صد کتاب سدهٔ اخیر (سالی یک کتاب)

            نه ریویو می‌نویسم، نه متن حلاجی‌شده و تحلیلی. به قول نظامی‌ها فعلا دنبال عملیات نیستم، بیشتر دارم شناسایی می‌کنم. انتخاب‌هایم یقینی است؟ نمی‌دانم؛ ولی باورپذیر است. معیار انتخابم مهم بودن اثر در امروز مملکت است و پیوند محکم آن با هویت امروز ایرانی‌ها و اگر اینها صادق نباشد فرم اثر هم ناقص می‌ماند. کتابهای تخصصی از دایره این انتخاب بیرون هستند، کتاب‌های ابتر و در زمان مانده هم همین طور. غالب کتابهای انتخابی خوبند، ولی گاهی چیزهایی مثل غربزدگی آل‌احمد خیلی مهم و هنوز مسئله هستند اگرچه بد باشند.
(چند تایش در به‌خوان نیست؛ از جمله مادران و دخترانِ مهشید امیرشاهی)

۱۳۰۱: افسانه، نیما یوشیج
۱۳۰۲: باغ بهشت، نسیم شمال
۱۳۰۳: دیوان عارف، عارف قزوینی
۱۳۰۴: کلید استقلال اقتصادی ایران، احمد متین دفتری (در به‌خوان نیست)
۱۳۰۵: ایران‌شاه، ابراهیم پورداود
۱۳۰۶: ایران باستانی، حسن پیرنیا
۱۳۰۷: حافظ تشریح، عبدالحسین هژیر
۱۳۰۸: تاریخ ادبیات ایران، جلال‌الدین همایی (در به‌خوان نیست)
‍۱۳۰۹: از پرویز تا چنگیز، حسن تقی‌زاده
۱۳۱۰: سیر حکمت در اروپا، محمدعلی فروغی
۱۳۱۱: یک سال در آمریکا، عیسی صدیق 
۱۳۱۲: تاریخ ایران، عباس اقبال آشتیانی (در به‌خوان پیدایش نکردم)
۱۳۱۳: بیست مقاله، محمد قزوینی
۱۳۱۴: جنگ ده سالهٔ ایران و روس، جمیل قوزانلو 
۱۳۱۵: پیام من به فرهنگستان، محمدعلی فروغی
۱۳۱۶: پیامبر، زین‌العابدین رهنما (در به‌خوان نیست)
۱۳۱۷: تاریخ یزد، عبدالحسین آیتی (در به‌خوان نیست)
۱۳۱۸: غزالی‌نامه، جلال‌الدین همایی
۱۳۱۹: تاریخ مشروطهٔ ایران، احمد کسروی
۱۳۲۰: دیوان اشعار، پروین اعتصامی
۱۳۲۱:‌ کلید فهم قرآن، شریعت سنگلجی
۱۳۲۲: بازیگران عصر طلایی، ابراهیم خواجه‌نوری
۱۳۲۳: امیرکبیر و ایران، فریدون آدمیت
۱۳۲۴: التفاصیل، فریدون توللی (در به‌خوان نیست)
۱۳۲۵: لغت‌نامه، علی‌اکبر دهخدا (مهم‌ترین کتاب قرن)
۱۳۲۶: سبک‌شناسی، محمدتقی بهار  (در به‌خوان نیست!)
۱۳۲۷: سه تار، جلال آل‌احمد
۱۳۲۸: تاریخ روابط سیاسی ایران و انگلیس در قرن نوزدهم میلادی، محمود محمود
۱۳۲۹: خاطرات و خطرات، مهدی‌قلی هدایت (در به‌خوان نیست)
۱۳۳۰: تاریخ اجتماعی ایران، مرتضی راوندی 
۱۳۳۱: هرمزدنامه، ابراهیم پورداود
۱۳۳۲:‌ سفری به مسکو، محمود تفضلی (در به‌خوان نیست)
۱۳۳۳: امثال قرآن، علی‌اصغر حکمت 
۱۳۳۴: مکتب‌های ادبی، رضا سیدحسینی
۱۳۳۵: زمستان، مهدی اخوان‌ثالث
۱۳۳۶: تاریخ فرهنگ ایران، عیسی صدیق (در به‌خوان نیست)
۱۳۳۷: برگزیده داستان‌های شاهنامه، احسان یارشاطر 
۱۳۳۸: معصوم پنجم، جواد فاضل
۱۳۳۹: قلمرو سعدی، علی دشتی
۱۳۴۰: نبردهای محمد، نصرت‌الله بختورتاش
۱۳۴۱: غرب‌زدگی، جلال آل‌احمد (ضروری‌ترین مضّر)
۱۳۴۲: ایلخچی، غلامحسین ساعدی (در به‌خوان نیست)
۱۳۴۳:‌ خسی در میقات، جلال آل‌احمد 
۱۳۴۴: سواد و بیاض، ایرج افشار 
۱۳۴۵: اهل هوا، غلامحسین ساعدی (در به‌خوان نیست)
۱۳۴۶: دیوان اشعار، شهریار 
۱۳۴۷: توپ، غلامحسین ساعدی 
۱۳۴۸ سووشون، سیمین دانشور 
۱۳۴۹: در عین حال، نجف دریابندری 
۱۳۵۰: سوگ سیاوش، شاهرخ مسکوب
۱۳۵۱: رستم و اسفندیار در شاهنامه، محمدعلی اسلامی ندوشن
۱۳۵۲: ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد، فروغ فرخزاد
۱۳۵۳: همسایه‌ها، احمد محمود
۱۳۵۴:‌ جشن‌ها و آداب و معتقدات زمستان، سیدابوالقاسم انجوی شیرازی 
۱۳۵۵: فرهنگ علوم انسانی، داریوش آشوری 
۱۳۵۶: آسیا در برابر غرب، داریوش شایگان 
۱۳۵۷: کلیدر، محمود دولت‌آبادی
۱۳۵۸: قصه‌های مجید، هوشنگ مرادی کرمانی 
۱۳۵۹: اوراق تازه‌یاب مشروطیت، ایرج افشار 
۱۳۶۰: آشفتگی در فکر تاریخی، فریدون آدمیت
۱۳۶۱: زمین سوخته، احمد محمود 
۱۳۶۲: صحیفه امام، سیدروح‌الله خمینی (این کتاب هم در به‌خوان نیست که البته طبیعی است! توی هیچ کتاب‌فروشی این‌وری آن‌وری هم دیگر نیست!)
۱۳۶۳: غم‌های بزرگ ما، رضا براهنی
۱۳۶۴: خاطرات الهیار صالح، سیدمرتضی بشیر
۱۳۶۵: دفتر ایام، عبدالحسین زرین‌کوب
۱۳۶۶: با سرودخوان جنگ در خطه نام و ننگ، نادر ابراهیمی
۱۳۶۷: تاریخ ایران بعد از اسلام، عبدالحسین زرین‌کوب 
۱۳۶۸: بزم‌آورد، عباس زریاب خویی 
۱۳۶۹: نقطهٔ رهایی، گلعلی بابایی
۱۳۷۰: قبض و بسط تئوریک شریعت، عبدالکریم سروش
۱۳۷۱: نخست‌وزیران ایران، باقر عاقلی
۱۳۷۲: مدار صفر درجه، احمد محمود (کولاک رمان فارسی)
۱۳۷۳: زوال اندیشهٔ سیاسی در ایران، جواد طباطبایی
۱۳۷۴: نامه‌های دکتر مصدق، محمد مصدق 
۱۳۷۵:‌ سفر به گرای ۲۷۰ درجه، احمد دهقان
۱۳۷۶: یادداشت‌های روزانه، مهدی بازرگان (در به‌خوان نیست)
۱۳۷۷: در کارگاه نمدمالی، خسرو شاهانی
۱۳۷۸: مجموعه اشعار، احمد شاملو (بهترین شاعر معاصر)
۱۳۷۹: همپای صاعقه، گلعلی بابایی و حسین بهزاد
۱۳۸۰: بحران رهبری نقد ادبی و رساله حافظ، رضا براهنی
۱۳۸۱:‌خانهٔ دایی یوسف، اتابک فتح‌الله‌زاده
۱۳۸۲: سقوط اصفهان به روایت کروسینسکی، جواد طباطبایی
۱۳۸۳: شب ژنرال‌ها، خسرو معتضد
۱۳۸۴: ما و راه دشوار تجدد، رضا داوری اردکانی
۱۳۸۵: تاسیان، هوشنگ ابتهاج
۱۳۸۶: دستور زبان عشق، قیصر امین‌پور 
۱۳۸۷: سورهٔ انگور، علیرضا قزوه
۱۳۸۸: مجموعهٔ اشعار، حسین منزوی
۱۳۸۹: نفحات نفت، رضا امیرخانی (امیدوارکننده‌ترین مأیوس)
۱۳۹۰: با چراغ و آینه، محمدرضا شفیعی کدکنی
۱۳۹۱: در پایتخت فراموشی، محمدحسین جعفریان 
۱۳۹۲: روزنوشت؛ یادداشت‌های روزانه شهید حسن باقری، احمد دهقان
۱۳۹۳: گزیده اشعار، علی معلم دامغانی (متفکرترین شاعر معاصر)
۱۳۹۴: فرهنگ فیلم‌های جنگ و دفاع ایران، مسعود فراستی (کامنت‌های مؤلف کتاب را ماندنی می‌کند)
۱۳۹۵: تأملی دربارهٔ ایران، جواد طباطبایی (مشکل ایران چیست؟ درد کجاست؟)
۱۳۹۶: آدم ما در قاهره، محمد قائد 
۱۳۹۷: قطارباز، احسان نوروزی
۱۳۹۸: ملت، دولت و حکومت قانون، جواد طباطبایی (اصل بحث اینجاست؛ مصنّف دردِ تن را بهانه کرد تا بیشتر بهش نپردازد)
 ۱۳۹۹: آذربایجان و شاهنامه، سجاد آیدنلو 
۱۴۰۰: مادران و دختران، مهشید امیرشاهی (بهترین نویسندهٔ زن ایرانی؛ حسن ختام سیاهه) (متأسفم که این کتاب در به‌خوان نیست)