در مورد این کتاب حرف بسیار است و از جنبه های مختلفی می توان به آن نگاه کرد و تحلیلش نمود و به ابعاد مختلف و محاسن آن پرداخت. اما ...

-گاهی با خواندن یادداشت دیگران درمورد کتابی از خواندنش منصرف می شوم. یا یادداشت انتقادی بوده و نظر نویسنده یادداشت منفی بوده که باعث شده نخواهم آن کتاب را بخوانم و یا گاهی یادداشت های مثبتی که نویسنده یادداشت برای ترغیب مخاطبانش به خواندن کتاب به وصف و مدح قلم و اثر نویسنده پرداخته، باعث شده احساس کنم آن کتاب حرف نو جذابی برای من ندارد و نتیجتا باز هم نخواستم بخوانمش! هرچند بعدا خلافش ثابت شده و فهمیده باشم اثر خوبی بوده است!-

... اما اجازه دهید درمورد این کتاب تنها به همین بسنده کنم که: لازم است هرکسی حداقل یکبار این کتاب را بخواند. هرچند مناسب تر این است که همانند کتاب "نگاهی به رابطه عبد و مولا" از همین نویسنده، از روی میز مطالعه برداشته نشود و مرتبا به آن مراجعه و مرور شود.
      

        اثری قدیمی و ارزشمند که از نمادها بخوبی استفاده کرده و موضوعات مهمی را با زبانی ساده بیان می کند.
این نمایشنامه سرنوشت قومی را نشان می دهد که بجای اتحاد در برابر دشمن، پشت یکدیگر را خالی میکنند و با پیدا شدن این ضعف به بیگانگان محتاج می شوند تا بیایند و آنها را از سرنوشت شومی که معلوم نیست تقاص کدام گناهشان است! نجات دهند.
قومی که حافظه تاریخی ندارد و پس از زخم خوردن دوباره و دوباره تصمیم غلط خود را تکرار می کند و دوباره از سوراخ قبلی گزیده می شود  و دوباره به بیگانه اعتماد می کند.
این اثر در دهه پنجاه نگارش یافته ولی قدرت قلم نویسنده و پرداخت هنرمندانه او باعث شده وقتی این نمایشنامه را می خوانیم با آن احساس قرابت و نزدیکی می کنیم.
شاید وقت آن رسیده باشد که با خود بیاندیشیم، جامعه ما چقدر خودآگاهی تاریخی دارد؟ آیا گذشته خود را فراموش کرده ایم؟ آیا قرار است دوباره از همان سوراخ های قبلی گزیده شویم؟
      

        وقتی کتاب را شروع کردم فکر نمی کردم بعد از اتمامش از آن راضی باشم، ولی اینگونه شد. بخش های مختلفی از نمایشنامه که در ابتدا برایم بی معنا بود، بعد از تکمیل داستان و قرارگرفتن آخرین تکه های پازل، در کنار بقیه بخش ها معنای عمیقی پیدا کردند.
پرش های زمانی جذابی داشت. صحنه های خشونت آمیزی هم داشت که برای گروه های حساس توصیه نمی شود.
شاید این داستان چندان دور از حقیقت نباشد، هرچند اگر اتفاق افتاده باشد مانند شخصیت اصلی داستان کاری جز سکوت نمی توان انجام داد. سکوتی پر از فریاد و خشم.
      

        تقریبا دو سال پیش این کتاب را خواندم. برای من که ارادت خاصی به شهید طهرانی مقدم داشتم _و دارم_ لحظات بسیار لذت بخشی را رقم زد. اگر با شهید مقدم، اسطوره مقاومت، آشنا شده باشی و به قدر جرعه ای از اخبار و احوال او مطلع شوی، ماه ها به او اندیشیده باشی و آرزویت شبیه او شدن باشد، مانند رسیدن استسقایی به یک پارچ شربت شیرین و خنک در بیابان سوزان این کتاب را به جان خواهی کشید!
خواندن داستان زندگی یک ابر مرد، از آنها که شبیه شان به ندرت پیدا می شود، از آنها که اولین بودند و پیشتاز و پیش مرگ، با جزئیاتی که بشود فراتر از یک داستان آن را تجربه کرد و چشید، تجربه فوق العاده ای است که با خواندن این کتاب نصیبم شد.
مشتاقم خط مقدم را دوباره و این بار در چاپ جدیدش بخوانم و به ایرانی بودنم افتخار کنم.
      

        قلم شهید بزرگوار آقا سید مرتضی آوینی، بسیار هنرمندانه و عمیق است. او طریق معرفت را گذرانده و از چشم انداز اثنای آن(اگر نگوییم انتهایش) به روایت محرم پرداخته است.
محرمی که عالمی از اسرار است و هریک از بزرگان به اندازه ای توفیق قلم زدن از آن یافته اند و اینک قلم مرتضی مقابل ماست. قلمی که هم عارفانه است و هم هنرمندانه و زیباست.
از جمله کتابهایی است که بنا دارم در آینده مجدد مرور کنم. تعابیری که شهید آوینی بکار می برد بسیار قابل تامل اند.
      

        این کتاب به صورتی بسیار مختصر و گزیده، به بررسی ابعاد روزه و آثار و نتایج آن می‌پردازد. مطالب کتاب مربوط به یکی از سخنرانی های استاد طاهرزاده در جمع دانشجویان است که جذابیت و طراوت خاصی دارد و لذت نشستن پای درس اخلاق و موعظه بزرگان صاحب نفس را تداعی می‌کند.
کتابی کم حجم ولی پرمغز که با خواندنش نگاه جدیدی به موضوع روزه پیدا خواهید کرد. همانطور که در کتاب اشاره شده بسیار توصیه میشود این کتاب قبل از ماه مبارک رمضان مطالعه شود تا با آمادگی و توجه بیشتری از فرصت ماه مبارک بهره‌مند شویم.
از آن دسته کتاب‌هایی است که حق‌شان بازخوانی و یادآوری چندباره است.
ظاهرا نسخه الکترونیک این کتاب بصورت رایگان در بعضی کتابخوان‌ها موجود است.
      

        نویسنده از دل افسردگی با شما صحبت می‌کند. شرح نسبتا دقیقی از احوالات و تجربیاتی که ممکن است یک فرد مبتلا به افسردگی تجربه کند را در اختیار مخاطب قرار می‌دهد.
بنظرم زرد بود. با این حال، بازهم می‌تواند برای کسی که در گرداب افسردگی افتاده و به ناامیدی و استیصال رسیده است بسیار مفید باشد و یکی از راهکارهای نویسنده برای خواننده کارگر باشد. جملات خوبی هم داشت که شاید کتاب را بتوان در همان‌ها خلاصه کرد. آنها را در بریده‌ها قرار می‌دهم.
      

        و حامد جانِ عسکری...
حانیه همانطور که فکر می‌کردم خاص بود. در موضوع و زاویه و داستان خاص بود.
دلنشین بود و دلم نمی‌آمد از خطوط و صفحاتش بگذرم. دوست داشتم بارها و بارها و بارها، کلمه به کلمه‌اش را بخوانم تا به جانم بنشیند. چنین خواهم کرد.
حانیه را باید بخوانید. در خلوت و آرامش بخوانید تا شیرینی‌اش کام‌تان را پر کند و شعله‌هایش قلب‌تان را بسوزاند.

البته عجیب بود و انتظار نمی‌رفت کتابی که به چاپ سوم رسیده هنوز اشتباهات تایپی داشته باشه. و در چند بخش کوتاه از کتاب شاهد گم شدن خط داستان و جملات بی معنی و بی ربط هستیم، اما بسیار کم اند به سان خالی سیاه و کوچک.
      

        ابتدا خیلی سخت تونستم با شخصیت ها آشنا بشم و با نمایشنامه ارتباط بگیرم. شاید بخاطر ورود سریع شخصیت ها در همون اول نمایشنامه باشه. فکر کنم طی چند روز، سه-چهار بار چند صفحه اول نمایشنامه رو خوندم و چون نتونستم ارتباط بگیرم، خوندن نمایشنامه رو تا دیروز به تاخیر انداختم.
اما بعد از این تلاش ها وقتی بالاخره ادبیات نمایشنامه قدری برام آشناتر و قابل فهم تر شد، بدون وقفه تمام نمایشنامه رو خوندم.
تقریبا توی یک سوم پايانی نمایشنامه بنظرم دیالوگ ها و دستور صحنه ها و همه چیز خیلی بهتر و تمیزتر میشه. نمیدونم شاید صرفا جذابیت داستان بیشتر شده.
درکل شخصیت ها خیلی خوب شکل گرفته بودن، فقط اینکه در بخش ابتدایی نمایشنامه تصویری که از آقای کوالسکی داشتم توی لباس ها و فضای زمانه ی "خانه عروسک" بود. اینگونه بود تا زمانی که در صحنه سوم، اون عکس از فضای خونه و لباس ها رو دیدم و تونستم تصویر دقیق تری پیدا کنم. حتی تصویر صحنه دوم هم کمکی بهم نکرده بود.
به هر حال، فهمیدم درک زمان اتفاق افتادن داستان و داشتن شناخت ابتدایی از فرهنگ جامعه در محل سکونت شخصیت ها چقدر میتونه به درک فضا و همراه شدن با شخصیت ها کمک کنه.
برخلاف انتظارم و قضاوتی که از نام و تصویر جلد داشتم، نمایشنامه خوبی بود.
      

        و استاد صفایی، جانم به استاد صفایی...
هربار خوندن این کتاب یک جون بهم اضافه میکنه.
چقدر لطیف بود. لطیف در عربی یعنی دقیق.
از عنوان "جبران‌ها" به بعد خیلی خیلی جذاب و دلنشین بود برام.
امیدوارم در باشگاه "تولدی دوباره" بتونم بیشتر با اندیشه استاد صفایی آشنا بشم.
کاش انتشارات لیله‌القدر صفحه‌آرایی کتاب رو در چاپ‌های جدید تغییر نداده بود. این سری مطالعه رشد رو از چاپ سیزدهم دنبال کردم و خیلی تجربه جذاب‌تری رقم زد. صفحه آرایی جدید کتاب رشد با آن قلم بزرگ، ظلم به خواننده است.
کتاب رشد رو باید بارها و بارها مرور کنم.
      

        ترجمه روان و شیوایی بود از نامه شگفت انگیز ۳۱ نهج البلاغه.
خط به خط و کلمه به کلمه این نامه پر از جذابیت و درس و نکته است.
هم والدین و هم فرزندان لازمه با حکمت های این نامه آشنا بشن.
اینکه ما انقدر از معارف اهل بیت (ع) دورشدیم و نه فقط در عمل، بلکه حتی جملات ایشان برای ما غریب و ناآشنا است خیلی دردناکه.
در ابتدای کتاب آمده: توصیه های اخلاقی_تربیتی امیرالمومنین(ع)؛ بهترین پدر دنیا خطاب به امام حسن(ع)؛ بهترین پسر دنیا که در سال ۳۸ هجری قمری در مسیر بازگشت از جنگ صفین نوشته شده است.

پ.ن: چند جمله ای از این ترجمه بنظرم دارای ایراد بود. فرصت مقایسه با ترجمه های دیگه فعلا برام وجود نداره. امیدوارم به زودی بتونم انجامش بدم.
      

        از خواندن این نمایشنامه هم لذت بردم و هم ناراحت شدم. این اثر آرتور میلر واقعا شاهکاره و دوست دارم بیشتر از این نویسنده بخونم.
بنظرم نمایشنامه در فرم و محتوا و شخصیت پردازی خیلی قوی بود. دیالوگ ها هم خوب بود، چیزی که نظرم رو جلب کرد اینه که نویسنده با اینکه خیلی فرصت شعار دادن و جمله قصار گفتن و بکارگیری جملات جذاب براش پیش میاد، اما دیالوگ ها رو واقعی و به دور از تجملات رقم میزنه.
اما این تراژدی برای من واقعا تلخ بود. تنها عاملی که باعث وقفه توی خوندن میشد، فرصتی بود که برای تحمل و پذیرش داستان نیاز داشتم. احتمالا بازهم سراغ این کتاب بیام و چندباره مرورش کنم. داستان، یک داستان آشناست که با خوندنش احتمالا به یاد دوستان و آشنایان زیادی میوفتید. قربانیان شرایط اقتصادی که هیچ جوره نمی تونن خودشون رو از مشکلاتی که دارن نجات بدن. تمام عمرشون رو به پای اهدافی میریزن که درنهایت هیچ سودی براشون نداره. همه براشون نسخه میپیچن و سرزنش شون میکنن. کسانی که به جرم تنگدستی، نه کسی کمک واقعی بهشون میکنه و نه احترامی براشون قائله. وَالفَقرُ فِی الوَطَنِ غُربَه... . و تلاشی که برای رهایی از این مشکلات و به یکباره موفق شدن میکنن فقط به لیست اشتباهات و ناکامی ها شون اضافه میشه.
همیشه در آرزوها و رویاهای بزرگ خودشون غرقن و با توهم و تصور اون ها، دردها و مشکلات فعلی شون رو از خاطر می برن.
خوشحالم از اینکه توی باشگاه هامارتیا به نمایشنامه های قوی تر رسیدیم.

پ.ن: همچنان با یک مشکل مواجهم. تغییر ناگهانی حرف و موضع شخصیت ها خیلی تو ذوقم میخوره و باعث میشه گیج بشم. توی آثار دیگه هم مکرر با این قضیه برخورد داشتم. در مواردی میبینیم در طول گفتگوها افراد جمله های متناقضی میگن. نمیدونم، شاید قراره کارگردان با مدیریت نحوه اجرای دیالوگ ها و جزئیات دیگر اجرا، این تناقض ها رو توجیه کنه.
      

        اگر اشتباه نکنم، این سومین بار است که کتاب را می خوانم.
آن جایی متوجه عمق زیبایی کتاب شدم که با یک تفاوت ضمیر اول شخص مفرد و جمع در دو فعل دوجمله متوالی، یاد یک اتفاق مهم در بخش قبلی در من زنده شد، جوری که ته دلم را لرزاند. شاید حتی آن تفاوت ضمیر از دست ویراستار در رفته باشد و یا شاید ناشی از زیرکی نویسنده بوده باشد. به هر حال احساسی را در من زنده کرد که الله الله. کلا تکرارها را خیلی خوب و دلنشین اجرا کرده بود. یادآوری ها را خیلی خوب در طول داستان رقم می زد. تکرار، چیزی که عمدتا نقطه ضعف نوشته به حساب می آید و خواننده را می آزارد در اینجا چنان هنرمندانه به کار گرفته شده بود که خواننده با لذتی عمیق، جملات تکراری را با نویسنده زمزمه می کند. جملاتی از قبیل:

"به قول مادرمان"
"خندید، خنده بلند و زنگ دار و شاد. درست مثل بچه ها."
"منظورش از فلانی ما بودیم. تازه ننشسته بودیم هم. سرپا بودیم. اصطلاحا گفت چه نشسته ای."
"شب شط علیلی بود"
"خوشا عشق و خوشا خون جگر خوردن
خوشا مردن خوشا از عاشقی مردن"

ما قدم به قدم شاهد رشد و تعالی شخصیت خسرو هستیم. عشق های خسرو هر بار عمیق تر و واقعی تر می شوند.
داستان، داستان عاشق شدن های خسرو است، داستان خسرو و دوستانش که زنده بودند. حیات داشتند. روح داشتند. رفاقت شان از سر هوس نبود و به راحتی و خوشی ها محدود نمی شد. با هم در کشاکش اتفاقات و حوادث زندگی می کردند. به شیوه زندگان زندگی می کردند، مانند مردگان زندگی نمی کردند. نقش خودشان را در لحظه نیاز تشخیص دادند و مردانه شانه شان را زیر بار سختی ها ومشکلات دادند. رفاقت هایی چنینم آرزوست.
از صفحه ۱۹۵ خیلی خیلی خیلی امکان تصویر سازی داستان بالا می رود. بالا بود، بالاتر می رود. از همین صفحه است که تلخ ترین و دردناک ترین اتفاقات رقم می خورد. ازدست دادن ها و آسیب ها خیلی جدی و واقعی می شوند. وجه داستان تغییر می کند. شخصیت ها متحول می شوند.
به قول علی میرمیرانی چقدر همه چیز درست و بجا و به اندازه بود.
عاشقانه، طنز، تلخ، نمی دانم، نمی دانم نویسنده چه گونه ها و فرم هایی را در این کتاب گرد هم آورده. در این کتاب به شکل عجیبی باهم ادغام شده اند. با ترکیبی چشم‌نواز و دل‌نشین مواجه هستیم. من با این کتاب هم خندیدم، هم لذت بردم، هم اشک ریختم، هم دلم لرزید. همراه با خسرو مات و خیره چشمان سیده زهرا خانم شدم. همراه او با عاطفه خانم یا همان سیده شیرین! در خیابان های پر التهاب قدم زدم. پا به پایش در بیابان راه رفتم و لحظه به لحظه درکنارش اضطراب و استرسش را تجربه کردم. همراه با او دلم قنج رفت و مثل او عاشق شدم.
راوی داستان روضه نمی خواند. موعظه نمی کند. دنبال ماه عسل بازی هم نیست. داستان را طوری تعریف میکند انگار از زخم دیرینه ای صحبت میکند. زخمی که خوش ندارد خیلی به مخاطب بیچارگی خودش را نشان دهد. با اقتدار و صلابت نشسته و مثل پدربزرگی که از خاطرات عجیب و معجزه آسایش برای نوه اش می گوید، خط به خط این سوگ نامه ی طنز و عاشقانه را می خواند.
علیرضا قربانی در مغزم بی وقفه و پشت سر هم می خواند:
یک آن شد این عاشق شدن، دنیا همان یک لحظه بود، آن دم که چشمانت مرا از عمق چشمانم ربود...

دست و قلم خسروباباخانی را می بوسم.
      

        در مجموع دوست داشتمش. نگاه جدید و دقیق نویسنده به دنیای پس از مرگ و دیالوگ های پرمعنی و خلاقیت و اتفاقات غیرقابل پیشبینی نمایشنامه خیلی برام جالب بودن.
بنظرم نمایش باید بتونه ورای سرگرم کنندگی و جذابیت های هنری نمایش، ذهن مخاطبش رو حتی بعد از پایان نمایش تا مدت ها مشغول خودش نگه داره.
نمایشنامه باید حرفی برای گفتن، ایده ای برای فکر کردن، زاویه ای برای نگاه کردن، حسی برای القا کردن، خلاقیتی برای سرگرم کردن و هنری برای لذت بردن مخاطب داشته باشه.
با اینکه با بعضی دیالوگ ها و تغییرات نمایشنامه نتونستم به خوبی همراه بشم، اما انقدر از بقیه ویژگی ها امتیاز بالاتری میگیره در نظرم، که اون مشکل رو میذارم یه حساب نواقص ترجمه، خلا هایی که باید توسط کارگردان پر بشه، دقیق نبودن نسخه الکترونیک کتاب و بی‌تجربگی و ناآشنایی خودم در ارتباط با ادبیات دراماتیک.
      

        شاید بعنوان اولین نمایشنامه ایرانی در سبک خودش، اثر قابل قبولی باشه و طنزش در زمان خودش جذاب و جدید بوده باشه. حین خوندنش یاد نمایشنامه های مدرسه ای افتادم. نمایشنامه های طنز با شخصیت های اغراق شده و کاریکاتوری و شوخی های آبکی.

فضای نمایشنامه که انعکاسی از افکار عمومی اون دوره است، به خوبی ابتذال و بی هویتی جماعت روشنفکرِ فرنگی مآب اون زمان و در مقابل، عمق محرومیت اکثریت جامعه از سواد، بهداشت و فرهنگ رو نشون میده.