به نام او

صلحی که همه صلحها را بر باد داد یکی از بهترین کتابهای تاریخی ست که اخیرا خوانده ام.
یک کتاب بی نظیر در مورد برهه ای حساس که به طور باورنکردنی مغفول واقع شده است.

عنوان فرعی کتاب: "فروپاشی امپراتوری عثمانی و شکل گیری خاورمیانه جدید" گویای تمام چیزهایی که در رابطه با کتاب باید گفت، هست.
دیوید فرامکین نویسنده کتاب در بخشی از مقدمه کتاب میگوید: 《خاورمیانه ای که امروز در عنوانهای خبری نامش را میشنویم محصول تصمیمات متفقین در جنگ جهانی اول و پس از آن است... گزارش رسمی روسها و فرانسویها از عملکردشان در خاورمیانه در آن زمان طبعا جنبه تبلیغاتی داشت. گزارشهای انگلیسیها هم دور از حقیقیت بود... ولی در چند دهه اخیر حقیقت ذره ذره از پرده بیرون آمد و اینک، با گشایش بایگانیهای اسناد محرمانه و اوراق خصوصی، سرانجام بسان خورشیدی از پس ابر رخ نموده است. سال 1979 که کار تحقیق را شروع کردم، دیگر چنین به نظر میآمد که میتوان حقیقت ماجرا را باز گفت.》

کتاب دربردارند نکات ریز و درشتی از آغاز جنگ جهانی در 1914 تا فروپاشی کامل امپراتوری عثمانی در 1922 است. بازه ای که دقیقا در بردارنده اتفاقات و تحولات 100 سال گذشته است. تحولاتی که به نوعی مقدمه تمام اتفاقات و نابه سامانیهای 100 سال اخیر در خاورمیانه است. منطقه ای که تا پیش از جنگ جهانی اول چندین قرن در زیر لوای امپراتوری عثمانی از آرامشی نسبی برخوردار بود. و پس از آن روزی نرسید که روی آرامش به خود ببیند. دانستن این نکات برای مخاطبی که در مرکز این وقایع است ضروری ست. و تعجب آور است که چرا اینقدر دیر این کتاب ترجمه شده است (تاریخ نشر 1989 است).

اگر میخواهید از چگونگی تشکیل کشورهای منطقه مانند عربستان سعودی، ترکیه، عراق، اردن و... آگاه بشوید و یا از چگونگی تشکیل رژیم صهیونیستی اطلاع پیدا بکنید "صلحی که همه صلحها را بر باد داد" را از دست ندهید.
          

            شکل امروزین خاورمیانه و مرزبندی کشورها نه حاصل تفاوت فرهنگه، نه تفاوت زبان و نه تفاوت تمدن؛ بلکه حاصل جنگی بین اروپایی‌هاست. کتاب «صلحی که همه‌ی صلح‌ها را بر باد داد» به اثرات جنگ جهانی اول بر خاومیانه می‌پردازه و بررسی می‌کنه که چطور صلح بین طرف‌های درگیر در این جنگ، اقدامات کمال مصطفی و ترکان عثمانی، قدرت‌طلبی آمریکا، کشورهای استقلال یافته‌ی عربی و روی کار آمدن رضا شاه بر چیزی که امروز در جهان شاهدش هستیم اثر گذاشت. 
این کتاب رو میشه به دو داستان تاریخی همگرا تقسیم کرد؛ یکی تقسیم شکلی ایده‌آل (برای انگلستان البته!) از مرزهای خاورمیانه که به معاهده‌ی سایکس-پیکو منجر شد، و دیگری داستان اجرای معاهده‌ی تقسیمات مرزی.
این دو داستان در نهایت منجر شدند به چیزی ما امروز پیرامون خودمون می‌بینیم؛ کشورهایی مثل عربستان، عراق، سوریه، فلسطین، اردن و... که به نظر نویسنده تبدیل به ملت نشدند.
این تقسیمات سودمحور و بی‌توجه به ترکیبات فرهنگی، قومی و تاریخی منطقه باعث درگیری‌های بسیاری شد که همچنان ادامه دارند؛ از تصفیه‌ی نژادی در ترکیه که باعث کوچ اجباری و حذف بسیاری از یونانی‌ها، ارمنی‌ها و... در این سرزمین شد تا درگیری‌های قومی در سوریه و عراق.

کتاب، بسیار جذابه. ترجمه‌ی خوبی داره و موضوع جالبی رو بررسی کرده. به نظرم یکی از بهترین پژوهش‌هاییه که میشه در زمینه‌ی شکل‌گیری خاورمیانه‌ی امروزین خوند.
          

            این کتاب، بسیار بیش‌تر از چیزی است که علی بندری در پادکست بی‌پلاس در موردش صحبت کرده است. برای من که نکات بسیار جذابی داشت، به‌ویژه در خصوص روابط قدرت‌های بزرگ استعمارگر و مناسبات‌شان با هم و متحدین و مخالفین‌شان در خاورمیانه. قطعاً فهم خاورمیانه‌ی امروز، در گرو فهم تحولاتی است که منجر به شکل‌گیری مرزهای امروزی آن شده؛ چیزی که این کتاب به خوبی آن را می‌کاود و تصویری جذاب و دقیق از آن پیشِ روی ما قرار می‌دهد. خواندن این کتاب را، به همه توصیه می‌کنم.
          

            کمتر کسی پیدا میشود که از خواندن این کتاب شگفت زده نشود چرا  که با شاهکاری مواجه میشود که پیش از این شاید هیچگاه با آن برخورد نداشته است. جزئیات ریز تاریخی چنان جذاب ارائه میشود که نمیتوان کتاب را زمین گذاشت
 و کلیت فرم روایت نویسنده نیز یک سیر منظومه ای را در مورد اتفاقات ابتدای قرن بیستم به تصویر میکشد. سیری که در آن روایت صلحی است که همه‌ی صلح ها را بر باد داد...
          

            کتاب خوب "صلحی که همه صلح‌ها را بر باد داد" رو به توصیه علی بندری عزیز خوندم. مهم‌ترین و اثرگذارترین پادکستر ایرانی که واقعا در دانش و روایتگری رقيب نداره.
کتابی که به ما می‌گه مرزهای امروزی در خاورميانه، تنش‌های بی‌پایان اعراب با اسرائیل و هر آن‌چیزی که جزو مصائب خاورميانه به حساب میاد از کجا ریشه گرفته.
دونستن اینکه اروپاییان برای سرنوشت چندین و چند نسل از مردمی کیلومترها دورتر از محل زندگیشون تصمیم گرفتن و به تبع اون سلسله اتفاق‌های تلخی رقم خورده که حتی بعضا در سال‌های اخیر هم ملموس هستش میتونه برای علاقه‌مندان به تاریخ و دیپلماسی جالب توجه باشه.
          

            درباره‌ی این است که چطور خیالات و تصورات و «نظر»هایی که سیاستمداران درباره‌ی دنیا دارند به ترتیبات دنیا شکل داده‌اند. به اینکه چطور ابتکارات فردی در شکل‌گیری مرزهای ملی موثر بوده است. 
چطور خیال اینکه یهودیان در پس پرده قدرت دارند و مشغول توطئه‌چینی هستند باعث شد سران دنیا حاضر به امتیازدهی به آن‌ها شوند و امکان تشکیل کشوری مستقل را برای آن‌ها فراهم کنند. 
چطور نظام بوروکراتیک می‌تواند جزیره‌وار باشد و هر بخشی با بخش دیگر در تقابل قرار بگیرد. چطور دولت استعماری بریتانیا در هند حکومت مستقلی بوده و نظرات خودش را اعمال می‌کرده، و همین‌طور حکومت بریتانیایی مصر. و در این بین اشاره می‌کند به نظام فشل اطلاعاتی‌ای که مخارج سنگینی بر دوش بریتانیا می‌گذاشت تا از شریف حسین (شریف مکه) و پسرانش حمایت کند، یعنی فیصل (کسی که در نهایت شاه کشور تازه‌شکل‌گرفته‌ی عراق می‌شود، و به‌نظرم بعداً عبدالکریم قاسم او را می‌کشد) و عبدالله (احتمالاً پدربزرگ عبدالله اردنی فعلی، شاه اردن)؛ درحالی‌که در آخر رقیب او، یعنی ابن‌سعود، بر کشور تازه‌شکل‌گرفته‌ی عربستان حاکم می‌شود. 
فصلی گذرا در اواخر کتاب به ایران می‌پردازد و حاشیه‌ای‌بودن ایران را در آن دوران جنگ جهانی اول به رخ ما می‌کشد. در یکی دو پاراگراف به برکشیدن رضاخان توسط انگلیسی‌ها اشاره می‌کند.
          

            صلح برای ما، جنگ برای آن‌ها

«صلح برای ما، جنگ برای آن‌ها» نتیجه‌ای است که با خواندن کتاب دیوید فرامکین با نام ‘’A Pease to End All Peace’’ به آن می‌رسید.
«صلحی که همه‌ی صلح‌ها را بر باد داد» عنوانی است که حسن افشار مترجم فارسی کتاب برای آن برگزیده است با عنوان فرعیِ «فروپاشی امپراتوری عثمانی و شکل‌گیری خاورمیانه‌ی‌ معاصر». کتاب را نشر ماهی در ۱۳۹۵ با ترجمه حسن افشار منتشر کرده است، با فاصله‌ای تقریبا سی‌ساله بعد از انتشار کتاب در ۱۹۸۹ میلادی در آمریکا.

کتابی در ۱۲ بخش و ۶۱ فصل که تلاش می‌کند ماجرای فروپاشی عثمانی و شکل‌گیری خاورمیانه با نقشه جدید را طی سال‌های ۱۹۱۲ تا ۱۹۲۲ گزارش و تحلیل کند. گزارشی با جزئیات فراوان از ماجراهای داخل حکومت عثمانی، جلسات کابینه بریتانیا، گفت‌وگوهای سران کشورها و سران قبایل عرب، مذاکرات صلح، تصاویر متعدد، و یادداشت‌های شخصی بازیگران سیاسی این ده‌سال که تعدادشان هم کم نیست. 

خلاصه کتاب آن است که سران متفقین (انگلیس، فرانسه و روسیه) در جنگ جهانی اول تلاش می‌کنند طرح صلحی را در خاورمیانه پیاده کنند تا درگیری‌های بین خودشان بر سر تقسیم این منطقه مهم در جهان به پایان برسد. هدف از این صلح صلح بین خودشان است نه صلح برای انسان‌ها و ساکنان این سرزمین. هدف اصلی حذف امپراتوری عثمانی و تقسیم آن است. ولی ظهور مصطفی کمال پاشا در ترکیه، انقلاب کمونیستی در روسیه، زنده‌شدن روحیه استقلال خواهی در کشورهای عربی، و دخالت آمریکا بازی را در هم می‌ریزد.  در این بین پیگیری‌های نخست‌وزیر سرسخت بریتانیا، دیوید لوید جورج برای اختصاص فلسطین به یهود تقریبا تنها خط مستقیمی است که دنبال می‌شود. 

به جز آگاهی‌های تاریخی خواندن کتاب نیازمند دانستن جغرافیایی تاریخی منطقه نیز هست. در نقشه‌های امروز خط‌های مرزی و برخی اسم‌ها نسبت به آنچه در دهه دوم قرن بیستم می‌گذرد تغییر کرده است. 

یکی از نتایج فرعی کتاب، شکست این پندار است که همه چیز در ماجرای خاورمیانه بر اساس برنامه‌ریزی پیش‌رفته است و سیاست‌مداران انگلیسی دقیق و هدف‌مند کار می‌کنند. اختلافاتی که بین دولت‌مردان بریتانیا در این کتاب گزارش شده آن‌چنان گسترده است که خواننده می‌پذیرد بخش زیادی از آنچه در پایان جنگ جهانی رخ داده است برآیند حوادث پیش‌بینی نشده و ناآگاهی‌های بازیگران اصلی است. سردمداران بریتانیا از بسیاری از تحولات منطقه، توانایی‌های بازیگران دیگر، و حتی تفکرات همکارانشان بی‌خبر هستند، و گاه حتی بر سر جنگیدن و نجنگیدن در حد نخست‌وزیر و وزرا اختلاف‌های اساسی گزارش می‌شود.

کتاب «صلحی که همه‌ی صلح‌ها را بر باد داد» با قلمی داستانی نوشته شده و ترجمه حسن افشار هم روان است و خواندن متن کتاب خستگی‌آور نیست، ولی ماجرا آن‌قدر شلوغ است که اگر خواننده‌ای آگاهی پیشین از سرگذشت خاورمیانه و جنگ جهانی اول نداشته باشد سردرگم می‌شود. به بیان دیگر اگر کسی بخواهد یک خط تحلیلی روشن از وقایع داشته باشد از این کتاب چیزی دستگیرش نخواهد شد. 

تصور می‌کنم نویسنده می‌توانست بسیاری از یافته‌هایش از اسناد و گفت‌وگوها را در کتاب نیاورد و آسیبی هم به هدفش نرسد. با این حال اگر خواننده پیش از خواندن این کتاب، بازیگران اصلی خاورمیانه و جنگ جهانی را بشناسد و رویدادهای سازنده این دوران را در ذهن خود داشته باشد، این کتاب می‌تواند تصویر او را این دوران ده‌ساله آشکارتر کند. 

کتاب فرامکین یک ترجمه فارسی دیگر هم دارد که دنیای اقتصاد آن‌ را در دو جلد منتشر کرده است. این ترجمه با نام «صلح کردند که جنگ بماند» و عنوان فرعیِ «چگونگی فروپاشی امپراتوری عثمانی و برآمدن خاورمیانه جدید» عرضه شده و داود حیدری و مفید علیزاده مترجمان آن هستند.

گاه‌نگاشت ۷۹
کانال تلگرامی گاه‌نگاشت

https://t.me/MKHAGHANIFAZL
          

            شنیده بودم که امپراتوری عثمانی، حکومت مقتدر مسلمان، در جنگ جهانی اول شکست خورد و تجزیه شد. اما چطور و چگونه و به چه صورت و توسط چه کسانی این اتفاق افتاد، کلی داستان و قضیه‌ی جالب و خواندنی دارد که باید در کتاب‌های تاریخی به دنبالش بگردم.
کتاب *صلحی که همه‌ی صلح‌ها را بر باد داد* خیلی ریز و جزئی به حوادث و اتفاقات و وقایع قبل و بعد از جنگ جهانی اول می‌پردازد و مخصوصاً نقش متفقین و روباه پیر را در این ماجراها بررسی می‌کند.
انگلیس ابتدا از عثمانی شکست می‌خورد اما بازهم ناامید نمی‌شود. نقشه می‌ریزد، تفرقه می‌افکند و خباثت را به نهایت می‌رساند تا بالاخره به این نتیجه می‌رسد که بهترین راه نابودی عثمانی‌ها استفاده از عِرق عربی و حسّ ملی‌گرایی اعراب است تا علیه خلیفه‌ی عثمانی بشورند و حکومت را از درون فرو بپاشند. نکته‌ی مهم این‌جاست که خلافت عثمانی با همه‌ی بدی‌هایی که داشت، سدّمحکمی در برابر دست‌اندازی‌های انگلیس و سایر استعمارگران به آسیای غربی بود.
متاسفانه حکمرانان مسلمان منطقه به جای این‌که روی پای خود بایستند و به فکر استقلال ملت خود باشند، دست به دامان قدرت‌های شرق و غرب می‌شوند! فقط کافی بود انتخاب کنند: روسیه یا فرانسه یا انگلیس؟ کدام یکی حاضر است مهر تایید بر حاکمیت آن‌ها بزند. با همان توافق می‌کردند و درعوض کلی امتیاز ریز و درشت بهش می‌دادند!!😞
نکته‌ی جالب توجه کتاب این است که نویسنده نه مسلمان است نه ایرانی و نه عرب. بلکه غربی است و از دیدگاه خودش جوری شکست‌های غم‌انگیز بریتانیا و پیروزی‌های غرورآفرین‌اش را تعریف می‌کند که حتی ممکن است گاهی شما ناخودآگاه طرف‌دار انگلیس بشوید!😅
ترجمه‌ی آقای حسن افشار از این کتاب عالی است و خوانش روان و بی دردسری را برای خواننده فراهم می‌آورد. با هیجان صفحات کتاب را ورق می‌زنم تا ببینم ماجراهای تاریخی به کجا می‌انجامد.

          

            این کتاب مدت زیادی در قفسه در حال خواندنم بود.امروز که تمام شد ،دلم گرفت راستش.چند ماهی عادت داشتیم  روزانه چند صفحه از کتاب را بخوانیم  و به دوران جنگ جهانی اول و ماجراهای تاریخی آن سفر کنیم.
با اینکه هنگام خواندن کتاب خیلی پیش می آمد که صدای مخالفی با نویسنده داشته باشم ولی حجم آگاهی و دانشی که خواندن وقایع این کتاب برایم داشت، آنقدر زیاد بود که (صلحی که صلح ها را بر باد داد) را یکی از بهترین های تاریخی می دانم.

کتاب، سر فرصت و بی عجله به ساختن گراف ارتباطی بین دول غربی و دولت های خاورمیانه در جریان جنگ اول می  پردازد، سیاستمداران را به خواننده می شناساند و ما را آرام آرام در جریان مسیر شکل گیری اسرائیل کنونی  و خاورمیانه‌ی فعلی قرار می دهد.
خواندن این کتاب را به شدت به دوست داران تاریخ توصیه می کنم.ممکن است در ابتدای کتاب  با تعداد زیاد اسامی،گیج شوید ولی اگر قله‌ی دشوار آغازین کتاب را تاب بیاورید، به حوادث  جالب تاریخی می رسید.