یادداشت‌های نرگس موحدی (27)

          خواهران میرابال تبدیل به اسطوره‌های مبارزه انقلابی علیه حکومت استبدادی دومینیکن شده‌اند تا جایی که روز جهانی مبارزه با خشونت علیه زنان به یادبود آنها این‌چنین نام‌گذاری شده است. نویسنده نیت داشته در داستانش آنها را از نمایی نزدیک نشان مخاطب بدهد تا معلوم شود آنها هم در روزگار مبارزه‌شان با تنوعی از احساسات از جمله ترس و خستگی  و انواعی از مسائل خانوادگی  دست و پنجه نرم می‌کردند اما به هر شکل ادامه داده‌اند. 
داستان کتاب پرکشش و جذاب است.  از نکته‌های قابل‌توجهش روحیه متفاوت خواهرهاست که مانع نشده راهی واحد برگزینند. مبارزه خانوادگی نیز اساسا سوژه جالبی است. 
        

          اولین کتاب سال ۱۴۰۴ و چهارمین کتابی که از استاین‌بک می‌خوانم.  این کتاب هم مثل کتاب خوشه‌های خشم بخشی از رنج طبقه کارگر و کشاورز در دوره رکود بزرگ آمریکا را روایت میکند. اما حتی در دل روایت چنین دوره تلخی نیز کتاب‌های او پر از صحنه‌های زیبا از طبیعت و آدم‌های خوش‌قلب و مهربان و همدلی‌هایی که شکل می‌گیرد است. آدم‌هایی که در میانه سختی، خود را با رویاهایشان زنده نگه‌میدارند. 
هردوی این آثار پایان غافلگیرکننده‌ای دارند.

        

          نپسندیدم.
ماجرای دختری شیعه، تربیت‌شده امام صادق است که در مجلسی که هارون ترتیب میده با علمای بزرگ اهل‌سنت مباحثه می‌کنه و حقانیت شیعه رو اثبات می‌کنه.
نمی‌دونم این ماجرا واقعی هست یا نه، و اگر واقعی هست عین متن بحث آورده شده یا نه، ولی به نظرم خیلی از حرفاش به شیوه‌ای که مطرح شده بود قانع‌کننده نبود و خیلی سخت بود که باور کنم علمای بزرگ اهل‌سنت در مقابل چنین استدلال‌هایی در واقعیت نتونن حرفی بزنن و سر پایین بندازن و سکوت کنن!
بقیه بخش‌های کتاب هم که در واقع دراماتیزه کردن ماجرا بود و جذابیت خاصی نداشت. 
        

          اولین کتابی بود که از این نویسنده خوندم.
قلمش، توصیفاتش از مردم، اصطلاحات عامیانه و تصویر کردن فضای اون موقع جامعه جذاب بود و من رو یاد کتاب‌های محمدعلی جمال‌زاده می‌انداخت.
تا یه جایی از کتاب فکر میکردم ماجرا درباره گل‌عنبر هست و نویسنده قراره درباره زنانی که وفادارن اما حسرت عشق در وجودشون هست حرف بزنه.
اما اصلا اینطور نبود و موضوع اصلی کتاب -چنان که از عنوانش هم معلومه- درباره شلغم و یک بیماری مرتبط باهاش و فضای خرافی حول این موضوع در اون جامعه بود. 
پایانی ناگهانی و بدون توضیحات لازم و تعیین تکلیف مسائل داشت.
فکر میکنم برای قضاوت درست درباره افغانی باید کتاب‌های دیگرش رو خوند. 
        

          دخترعمه‌ی ۹ساله‌ام یک جلدش رو بهم امانت داد و اونقدر ازم پیگیری کرد که به هر زوری بود بالاخره تمومش کردم😁. 
        

          موضوع خوبی بود
اما:
بدون هیچ شک و تردیدی در قفسه اون کتابهایی قرار میگیره که نویسنده میخواد نصیحت‌های خوب مدنظرش رو در قالب داستان و از زبون شخصیت‌های مختلف بگه و هرچی هم تلاش کنه که از کلیشه دربیاد، برای مخاطبی که اهل کتاب خوندن باشه خیلی زود دستش رو میشه و توی ذوق میزنه. 
در واقع سیر داستان برای چنین مخاطبی کاملا مشخصه و جذابیتی برای خوندن باقی نمی‌مونه. 

        

          توی دنیایی که پدری ناموفق و عصبی و بداخلاق داری، برادری که برات قلدری می‌کنه، برادر دیگری که توی جنگ ویتنام آسیب جدی دیده و بخشی از جامعه هم علیهش هست، شهر جدید تو و خانواده‌ات رو نمی‌پذیره و تو به جرم کارهای نکرده محکوم به تحمل طرد شدن‌های مکرر میشی ووو...دلخوشی‌های کوچیک، جرقه‌های کوچیک استعدادهای درونی و محبت‌های کوچیک ادامه دادن رو ممکن می‌کنن.
کتابی پر از فراز و فرودهای احساسی برای نوجوان خوبی که در شرایط بدی قرار گرفته. 

        

          زیبا، لطیف، دوست‌داشتنی و آموزنده. 
درباره درختی باتجربه، خوش‌بین، امیدوار و مهربان که می‌خواهد در دنیای اطرافش تغییر مثبتی ایجاد کند.
اولین کتابی بود که اشتیاق زیادی در من ایجاد کرد نسخه چاپی اش را بخرم و برای فرزندان آینده‌ام بخوانمش.
تنها نقطه ضعفش برای من پایان آن بود که کاملا فانتزی و شاد و بی‌تناسب با واقعیت‌های بیرونی بود و غیرقابل‌قبول جلوه می‌کرد. اما با در نظر گرفتن اینکه کتاب برای کودک و نوجوان نوشته شده است، می‌شود این را هم نقطه ضعف ندانست. 

        

          درباره پسربچه‌ای که خانواده‌اش در واقعیت درگیر مشکلات مالی هستند و یک دوست خیالی که کنارش است تا کمکش کند.
برای من گیرایی و کشش نداشت چون اتفاق خاصی در کتاب نمی‌افتد و شخصیت‌ها هم قدرت زیادی برای جذب کردن مخاطب ندارند. 
البته جریان «دوست خیالی» از نظر من می‌تواند یک جریان مهم و قابل بحث باشد و به لحاظ روانشناسی می‌شود تحلیل کرد که وقتی واقعیت مطابق میل‌مان پیش نمی‌رود دنیای خیالی می‌تواند به ما چه کمک‌هایی بکند. 
اما با تأسف باید بگویم که به نظرم این کتاب حتی از این جهت هم موفق ظاهر نشده است. انگار که نویسنده این موضوع هیجان‌انگیز را با هیجان انتخاب کرده که درباره اش کتاب بنویسد، ولی خودش هم درک و تجربه عمیقی از آن نداشته است و موضوع را حیف کرده است. 
        

          حسین فتاحی رو از کتاب «امیر کوچولوی هشتم» اش می‌شناختم که در سال‌های کودکی خوانده بودم و در ذهن و روحم عمیقاً ماندگار شده بود. بین آثارش گشتم و این مجموعه دوازده‌جلدی درباره پیامبر اسلام را پیدا کردم که این جلد اول آن و مربوط به دوره کودکی پیامبر است.
همانطور که از عنوان کتاب پیداست، کتاب ۳۰ داستان از تولد حضرت رسول تا فوت پدربزرگ ایشان را دربرگرفته است. بسیاری از داستان‌ها را -حداقل کلیت‌شان را- شنیده‌ایم و شاید چیز تازه‌ای برای ما نداشته باشد اما برای تعریف کردن برای بچه‌ها مناسب است و نکات خوبی دارد. 
        

          درباره دختری نوجوان با پدر و مادری فرهیخته که متوجه رازهایی درباره والدینش می‌شود و کم‌کم به دنیایی دیگر پا می‌گذارد. 
کتاب پرکششی بود و دنبال کردنش جالب بود. ولی در انتهای کتاب از خودم پرسیدم: خب حالا که چی؟!
حتی نمی‌توانم بگویم کمک می‌کند از احساسات نوجوان‌ها درک پیدا کنیم چون این کتاب ماجرای یک خانواده معمولی را بازگو نمی‌کند که احساس و رفتار شخصیت اول داستان، احساسات معمول نوجوان‌ها باشد. 

        

          ساده، طنزآمیز و پر از جملات و احساسات دوست‌داشتنی. 
        

          زندگی‌نامه‌ها و کتاب‌های خاطرات علما و عرفای بزرگ، در عین نکات آموزنده‌ و سازنده‌اش همیشه برایم نوعی دافعه هم دارد. وقت خواندن این‌طور کتاب‌ها یک فاصله عمیق بین خودم و سوژه کتاب حس می‌کنم. درصدی از این حس از جنس غبطه است و اینکه من نمی‌توانم اینقدر تقوا پیشه کنم یا اینقدر عبادت کنم یا ریاضت پیشه کنم، درصدی‌اش هم این است که اساسا این افراد را فارغ از زندگی و دغدغه‌های مردم عادی می‌بینم...

اما کتاب «گوهر شب‌چراغ» هیچ حس فاصله‌ای ندارد. پر است از حس لذت و شعف؛ می‌نشاندت به تماشای یک زندگی دوست‌داشتنی در راه خدا. مرد مردم‌دار، ساده، خوش‌اخلاق و ظاهراً شوخ‌طبع، کسی که همه زندگی‌اش را خرج دین خدا و خلق خدا (و دین خلق خدا!) می‌کند و این کار را آنقدر زیبا انجام می‌دهد که خوش‌ات می‌آید. اولین بار حین خواندن اینطور کتاب‌ها بود که از ته دل دوست داشتم سوژه کتاب را از نزدیک می‌دیدم!

قطعا دلیل مهم حس نزدیکی من با سوژه کتاب، نویسنده است. اولا قلم خوب و زاویه دیدهای مناسبی انتخاب کرده، ثانیا برش‌هایی از این زندگی را برگزیده که کنار هم بتوانند چنین حسی را القاء کنند. مثلا به طور عامدانه از ذکر داستان‌هایی از زندگی «حاج شیخ غلام‌رضا» که کرامات او را بیان کرده‌اند خودداری کرده چرا که معتقد است «بالاترین کرامت، بزرگواری های اخلاقی است»...

دیگر آن که: بسیاری از کتاب‌ها و خاطرات این‌چنینی، به مخاطب این را می‌رسانند که این حضرت عالم عارف در دنیای خودش با شاگردان و هم‌درسان خودش غرق بوده و بزرگترین هنر اجتماعی‌اش زهد زیادش بوده! غالبا خانواده‌اش هم قربانی زهد او...حاج شیخ غلام‌رضا ی این کتاب هم زاهدانه زندگی می‌کند اما آن حس منفی بی‌اعتنایی به جامعه کوچک (خانواده) و بزرگ (وضعیت کشور و وضعیت مردم) را از خاطراتش نمی‌گیریم...
        

          شنبه این کتاب را شروع و تمام کردم. 
متن کتاب و ترجمه آن بسیار هنرمندانه و روان و اثرگذار بود به نحوی که حتی منی که شرایطم اصلا شبیه شخصیت اصلی داستان نیست، به شدت با او همراه شدم و هم‌ذات‌پنداری (؟) کردم؛ واقعا چنان که من اویم!

اما همین را هم می‌توانم به عنوان نقطه ضعف کتاب و دلیل عدم توصیه این کتاب به دیگران ذکر کنم...کتاب از نظر من تلخ و حتی ترسناک است و به آدم حس بزرگی از درماندگی می‌دهد.
حالا شما فکر کنید چنین مضمونی را به شکلی نوشته باشند که خیلی اثرگذار باشد! هرچه اثرگذارتر، بدتر! در دو روز گذشته گاهی درد و غمی بی‌دلیل را در وجودم حس می‌کردم که بعد متوجه شدم به خاطر این کتاب است...
به دختران و زنانی که در فکر مادر شدن هستند توصیه می‌کنم اصلا این کتاب را نخوانند...
        

          نمی‌دانم به داستان‌های واقعه‌ای تاریخی به شهرت عاشورا می‌شود این ایراد را گرفت که مطالبش تکراری بود یا نه!
به لحاظ محتوا کشف جدیدی نداشت به لحاظ فرم هم آنقدر تازه نبود که متمایز شود.
البته بعضی جملاتش بی‌نهایت خلاقانه و زیبا نوشته شده بود.
شاید خواندنش در مناسبت، مثلا در شب‌های دهه اول محرم دلچسب‌تر باشد.
        

          به نظرم سوژه خوبی بوده که حیف شده.
نویسنده نوشته دلایل امنیتی مانع شده که ماجرا رو خیلی باز کنن. به هرحال اول کار موضوع خیلی هیجان‌انگیز به نظر میاد اما آخر کار با نوعی حس سرخوردگی کتاب رو زمین میذاری.
جزییات غیرضروری خیلی زیادی گفته میشه و مخاطب توقع می‌کنه که اون جزییات جایی به درد اصل ماجرا بخوره اما گویا راوی فقط داشته همه‌ چیزایی که دیده بوده رو تعریف می‌کنه بدون اینکه بعدا بخواد ازشون استفاده‌ای بکنه.
تنها قسمت خیلی جالب توجهش بخش زندان و هم‌سلولی بودن با اعضای داعشه. 
فقط به خاطر همین قسمت و کلیت سوژه پیشنهاد میدم بخونیدش.