تا تمام نشد زمین نگذاشتمش!
قطار که حرکت کردصفحه‌ی اولش را باز کردم:
"چه روز بدی بود!"
دوازده ساعت مسیر در پیش داشتم و یک کتاب دویست و هشت صفحه‌ای در دست، اما هنوز هم نمی‌دانم چطور به مقصد رسیدم و چطور به صفحه‌ی آخر کتاب.
من شاید مثل "عاطفه‌"ی داستان خیلی اطلاعاتی در مورد فلسطین نداشتم اما در حس مشترک دور بودن از وطن با "طوبی" و خانواده‌اش قرابت زیادی پیدا کردم. منی که بیشتر عمر بیست و چند ساله‌ام را به اجبار دور از وطن بودم و سعی در حفظ سنت‌ها و فرهنگ‌هایم داشتم درک می‌کردم که معنای جمله‌ی "او این هنر را دارد که فلسطین را کوچک کند و مثل یک گردنبد، همه‌جا با خودش ببرد." یعنی چه!
اما من اجازه‌ی برگشت را داشتم، هنوز در کشوری بودم که به زبان خودم صحبت می‌کردند. وطن من شهری بود که از آن دور شده بودم نه کشوری که به زور از من گرفته باشندش. شهری که هر بار اراده می‌کردم سوار قطار می‌شدم و در کمتر از نصف روز در هوای وطنم نفس می‌کشیدم. اما تصور اینکه برای هر بار بازگشت لازم باشد به هزار نفر جواب پس بدم و آخرش هم اجازه ندهند در مخیله‌ام نمی‌گنجد.
در مسیر انگار "طوبی" و "ریحان" همسفرم بودند، انگار روبه‌رویم نشسته بودند و طوبی از خاطرات و فرهنگ مردم فلسطین می‌گفت و ریحان با سرعت ترجمه می‌کرد و من در انتهای سفر دو دوست فلسطینی داشتم که با من از قطار پیاده شدند اما گمشان کردم. خدا خدا می‌کردم حالا که اثری ازشان نیست حداقل آن‌ها هم مثل من به وطن‌شان رسیده باشند، به دریای خودشان برگشته باشند، چون "طوبی می‌گوید دعا کردن اثر دارد".
      

        در کل این کتاب به نظرم از قبلی‌های این مجموعه کمی ضعیف‌تر بود اما روایت هفتمش فوق‌العاده بود. روایت هشتم، یازدهم، دوازدهم و سیزدهم دلنشین و جالب بود. اما من حس مشترک زیادی با روایان روایت‌های ششم، دهم، دوازدهم و شانزدهم داشتم انگاری که خودم نوشته بودمشان.
      

        تا کنون از مطالعه‌ی یک کتاب تا این اندازه زجر نکشیده بودم. ترجمه و ویرایش کتاب به قدری نامناسب و اذیت‌کننده بود که گاهی حتی رغبت نمی‌کردم کتاب را در دست بگیرم چه برسد به این‌که مطالعه‌اش کنم.
و اما در مورد اصل داستان:
ماجرای یک اشراف‌زاده‌ی بی‌قید و بند انگلیسی‌ست که در ابتدای دوران جوانی‌اش واقعه‌از رخ می‌دهد که به گفته‌ی خودش روحش را می‌بازد. دو سوم ابتدایی داستان کمی کسل‌کننده و کند پیش می‌رود اما یک سوم نهایی عجیب مخاطب را مجذوب و میخکوب خودش می‌کند. جایی که دوریان گری، این اشراف‌زاده‌ی لاقید، به منتهی الیه فساد می‌رسد.
      

        این کتاب خلاصه شده‌ی اصل کتاب توحید مفضل که در چهار جلد نوشته شده است می‌باشد. مطالعه‌ی این کتاب با دیدی که شخص امام صادق (ع) توقع داشتند از نویسنده و خواننده‌ی این خطوط ،از واجبات است.
      

        گاهی آدم‌هایی پیدا می‌شوند که تارک دنیا شده و مسیر ریاضت در پیش می‌گیرند اما چند درصد این‌ها صرفا برای معبود خود این کار را می‌کنند؟ چند درصد به دنبال شهرت هستند؟ چه تعدادشان برای دوری از نفس دقیقا از دستورات همان نفس پیروی می‌کنند؟ این‌ها سوالاتی‌ست که بهتر است قبل از شروع این کتاب در پس ذهنتان نگاهشان دارید و بعد دوباره از شاهکاری از جناب تولستوی لذت ببرید.
      

        اینکه یک مرد بتواند از زبان یک زن بنویسد و تا این حد به ظرافت‌های افکار و احساسات زنانه آگاه باشد هنرمندیِ بسیار می‌خواهد که البته این‌که جناب تولستوی از پس آن برآمده باشند خیلی هم عجیب نیست. در بین رمان‌های کوتاه تولستوی سراغ هر کدام که رفتم متوجه شدم تولستوی در تمامی آن‌ها سعی دارد یک رذیله‌ی اخلاقی را پررنگ کرده و به نکوهش آن بپردازد. در مجموع تولستوی ظاهرا نویسنده‌ی اخلاق‌مداری‌ست که گویی با دخالت زندگی خود درون داستان‌هایش سعی دارد اندکی از بار گناهانش بکاهد، شاید هر کدام به نوعی اعترافی در کلیسا باشد.
      

        مقابله با سنت، بله یا خیر؟
حالا اگه اون سنت غلط باشه چی؟ این اجازه رو بهمون میده که روی ادب و انسانیت هم پا بذاریم؟ داستان این کتاب تا حد زیادی منو یاد کتاب "قصر آبی" انداخت.
تصویرسازی‌هایی از زیست در امریکای جنوبی رو در داستان می‌خونید و وجه تمایزش با تماااام کتاب‌هایی که تا الان خوندید احتمالا این خواهد بود که در هر فصل در خلال داستان کلی رسپی و دستورالعمل پخت خوشمزه‌جات مختلف و در مناسبت‌های مختلف رو یاد می‌گیرید اما این یک کتاب آشپزی نیست، در حالی که اسم هر فصل به اسم یک خوراکیه:)
      

        مطرد یعنی نیزه‌‌ی کوتاه که بدا وحوش را زنند و صید کنند.
پنج داستان در پنج فصل مجزا که هر کدام به یک اختلال روانی حاد اشاره دارد. اگر ذهنتان مصون از هرگونه اختلال روانی ولو در حد بسیار بسیار اندک نیست، پیشنهاد می‌کنم نخوانید.
      

        آدم اهل اونجاییه که زندگی می‌کنه یا اهل اونجاییه که دوست داره زندگی کنه؟
روایتگر چالش‌ها و کشمکش‌های درونی و بیرونی یک نوجوان سرخپوست که خودش را سفیدپوست نمی‌داند اما حس می‌کند از هویت سرخپوستی خودش هم دور شده و دیگر به نوعی فقط یک سرخپوست پاره‌وقت است، و نه تمام وقت.
      

        داستان از نوبه شروع می‌شود، روستایی در افریقا. روایت شخص اول داستان می‌چرخد و می‌چرخد و می‌چرخد تا سر از خانه‌ی دختر "فارقلیط" پیدا می‌کند. روایت ساده و روان و مناسب رده‌ی سنی نوجوان است.
      

        انسان ذاتا طرفدار خصلت‌های نیکوست و گاهی همچون گالیادکین، به تعبیر داستایوفسکی "قهرمان ما"، هر آنچه بدخویی و صفات ناپسند دارد را از خودش جدا می‌کند و گویی تبدیلش می‌کند به انسانی دیگر که در صفات ظاهری همچون خودش اما در باطن داراری رذیلت‌هاست و تمامی فضیلت‌ها را برای خودش نگه می‌دارد. این خودخواهی‌ست یا از خود بیگانه شدن؟
      

        هر گناهی در حد و اندازه‌ی خود، زندگی انسان را تحت‌الشعاع خودش قرار می‌دهد؟ مگر گناه حد و اندازه دارد؟ گناه گویی اسید و است و می‌خورد و می‌بلعد تمام خوشحالی و نیک‌بختی انسان را.
      

        "شوهرباشی" شاید نه تنها یک لقب و عنوان بلکه یک پیشه باشد. انسان‌هایی هستند که هویت و شخصیت مشخصی ندارند و هویتشان در دیگری تعریف می‌شود و این "دیگری" می‌تواند هر چیزی یا کسی باشد؛ مثلا یک "زن".
کسب و کار و هویت شخص دوم داستان در "شوهر" بودن معنا پیدا می‌کند و زمانی که دیگر شوهر نیست، بیوه شده است، انگار چیزی را گم کرده است و بدون در نظر گرفتن مراحل سوگ، یک‌راست به سمت معنایابی پیش می‌رود؛ به سمت دوباره ازدواج کردن و شوهر شدن!

پ.ن: این ترجمه‌ی کتاب به نظرم روان نبود و کند پیش رفتن داستان را بیشتر از چشم ترجمه می‌بینم تا روایت داستان. 
      

        ما مسیرگراییم یا نتیجه‌گرا؟
اگر از این منظر به کتاب نگاه کنیم در واقع ذهن و شخصیت ما را در این دو راهی به چالش می‌کشد. همه چیز در عین سادگی و رو بودن می‌تواند مفاهیم عمیقی داشته باشد. انگار همینگوی کتابی نوشته باشد که هر کس در هر برهه و در هر تاریخی که آن را بخواند بتواند به اقتضای زندگی و دوران خودش پیرمرد و دریا و ماهی و پسربچه و جامعه‌ی پیرمرد را نماد و نشانه‌ای از آن‌چه خودش می‌خواهد ببیند.
      

        داستان ملال‌انگیز، در واقع داستان ملال‌انگیزی برای راوی‌ست و در عین حال جذاب و گیرا برای خواننده. داستان استاد پزشکی‌ای است که زندگی‌اش به طرز عجیبی برایش ملال‌انگیز شده است، دیگر چیزی در زندگی جذبش نمی‌کند و در واقع چیزی به زندگی وصلش نمی‌کند و بی‌هدف نشسته‌ است تا مرگ از در خانه وارد شود.