمی دهند! و اما اگر کم‌تر می دادند، یقین بداند که نسبتِ به همه صاحبانِ نفت، یعنی همه ی مردم و همه اولادِ مردم و احفادِ ایشان، بده‌کار است و باید حساب پس بدهد...
 اگر این‌گونه زیستیم، با حساب و کتاب، تازه لذتِ لقمه‌ی حلال را خواهیم چشید و این گونه از فرهنگِ نفتی خواهیم گریخت.
صبح به صبح مثلِ ماهی‌گیرِ مازنی بگوییم "الهی به امید تو" و تورِ سالیِ مازنی به دوش بگیریم و برویم لبِ آب... برکت این‌گونه معنا می‌یابد. کسی برای من برکت را در کارِ کارمندی تعریف کند. چقدر تعریف ضیقی پیدا می‌کند برکت... چاره‌ای نداریم الا این‌که برای نجاتِ مملکتِ‌مان، کار راه بیندازیم. سفره ای پهن کنیم تا از کنارش دیگران لقمه برگیرند. کاری کنیم که صادرات مان از سیطره نود درصدیِ نفت نجات پیدا کند، تولیدِ ناخالصِ ملی مان از چنگال پنجاه درصدیِ نفت خلاص شود...
 لقمه شبهه بس است... چه‌قدر بنشینیم سرِ سفره ای که برای تبدیلِ دلار به تومان از گوشتِ استرالیایی و میوه‌ی چینی و برنجِ هندی و گندم آمریکایی رنگین شده است... دلِ همه برای لقمه‌ی حلال ایرانی تنگ شده است.
پ.ن: کتاب جالبی بود، نگاهی جدید و قابل قبول به مشکلات موجود کشور

#کتاب
#نفحات_نفت
جستاری در فرهنگ #نفتی و مدیریت #دولتی
#رضا_امیرخانی
        

          مطالعه این کتاب در تاریخ 1390 به پایان رسیده است.
        

          کتاب صوتی این کتاب با صدای آقای پیمان قریب پناه گوش دادم.

خب به طور کلی استراتژی خصوصی سازی و در زمان حاضر «مولدسازی» را در کشور شاهد هستیم البته خب طبیعی است ایراداتی دارد و با هدف خصوصی سازی که مدنظر قانون اساسی است متفاوت است و فرمان رهبری مبنی بر سیاستگذاری و هدایت و نظارت به نظر رعایت نشده است که فرض بر این است نویسنده این نوع از واگذاری را مدنظر دارد و نه رهاسازی. تعاونی هم ظاهرا زیاد توجه نمی شود.

دقیق نمی دانم ولی شنیدم درآمد نفت ۳۲۰ همت است و درآمد امسال مالیات ۱۰۰ همت فلذا دغدغه مهندس امیرخانی! تا حدودی دغدغه مسئولان هم بوده است که این چنین درآمد مالیات بالا رفته است. فکر کنم این کتاب در زمان قبل از تحریم نفت ایران در سال ۱۳۹۰ نوشته شده است و زمان درآمد سرشار نفتی منتها به طورکلی مدیریت نفتی و دولتی را محل اشکال می داند.

حقیقتش حس می کنم حرف مفت زده است! حرف کوچه بازاری که نمی زنیم، طراحی خودرو نقاشی نیست هزارتا مکافات دارد و اندازه پول خونتان باید هزینه کنید، برویم دانشگاه کمک کنند؟ :) مگه دانش آبمیوه گیری است که دکمه بزنید کار حل شود؟ قربون دستت یکی دوتا جنگنده هم طراحی کن! سطح فناوری کشورها باهم متفاوت است از طرفی ما تنهاییم...

در مرحله بعد رقابت کامل باید باشد احسنت، مثلا کشور زیر تحریم فرضا اینقدر ارز دارد که ماشین وارد کند و رقابت شکل می گیرد خب رقابت توسعه می خواهد فلذا مثلا چطور طراح اِلمان محدود به ما می دهند؟ آهان کشورهای تحریم کننده به ما آموزش می دهند ... بعد مثلا فولاد UHSS چطور تولید می شود؟(خداروشکر قرارداد با چینی ها بسته شده است) آره دیگه شرایط رقابت کامل را فرضا ایجاد می کنیم خود به خود تولید می شود! بله دیگر فرض این است بخش خصوصی از زیر گل هم این ها را پیدا می کند ... وقتی اندازه صنعت از حیث بازار و فناوری ما در اندازه آن ها نیست باز کردن درهای کشور مساوی است با نابودی این صنایع که نتایج واضحی دارد.
فکر کردید صنعت شماره یک کشور با میلیون ها کارمند و کارگر و متخصص را می شود بست؟ شما را به تعطیل کردن هپکو و هفت تپه حواله می دهم(خصوصی سازی بد) که با چند هزار کارگر مشکل امنیتی برای کشور درست شد آنوقت ...

بعد برای اقتصادی شدن و کاهش قیمت، تولید باید انبوه باشد وقتی همین بازار را ازش گرفتید با کی رقابت کند؟ خلاصه خودرو و مسائل دیگر خیلی پیچیده است کار من و شما نیست :)

درباره قانون که باید نشات گرفته از نظر مردم و سبب یک فضیلت  و مزیت باشد را قبول دارم به شرط اینکه در چارچوب شارع مقدس باشد.

درباره مناطق آزاد متاسفانه درست می گوید. اوضاع در منطقه ما خیط است دیگر چیزی به اسم مردم محلی را متصور نیستم. نکات مهمی را درباره دبی گفت البته درباره خرمشهر و بحث راهیان نور باید فرهنگی هم نگاه کرد و نگاه صرفا مالی کار را بدتر می کند.

یک نکته هم درباره ورود دولت و گازکشی می گوید و باید بگم از جهت دیگری درست می گوید کشور ما روی دو منبع انرژی یعنی نفت و گاز سوار است درحالی که کشورهای مختلف سبدانرژی خود را بسیار متنوع کرده اند و با این که ما هیزم و ذغال و ... را مسخره می کنیم و به پوشش بالای 90 درصدی گاز افتخار می کنیم باید بدانیم ما هم به سبد انرژی متنوع نیاز داریم سبدی که به اروپا کمک کرد با هر بدبختی از زمستان بگذرد.

درباره کتاب و فوتبال همانطور که در «فوتبال علیه دشمن» گفتم چیزی نمی دانم. 

خلاصه که نقد نمی نویسم یک نظر ساده است، خیلی زیاد شد ... اصولا اگر پشه هم نیشتان زد تقصیر نفت و دولت و مدیر است :))
ولی جدی دغدغه ارزشمندی است.
        

          کاش خواندن این کتاب پیش شرطی بر داشتن سمت و پستی در ادارات دولتی و نمایندگی مجلس بود. تشبیه استفاده کافه چی در جزیره کیش از دستگاه قهوه ساز به عنوان کتری برقی به نوع بهره برداری ایران از  کاربری مناطق آزاد مثالی بی نظیر در توصیف حکمرانی ایرانی بود.
        

          .

به این راحتی از نفت جداشدنی نیستیم.
        

          اینبار کاری با قلم نویسنده ندارم اما واقعا موضوعش برام جالب بود و بسیار هم بدردم خورد.

اینکه نگاه و منظر آدم چی باشه راجع به یک موضوع بسیار مهم و تعیین کننده ست ...

امیرخانی  دانسته یا ندانسته به حکمت عملی اشاره دارد. قسمتی از حکمت که به فضیلت فکری معروف است یعنی اینکه ما چگونگی به عمل درآمدن معقولات و دانسته ها را بررسی می کنیم.
 در نفحات نفت جاهایی دقیقا همین مطلب را بررسی می کند.

اما اصل مسئله مشکلات بهره برداری  صرف از نفت است اما گویا زندگی ما هم گاهی همین است که خود را بسته ایم به یک جریان و به غیر آن فکر هم نمی کنیم و سرآخر قدرت تغییر هم نداریم.
        

          تلاش می‌کنم خلاصه بگم و وارد جزئیات با تفصیل نشم
نظرات انتقادی امیرخانی در این کتاب به سیستم اداری کشور، چند دسته است به نظرم
در یک دسته، نقدهایی می کنه که ابدا وارد نیست و به خاطر تحقیقات ناقصش چنین حرفهایی رو می زنه
دسته دوم، نقدهایی هستن که از نظر خودش صحیحه. ولی با مبانی دیگر، که از نظر بنده نگارنده صحیح است، وقتی به ماجرا نگاه می‌کنیم، نقدهایی است که وارد نیست
سومین دسته، نقدهایی است که در زمان نگارش کتاب وارد بوده. ولی‌ الآن برطرف شده
که خود امیرخانی هم در جایی اشاره می کنه به این مسئله که شاید ده سال دیگر، خیلی از این نقدهای من اصلاح شده باشد. ولی نمی شود گفت که اگر قرار است ده سال دیگر این نقد وارد نباشد، پس الآن ننویسم
دسته چهارم هم نقدهایی است که حقیقتا وارد است و مشکل و معضل این کشور است و باید امیدوار باشیم که رفع شود. و واقعا برای رفع این نقدها، نیاز است که جوانان انقلابی وارد معرکه شوند و از بیرون گود، «خاکش کن» نگویند و نگوییم و برویم برای حل مسئله

طبیعتا این وجیزه گنجایش این را ندارد که نسبت به این چهار دسته، ورود مصداقی و بررسی جزئی داشته باشم
        

          تحلیل‌های این کتاب در مورد صنعت نفت بیش‌تر کشکی است. این را با متخصصین و دانشجویان نفت اگر صحبت کنید، که بنده کرده‌ام، بیش‌تر متوجه خواهد شد.
در عین حال آن بخش کتاب که «اول‌العلم معرفت النفت» بوده و حذف شده، و محتوای‌ش را آقا رضا برای‌م توضیح می‌داد، اگر چاپ می‌شد محتوای کتاب باز مقداری غنی می‌شد.
        

          خیلی وقت پیش، وقتی دبیرستانی بودم نصفه خواندمش. در تمام سال‌های پس از آن فکر کردم چرا یک نویسنده که مهندسی مکانیک خوانده و مسلماً تخصص خیلی زیادی در چیزهای دیگر ندارد، باید در مورد همه چیز نظر بدهد؟ 

گرچه قلم او باعث شد بخش‌هایی از کتاب در ذهنم حک شود و بعضی حقایق اقتصاد ایران را (مثل وابستگی به نفت) برای اولین بار در همین‌ کتاب خواندم و فهمیدم. شاید چون یک دانش‌آموز بینوای دوم ریاضی بودم که هیچ‌کس به او اطلاعاتی از بدیهیات جهان نداده بود. 
به هر روی نفحات نفت برای منِ دوم دبیرستانی که به زور ریاضی خوانده بودم چیز شگفت‌انگیزی بود اما برای منِ ۲۸ ساله بعد از مواجهه با علوم انسانی عجیب است. 

گرچه همین نشان می‌دهد که به کتاب‌هایی نیاز داریم که مفاهیم کلان علوم انسانی را با زبان روان و ساده و شیرین به مخاطب معمولی منتقل کند.
        

          به اصلی ترین عامل فلج بودن اقتصاد کشور با نگاهی خاص میپردازه!