یادداشت‌های محسن محمودی (29)

          به عنوان کسی که عاشق فضا و کتاب های آنی شرلی بوده و هست، تجربه خوندن این کتاب برایم ناامید کننده بود. شخصیت های قدیمی و جذابی که باهاشون اخت گرفته بودیم و منتظر داستان های جدیدشون بودیم، از فصل ها ماجرا و اتفاق و تعامل به صرفا چند اشاره کوچک تبدیل شده بودند. برای مثال، آنی شرلی بعد از زمانی طولانی به جزیره برگشت و تنها نقش گیلبرت (کسی که مثلا قراره عشق زندگی آنی باشه) این بود که آنی و دوستش را به مهمانی برد... همه شخصیت های قدیمی از داستان گنار رفته بودند.
نامه های آنی تماما یکطرفه بود و هیچ اثری از جواب گیلبرت به آنها نبود. حتی یکبار هم آنی نگفت، گیلربت عزیزم نامه تو را دریافت کردم. هیچ و هیچ. تازه بماند که بیشتر نامه ها صرفا شرح وقایع ویندی پاپلرز بود...
در کل از داستان و طرز روایت این کتاب راضی نبودم و بجز این چند نکته ای که نوشتم، مشکلات بیشتری هم داشت...
        

          هر یک از داستان های این مجموعه به تنهایی توی دل خودشون دنیای بزرگی رو جا داده بودند. بیشتر داستان های این کتاب چند ویژگی مشترک داشتند که برای من خیلی جذاب بود:

۱. با شروع هر داستان احساس میکردم تا الان خواب بودم و تازه بیدار شدم. با اینکه داستان ها کوتاه بودند و معمولا بیشتر از ۳۰ صفحه طول نمیکشیدن؛ ولی شروعی داشتن که باعث میشد احساس کنی این داستان خیلی وقته که در جریانه و تو چشمات رو بسته بودی.

۲. پایان هایی داشت که به اندازه شروع داستان ناگهانی بودن. همانطوری که گفتم احساس میکردم تو وسط یک جهان یا داستان عجیب افتادم؛ و بر خلاف بیشتر کتاب ها، پایان داستان بعد از به اوج رسیدنش نبود بلکه هر لحظه ممکن بود تموم بشه. و همین باعث میشد سعی کنم تا جایی که میشه از فرصتم استفاده کنم. انگار که فقط برای چند لحظه بهم اجازه دادن داستان رو تجربه کنم.

۳. شخصیت های داستان... نمیدونم چطور توصیفشون کنم. بطرز دلنشین و جذابی واقعی بودن و مرموز. تقریبا همه داستان هاش بدون این شخصیت پردازی ها ضعیف و کم ارزش میشدن؛ هرکدوم از شخصیت ها نقص های ظاهری یا اخلاقی داشتن که باعث میشد خیلی احساس واقعی تری به داستان ببخشن و راحت تر بشه باهاشون ارتباط گرفت. چیزی که متوجه شدم اینه که بیشتر از اینکه دنبال کشف اتفاقات داستان باشم، دنبال شناخت شخصیت ها بودم و دقیقا همین شروع و پایانشون رو جذاب میکرد.

اما! چرا یک و نیم ستاره کم دادم؟
دوتا داستان آخر نسبت به داستان های اول یکم افت داشتن و به خوبی قبلیا نبودن. ولی بازم از خوندنش خیلی لذت بردم!
        

          قبل از شروعش فکر می‌کردم برای دور و بر ۱۴ سال باشه اما هرچی جلو رفتم بیشتر متوجه اشتباهم شدم. فضای داستان کاملا سه گانه هست.
یکی سرد و تاریک و بی رحم.
یکی گرم و روشن و امیدبخش.
و یکی مرز میان این دو.
دوست دارم بیشتر درموردش بنویسم اما میترسم فضای داستانی رو لو بدم. نکته هایی که در نظر داشتم تا بنویسم رو الان متوجه شدم ناگفته بمونن بهترن چون وقتی موقع خوندن اولین بار بهشون برسید لذتش دلنشین تر میشه.
        

          شنیده بودم که داستان معمای جنایی کوچیکی داره؛ که خب درسته، کوچیک بود.
شنیده بودم عاشقانست؛ که خب، تا حدودی عاشقانه بود.

شاید بهتر باشه که اینجوری معرفیش کنیم:
داستان زندگی دختری که از کودکی رها شد و مرداب اون رو بزرگ کرد. داستانی که با غم، خشم، عشق و گاهی ترس همراه است. در صفحه به صفحه این کتاب زندگی کایا را همراه با وصف های عمیق طبیعت اطرافش می‌خوانید و در آخر، کایا را کاملا درک و همراهی خواهید کرد.
داستان حدودا از چند فصل مانده به آخر کتاب تمام می‌شود و بعد از آن نویسنده با سرعتی عجیب اتفاقاتی را به کتابش اضافه کرده است که برای من اضافه و نالازم بودند. از آنجایی که وقت کافی برای پختن داستان و اتفاقات آخر کتاب نذاشتند، سطحی و بی‌تاثیر هستند.

در آخر (به احتمال زیاد تا اینجاش رو نخوندید) از خوندنش راضی هستم و تجربه لذت بخشی داشتم و به احتمال زیاد شما هم ازش خوشتون می‌آید. ولی آخرش می‌گویید «آخه چرا...؟ 😶‍🌫️»
        

          (بیشتر از پنج ستاره)
اول از قسمت منفی نظرم شروع می‌کنم چون خیلی مختصره. پرش های روایتی و زمانی! ابتدای کتاب که هنوز ارتباط قوی نگرفته بودم با کتاب خیلی سر پرش های زمانی و روایتی کتاب اذیت می‌شدم و هرچی بیشتر گیج می‌شدم بیشتر میخواستم آتیشش بزنم. هربار که داستان هول محور اورهان می‌چرخید متن پر می‌شد از این پرش ها (می‌دونم نویسنده یک هدفی داشته با این کار ولی واقعا اذیت کننده بود برام). اگر به گتابش علاقه مند نمی‌شدم قطعا بخاطر این پرش ها همون اوایل کار می‌گذاشتمش کنار.

و اما قسمت مثبت نظرم!
۱. شخصیت پردازی:
باور کنید مبالغه نمی‌کنم؛ بقدری شخصیت های این کتاب واقعی و دقیق طراحی شده بودند که به راحتی می‌شد خیال کرد که وقتی دارید توی بازار قدم می‌زنید یهو بهشون بر بخورید. من معمولا شخصیت های کتابی که می‌خونم رو به آدم های اطرافم نسبت می‌دم و همش می‌گم عه این جریان مثل جریان فلانی شد (و هربار همه با تعجب نگاهم می‌کنن که این خل و چل چی داره می‌گه) و باید بهتون بگم که من خودم رو خفه کردم انقدر که همه کس و همه چیز رو به این کتاب نسبت دادم. کامل می‌شد احساسات و افکار و انتخابات شخصیت ها رو حس کرد. چی بگم دیگه...

۲. روایت های مختلف:
یادتونه گفتم پرش روایی داشت؟ منظورم اینی که می‌خوام بگم نیست. هر فصل یا هر بخش هول محور یکی از شخصیت ها می‌چرخد و داستان هرکسی رو که می‌خونید دغدغه ها و مشغولیت های ذهنیشون رو هم به خوبی حس می‌کنید. اگر داستان دور آیدین بچرخه، می‌تونید از مقدار اشاره هایی که به بقیه اعضا می‌شه کامل متوجه بشید که چقد برای چه کسی اهمیت قائله و اون آدما چقد ذهنش رو درگیر کردن. این نکته رو خیلی دوست داشتم.

۳. آیدا:
آیدا. همه چی درمورد آیدا. نحوه روایت داستانش. مقداری که از زندگیش می‌دونیم. اون چیز هایی که ازش نمی‌دونیم. اینکه هیچوقت نفهمیدیم تو سر این دختر چی می‌گذره و توی زندگیش چه خبره (بخاطر دلیلی که یا می‌دونید یا نمیتونم بهتون بگم). وای همه چیز درمورد آیدا!

۴. ایاز و پسرش:
ایاز... ایاز... ایاز...! گور بابای ایاز! همین. با وجود همه نفرتی که دارم از ایاز، ولی چقدر خوب طراحی شده بود و چقدر خوب توی نقشه داستان نشسته بود و چقد تاثیرش روی شخصیت ها و تصمیماتشون ملموس بود.
        

          تا اواخر کتاب اینطور احساس می‌کردم که خب من میدونم داری چه کاری می‌کنی و اعصابم داشت خورد می‌شد. و از طرفی هم فکر می‌کنم ترجمه‌ش تقریبا خوب نبود و باعث می‌شد احساس احمقانه‌ای نسبت به دیالوگ ها و اتفاقات داشته باشم. ولی دقیقا از جایی که پوآرو جزییات پرونده رو توضیح می‌ده بسیار جذاب و دلنشین می‌شه. درمورد اینکه چه کسی قاتل بود شکفت زده نشدم بلکه جزییات قتل و نقشه قتل و انگیزه قتل بود که ناغافل گیرم آورد.
نمی‌دونم شاید مشکل از نویسنده و داستان باشه که تا اواخرش باید صبر بخرج می‌دادم و به شهرت نویسنده اعتماد می‌کردم؛ یا اینکه مشکل از جای دیگه ای بود. ولی از خوندنش پشیمون نیستم.

و یه سوال اساسی:
چرا هستینگز انقدر شخصیت بیفایده ای هست و چرا نویسنده هیچ کار خاصی رو به اون محول نکرده؟!
        

          آلزایمر و پیشرفت این بیماری رو خوب و قشنگ به نمایش کشیده بود و گیجی بیمار رو به زیبایی و دقیق وصف کرده بود.
انتظار داشتم اتفاقات و اشتباهاتش رو بیشتر و بهتر توضیح بده اما همچنان محو و ناواضح بودند. (شاید میخواست همچنان خوانندش رو در همون حالت گیجی نگه داره، اما بنظر من بهتر بود که بیشتر شفاف سازی میکرد)
وقتی هم که به آخر های کتاب رسیده بودم فکر میکردم پایانش رو حدس زدم ولی خب کامل نتونسته بودم پیش‌بینی کنم.
        

          بعد از خوندن چندین و چند کتاب آرام و ملایم، بلاخره کتابی رو خوندم که بهم اضطراب و نگرانی داد. کتابی که بارها احساس انزجار و نفرت رو در من بیدار کرد و نگذاشت که ادامه‌ش رو بخونم.
قلم نویسنده روان و جذاب بود و شیوه روایتش به جذابیت و رازآلود بودن داستان اضافه می‌کرد. تقریبا همه فصل ها با یک شوک تموم می‌شدن؛ آخر هر فصل یا متعجب بودم از اتفاقی که افتاده، یا اضطراب داشتم از اتفاقی که ممکنه بیوفته و یا حالم بد بود از تصوراتی که کردم و داستانی که خوندم.
درمورد پیچش های داستان باید بگم که، زیاد بودن و بیشترشون هم جزئی بودن. امتیاز من به پیچش های داستان ۳ از ۵ هست. اکثرشون جزئی بودن و معمولی. ولی بینشون پیچش های بزرگ و قوی ای هم بودن که به لذت داستان اضافه می‌کردن. ولی خیالتون راحت، ارزش این داستان و کتاب به پیچش هاش نیست و چیزی ازش کم نمی‌شه.
        

          در کل نظرم اینه که بهش بیشتر از سطح و کیفیتش توجه شده. قلم نویسنده و سناریو هاش تو بیشتر داستان لوس و سطحیه. همه کارکتر های مرد داستان جذابن و همه کارکتر ها تو زندگی اقتصادی و شغلیشون خیلیی موفقن.
حالا همه اینایی که گفتم فقط برا زمان حال داستانه. خاطرات نوجوانی لیلی تقریبا قسمت های نرمال و جالب داستان بود، اتفاق هایی که میوفتاد به اندازه بقیه کتاب ساده نبود و رفتار هاشون خنده دار نبود.
و اما درمورد طرح کلی داستان. خلاقیت نویسنده رو دوست داشتم و بنظرم طرح خیلی قشنگی چیده بود. تقریبا از نیمه های کتاب داستان چندین برابر جذاب تر میشد و قلم بچگونه نویسنده کمتر به چشم میومد. 
××از اینجا به بعدش اسپویل داره!××
درمورد رفتار لیلی. بنظرم نویسنده حق رو به آدم اشتباهی داده بود. نه اینکه لیلی آدم بده بود، ولی اصلا به رایل کمک خاصی نکرد و صرفا به یه آدم مریض گفت بهتر شو یا من از زندگیت میرم. انگار نه انگار دربرابر معشوقه و همسرش مسئولیتی داره. بعلاوه اینکه دیدارش با اتلس و رفتارش تو پایان کتاب نشون میده که رایل حق داشته نگران باشه و لیلی همچنان به اتلس علاقه داشته. 

در آخر هم ۲.۵ ستاره دادم چون کتابی نبود که آخرش احساس تباهی کنید ولی خب با ارفاق ۲ ندادم چون میگم طرح داستان جالب و خلاقانه بود.
°°پس از ویرایش°°
پشیمون شدم و امتیاز رو تغییر دادم. ۲.۵ براش بسه!
        

          نمیدونم استفاده از آیه قران تو فصل «اطمینان» رو یادم بمونه یا فصل «حلقه جیم» رو 😐😂
با اینکه چند تک نگاره بود و کتاب خیلی باریکی بود، ولی هنر و خلاقیت نویسنده رو خیلی خوب نشون می‌داد. نه تنها نقطه نظر های جالب و جدیدی رو برای خواننده ها شرح دادن، بلکه خیلی روون و جذاب هم نوشتن و همین خاطره خوندن این کتاب رو خیلی دلنشین می‌کنه.
تصورم از محتوای کتاب خیلی با واقعیتش فرق داشت ولی با این حال ارزش انتظار برای خریدش رو داشت و پشیمون نیستم.
        

          تجربه خیلی خوبی از خوندن این کتاب دارم. گه گاهی بین داستان یک یا دو فصلی پیدا می‌شد که ارتباطی به دلیل اصلی من برای خوندن، یعنی مدرسه توموئه نداشت و صرفا چند خاطره جالب از کودکی نویسنده بود. ولی داستان ها و تجربه های توتوچان در این مدرسه فوق العاده ارزش خوندن به این کتاب می‌ده.
        

          فکر نمیکنم نظرم نسبت به وقتی که جلد اولش رو خوندم فرقی کرده باشه. درسته که جلد اول زیبایی و قشنگی خاصی داشت که بعید میدونم جلد های دیگه برام داشته باشن، ولی همشون در یک سطح خوبن.
تنها مشکلی با کتاب دارم، اسنیپش هست! بخاطر فیلمش، از اسنیپ توی کتاب خوشم نمیاد، و بخاطر همین هم از جی کی خوشم نمیاد! 👺
        

          فوق العاده بود این کتاب. قیدار کتاب پایان نیست بلکه کتاب روند داستان هست، یعنی لذت و ارزشش به پایانش و نزدیک شدن به پایانش نیست، بلکه با هر صفحه و هر ماجرا و داستان ارزش و لذتش بیشتر میشود.
این کتاب درس اخلاق بود. درس زندگی و افتادگی و بزرگی و دوستی و عاشقی و بندگی و....
وقتی تموم شد دوست داشتم ببوسمش و به قلبم نزدیکش کنم و بعد بذارمش کنار...
        

          و یکبار دیگه این کتاب بهم ثابت کرد که داستان زندگی رنگارنگ آنی چقدر میتونه به زندگی واقعی و رنگ خاکستریش نزدیک بشه... فقط ای کاش چند فصل آخر انقدر زود تموم نمیشد...
این کتاب بر خلاف تصور و انتظار خودم در فصل هاییش جوری من رو در داستان و کارکتر هاش محو کرد که جرات نداشتم کتاب رو ول کنم و پشت در کلاس دانشگاهم نگهم داشت تا ادامش رو بخونم، و در فصلی هم جوری من رو زمین زد که از ترس اتفاقاتی که ممکن بود بیوفته جرات باز کردن کتاب رو نداشتم. نه این کتاب یک کتاب جنایی معمایی نیست، شاید همه این احساسات من بخاطر ارتباط قوی و عمیقی باشه که با دنیای کتاب و شخصیت هاش گرفتم اما هنر و مهارت نویسنده اش کاملا قابل تحسین و تمجیده.
        

          داستان همچنان روان و شیرین بود و کارکتر های جدیدی که معرفی شدن جذاب بودند. چیزی کمی ناامیدم کرد این بود که نسبت به جلد قبلی، دیالوگ های آموزنده دامبلدور کمتر شده بود و فشار های روانی که انتظار داشتم روی کارکتر پرسی باشه خیلی پررنگ نبودن. ولی در کل دوست داشتم کتابش رو و از خوندنش خیلی لذت بردم.
        

          پیام این کتاب چیزی است که ما «بزرگتر ها» بیشتر از کوچکتر ها بهش احتیاج داریم. کتاب روان و ساده نوشته شده و با تصویر گری فوق العاده و زیبایی همراه شده که جذابیت داستان رپ چندین برابر میکنه. رسوندن یک قسمت از داستان هم کاملا به تصاویرش تکیه شده و در متن صحبتی درموردش نشده.
        

          نظر خاصی درمورد کتاب ندارم. کتاب تو سال ۲۰۱۷ نوشته شده و من متاسفانه نژادپرستیِ اون دوران رو یادم نیست و نمیتونم قضاوتی بکنم. اگر بخوام با شرایط امروز مقایسه کنم، کارکتر اصلی داستان بیشتر اتفاق های ناگوار زندگیش رو ربط میداد به سیاه بودن پوستش.
جدای از این، روند داستانی که درمورد چاق بودن و پول کم کارکتر توی کتاب اورده شده بود معمولی بود. البته هم درمورد نژادپرستی آدم ها و هم درمورد فقرش و هم درمورد اضافه وزنش، لحظه های جالبی هم توی کتاب بود اما در کل کتابی معمولی بود.
        

          قلم فوق‌العاده وقتی با تصویرگری فوق‌العاده همراه بشه طبیعتا یک اثر فوق‌العاده میسازه.