یادداشت‌های عارفه سادات حق‌گو (16)

          الآن که می‌نویسم، جلد دوم آناکارنینا در حال تمام شدن است. 
یک این که کلا تولستوی را با ترجمه سروش حبیبی بخوانید. اصلا اگر نویسنده یا مترجمید و قلم خوش و روان می‌خواهید، از جناب حبیبی هرچه گیرتان آمد بخوانید. در این کتاب ترجمه جلد دوم شیرین‌تر از جلد اول است که البته پویایی نثر مترجم را نشان می‌دهد. 
دو/ تولستوی شخصیت پرداز قهاری است. او هر بار وجهی تازه از کاراکتر محبوبتان رو می‌کند طوری که تا پایان کتاب، آدمهاش چندان هم قابل پیش‌بینی نیستند. 
سه/ احتمالا لابه‌لای بعضی صفحات کتاب حس کنید نویسنده روس، ایران و ایرانیان امروز را روایت می‌کند نه روسیه و روس‌های قرن ۱۹ام را. 
        

          *این نظر براساس تجربه و حس شخصی نسبت به کتاب نوشته شده و اینجانب هیچ خصومت شخصی با جناب جوینی ندارم! 
واضح است که در انتخاب کتاب مختارید. 

راستش تا اینجای کار که صفحه ۱۵۱ کتابم، خودِ "کتاب‌‌خوان و کتاب‌ِ با نثرِ کهن‌دوستم" را کشانده‌ام تا مبادا نیمه رهاش کنم. 
کتاب بس که لغاتِ دشوار دارد، نمی‌شود اسم‌های مغولی آدمها و مکان‌ها و منصب‌ها را از هم و از واژه‌های منسوخ‌شده تمییز داد. 
کلماتش کاربرد امروزی ندارند. پس اگر هم، چون من در کار نوشتنید و گمان می‌کنید متن این کتاب نثرتان را محکم می‌کند، بسا دستِ‌آخر چیزهایی بنویسید که عطاءالملک جوینی بتواندشان بخواند! 
اگر کنجکاوِ عصر مغولید و دوست‌دارید متنی فارسی و پیچیده را دشوارگشایی کنید و هزینه کتاب هم برایتان مهم نیست، بخوانید. اگر نه، چه کاریست اصلا؟! 


        

          شرح‌حالیست از رنجش‌های مدام زنان در بعضی جوامع شرقی که غالبا حاصل رسوم و تصورات بیجاست. بعضی از این رنج‌ها البته ذوب شده در طی زمان و بعضی هنوز نه. کتاب در هر فصل، مخاطب را جای یکی از شخصیت‌های زن قصه می‌نشاند و از زاویه نگاه او ادامه ماجرا را روایت می‌کند. اینکه می‌توانید در یک قصه با همه شخصیت‌های مهم یک خانواده یکی شوید و ذهن هرکدام را _که از نسل‌ مختلفی است_ بخوانید و توجیهاتش را بدانید، تجربه شیرینی است. 
 ترجمه کتاب هم عالیست و بسیار روان و راحت‌خوان. 
        

          ۲تا دلیل داشتم برای خواندنش: 
اول آنکه طالبان در جایگاه حکمرانی افغانستان نشسته بود و پرچم خودش را هم افراشته بود!(حالا نخوانمش کِی بخوانم؟) 
دوم متن پشت جلد که حالا دیگر می‌دانم بی‌ربط‌ترین گزینش ممکن از کتاب به محتوای داخل آن بود! خاصه که نمی‌دانیم تخیل نویسنده است یا واقعیتی مشهود. شما لااقل به دلیل دوم سراغ این کتاب نروید! 
بعد خواندن کتاب چیزی به دانسته‌هایم از افغانستان اضافه نشد. تنها چند کلمه فارسی شیرین دری یاد گرفته بودم که خوش داشتم ما در ایران به کارشان می‌بردیم وقت حرف زدن با هم. 
همین. 
        

          ترجمه جناب کوثری دیگر ترجمه نیست، شاهکار ادبیست! 
اما خود نمایشنامه به قدری دیالوگهاش کشدار و طولانیست که حوصله منِ مخاطب از اینهمه یکجا حرف زدن سر رفت! یک جاهایی احتمالا کتاب را به جلو ورق بزنید تا بدانید "بالاخره چند صفحه بعد، حرف‌های این کاراکتر تمام می‌شود؟! "
        

          نشد مجلدهاش را تمام کنم! دستِ کم تا امروز. دلیلش ورود بیش از اندازه برداشت‌های شخصی نویسنده به اصل روایت و قضاوت‌های پی در پی‌اش بود. او البته می‌کوشد در قضاوت‌هاش منطقی باشد، اما من به خواندن اصلِ تاریخ مشتاقترم تا به تحلیل آدمها. 
و عبدالمقصود به تحلیل خیلی _و باز خیلی_ بیشتر می‌پرداخت. 
شاید در فرصتی مناسبتر باز برگردم به کتاب و البته از روی قضاوتهاش خواهم پرید...
        

          بهرام بیضایی در این اثر، چند دقیقه آخر عمر سهراب را در ۱۲۲ صفحه نوشته و شما احتمالا چنان بخوانیدش که انگار سریالی می‌بینید که نمی‌دانید پایانش چیست! در نگارش او، در نثر دقیق و پخته او، در دیالوگ‌نویسی‌هاش، در شخصیت‌پردازی‌هاش... مبهوت می‌مانید! 

با اینهمه ۲۳ صفحه آخر همه مونولوگ‌های تهمینه است که طولانی بودنش به چشم می‌آید و اگر نثر مرا با خودش نمی‌کشید، قید تمام کردنش را می‌زدم! 
        

          نثر گلشیری متحیرتان می‌کند. نویسنده معاصر چنان نوشته که انگار کنید کتاب از هزار سال پیش به دستتان رسیده راویش همه چیز را به چشم دیده... 
کتاب قریب هفتاد صفحه است. منِ شیفته و همنشینِ ادبِ کلاسیک اما... سخت خواندمش! خیلی سخت! و هنوز نمی‌دانم چرا!
        

          بهترینِ خلقِ خدا پس از رسولِ آخر، تنها چهار سال و ۹ ماه حاکم بود. 
شما هیچوقت تاریخ این بازه کوتاه را ورق زده‌اید؟ 
متن عربی کتاب، دو جلدیست. اینکه چطور از آن دو جلد قطور و محکم تنها همین چکیده یک جلدی نازک در کتابفروشی‌هاست، دستِ‌کم من نامطلعم. اما این ترجمه فارسی، یک دویست صفحه‌ای از اصل عربی‌اش کمتر دارد! 
بلدِ زبان عربی اگر هستید، اصل کتاب را گیر بیاورید و بخوانید. 
و دستتان اگر جایی بند است، لطفا کاری کنید ترجمه کامل آن دو جلدی راهی بازار شود. کسانی مشتاقند  _از او_ هرآنچه هست را بدانند♡
        

          بی‌تعارف... ترجمه جناب استپانیان چیز دیگریست! 
قصد خواندن چخوف اگر کردید، سروقتِ ترجمه سروژ استپانیان بروید و روسی را انگار که نثری فارسی بخوانید👌🏻
        

          تمام که شد.... دلم برای هنر می‌سوخت... همین!
        

          پیش از خواندن گمان نمی‌کردم لذتش را ببرم! اما آنچه در این نمایشنامه همه حواسم را پرتِ خودش می‌کرد، ذهن زیرک نویسنده در پردازش شخصیت‌ها و دیالوگهاشان بود. هرکسی جای دقیق خودش نشسته و الگوی رفتاری خودش و ادبیات منحصر به خودش را دارد. زیرکی معاویه و جاعل حدیث معروفش هم هردو به طرزی هوشمندانه روایت شده است.
        

          احتمالا خاطرات و شیرین بیانی نویسنده حالتان را خوش کند. من با خواندنش لحظاتی را بلند خندیده‌ام. راوی بلدِ خوب تعریف کردن است. حیف که کتابش به مسلخ سانسور رفته! زبان اصلیش را هم بخرید باز همان! 
نامش Funny in Farsi ست، اگر خواستید. ولی ترجمه‌اش هم گویاست.
        

          یادم هست وقت خواندنِ لهوف لحنِ به ترجمه آلوده کتاب حوصله‌ام را سر بُرده بود! این را پیشتر و بعدتر هم با کتابهایی از این دست چشیده بودم و هربار شور مقتل‌خوانی در سرم خوابیده بود... 

"آه" ولی فرق داشت! اینجا با ترجمه طرف نیستید! در "آه" با زبانی شیرین و لحنی گویا و نثری روان و روایتی بر خطِ زمان استوار مواجهید. 
"آه" را سخت بشود زمین گذاشت...
        

          در کره شمالی بودنِ کره شمالی شکی نیست! 
این را سخنرانی‌های کره‌ای‌های فرار کرده از آن سرزمین هم می‌گوید. 
اما راوی این کتاب یک آمریکاییست...در پاری صفحاتش آشکارا رد پای تفکر آمریکایی به چشمتان می‌خورد و گریزی نیست...
        

          در این کتاب احتمالا برای بعضی سوالهای در ذهنتان جوابهای قانع کننده‌ای پیدا کنید. مثلا توضیحاتش درباره تلقین یا معجزه‌ها و... اینها را هرگز از یاد نمی‌برم. 
محتوای کتاب علمی است و در بسیاری صفحات برپایه علوم طبیعی پیش می‌رود. اما حوصله‌‌سربر نیست، بس که به داستانهای عینی و تجربیات فردی سرک می‌کشد. تلاش نویسنده در مجموع، کَندنِ مخاطب از جهانی صرفا فیزیکی و تک بعدیست و هم می‌کوشد عالم را یک کلّ منسجمِ در هم تنیده روایت کند. 
ترجمه جناب مهرجویی هم حقیقتا بر زیبایی روایت افزوده👌🏻