یادداشت‌های فریده چناری (43)

          تا تمام نشد زمین نگذاشتمش!
قطار که حرکت کردصفحه‌ی اولش را باز کردم:
"چه روز بدی بود!"
دوازده ساعت مسیر در پیش داشتم و یک کتاب دویست و هشت صفحه‌ای در دست، اما هنوز هم نمی‌دانم چطور به مقصد رسیدم و چطور به صفحه‌ی آخر کتاب.
من شاید مثل "عاطفه‌"ی داستان خیلی اطلاعاتی در مورد فلسطین نداشتم اما در حس مشترک دور بودن از وطن با "طوبی" و خانواده‌اش قرابت زیادی پیدا کردم. منی که بیشتر عمر بیست و چند ساله‌ام را به اجبار دور از وطن بودم و سعی در حفظ سنت‌ها و فرهنگ‌هایم داشتم درک می‌کردم که معنای جمله‌ی "او این هنر را دارد که فلسطین را کوچک کند و مثل یک گردنبد، همه‌جا با خودش ببرد." یعنی چه!
اما من اجازه‌ی برگشت را داشتم، هنوز در کشوری بودم که به زبان خودم صحبت می‌کردند. وطن من شهری بود که از آن دور شده بودم نه کشوری که به زور از من گرفته باشندش. شهری که هر بار اراده می‌کردم سوار قطار می‌شدم و در کمتر از نصف روز در هوای وطنم نفس می‌کشیدم. اما تصور اینکه برای هر بار بازگشت لازم باشد به هزار نفر جواب پس بدم و آخرش هم اجازه ندهند در مخیله‌ام نمی‌گنجد.
در مسیر انگار "طوبی" و "ریحان" همسفرم بودند، انگار روبه‌رویم نشسته بودند و طوبی از خاطرات و فرهنگ مردم فلسطین می‌گفت و ریحان با سرعت ترجمه می‌کرد و من در انتهای سفر دو دوست فلسطینی داشتم که با من از قطار پیاده شدند اما گمشان کردم. خدا خدا می‌کردم حالا که اثری ازشان نیست حداقل آن‌ها هم مثل من به وطن‌شان رسیده باشند، به دریای خودشان برگشته باشند، چون "طوبی می‌گوید دعا کردن اثر دارد".
        

          تا کنون از مطالعه‌ی یک کتاب تا این اندازه زجر نکشیده بودم. ترجمه و ویرایش کتاب به قدری نامناسب و اذیت‌کننده بود که گاهی حتی رغبت نمی‌کردم کتاب را در دست بگیرم چه برسد به این‌که مطالعه‌اش کنم.
و اما در مورد اصل داستان:
ماجرای یک اشراف‌زاده‌ی بی‌قید و بند انگلیسی‌ست که در ابتدای دوران جوانی‌اش واقعه‌از رخ می‌دهد که به گفته‌ی خودش روحش را می‌بازد. دو سوم ابتدایی داستان کمی کسل‌کننده و کند پیش می‌رود اما یک سوم نهایی عجیب مخاطب را مجذوب و میخکوب خودش می‌کند. جایی که دوریان گری، این اشراف‌زاده‌ی لاقید، به منتهی الیه فساد می‌رسد.
        

          این کتاب خلاصه شده‌ی اصل کتاب توحید مفضل که در چهار جلد نوشته شده است می‌باشد. مطالعه‌ی این کتاب با دیدی که شخص امام صادق (ع) توقع داشتند از نویسنده و خواننده‌ی این خطوط ،از واجبات است.
        

          گاهی آدم‌هایی پیدا می‌شوند که تارک دنیا شده و مسیر ریاضت در پیش می‌گیرند اما چند درصد این‌ها صرفا برای معبود خود این کار را می‌کنند؟ چند درصد به دنبال شهرت هستند؟ چه تعدادشان برای دوری از نفس دقیقا از دستورات همان نفس پیروی می‌کنند؟ این‌ها سوالاتی‌ست که بهتر است قبل از شروع این کتاب در پس ذهنتان نگاهشان دارید و بعد دوباره از شاهکاری از جناب تولستوی لذت ببرید.
        

          اینکه یک مرد بتواند از زبان یک زن بنویسد و تا این حد به ظرافت‌های افکار و احساسات زنانه آگاه باشد هنرمندیِ بسیار می‌خواهد که البته این‌که جناب تولستوی از پس آن برآمده باشند خیلی هم عجیب نیست. در بین رمان‌های کوتاه تولستوی سراغ هر کدام که رفتم متوجه شدم تولستوی در تمامی آن‌ها سعی دارد یک رذیله‌ی اخلاقی را پررنگ کرده و به نکوهش آن بپردازد. در مجموع تولستوی ظاهرا نویسنده‌ی اخلاق‌مداری‌ست که گویی با دخالت زندگی خود درون داستان‌هایش سعی دارد اندکی از بار گناهانش بکاهد، شاید هر کدام به نوعی اعترافی در کلیسا باشد.
        

          مقابله با سنت، بله یا خیر؟
حالا اگه اون سنت غلط باشه چی؟ این اجازه رو بهمون میده که روی ادب و انسانیت هم پا بذاریم؟ داستان این کتاب تا حد زیادی منو یاد کتاب "قصر آبی" انداخت.
تصویرسازی‌هایی از زیست در امریکای جنوبی رو در داستان می‌خونید و وجه تمایزش با تماااام کتاب‌هایی که تا الان خوندید احتمالا این خواهد بود که در هر فصل در خلال داستان کلی رسپی و دستورالعمل پخت خوشمزه‌جات مختلف و در مناسبت‌های مختلف رو یاد می‌گیرید اما این یک کتاب آشپزی نیست، در حالی که اسم هر فصل به اسم یک خوراکیه:)
        

          مطرد یعنی نیزه‌‌ی کوتاه که بدا وحوش را زنند و صید کنند.
پنج داستان در پنج فصل مجزا که هر کدام به یک اختلال روانی حاد اشاره دارد. اگر ذهنتان مصون از هرگونه اختلال روانی ولو در حد بسیار بسیار اندک نیست، پیشنهاد می‌کنم نخوانید.
        

          آدم اهل اونجاییه که زندگی می‌کنه یا اهل اونجاییه که دوست داره زندگی کنه؟
روایتگر چالش‌ها و کشمکش‌های درونی و بیرونی یک نوجوان سرخپوست که خودش را سفیدپوست نمی‌داند اما حس می‌کند از هویت سرخپوستی خودش هم دور شده و دیگر به نوعی فقط یک سرخپوست پاره‌وقت است، و نه تمام وقت.
        

          داستان از نوبه شروع می‌شود، روستایی در افریقا. روایت شخص اول داستان می‌چرخد و می‌چرخد و می‌چرخد تا سر از خانه‌ی دختر "فارقلیط" پیدا می‌کند. روایت ساده و روان و مناسب رده‌ی سنی نوجوان است.
        

          انسان ذاتا طرفدار خصلت‌های نیکوست و گاهی همچون گالیادکین، به تعبیر داستایوفسکی "قهرمان ما"، هر آنچه بدخویی و صفات ناپسند دارد را از خودش جدا می‌کند و گویی تبدیلش می‌کند به انسانی دیگر که در صفات ظاهری همچون خودش اما در باطن داراری رذیلت‌هاست و تمامی فضیلت‌ها را برای خودش نگه می‌دارد. این خودخواهی‌ست یا از خود بیگانه شدن؟
        

          هر گناهی در حد و اندازه‌ی خود، زندگی انسان را تحت‌الشعاع خودش قرار می‌دهد؟ مگر گناه حد و اندازه دارد؟ گناه گویی اسید و است و می‌خورد و می‌بلعد تمام خوشحالی و نیک‌بختی انسان را.
        

          "شوهرباشی" شاید نه تنها یک لقب و عنوان بلکه یک پیشه باشد. انسان‌هایی هستند که هویت و شخصیت مشخصی ندارند و هویتشان در دیگری تعریف می‌شود و این "دیگری" می‌تواند هر چیزی یا کسی باشد؛ مثلا یک "زن".
کسب و کار و هویت شخص دوم داستان در "شوهر" بودن معنا پیدا می‌کند و زمانی که دیگر شوهر نیست، بیوه شده است، انگار چیزی را گم کرده است و بدون در نظر گرفتن مراحل سوگ، یک‌راست به سمت معنایابی پیش می‌رود؛ به سمت دوباره ازدواج کردن و شوهر شدن!

پ.ن: این ترجمه‌ی کتاب به نظرم روان نبود و کند پیش رفتن داستان را بیشتر از چشم ترجمه می‌بینم تا روایت داستان. 
        

          ما مسیرگراییم یا نتیجه‌گرا؟
اگر از این منظر به کتاب نگاه کنیم در واقع ذهن و شخصیت ما را در این دو راهی به چالش می‌کشد. همه چیز در عین سادگی و رو بودن می‌تواند مفاهیم عمیقی داشته باشد. انگار همینگوی کتابی نوشته باشد که هر کس در هر برهه و در هر تاریخی که آن را بخواند بتواند به اقتضای زندگی و دوران خودش پیرمرد و دریا و ماهی و پسربچه و جامعه‌ی پیرمرد را نماد و نشانه‌ای از آن‌چه خودش می‌خواهد ببیند.
        

          داستان ملال‌انگیز، در واقع داستان ملال‌انگیزی برای راوی‌ست و در عین حال جذاب و گیرا برای خواننده. داستان استاد پزشکی‌ای است که زندگی‌اش به طرز عجیبی برایش ملال‌انگیز شده است، دیگر چیزی در زندگی جذبش نمی‌کند و در واقع چیزی به زندگی وصلش نمی‌کند و بی‌هدف نشسته‌ است تا مرگ از در خانه وارد شود.
        

          تاکنون کتابی به سبک نامه‌نگاری را مطالعه نکرده بودم و اما با مطالعه‌ی این کتاب به نظرم آمد سبک جالب و جذب‌کننده‌ای می‌تواند باشد به ویژه اینکه نامه‌ها عاشقانه‌هایی در پس پرده‌ی حیا هستند و این شوق خواننده را به دنبال کردن ماجرا بیشتر و بیشتر می‌کند
        

          داستانی کوتاه با درون‌مایه‌ای بلند:)
روایت در مورد معنا و حقیقت زندگی، رنجی خود خواسته و خودساخته که حاصل شرط‌بندی بین یک وکیل و بانکداری متمول بر سر پول و عقیده رخ می‌دهد.
        

          - چرا این کتاب را مطالعه کردم؟
+ می‌خواستم با سبک ادبیات اگزیستانسیالیسم آشنا شوم، این کتاب به من پیشنهاد شد.

- موضوع کتاب؟
+ داستان با مرگ مادر مورسو، شخصیت اصلی، آغاز می‌شود و این مرگ چنان به دست و پای مورسو می‌پیچد که حتی دلیلی برای صادر شدن حکم دادگاه بر علیه‌اش در قتل دیگری ایجاد می‌کند.

- خواندنش را به چه افرادی توصیه می‌کنم؟
+ افرادی که خیلی به دنبال پایان‌های خوب نیستند و خیلی تعلقاتی به دنیا و ما فیها ندارند.

- خواندنش را به چه افرادی توصیه نمی‌کنم؟
+ آن‌هایی که مدام در داستان‌ها به دنبال یافتن درس‌ها و نتایج اخلاقی و کاربردی هستند.

- تعداد صفحات؟
+ ۱۴۴ صفحه.

- شروع و اتمام مطالعه چقدر طول کشید؟
+ حدود ۳ روز.

- انگیزه‌ای که باعث شد این کتاب را مطالعه کنم؟
+ این جمله از آلبر کامو که می‌گوید :" در جامعه‌ی ما هر آدمی که در سرِ خاکسپاریِ مادرش نگرید، خودش را در معرض این خطر می‌آورد که محکوم به مرگ شود."

- هزینه‌ی کتاب چه اندازه‌ است؟
+ چاپ چهاردهم، ۲۸۰۰۰ تومان.

- بخوانیم یا نخوانیم؟
+ خواندن یا نخواندش برای کسی که مطالعه را صرفا تفریح می‌داند فرقی نمی‌کند.

#بخوان
        

          - چرا این کتاب را مطالعه کردم؟
+ دومین رمان بزرگ و مطرح گابریل گارسیا مارکز که حسابی توجه منتقدان را بخود جلب کرده‌است. همچنین فیلمی با همین نام در سال ۲۰۰۷ با اقتباس از این داستان ساخته شده است.

- موضوع کتاب؟
+ داستانی در ژانر رمانتيک با عشقی که بارها و بارها جلوی به فرجام رسیدنش گرفته می‌شود اما هیچ‌گاه در دل عاشق خاموش نمی‌شود.

- خواندنش را به چه افرادی توصیه می‌کنم؟
+ علاقه‌مندان به داستان‌های عاشقانه و پیچیدگی‌های راه عشق.

- خواندنش را به چه افرادی توصیه نمی‌کنم؟
+ آن‌هایی که توصیفات زیاد و خارج از عرف حوصله‌شان را سر می‌برد و دوست دارند زودتر بدانند آخرش چه می‌شود.

- تعداد صفحات؟
+ ۵۴۲ صفحه.

- شروع و اتمام مطالعه‌اش چقدر طول کشید؟
+ حدود دو هفته‌.

- هزینه‌ی کتاب چقدر است؟
+ چاپ بیست و چهارم، ۱۴۵۰۰۰ تومان.

- بخوانیم یا نخوانیم؟
+ اگر وقت کافی دارید و حوصله‌تان زیاد است، حتما بخوانید.

#بخوان
        

          - چرا این کتاب را مطالعه کردم؟
+ جذابیتِ عنوانی دارد، تقریبا انتهای داستان را لو می‌دهد و می‌دانیم قطعا قرار است با مرگ مواجه شویم. می‌خواستم روند و فرایند این مواجه شدن را بدانم.

- موضوع کتاب؟
+ ایوان ایلیچ یک شخصیت قضایی‌ست که داستان با مرگ او آغاز می‌شود اما انگار این مرگ شروع توجه خیلی از اطرافیانش به اوست.

- خواندنش را به چه افرادی توصیه می‌کنم؟
+ افرادی که همچون دوستان و همکاران ایوان ایلیچ مرگ را برای همسایه می‌دانند، علاقه‌مندان به ادبیات روسیه و آن‌هایی که به دنبال معنای رنج می‌گردند.

- خواندنش را به چه افرادی توصیه نمی‌کنم؟
+ علاقه‌مندان به داستان‌های بلند و با طول و تفصیل زیاد، آن‌هایی که بیشتر به دنبال معنای زندگی در حیات هستند تا مرگ.

- تعداد صفحات؟
+ ۱۵۲ صفحه.

- شروع و اتمام مطالعه‌اش چه مدت زمان طول کشید؟
+ حدود ۳ روز.

- انگیزه‌ای که باعث شد این کتاب را مطالعه کنم؟
+ این جمله از کتاب که  می‌گوید :"از زندگی ایوان ایلیچ ساده‌تر و معمولی‌تر و بنابراین وحشتناک‌تر پیدا نمی‌شود." من را بر آن داشت تا بخوانم و بدانم مگر زندگی ساده و معمولی هم وحشتناک می‌شود؟

- آیا کتاب‌های دیگری از این نویسنده مطالعه کرده‌ام؟
+ داستان کوتاهی به نام "سه پرسش".

- هزینه‌ی کتاب چه اندازه‌ست؟
+ چاپ ششم، ۳۰۰۰۰ تومان.

- بخوانیم یا نخوانیم؟
+ اگر افسردگی حاد ندارید قطعا و حتما بخوانید.

#بخوان