یادداشت‌های علیرضا بنی‌جانی (23)

          عنوان، مقدمه، ۴۵۰ صفحه مطلب و حتا متن پشت جلد این کتاب، در نهایت می‌خواد یک جمله رو به خواننده شیرفهم کنه: اینکه آزادی اراده به اون معنی که ما تصور می‌کنیم وجود نداره و تصمیم‌های ما به هزاران عامل بیرونی و ژنتیکی و فرهنگی دیگه وابسته‌اس. 
خوندن دلایل این ادعا که پشتوانهٔ علمی هم داره از زبون یک نخستی‌شناس و عصب‌شناس کارکشته مثل ساپولسکی همونقدر که جذاب و حیرت‌انگیزه، حوصله‌سربر هم هست! برای همچو منی که تخصصی در زیست‌شناسی نداره، آوردن صدها مثال مختلف برای اثبات و محکم‌کاری این نظریه هم جالبه هم خسته‌کننده. 
اما کتاب در نیمهٔ دومش می‌ره سراغ مسائلی از جمله مسئولیت‌پذیری و مواجههٔ درست با دنیای بدون ارادهٔ آزاد. این نیمهٔ دوم به‌مراتب برای من جذاب‌تر و کاربردی‌تر بود. 
به‌طور کلی مثل خیلی دیگه از کتاب‌های از این دست، حجم کتاب می‌تونست کمتر از نصف باشه. 
ترجمهٔ عباس سیدین از این کتاب خوب و روشنه، و شوخی‌ها و لحن سرحال ساپولسکی رو به خوبی منتقل می‌کنه.
        

          این مفصل‌ترین چیزی بود که تابحال دربارهٔ غلامرضا تختی خونده بودم. یک‌جور اسطوره‌زدایی و اسطوره‌سازی توأمان از یکی از نمادهای ایران معاصر.
کتاب از جستار/مقاله‌های جداگانه‌ای تشکیل شده که هرکدوم با یک محوریت خاص نوشته شده‌ان، اما در کنار و در ارتباط با هم یک شخصیت چندبعدی و همچنان مرموز و مبهم از تختی می‌سازه. احساس خواننده در حین خوندن این کتاب چندبار نسبت به تختی تغییر می‌کنه، گاهی همدلانه‌تر و گاهی غیرقابل‌درک‌تر. و همین بیشتر نشون می‌ده که چطور زندگی و مرگ قهرمان می‌تونه تا دهه‌ها بعد همچنان محل بحث و چالش باشه. 
یک جملهٔ کتاب هم تو ذهنم حک شده: «مردان قدرت محتاج تمکین‌اند، اما تمرد حق قهرمان است».
نویسنده از انجام کار سختی براومده واثر ارزشمندی خلق کرده.
        

          کمی اطلاعات تاریخی از مناطق مختلف جهان کافیه تا از خوندن این کتاب و استدلال‌هاش لذت ببریم و با نکات کمترفکرشده‌ای مواجه بشیم. 
ترجمه هم به‌خوبی مفهوم رو منتقل کرده بود، فقط نمی‌دونم چرا تمام واحدها رو همچنان امپریال حفظ کرده بود و به واحدهای متریک که ‌برای فارسی‌زبان‌ها ملموسه تبدیل نکرده بود. 
این کتاب در سال ۲۰۱۶ منتشر شده و متأسفانه تو روزگاری هستیم که انقدر جهان اطرافمون بی‌ثبانه که گاهی ممکنه از خودمون بپرسیم این کتاب برای اتفاقات این چندسال اخیر چه توجیهی داره.
        

          در نقدها و مقاله‌های زیادی اسم «از غبار بپرس» رو دیده بودم و ناخودآگاه در ذهنم تصویری از یک رمان جدیِ عظیمِ عمیق از این اثر جان فانته شکل گرفته بود.
نمی‌دونستم این کتاب، یکی - و البته معروف‌ترین- حلقه از زنجیرهٔ کتاب‌هاییه که قهرمانشون آرتورو باندینی، خودنویسنده‌پندار ایتالیایی‌تبار مقیم آمریکاس و حوالی سال‌های رکود بزرگ آمریکا می‌گذره. 
از غبار بپرس با لحن سرزنده و طنازانه‌ای شروع می‌شه و شخصیت و جهان باندینی رو برامون شرح می‌ده و بعد از این‌که لایه‌های رمانس بهش اضافه می‌شه، به‌تدریج جدی‌تر و احتمالن عمیق‌تر می‌شه. درنهایت هم جایی که لااقل امروز قابل‌پیش‌بینیه داستان رو تموم می‌کنه، بدون اینکه اثر موندگاری روی منِ خواننده بذاره. 
این کتاب نه در شوخ‌وشنگی‌اش و نه در جدی بودنش هیچ شبیه تصورات من نبود! خوندنش تجربهٔ خوبیه، ولی به نظرم اگر اولویت‌های دیگه‌ای دارید اول برید سراغ اون‌ها.
        

          وقتی بتونیم اسلام رو از روی طاقچۀ تقدس برداریم و کمی زمینی‌ بهش نگاه کنیم؛ رویدادها و چالش‌هاش رو مثل هر پدیدۀ سیاسی اجتماعیِ دیگه‌ای ببینیم و کشمکش‌هایی که درش وجود داره رو از زاویه‌ای به‌جز روایت غالب بشنویم، شاید نگاه متفاوتی و واقع‌بینانه‌تری به این دین در گذر زمان پیدا کنیم.
این کتاب، در قالب فصل‌هایی منفصل، وقایع سیاسی ۳۰ سال اول پس از درگذشت پیامبر رو تعریف می‌کنه و علی‌رغم اینکه به گفتۀ آقای موحد، سال‌ها پیش نوشته شده و از منابع قدیمی استفاده کرده، می‌تونه سؤالات تازه‌ای برای خواننده به وجود بیاره.
        

          چندسالی هست که به علاقه‌ام به عکاسی خیابانی پی برده‌ام و نزدیک یک ساله که دوربین‌به‌دست تو خیابون‌ها می‌گردم و عکس می‌گیرم. سایت‌ها و بلاگ‌های زیادی رو دنبال می‌کنم و پیگیر عکاس‌های زیادی هستم، اما تابحال کتابی دربارهٔ عکاسی خیابانی نخونده بودم. 
این کتاب، چه در انتخاب جزئیات سوژه‌ها و چه انتقال تجربه، از چیزی که انتظار داشتم بهتر بود. مخاطب رو آماتور فرض نمی‌کنه و سنگ‌بنای محتوای کتاب رو از صفر نمی‌ذاره. و همین نقطهٔ قوتشه. 
شما باید با الفبای عکاسی آشنا باشید، به عکاسی خیابانی علاقمند باشید، و بعد سراغ این کتاب برید تا سطح اطلاعات و کیفیت عکاسی‌تون رو باهاش ارتقا بدید.
        

          این کتاب چیز جدیدی از تاریخ تعریف نمی‌کنه؛ ولی نشون‌مون می‌ده لای برگ‌برگ تاریخ چه زندگی‌هایی پنهان شده. 
روایت یک رفاقت واقعی با داستانی به‌یادموندنی که به جون می‌شینه.
        

          خب نه واقعن داره مزه می‌ده دیگه. برای کسی مثل من که با داستان‌های تن‌تن آشنا نیست و کارتون‌هاش رو هم ندیده، این روند پیشرفت هرژه تو قصه‌پردازی خوشاینده واقعن.
        

          حجم خشونت این داستانِ تن‌تن علیه حیوان‌های مختلف، برای من از تمام توصیفاتی که راجع به نژادپرستی‌‌اش شنیده بودم شدیدتر و اذیت‌کننده‌تر بود.
البته خب داستان‌های تن‌تن اینجا هنوز از یک پاورقی برای نشریهٔ «قرن بیستم کوچک» فراتر نرفته و  شاید طبیعی باشه که تو دههٔ ۳۰ میلادی، تکلیف هرژه هنوز با قهرمانش روشن نباشه. 
این نسخهٔ جدید از کتاب‌های تن‌تن که کاملن مشخصه نادر تکمیل همایون با عشق ترجمه‌اش کرده، هم چاپ خوبی داره و هم از نظر کیفی و گرافیکی به اصالت‌های تن‌تن وفاداره.
        

          "موراکامی برای من جزو نویسنده‌هاییه که حتا اگه از یه کتابش چندان خوشم هم نیاد، سبک نویسنگیش باعث میشه از خوندنش لذت ببرم. کتابخانه‌ی عجیب کتاب فوق‌العاده‌ای نیست، اما خوندنش روح آدم رو به یه پرواز مختصر وامی‌داره."
        

          احتمالن مشکل از منه که رمان‌خون شده‌ام و دیگه با داستان کوتاه ارتباط چندانی برقرار نمی‌کنم. اما جدا از این مطلب، موراکامی در زمان نوشتن این مجموعه خیلی کم‌تجربه‌تر از موراکامی امروز بوده و این که داستان‌های جدیدش بیشتر به دلم می‌شینه برام خوشحال‌کننده‌اس.
        

          کتاب از تعریف میان‌سالی و مطالعاتی که تابحال درموردش انجام شده شروع می‌کنه و می‌رسه به اینکه میان‌سالی رو از چه جنبه‌هایی می‌شه دید و چرا از دید عده‌ای، این سال‌ها بحرانیه. بعد از این‌ها هم سعی می‌کنه با بیان یک‌سری گزارهٔ فلسفی، به ما در کنار اومدن با این دورانی که نوک قلهٔ زندگی ایستاده‌ایم و حالا اون پایین معلومه کمک کنه. 
حجم خیلی زیادی نداره و نسبتن خوش‌خوانه، نکته‌هایی هم داشت که واقعن برای من نو بود و بهشون فکر نکرده بودم.
        

          شروع عالی و پایان خوبی داره. در میانه جاهایی قدرت کشش‌اش رو از دست میده؛ ولی در کل تجربه ی خوشایندی رو در اختیار مخاطب میذاره..
        

          آریاگا رو به اعتبار فیلمنامهٔ دو سه تا از فیلم‌های محبوبم بسیار دوست دارم. این کتاب هم با فضای آشنای توصیفات آریاگا شروع می‌شه و قدم‌به‌قدم پیش می‌ره. خواننده احتمالن از همون ابتدا می‌فهمه که قراره با یه اتفاقِ شایدفاجعه‌بار روبرو بشه و همین تعلیق خوبی رو می‌سازه. مایهٔ اصلی داستان، کش آمدن‌هاش و جزییاتی هم که از گفتگوها به دست می‌ده همین رو القا می‌کنه. من همه‌اش منتظر بودم جایی رودست بخورم یا ماجرا رو از زاویهٔ دیگه‌ای ببینم و باز هم از نبوغ آریاگا حیرت‌زده شم، ولی وقتی اتفاق بزرگ داستان می‌افته همه‌چیز تموم می‌شه و داستان‌های کوچیک‌وبزرگی که پرورش داده بود به یکباره رها می‌شن. 
خوندنش لذت‌بخش بود ولی انتظاراتم رو برآورده نکرد. و البته از این نکته نگذریم که ترجمهٔ خوب محمدرضا فرزاد جزو  دلایل مهم لذتبخشی خوندنِ این کتاب بود.
        

          شناخته‌شده‌ترین رمان موراکامی (لااقل در ایران)  به نظرم بهترین اثر نویسنده‌اش نیست. کافکا در کرانه مانند بیشتر داستان‌های موراکامی، شرح سفر بیرونی/درونی افرادی است که به دنبال خود و قابلیت‌های خود می‌گردند و در مسیر طولانی داستان خود را از دریچه‌ی نگاه دیگران ارزیابی می‌کنند.
کافکا در کرانه کتابی است صمیمی. کتابی که روح انسانی و زمینی آن خواننده‌ی شرقی را به یاد خاطرات خودش از زندگی می‌اندازد.
        

          با شوق زیادی خوندنِ این کتاب رو شروع کردم، ولی هرچی جلوتر رفتم ناامیدتر شدم. 
کتاب در بهترین حالت یک اثر خاطره‌نگارانه‌اس و به‌هیچ وجه وارد مرحلهٔ پژوهشی نمی‌شه. یه مجموعهٔ به‌هم‌ریخته و نامنظم، بیشتر شامل خاطرات افراد مختلفی که هرکدوم به نحوی در خیابان ویلا روزگار گذرونده‌ان، مثل زنده‌یاد خسرو سینایی و صاحبان قنادی لرد. تازه بخش عمده‌ای از همین خاطرات هم ارتباطی با خیابان ویلا نداره.
بخش‌های کوتاهی هم دربارهٔ چندتا از نشونه‌ها و اماکن گل‌درشت خیابون ویلا وجود داره که اطلاعاتشون کم، ناقص و بیشتر شبیه ویکیپدیای فارسیه. 
شاید بهترین وجه کتاب، عکس‌هایی باشه از گذشتهٔ ویلا که کمتر دیده شده‌ان. 
نمی‌گم خوندن این کتاب هیچ لطفی نداره، ولی خب خیلی باید سطح انتظارتون پایین باشه که از خوندنش لذت ببرید.
        

          باید بگم که من نمی‌تونم کتاب نصیحت‌کننده و آیینی‌ای مثل چنین گفت زرتشت رو بدون توجه به سرنوشت نویسنده‌اش مطالعه کنم. برای کتابی که اینقدر مدعای ارائه‌ی راه صحیح زندگی داره و از ادبیاتی شبیه به کتب کهن مقدس استفاده می‌کنه، لااقل انتظار می‌ره که زندگی یک انسان حقیقی رو به درستی شکل بده؛ و اون انسان، نویسنده‌ی کتابه. 
چنین گفت زرتشت بر خلاف عنوانش، اسم نویسنده‌اش و تمام اونچه که سالها منتظر تجربه‌اش بودم، یکی از مطالعه‌های بی‌مزه‌ی امسال من بود.
        

          گزیده‌ای از بهترین مقالات خانم دکتر آموزگار در حوزه‌ی ایرانشناسی.
        

          درخشان! این آخرین نوشتهٔ حمیدرضا صدر همچون واپسین آواز قو بهترین پایان برای آثار این شخصیت دوست‌داشتنی بود. 
شیطنت و تیزبینیِ همیشگی صدر، حالا شکل تلخ و گزنده و صدالبته واقع‌گرایانه‌ای گرفته و ما را در این آخرین سفر زندگی‌ با احوال و تفکراتش همراه می‌کند. ما از اولین سرفه‌های تا سخت‌ترین روزها، زندگی حمیدرضا صدر را تجربه می‌کنیم و در انتها، روایت ماه‌ها و ساعت‌ها و دقیقه‌های پایانی عمر او را از زبان غزاله، دخترش می‌شنویم. به‌شدت تأثیرگذار و به‌شدت حسرت‌برانگیز. یادش تا همیشه گرامی.
        

          ‏⁧‫کتابی که مثل توپ ترکید چیزی نیست جز روایتی بی سروته از یک وضعیت دردناک که به عنوان یک ایده می‌تونه خوب باشه، اما متاسفانه برای تبدیل شدن به قصه به چیزی بیشتر از دیدن و نوشتن نیاز داره و برای مستند نگاری به چیزی کمتر از بیان و تمثیل‌های شاعرانه.