‌
همیشه شوهر، داستان مردی است که در جریان یک درگیری حقوقی مدتی در سنت پترزبورگ اقامت دارد و آشنایی قدیمی را ملاقات می‌کند که به تازگی همسرش را از دست داده است؛ همسری که از قضا مدت‌ها رابطه‌ای پنهانی با راوی داستان داشته و راوی تازه حالا قرار است با عمق و تبعات این رابطه رویارو شود.
همین پیرنگ آغازین به خودی خود گویای جذابیت داستان هست. 

«همیشه شوهر» نیز همچون دیگر آثار داستایفسکی به پیچیدگی‌های ذهن آدمی می‌پردازد و این پیچیدگی‌ها را نه فقط در بازگویی افکار، که در رفتار و وجنات آن‌ها در معرض دید خواننده می‌گذارد. 

داستایفسکی اغلب در مقایسه با افکار و درگیری‌های درونی و پیچیدگی‌های آدمی، توجه چندانی به فضاسازی و جهان‌پردازی (بر خلاف مثلا چخوف) و گاه حتی خود ماجرا (برخلاف مثلا تولستوی) ندارد اما این داستان که در دوران پختگی نویسنده نیز نوشته شده اتفاقا چه از نظر ماجرا و چه از نظر جهان‌پردازی به راستی قابل توجه است و نهایتا داستانی جذاب و پرکشش، زنده و تاثیرگذار و البته درگیرکننده و پیچیده پیش روی مخاطب می‌گذارد.

 به همین دلایل است که اگرچه «همیشه شوهر» از جمله آثار کمترشناخته‌شده‌ی داستایفسکی است اما چه از نظر سبک و چه ساختار، و چه شخصیت‌پردازی و چه پیشبرد داستان، به راستی از استادانه‌ترین آن‌ها نیز هست و خواننده را به جهانی دلچسب و جذاب و به یاد ماندنی هم می‌برد. صد حیف که نسخه‌ی فارسی آن به هیچ رو خوشخوان نیست و نه تنها ویراستی نو که ترجمه‌ای نو نیاز دارد.
        

          امروز حس مصیبت زدگی و حقارت پاول پاولویچ، دُمل چرکی و متورم بر تن زندگی، و آگاهی و ملالِ ولچانینف از این امر، در من است. دو نیروی شر که  مدام از هم پیشی میگیرند، در من زاده می شوند و از درون می جوندم. هزار باره با آثار داستایفسکی خود را گم کرده و باز می یابم. اگر میخواهید حس خلأ و هیچ بودگی را در این هیاهو زیست کنید، همیشه شوهر/ شوهرباشی را بخوانید. کلاً داستایفسکی بخوانید. :)
        

          زن‌هایی وجود دارند که «به نظر می‌آید برای بی‌وفا بودن زاییده شده‌اند» و این بی‌وفایی درست بعد از اینکه شوهر کردند شروع می‌شود. شوهر اولین عشق این نوع زنان محسوب می‌شود اما کافی نیست. در مقابل این زنان مردانی هستند که باید نقش اولین عشق، شوهر را بازی کنند، این مردان همیشه شوهر یا شوهر باشی هستند. در کتاب همیشه شوهر هم یکی از همین مردان نقش بازی میکند اما نقش اصلی نیست. داستان از به هم رسیدن یک همیشه شوهر و مردی که سالها پیش با همسرش رابطه داشته آغاز و حول همین ارتباط ادامه پیدا می‌کنه. قاعدتاً به پای آثار مشهور داستایوفسکی نمی‌رسه اما به هر حال بد نیست.ه
        

          داستان از زبان ولچانینف که دعوای حقوقی در پطرزبورگ را دنبال می کنند که بعد نه سال مردی فاسق را بنام پاول پاولویچ را میبیند که رفیق قدیمی اوست و داستان شروع میشود ولچانینف قبلا عاشق همسر پاولویچ ناتالیا واسیونا بوده و داستایوفسکی روحیات مرد فاسق و مرد رنجور را به تصویر میکشد
        

          ارتباط برقرار کردن با داستان و شخصیت ها خیلی برای من  سخت بود، انتظار داشتم جذاب تر باشه اما برای من خوب نبود, با این حال از خوندنش پشیمون نیستم!
کاش ترجمه ی بهتری انتخاب میکردم ترجمه ی خوبی نبود! 

        

          سر خود را تکان ندهید، درباره‌ی من قضاوت نکنید، من خودم درباره‌ی خودم قضاوت کرده‌ام و الان مدت‌هاست که خودم را محکوم کرده‌ام، مدت‌هاست...! گوش می‌دهید؟

مثلث عشقی،
موضوعی بود که شدیدا دلم می‌خواست آن را در قالب داستانی به قلمِ نویسنده‌ی محبوبم بخوانم.
نویسنده‌ای که روان آدم‌ها را می‌شکافد و ریزترین جزئیات آن را به روی کاغذ می‌آورد.
دوضلع این مثلث را «پاول پاولوویچ ترسوتسکی » و همسرش «ناتالیا واسیلیونا» و ضلع سوم را مرد فاسق یعنی «آلکسی ایوانوویچ ولچانینف» تشکیل می‌دهد.
از این کتاب چیز زیادی نمی‌توان نوشت، چون داستان کتاب برملا می‌شود و فقط به این نکته بسنده ‌می‌کنم که داستان کتاب، داستانِ تقابل آقای شوهر با آقای فاسق است و داستایفسکی روان این دو مرد را در خلال تقابل‌هایشان می‌شکافد.
با توجه به اینکه داستایفسکی این کتاب را نیز در شرایط نابسامان مالی و مدت زمان به شدت محدود نوشته، نمی‌توان زیاد به خام و کامل نبودن داستان ایرادی وارد کرد، به شخصه با توجه به موضوع داستان، سطح انتظارم خیلی خیلی فراتر از چیزی بود که خواندم اما تقابل‌های این دو مرد و همچنین روایت‌های نویسنده از روان آنان برایم خواندنی بود.

نکته:
در ریویوی یکی از دوستانم «علی» خواندم که داستایفسکی قصد داشته این داستان را از زبان آقای شوهر بنویسد، من نیز همانند علی حسرت می‌خورم که این اتفاق رخ نداده، چون در این‌صورت قطعا داده‌های بیشتری از تحلیل روانِ این شخصیت با قلم داستایفسکی می‌خواندیم.

نقل‌قول نامه
"هنگامی‌که خود را خوشبخت می‌یابید یا زیاد به هیجان آمده‌اید بایسای با احتیاط بیش‌تری رفتار کنید."

"زندگی بیشتر ارزش دارد تا زیبایی!"

"طبیعت برای زشت‌ها، مادر مهربان نیست بلکه زن‌بابا است. زشت را خلق می‌کند اما به جای این‌که از او دلسوزی کند، عذابش می‌دهد! "

کارنامه
وقتی پیش‌ از این کتاب، «قمارباز، جنایت و مکافات، برادران کارامازوف، شب‌های روشن، همزاد، ابله و بیچارگان» را از داستایفسکی خوانده‌ام، به هیچ‌وجه نمی‌توانم به پنج یا چهارستاره حتی فکر کنم، از طرفی با وجود اینکه نتوانست انتظاراتم را برآورده کند، آن‌قدر خوب بود که بدون هرگونه حرف و سخن اضافه سه ستاره‌ی باقی‌مانده را برایش منظور کنم.

سی و یکم شهریورماه یک‌هزار و چهارصد
        

          در کمال شرمندگی من تا به این سن کتابی از داستایوسکی نخونده بودم و "همیشه شوهر" اولینش بود. متاسفانه باید بگم تجربه بدی بود. البته چند جا خوندم که این داستان، از نوشته‌های ضعیف داستایوسکی بوده و نباید بر اساس اون قضاوتش کرد. ولی اون چه من رو خیلی اذیت کرد، نه داستان بیخودی آب‌بسته که ترجمه وحشتناک کتاب بود. 

گویا چاپ اول این ترجمه برای سال ۱۳۷۰ بوده. ولی انگار داده بودنش به گوگل ترنسلیت. خبره‌زاده این کتاب رو از فرانسوی ترجمه کرده به به شدت افتضاحه. درسته که تفاوت‌های ساختاری و فرهنگی زبان مبدا با مقصد تو ترجمه تاثیرگذاره و درسته که کتاب با یک زبان واسطه به فارسی برگردانده شده، ولی باز هم پر از اشکالات ویراستاریه. اصلا انگار مترجم روی زبان فارسی تسلطی نداشت!!!

یعنی تو تمام این سی سال هیچ‌کس نبوده که بازبینی خوبی رو این ترجمه انجام بده؟ خیلی جاها اصلا قابل درک نبود. 

ظاهرا از سانسور هم کم نداشته. یه تیکه رو نفهمیدم چی شد و رفتم به انگلیسی جستجو کردم. مشخص شد بخشی از متن تو فارسی کاملا حذف شده.

و سوالی که دارم آیا به غیر از رذیلت خیانت و زنا، مقوله همجنس‌بازی هم تو این کتاب مطرحه؟ من واقعا نفهمیدم.

کسی هست ترجمه این کتاب با عنوان "شوهرباشی" رو خونده باشه؟ گویا اون از روسی مستقیم و به زبانی امروزی‌تر هم برگردونده شده. یه روز باید همت کنم اون رو تورقی بکنم.
        

          "همیشه شوهر" داستان رویارویی نقش اصلی "وِلچانینُف" با "پاوِل پاوْلوویچ"، یک "همیشه شوهر" است.
ولچانینف در اواخر دهه ۳۰ زندگیش به سر میبره و به لحاظ روحی اوضاع خوبی نداره. اون دچار مالیخولیا شده و دائم در خاطرات گذشته خودش غرق میشه. از طرفی، به خاطر این بیماری، درک درستی از زمان حال نداره و بدخلقی و بدبینی به خصوصیات اخلاقیش اضافه شده. 
در همین زمان مردی از گذشته پا به زندگیش میذاره؛ پاول پاولوویچ، همسر "ناتالیا واسیلیونا"، زنی که ولچانینف سابقا او را دوست داشته و با او در ارتباط بود. حالا ناتالیا فوت کرده و پاول پاولوویچی که خودش رو گم کرده، سر از زندگی رقیب عشقی خودش درمیاره، اونم با تظاهر به اینکه اصلا از رابطه بین همسرش و دوست قدیمش خبر نداشته.
از داستان بیشتر نمیگم که اسپویل نشه. 

برداشتم از شخصیت پاول پاولوویچ (اگر به اسپویل داستان حساس هستید این بخش رو نخونید):
پاول پاولوویچ، هویت و ارزش خودش رو در زندگی بخشیدن و همسری کردن برای یک زن میبینه. اون متوجه رابطه ناتالیا و ولچانینف شده بود اما به روی خودش نیاورد چون نمیتونست زندگیش رو جدا از ناتالیا تصور کنه. همچنین بعد از مرگ ناتالیا نمیتونست از فکر از دست دادن همسرش در بیاد و دائم خاطرات رو زیرورو میکرد تا اینکه بالاخره به سراغ دختر دیگری رفت و حتی این بار دختری زیر هجده سال رو پسندیده بود و دلیلش هم نیازمند بودن دختر به مراقبت بیشتر بود و پاول پاولوویچ هم برای چنین فداکاری خودش رو کاملا آماده و مناسب میدید. 
درباره ارتباطش با ولچانینف هم احساسات مختلفی کنار هم جمع شدن و اونو به سمتش کشوندن. کنجکاوی درباره اینکه ولچانینف چطور دل زنها رو میبره، کنجکاوی درباره عکس العملش به هر خبر تازه‌ای که بهش میداد، علاقه به اون بخاطر رفتار خوبی که ازش در خاطر داشت، تنفر از اون به خاطر همسر و فرزندی که حقیقتا به خودش تعلق نداشتن و مسخره کردن ولچانینف به طرق مختلف برای گرفتن انتقام، که همه اینا کشمکشی ذهنی درون پاول پاولوویچ ساخته بودن و اون نمیدونست بالاخره به کدوم یک از این موارد باید بها بده.  در نتیجه، در رفتارش تضاد و ضدیت دیده میشد.

بنظرم همونطور که در ابتدای کتاب در مقدمه گفته شد، داستایفسکی به دلیل بحران های روحی، جسمی، مالی و مسائل جامعه تحت فشار بود و سریعا داستان رو جمع کرد. وگرنه داستان میتونست خیلی بیشتر تاثیرگذار باشه. با این حال جزو کتاب های مورد علاقه من در بین آثار داستایفسکی هست. به عنوان اولین کتاب از داستایفسکی پیشنهادش نمیکنم چون بنظرم کسی که کمی با آثار دیگر ایشون آشنایی داشته باشه، از خوندن این کتاب لذت بیشتری میبره. اما در کل به عنوان یکی از کتابای داستایفسکی پیشنهادیه.
        

          «همیشه شوهر» اونقدرا که فکر می‌کردم جذاب نبود.
توی این داستان، دوباره با الکسی ایوانوویچ همراه میشیم. این‌بار به جای قمارباز بودن، شخصیت مالیخولیایی با گذشته نه چندان جالبی رو داره. و این بیماری مالیخولیا باعث شده یکسری خاطرات مربوط به گذشته‌اش رو که کاملا فراموش کرده بود رو به یاد بیاره و شاید گاهی بابت رفتار و کردارهای گذشته احساس شرمندگی می‌کنه. و با پیدا شدن سر و کله پائول پاولوویچ درگیری‌های فکری‌اش بیشتر میشه و ماجرا‌های جدیدی رو تجربه می‌کنه.
-
صفت جالب همیشه شوهر رو دوست داشتم، خود داستایفسکی «همیشه شوهر» رو اینطوری تعریف می‌کنه:
یکسری از زن‌ها به‌نظر می‌آید برای بی‌وفا بودن زاییده شده‌اند. این‌گونه زن‌ها قبل از ازدواج به این راه نمی‌افتند. طبیعت‌شان به‌طور کلی تقاضا می‌کند که برای این‌کار ازدواج کنند. شوهرشان اولین عاشق آن‌هاست، «اما فقط بعد از ازدواج». هیچ‌کس به این آسانی و به این مهارت ازدواج نمی‌کند و شوهر همیشه مسئولیت و جور اولین عاشق را به گردن می‌گیرد. بعد همه چیز، تا حد امکان با صداقت می‌گذرد این زن‌ها همه چیز را کاملاً حق خود تصور می‌کنند و، طبیعتا کاملاً خودشان را پاک و بی‌آلایش می‌دانند.
و عقیده داشت یک دسته شوهرانی هم که طرف متقابل آن‌ها هستند یافت می‌شوند که تنها مأموریتشان این است که با این جور زن‌ها بسر برند. به‌عبارت دیگر به‌نظر او وظیفه‌ی اساسی این‌طور مردها این است که «همیشه شوهر» باشند یا واضح‌تر بگوییم، در همه زندگی‌شان فقط شوهر باشند، نه هیچ چیز دیگر. «چنین مردی متولد می‌شود و بزرگ می‌شود تا یک‌بار ازدواج کند و بعد ضمیمه و تابع زنش گردد.
-
البته بنظرم میشه این تعریف رو برای دو طرف (خانم/آقا) در نظر گرفت و «همیشه همسر» رو بکار برد. و چقدر زیاد هستند از این دست خانم‌هایی که همیشه همسر هستند و به قول معروف می‌سوزند و می‌سازند.
        

          ترجمه و ویراستاری، هر دو عالی و تمیز بودن و خوندنش رو لذت‌بخش کردن.
        

          اگر نویسنده‌ای جز داستایفسکی داشت، قطعاً امتیاز کمتری می‌دادم. نه چون کتاب بدی‌ست؛ صرفاً چون من داستانش را دوست نداشتم وگرنه حتماً که درخشان است.  شاید هم به‌خاطر شروع خیلی خوب و ادامه‌ی پایین‌تر از حد انتظارش، توی ذوقم خورد. به‌هرحال از بین چهار کتابی که تا حالا از داستایفسکی خوانده‌ام قطعاً چهارمی‌ست.
        

          «اما شما تقصیری ندارید، پاول پاولویچ، شما تقصیری ندارید: شما ناقص الخلقه‌اید و از همین رو همه‌ی کارهایتان هم باید معیوب باشد، هم آرزوها و هم امیدهایتان.» مدت‌ها پیش تصمیم داشتم این کتاب رو با عنوان #همیشه_شوهر بخونم که خوشبختانه یکم معطل کردم و این ترجمه اومد:) (البته تعداد صفحه‌های انگلیسی حدود سی صفحه از این ترجمه بیشتره) داستان این کتاب با روبرو شدن ولچانینف، شخصیت اصلی- مردی نسبتا متمول و درگیر دعوی حقوقی، با پاول پاولوویچ تروستسکی شروع می‌شه. آشنایی که ماجرای قدیمی و مثلث/مربع عشقی رو با یک و در ادامه دو ضلع از بین رفته، دوباره زنده می‌کنه. قبل از ورود دوباره‌ی پاول پاولوویچ به زندگی ولچانینف، همه چیز شکل «تکاپوی بی‌هدفی» رو داشته. اما با حضور دوباره پاول پاولوویچ با یک روبان حریر سیاه روی کلاهش (علامت عزاداری) و باز شدن نامه‌ها و خاطرات قدیمی، سر و شکل زندگی ولچانینف تغییر می‌کنه. یکی از جالب‌ترین قسمت‌های کتاب وقتیه که کاراکتر یک «شوهرباشی» برای خواننده توصیف می‌شه: «ماهیت چنین شوهرانی در صرف وجودشان است. این‌ها در زندگانی فقط شوهرند و دیگر هیچ. چنین آدمی تنها به این دلیل به دنیا می‌آید و می‌بالد که زن بگیرد و بلافاصله بعد از آن تبدیل به ضمیمه و پیوستی برای آن زن شود.» #شوهر_باشی نسبت به بقیه‌ی کتاب‌های داستایوفسکی همه‌خوان‌تر و ساده‌تر بود. اما باز هم اون رگه‌های دیوونگی خاص تو شخصیت اصلی این کتاب‌ هم به چشم می‌اومد. و تیغ بعد از بشقاب‌های داغ شده و مردی با شاخ‌ پنهانی روی سرش...
        

          خب اول باید بگویم که این اولین مواجهه من با داستایوفسکی بود. نمی‌دونم چرا تا به حال به سمت کتاب‌های این نویسنده نرفته بودم حال آنکه من به کتاب خواری معروف هستم.
داستان جالبی داشت اما از همه جذاب تر برای من روایت درونی شخصیت‌های کتاب بود. انگار داستایوفسکی متخصص تحلیل شخصیت درونی آدمهاست.
        

          "شوهرباشی" شاید نه تنها یک لقب و عنوان بلکه یک پیشه باشد. انسان‌هایی هستند که هویت و شخصیت مشخصی ندارند و هویتشان در دیگری تعریف می‌شود و این "دیگری" می‌تواند هر چیزی یا کسی باشد؛ مثلا یک "زن".
کسب و کار و هویت شخص دوم داستان در "شوهر" بودن معنا پیدا می‌کند و زمانی که دیگر شوهر نیست، بیوه شده است، انگار چیزی را گم کرده است و بدون در نظر گرفتن مراحل سوگ، یک‌راست به سمت معنایابی پیش می‌رود؛ به سمت دوباره ازدواج کردن و شوهر شدن!

پ.ن: این ترجمه‌ی کتاب به نظرم روان نبود و کند پیش رفتن داستان را بیشتر از چشم ترجمه می‌بینم تا روایت داستان. 
        

          داستایفسکی دستتان را می گیرد و می بردتان به آن اعماق تاریکی که همۀ آدم ها با هفت قلم آرایش پنهانش کرده اند.

        

          داستایوفسکی فقط یک نویسنده نیست بلکه یک روانکاو و روانشناس فوق‌العاده هم هست به خاطر همین در آثارش به ریز جزئیات شخصیتی کاراکترها می‌پردازه در حدی که خواننده می‌تونه به راحتی کاراکتر رو درک کنه.
ما در کتاب شوهر باشی یک خیانت رو می‌بینیم که تمام نقش‌های این کتاب رو تحت تاثیر قرار داده و ما طی خوانش این کتاب تک تک رفتارهای دو نقش اصلی رو می‌توتیم مشاهده کنیم.
شوهرباشی رو می‌تونم بگم نسبت به بقیه آثار داستایوفسکی‌که تا به الان خوندم کمتر  پسندیدم ولی این به این معنا نیست که با یک شاهکار ادبی رو به رو نباشیم