یادداشت‌های زهرا رضوان (29)

          از آدم زیادی بنویسم که چقدر زیاد احساسش را درونی ساخته ام. 
زندگیش کرده ام.
این کتاب برای لحظاتی که قصد داریم فکر به قصه ای دهیم و به محرکات دیگر فکری،  تن ندهیم کافی‌ست. از آن یاد نگرفتم . چیزی به من نیفزود. ولی شیوه نگارش و حالات توصیفش را پسندیدم و تصمیم گرفتم تورگنیف را مهمان کتابخانه ام کنم . 
به تازگی مرگ ایوان ایلیچ را مجدد خواندم و سپس این کتاب را. دو تصویر متفاوت و دو حال متمایز از محتضر که یکی آغوشش را تنگ بسته تا مرگ نرسد و دیگری انتظارش را می کشد؛ بازوانش گشاده و چشم به راه ..
حالش را دوست داشتم . اندوهش را پسندیدم . 
و در دو نشست کوتاه تمام شد . 

        

          آخ هرمان هسه...
فیلسوف بزرگ و معجزه ی نویسندگی . نابغه ی شرح حالات درونی و اسطوره ی تصویر گری جهان با ابزار سخت و پیچیده کلمات..
جهانی که هرمان هسه می دید و از آن معنا استخراج می‌کرد و فلسفه پرورش میداد ، همان جهانی است که به چشمان من هم می آید؟ رنگ و لعاب و عطر و مزه اش همان است؟ محال است..
این روزها هرمان هسه برایم تمثیلی از حافظ شده است . افکارم را می خواند ، سوالاتم را در کمال شنوایی گری می مکد و در نهایت امعان و مداقه پاسخم می دهد. فانوسی آتش می‌کند و بر جاده ی سراسر ظلماتم می نشاند . چشمانم را عینکی است بینا..
هسه پیش از نویسندگی اش ، معلمی است توانمند . شاگردیست در مکتب عالی جهانِ واقعیت . انسانی است عمیق به ژرفای عوالم عقول.
نویسنده ایست مظهر اعجاز ..
هرمان هسه که دست در دست سروش حبیبی برای ما و به زبان ما سخن می‌گوید، گوهری است برای هرکس که توان خواندن و نوشتن دارد. باید بخوانیم.آخ که چقدر از او آموختم. 
 باید از عالم عالی و بالا به عمق خاک زیر بیاییم . باید از اوج نجابت و بندگی به قعر گناه و پستی بیاییم تا ببینیم کدام را به حقیقت فهمیده ایم و در قاعده ی اختیار انتخاب کرده ایم . کدامش را با تمام حواس مدرکه ، ادراک کرده ایم و درونی ساخته ایم . انتخاب گری آگاهانه بوده ایم یا منفعلی در لباس مختار ؟ مجبوری در محبس جبر و ادعای اختیارگری عالم ؟
عابدی که تا کنون طعم شهوت را نچشیده ؛ زاهدی که عطر ناپختگی و صورت حقیقی لذائذ مادی را نبوییده و ندیده ؛ کی توان انتخاب آگاهانه دارد؟
هرمان هسه فیلسوفی است که مزه ی دهانش را از ملاصدرا وام گرفته است . وحدت وجود را در کتاب عمیقا بحث کرد و به کرسی نشاند. 
هرمان هسه همان داستایفسکی است که گفت " برادران از گناه آدم ها نهراسید آدمی را در گناهش نیز دوست بدارید" .
هسه در سیدارتها گفت : "دوست عزیز ، دنیا ناقص نیست، در تحولی کند به سوی کمال نیست . دنیا در هر لحظه کامل است .هر گناهی برائت را هم اکنون در خود دارد . پیر هم اکنون در کودکی حاضر است .طفل شیرخوار مرگ را هم اکنون با خود دارد و ابدیت هم اکنون با همه ی فانیان است . "
می گفت که همه چیز را باید دوست داشت . سنگ را نه چون خاک خواهد شد و شاید موجودی زنده شود.. باید دوست داشت چون هم اکنون تمام چیزهایی است که می تواند بشود. همواره همانست. انسان را اگر گناه کار باشد نیز باید دوست داشت. در وجود گناهکار ، توبه کاری هست.  همه چیز را باید دوست داشت. ..
هرمان هسه در سیدارتها از قول تمام ژرف نگرانِ جهانِ انسان به معنی والا سخن گفت . 
درود بر او.
بر قلمش.
بر اندیشه اش.
بر رشد و کمال یافتگی اش.
درود بر او...


        

          گاهی اوقات بلکه اکثر اوقات دایره ی لغاتم کفایتِ بیانِ حالم را نمی‌کند.  
آنقدر کلاف در هم پیچیده ام که زور کلمات به ابراز نمی رسد . 
آنقدر این کتاب مرا خط به خط شرح داد 
آنقدر با هر کلمه خودم را به تکرار پیدا کردم 
که  از ابتدایش تا به انتها انگشت حیرت به دهان گزیدم . و هنوز هم...
شاید بزرگترین نیازِ  این روزهایم ، گرگ بیابان بود. 
و صدها تحسین به مترجم.  آقای جهانداری شما چه کردی با ما؟ گاهی شک میکنم آیا نویسنده هم اینقدر زیبا و در نهایت مداقه کلماتش را به استخدام در آورده است؟ یا به تنهایی هنرمندِ این خطوط اید..
خلاصه بگویم
این اولین کتابی بود که از هرمان هسه مطالعه کردم و می‌دانم یک بار خواندنش کفافم نمی دهد.  قرار است بارها سری به کتابخانه ام بزنم و هر بار گرگ بیابان را بیرون بکشم و خود را میان ماجرای مشروح بیابم . 
آن‌کس که این کتاب را به من معرفی کرد ، هزار هزار بار بیش از پیش در چشمم عزیز شد ..
مدیون او شدم..

        

          چه کسی میداند که مرگ در کدامین پیرهنش اتفاق خواهد افتاد؟ 
اَجَلَش یقه ی کدام لباسش را تنگ خواهد فشرد؟
آنچنان که کار به گلو برسد و تمام شود...
        

          معیاری برای سنجش کتابهایم گذاشته ام که شاید به مذاق هر کس خوش نیاید ‌ .
آن  میزان تاثیر گذاری و تغییری است که در من بوجود می آورد.  
شاید سرسخت باشم و پوسته ی تدافعی ام هر اثری را ببلعد. 
و شاید آنقدر موم در دست باشم که با هر صفحه رخ عوض کنم ‌ .
نمیدانم اما خویش را میانه می بینم ...
این کتاب مرا تغییر نداد ، مرا به بالا نکشاند و به زیر هم نکشید. 
برای اطلاعات عمومی راجع به نیچه و واگنر مطالعه ی مضری نیست .
اما‌ خلاصه ی جامع این اطلاعات را می توانید با سرچی کوتاه متوجه شوید .
احتیاج به اسراف وقت نیست . 
می توانست بیشتر توضیح دهد . بیشتر آشنایمان کند با نظریات نیچه اما به مختصری بسنده کرده بود . 
یا شاید شاقول من تراز نیست . 
خلاصه نمی‌دانم ...
این طور بگویم بهتر است ...
نمی‌دانم 
        

          چه کسی از میان ما عوام ، ادعا می‌کند مؤثر تر و زیبا تر زندگی کرده است؟ 
بخوانیم و نهیب بزنیم بر خویشتنِ خویش: چه کاره ای؟ آمدنت بهر چه بود؟ 
کتابی سراسر اشتیاق و عظمت صبر
کتابی نه به اعتبار توصیف و کاغذش 
بلکه به روایی شخصیت ایستاده پشت مفهوم زندگی و حق تلاش را ادا کردن . 
        

          توانِ نویسندگی کافکا مورد انتقاد بسیاری نیست . 
منتها علت و سبب این مقدار بیهودگی،  وحشت ترسیمی ، شناوری در مردابِ پوچ و خوف برانگیز را درک نمی‌کنم.  
به حرمت قلبی که کوبش دارد 
چشمی که پلک میزند
و انبوه عضو و سلول انسانی که در خدمت تعالی اند ، کاش زیباتر ببینیم . 
که تا چرخ گردون میگردد و انسان عینک بد بینی را از چشم بدر نخواهد آورد،  موضوع برای چرک نویسی و سیاه کِشی بسیار است .
        

          قلبم را میان تک تک صفحات این کتاب ، مشروح پیدا کردم .
ابتهاج و اشعارش  از گویش اولین حرف ،  شروع به ریشه دواندن در وجودت میکنند . 
گویی احساس ، زبانی است بیگانه که از پس درک و فهم و بازگردانی اش عاجزی و ابتهاج دست بر شانه ات می گذارد و می گوید: من میگویم احساست را . کلمات را در توصیف تو و حال تو به استخدام در خواهم آورد. 
و چه زیبا 
در نهایت امعان 
این فعل را شاهکار میسازد . 

فکر کن ! ابتهاج تراوش کند و شفیعی کدکنی انتخاب! 
        

          اشک بود که در غربت مولا در چشم هایم می جوشید . 
کمرم خم شد زیر بار این مظلومیت . 
کاش بدانیم . 
و اشتباه نگیریم کسانی را که با امیرالمؤمنین،  شخصیت برتر تاریخ ، خود را مقایسه می‌کنند و گمان کردند دین و سیاست را میتوانند چون او در مسیر عدالت  و اسلام پیش ببرند . 
اما جز ویرانه چیزی نساختند و از عقایدشان جز  ریا و خرابه های عقیده ی مردم چیزی نماند .
علی (ع) جوهر جهان بود و هست . 
اللهم العن اول ظالم ظلم حق محمد و آله 
        

          سطر به سطرش بر خاطرم حک شده است . و خداوند را شاکرم که افکارم آغشته شد به چنین شاهکاری . 
بخوانید که تا آخرین صفحه ی آخرین جلد ، کتاب را رها نخواهید کرد . 
و موج عظیمی از شوق و انگیزه و و طن دوستی در شما به رقص خواهد آمد.  
        

          کاش هرگز صفحات این کتابم به اتمام نمی رسید . 
کاش هیچوقت حماسه ی میرمهنا تمام نمیشد.  
نگذاشتند و نخواستند که به گوش ما برسد آنچه او کرد و آنچه انسان میتواند عمل کند . می شود در لباس بندگی،  نهایت استقامت و شهامت را زندگی کرد . میتوان در عشق خداوند و اسلام جان سپرد و سر به جانب هیچ ظلمی  خم نکرد . 
آنکس که در شناسنامه اش قید ایرانی نگاشته اند ، بر گردنش دین است خواندن این شاهکار و شناسنامهِ تاریخ . 
        

          تمام هنر را ، نویسنده بودن ، فهمیم بودن و در جایگاه خویش برترین بودن را ، متعلق به نادر ابراهیمی میدانم.  
می تواند آنگونه مخاطب را شیفته ی شخصیت منظورش بنماید ،که گویی دیده ایم و زمانش را ادراک کرده ایم. 
به قدری زیبا مفاهیم اولیه ی صدرالمتألهین را شرح داده و قلمش آنقدر مسحور کننده است ،که با نخواندن این کتاب به خود ظلم روا داشته اید . 
        

          خواندنش ، فهمیدنش ،
تامل در گفتارها و نمایه های فرهنگِ زمان 
و نوع نگارش ، شما را پله ای به بالا خواهد کشاند‌. 
پس از این کتاب ، به اسرافِ وقت نخواهید اندیشید ‌ .
برای زمانِ استراحت و دل سپردگی به ادبیات ، گزینه ی مناسبی است . 
        

          قلمش را و تربیت واژگانش را 
و او را بسیار می ستایم . 
منتها سیر داستان مرا افسرده خو کرد ‌ . 
و جز تاسف چیزی در دامنم نگذاشت .

        

          نهیب بزرگی است به مدعیان منتظر که از دهانشان جز بوی ریا و دروغ ، عطری نمی آید . 
پیشنهاد میکنم 
بسیااار
        

          خدایش بیامرزد که وقتی به نبودنش فکر می‌کنم، جای خالی اش رنگ قوت میگیرد . 
که هزاران مثل او برای این جهان کم است حالی که او یکی بود . 
اندیشه والا 
شخصیتی برتر
تربیتی موثر
و بکارگیری نهایت توان برای آموزش و نسل آموزش. 
خدایش رحمت کند . 
        

          متنی روان و سلیس که در نهایت سرعت روایت می‌کند.  
بخوانیم و درک کنیم که حق  نعمت زندگی و شرط بندگی را چه کسانی ، چگونه ادا کرده اند . 
ما کجای عالم ایستاده ایم؟ رسالت‌مان چیست؟