یادداشت زهرا رضوان

        آخ هرمان هسه...
فیلسوف بزرگ و معجزه ی نویسندگی . نابغه ی شرح حالات درونی و اسطوره ی تصویر گری جهان با ابزار سخت و پیچیده کلمات..
جهانی که هرمان هسه می دید و از آن معنا استخراج می‌کرد و فلسفه پرورش میداد ، همان جهانی است که به چشمان من هم می آید؟ رنگ و لعاب و عطر و مزه اش همان است؟ محال است..
این روزها هرمان هسه برایم تمثیلی از حافظ شده است . افکارم را می خواند ، سوالاتم را در کمال شنوایی گری می مکد و در نهایت امعان و مداقه پاسخم می دهد. فانوسی آتش می‌کند و بر جاده ی سراسر ظلماتم می نشاند . چشمانم را عینکی است بینا..
هسه پیش از نویسندگی اش ، معلمی است توانمند . شاگردیست در مکتب عالی جهانِ واقعیت . انسانی است عمیق به ژرفای عوالم عقول.
نویسنده ایست مظهر اعجاز ..
هرمان هسه که دست در دست سروش حبیبی برای ما و به زبان ما سخن می‌گوید، گوهری است برای هرکس که توان خواندن و نوشتن دارد. باید بخوانیم.آخ که چقدر از او آموختم. 
 باید از عالم عالی و بالا به عمق خاک زیر بیاییم . باید از اوج نجابت و بندگی به قعر گناه و پستی بیاییم تا ببینیم کدام را به حقیقت فهمیده ایم و در قاعده ی اختیار انتخاب کرده ایم . کدامش را با تمام حواس مدرکه ، ادراک کرده ایم و درونی ساخته ایم . انتخاب گری آگاهانه بوده ایم یا منفعلی در لباس مختار ؟ مجبوری در محبس جبر و ادعای اختیارگری عالم ؟
عابدی که تا کنون طعم شهوت را نچشیده ؛ زاهدی که عطر ناپختگی و صورت حقیقی لذائذ مادی را نبوییده و ندیده ؛ کی توان انتخاب آگاهانه دارد؟
هرمان هسه فیلسوفی است که مزه ی دهانش را از ملاصدرا وام گرفته است . وحدت وجود را در کتاب عمیقا بحث کرد و به کرسی نشاند. 
هرمان هسه همان داستایفسکی است که گفت " برادران از گناه آدم ها نهراسید آدمی را در گناهش نیز دوست بدارید" .
هسه در سیدارتها گفت : "دوست عزیز ، دنیا ناقص نیست، در تحولی کند به سوی کمال نیست . دنیا در هر لحظه کامل است .هر گناهی برائت را هم اکنون در خود دارد . پیر هم اکنون در کودکی حاضر است .طفل شیرخوار مرگ را هم اکنون با خود دارد و ابدیت هم اکنون با همه ی فانیان است . "
می گفت که همه چیز را باید دوست داشت . سنگ را نه چون خاک خواهد شد و شاید موجودی زنده شود.. باید دوست داشت چون هم اکنون تمام چیزهایی است که می تواند بشود. همواره همانست. انسان را اگر گناه کار باشد نیز باید دوست داشت. در وجود گناهکار ، توبه کاری هست.  همه چیز را باید دوست داشت. ..
هرمان هسه در سیدارتها از قول تمام ژرف نگرانِ جهانِ انسان به معنی والا سخن گفت . 
درود بر او.
بر قلمش.
بر اندیشه اش.
بر رشد و کمال یافتگی اش.
درود بر او...