نمایشنامه ای تک پرده ای درژانر کمدی

كمدي از نوع كمدي موقعيت است به اين معني كه موقعيت انتخاب شده توسط نويسنده،مقدمات ساز و كار كمدي را مي سازد.موقعيت انتخاب شده براي نمايش بر پايه تضاد شكل مي گيرد،تضادي كه از تقابل سنت و مدرنتيه پديد مي آيد،وکنایه ای است به برداشتهای سطحی جماعتی که به اروپا می رفتند وبرمی گشتند وفقط به  ظواهرامور توجه داشتند و نه  به علم ودانش آنها.نمایشنامه انتقادی طنزگونه به روابط وساختار معیوب اداری ایران وناهنجاری های موجود درآن را نیز دارد

نویسنده دراین نمایش علاوه بر اینکه نظام خانوداده ایرانی با تمام سنتها ،خرافات وخصوصیات اخلاقی در اواخر دوران قاجار را به تصویر میکشد تضاد فرهنگ ایرانی وغرب (درمقیاس بزرگتر تجدد وسنت) را بیان میکند
زبان نمایش نامه ساده وبدون ادا واصولی پیچیده است.این سادگی از اول تا پایان نمایش جاری است.شخصیت محوری این نمایشنامهٔ کمدی جعفرنامی است تحصیل کرده،علاقه مند به بهداشت فردی  از یک خانواده متمول وسنتی که پس از ۸سال زندگی در فرانسه به وطن بازگشته است سبک زندگی حعفرخان تغییر کرده وفرنگ مآبانه شده است ولی خانواده نمی پذیرد خانواده ای که سحروجادو وطلسم دانستن حسن محسوب میشود.داستانِ نمايشِ جعفر خان از فرنگ برگشته درباره  پسر خانواده اي ثروتمند است كه در ضمن آبروي فاميل هم محسوب مي شود.جعفر پس از تمام كردن تحصيلات خود در خارج از كشور،به وطن بر مي گردد تا عصاي دست مادر و مايه افتخار دايي و فاميل باشد.آنها قصد دارند اورا به فرهنگ وسنت خانواده متمایل کنند.ودختری از فامیل به نام زینت را به عقد او دربیاورند.
اما رفتار ناسازگار جعفرخان از یک طرف وزندگی سنتی خانواده اش از یک طرف سبب میشود تا جعفرخان چمدان را برداشته وتصمیم به بازگشت به فرنگ را بگیرد.

بیگانه شوم از تو که بیگانه پرستی
آزار کشم گر ز تو بیگانه نباشم
وحشی صفت از نرگس مخمور تو مستم
زان است که بی نعرهٔ مستانه نباشم


        

          در این نمایشنامه شاهدیم که تمام اعضای خانواده  از پیرمردان، پیرزنان و حتی دختران جوان را در بر می‌گیرد؛ به آن زندگی سنتی با فرهنگ، باورها، سنت‌ها و آداب و رسوم معمولی که بدان‌ها خو گرفته‌اند؛ مأنوسند و به سادگی نمی‌خواهند و نمی‌توانند دست از آنها بردارند.

از طرفی جوان فرنگی مآبِ تازه از سفر برگشته؛ یکسره به تمام سنت‌ها و باورهای گذشته‌اش پشت پا زده و کاملا چون یک فرنگی (فرانسوی) رفتار می‌کند.

جوان با این که می‌داند بعضی رفتارهای او در اینجا درست نیست؛ اما نمی‌خواهد عقب نشینی کند و سعی می‌کند دیگران را وادارد تا با این رفتارهای خارج از عرف آن روزگارش کنار بیایند.

از طرف دیگر دایی و مادر و خدمتکار و دخترعمو هم می‌کوشند؛ از آنچه دارند و بدان‌ها خو گرفته‌اند، دفاع کنند و جوان تازه وارد را وادار کنند تا به سبک زندگی گذشتۀ خویش بازگردد.

این داستان می‌تواند نمایشی کوتاه از تقابل سنت و مدرنیته در آن روزگار باشد.

آنچه گفتنی است این که؛ نگاه صفر و صدی به این مطالب و موضوعات کاملا اشتباه است و باید از یکسونگری پرهیز کنیم و بپذیریم که هم در سنت و زندگی سنتی و باورهای ما ایراد و اشکال و خرافات هست و باید سره از ناسره و درست از نادرست تفکیک و جداسازی شود و به آگاهی همگان برسد.

و هم در تجدد و نوخواهی نباید چشم و گوش بسته تمام مظاهر تجدد و نوخواهی را پذیرفت و پشت پا به گذشته‌ها زد.

به قول معروف:
«رهرو آن نیست که گه تند و گهی خسته رود          رهرو آن است که آهسته و پیوسته رود»
        

          تقابل سنت و مدرنیته ،غرب زدگی و تحجر ،نمایش نامه ای کوتاه که بعد از گذشت سال ها هنوز هم میشه خوندش و برات تازگی داشته باشه و نمونه این افراد رو در جامعه ببینی .
        

          داستان نمایشنامه در مورد جعفرخان هست که ۹ سال در فرنگ زندگی کرده و رفتارهای فرنگی مآب گرفته و حالا برگشته ایران و با کلی عقاید و خرافات روبرو شده.
خیلی جالب و بامزه بود. نمیدونم چرا با خوندنش یاد دایی جان ناپلئون افتادم
        

          شاید بعنوان اولین نمایشنامه ایرانی در سبک خودش، اثر قابل قبولی باشه و طنزش در زمان خودش جذاب و جدید بوده باشه. حین خوندنش یاد نمایشنامه های مدرسه ای افتادم. نمایشنامه های طنز با شخصیت های اغراق شده و کاریکاتوری و شوخی های آبکی.

فضای نمایشنامه که انعکاسی از افکار عمومی اون دوره است، به خوبی ابتذال و بی هویتی جماعت روشنفکرِ فرنگی مآب اون زمان و در مقابل، عمق محرومیت اکثریت جامعه از سواد، بهداشت و فرهنگ رو نشون میده.
        

          دوباره هامارتیا و بازخوانی یک اثر قدیمی 

نمایشنامه کلاسیک " جعفرخان از فرنگ آمده " که اواخر دوره قاجاریه یعنی سال ۱۳۰۱ در گراند هتل تهران اجرا شده ، کاملا کنایه ایه به تقابل سنت و مدرنیته در اون دوران .
جعفر خان پسری که به فرنگ رفته و کاملا فرنگی شده ، حالا به ایران برگشته و تغییرات زیادی رو توی رفتار و گفتارش پیدا کرده  از نوع حرف زدن که مدام کلمات انگلیسی و فرانسوی استفاده میکنه تا آوردن سگ و حتی خوردن نخودچی و کشمش با کارد چنگال .
و اونطرف هم خونواده کاملا سنتی که سگ رو نجس میدونن و عقد دخترعمو و پسرعمو رو توی آسمونها میدونن و برای حموم رفتن باید روز جمعه برن نه سه شنبه و ...

نمایشنامه کاملا آیینه تمام نمای اواخر دوره قاجار و اوایل پهلویه... گرچه نمایشنامه خیلی با اسلوب نمایشنامه نویسی مطابق نیست اما برای شناخت ادبیات نمایشی ایران در اون  دوران و کلا جامعه ایرانی و برخورد هنرمندان با این جامعه ، مناسب و خوبه.
این نمایشنامه اولین نمایشنامه ایه که به شکل نمایشنامه های اروپایی در ایران نوشته شده  که از این نظر اهمیت زیادی داره 

کتاب در قطع جیبی منتشر شده و راحت در ۲۰ الی ۳۰ دقیقه خونده میشه... گرچه فکر میکنم این کتاب با تصحیح و توضیحات جدیدی توسط اسماعیل جمشیدی و نشر ثالث هم بازنشر شده.
        

          کم‌تر از یه ماه پیش اتفاقی به خانه‌موزه مقدم رفتم و اون‌جا با آقای حسن مقدم و این نمایشنامه آشنا شدم و دوباره به جوانان ایرانی تحصیل کرده در غرب و  تمدن و برگشتشون به ایران و تلاش برای رشد جامعه فکر کردم و دوست داشتم این نمایشنامه رو بخونم. و امروز به لطف هامارتیا، خوندمش :) 

عالی بود. واقعاً دوستش داشتم. میتونم بهش لقب *پدران و پسران* ایرانی رو بدم. به همون اهمیت و زیبایی... باز هم بیان تفاوت‌های بین دو نسل و انتقاد از هردو.
همون‌طور که معلومه، جعفرخان از فرنگ برگشته و این نمایشنامه شرح چند ساعت رویاروییِ جعفرخانِ تاثیر پذیرفته از تمدن پاریس با خانواده‌اش و افکار قدیمی است.
ماجراهایی که مطرح میشه، تا حدی هنوز هم کاربرد داره. آدم از این حجم شباهت، واقعاً در میمونه :)) مثلاً راه‌های استخدامی که دایی جلوی پای جعفرخان میذاره رو هنوز هم میشه با کمی تغییر در جامعه دید 😂😂
یکی از نکات جانبی نمایشنامه این بود که فهمیدم دوش کلمه فرانسویه :))) اصلاً دقت نکرده بودم.

من از ساختار نمایشنامه‌نویسی و معیارهای خوب بودن نمایشنامه بی‌خبرم ولی امتیازم به محتوای اثر، اهمیت اون و شوق زیادم هنگام خوندنش بود به طوری که حتی دوست داشتم امتیاز بیشتری بدم ؛) 

برای جمع‌بندی اثر، این قسمت از نوشته‌ی محمدعلی آهنگران خیلی خوبه: جعفرخان از فرنگ برگشته به این چالش بزرگ می‌پردازد که عده‌ای از ما ایرانیان به خاطر به سامان کردن و آباد کردن وضع کشور یا بر سر اسلام می‌کوبیم یا بر سر غرب، و یا بر سر ایرانیت و ملیت. روزی ما روی سعادت را خواهیم دید که به این هر سه فرهنگ رویکرد انتقادی داشته باشیم نه رویکرد تخریبی و نه رویکرد اخراجی، [که] یکی را بیرون کنیم و دیگری را روی تخت بنشانیم.

در آخر اوصیکم به پیوستن به باشگاه هامارتیا :)
        

          با خوندن این متن متوجه شدم که چقدر جهالت اعصاب خوردکنه. چقدرر خوشحالم که در اون دوره زندگی نکردم. چقدر...