هرابال در سال ۱۹۴۸ دکترای حقوق گرفت و ضمن تحصیل دوره‌هایی در سطح دانشگاهی در فلسفه ادبیات و تاریخ گذراند اما پس از تحصیل از مدرک و سابقهٔ تحصیلی‌اش هیچ استفاده‌ای نکرد و به قول خودش به یک سری مشاغل جنون‌آمیز از جمله سوزن‌بانی راه‌آهن و راهنمایی قطارها، نمایندهی بیمه، دست‌فروش دوره‌گرد اسباب‌بازی، کارگر ذوب‌آهن و کار در کارگاه پرس کاغذ باطله پرداخت.

«تنهایی پر هیاهو» داستانی روانکاوانه_ فلسفی است، که از شخصیت هانتا و افکارش سخن می‌گوید. اما در این بین گاهی به موارد سیاسی_اجتماعی نیز اشاره می‌کند. «اگر کسی می‌خواست کتابی را خمیر کند، باید سر آدم‌ها را زیر پرس می‌گذاشت، ولی این کار فایده ای نمی‌داشت چون که افکار واقعی از بیرون حاصل می شود...تفتیش کننده‌های عقاید و افکار در سراسر جهان، بیهوده کتاب‌ها را می‌سوزانند...» که اشاره به ممنوعیت کتاب‌ها و خفقان فرهنگی ِ دوره ای از زندگی نویسنده دارد.
        

          تنهایی پرهیاهو روایت مردی است به نام «هانتا». او شغلی دارد که نیازمند مدرک الهیات است. سی و پنج سال از زندگی‌اش را در زیرزمینی تاریک و نمور به پرس کردن کاغذهای باطله، کتاب‌ها، موش‌ها و مگس‌ها پرداخته است. او فردی است که [مغزش توده‌ای از اندیشه‌هاست که زیر پرس هیدرولیک بر هم فشرده شده است.]
هانتا یک شاعر است که با بسته‌های کاغذ باطله شعر می‌سراید. هنرپرور و زیبایی‌پرداز است. این‌ها تمام آن چیزی است که به زندگی‌اش معنا می‌بخشد.
اما ناگاه خود را در جهانی می‌یابد که به یکباره خالی از معنا شده است. مرحله‌ای از تمدن، که بشر در آن به سوی آینده پسرفت می‌کند. و او که تمام رویایش را از دست داده و «بی‌قابلیت» خطاب گشته است، تمام معنایش را می‌بازد. و همان‌گونه که خود همواره می‌دانست، مقدر این بود که بر بستر شکنجه‌ای ساخته‌ی دست خودش، به عاقبت کتا‌ب‌ها و موش‌هایش دچار شود. 
[نه! نه در آسمان‌ها نشانی از رأفت و عطوفت وجود دارد، نه در زندگی بالای سر و نه زیر پای ما و نه در درون من. صبح به خیر، آقای گوگن.]
••••••
هرابال هم‌زمان با پرداختن به روح فرهنگ چک، ریشه‌های کلاسیسیسم در آن و تقابلش با هنر سوسیالیستی، ظرافت‌های روانی و شناختی بشر را نیز در نظر دارد و به خوبی آن را نمایان می‌سازد.
••••••
بخشی از کتاب:[ ... چهره‌ای قاچ قاچ مثل قارچ، چهره‌ی مردی که هنر و مشروب او را به لبه‌ی ابدیت کشانده است و می‌بیند که دستی ناپیدا دارد دستگیره‌ی درِ آخری را از بیرون می‌چرخاند و درْ هر لحظه است که باز شود.]
        

          من عاشق کتاب‌هایی هستم که در کتاب‌فروشی یا کتابخانه می‌گذرند، با شخصیت‌هایی که با کتاب‌ها سر و کار دارند. در «تنهایی پرهیاهو» شکل متفاوت و جذابی از این ارتباط وجود دارد: هانتا سی و پنج سال است در زیرزمین یک کارگاه، کاغذهای باطله را بسته‌بندی می‌کند. او کارش را با علاقه و دقت فراوان انجام می‌دهد و در میان کاغذهای باطله به دنبال آثار ارزشمند می‌گردد. مثلا گاهی بسته‌بندی کاغذهای باطله‌ی پرس‌شده را با تصاویر چاپی از آثار هنرمندان که پیدا کرده تزیین می‌کند. یا اگر کتابی بین کاغذها پیدا کند، آن را به خانه می‌برد و می‌خواند. هانتا تنها زندگی می‌کند و خانه‌اش پر شده از کتاب‌هایی که تمام این سال‌ها جمع کرده؛ یک تنهایی پر از هیاهوی کتاب‌ها!

نویسنده‌ی کتاب در سال‌هایی زندگی کرده که در جمهوری چک کمونیسم حاکم بوده و اجازه‌ی انتشار خیلی چیزها (از جمله بعضی کتاب‌های خودش) داده نمی‌شد. او با نوشتن «تنهایی پرهیاهو» به نوعی تصویر جامعه‌ی آن روز چک را ترسیم کرده است. مثلا با اشاره به افراد تحصیل‌کرده‌ای که در زیرزمین‌ها کار می‌کنند، یا جایی که هانتا به دیدن یک دستگاه پرس مدرن می‌رود و می‌بیند تمام تیراژ یه کتاب برای نابود شدن وارد کارگاه شده، یا استاد هنری که به دلایل سیاسی از کار برکنار شده و به هانتا پول می‌دهد تا مجلات نقد تئاتری که پیدا می‌کند را برایش کنار بگذارد.

حین خواندن «تنهایی پرهیاهو»، با خیال‌پردازی‌های هانتا در زیرزمینش همراه می‌شدم و در کنار کنجکاوی برای اتفاقات داستان و سرانجام کارش، دوست داشتم ببینم هر بار چه چیز جدیدی بین کاغذهای باطله پیدا می‌کند. این باعث شده بود به این فکر کنم که شاید مسئول کیوسکی که کاغذهای باطله را به او می‌دهیم،  برای گذراندن وقتش می‌نشیند و چیزهایی را می‌خواند که من و آدم‌های دیگری روزی نوشته‌ایم و دور ریخته‌ایم و حتی یادمان هم نمانده! :)
        

          تنهایی پرهیاهو، کتابی است که بهومیل هرابال، نویسنده ی اهل چک به نگارش در آورده است. این کتاب در اصل، داستان مردی است که به معنای واقعی کلمه، در تنهایی پرهیاهویی گرفتار شده است یا بهتر است بگوییم که با این تنهایی پرهیاهو زندگی می‌کند و از زندگی اش نیز لذت می‌برد. مرد شخصیت اول داستان، فرد نسبتا کم درآمد و فقیری است که در یک کارگاه زیرزمینی کار می‌کند. شغل او خمیر کردن کاغذهای باطله در یک دستگاه پرس است، او در یک اتاق کوچک با انبوهی از کاغذ باطله، کتاب، روزنامه، مجلات و امثال آن، کنار یک دستگاه بزرگ پرس کاغذ کار می‌کند و شبانه روز در همان اتاق است. هرروز برای او بسته‌ های زیادی از کتاب و کاغذ می‌اید تا ان ها را خمیر کند اما او در میان این کاغذ ها کتاب ها و نوشته های گوناگون بسیاری را پیدا می‌کند. ان ها را مطالعه می‌کند، برخی از ان ها را برای خود نگه می‌دارد و برخی را خمیر می‌کند. 
لابلای داستان تنهایی پرهیاهوی این مرد، نقل قول های بسیاری از کتاب های بزرگ و خواندنی و اشخاص مهم اورده شده است. خواننده ی این کتاب با خود احساس می‌کند که در حال خواندن نه یک کتاب، بلکه چند کتاب است. درواقع شما در حین خواندن این کتاب، درحال خواندن کتابی هستید که در ذهن شخصیت اول داستان ورق زده می‌شود. او همه‌ی این کتاب ها را در ذهن خود نگاه داشته و به مخاطبان نشان می‌دهد. تمام زندگی این مرد، در همان زیرزمین کوچک معنا می‌شود، جایی که او از شرایط بیرونی اجتماع به دور است و به معنای واقعی کلمه، در تنهایی به سر می‌برد. به همین دلیل است که پس از اخراج شدنش از این کار، او معنای زندگی خود را از دست می‌دهد و دست به خودکشی می‌زند. او خودش را نیز مانند تمام کتاب‌هایی که در دستگاه پرس انداخته بود تا خمیر شوند، در دستگاه می‌اندازد.

        

          رمانی از بوهومیل هرابال که به تعبیرِ میلان کوندرا «بزرگترین نویسنده‌ی چک» است. آن هم کشوری که به قولِ خودِ هرابال «از پانزده نسل پیش به این سو بیسواد ندارد». کتابی که به گفته‌ی پرویزِ دوایی، مترجمِ چیره‌دستِ کتاب، تنها اثرِ این نویسنده است که می‌توان «بدون دخالت و دستکاری» ترجمه‌اش کرد. نویسنده‌ای که بر اساسِ نوشته‌هایش فیلم‌های مختلف و موفّقی نیز ساخته شده است. 

«سی و پنج سال است که در کارِ کاغذ باطله هستم و این «قصّه‌ی عاشقانه‌» من است.»

کتاب با این جمله آغاز می‌شود. داستان مردی است به نام هانتا که کارش خمیرکردنِ کتاب است، امّا هانتا تنها یک کارگر نیست. او یک شیدای کتاب است که به واسطه‌ی کارش هرآنچه می‌تواند از میان کتاب‌هایی که چندتُن چندتُن خمیرشان می‌کند برمی‌گزیند و حاصلِ این وسواس خانه‌ی اوست که حتی به دیوارِ مستراحِ آن نیز یک قفسه‌ی تقریبا پانصد کیلوییِ کتاب آویزان است که در نظرِ هانتا هر لحظه ممکن است این کتاب‌ها و دیگرکتاب‌هایی که از سر و روی این خاله بالا می‌روند به انتقامِ تمامِ کتاب‌ها و موش‌هایی که در دستگاهِ پرس‌اش له شده‌اند کارِ او را تمام کنند. 
او شبیه به خودِ نویسنده، کارگری فرهیخته است. هاربالِ، نویسنده‌ی این رمان، مشغول به کارهای کارگریِ سخت و طاقت‌فرسایی مانند کارگریِ راه‌آهن، دست‌فروشی، کارگریِ ذوب‌آهن و... بوده است و در عین حال دکترای حقوق و دستی بر آتشِ فلسفه، ادبیات و هنر دارد. لذا در این کتاب با انسانی طرفیم که در این زیرزمینِ کم‌نور حرف‌های مهمّی برای گفتن دارد.  
الِمان‌های متعدّدی از وضعیّتِ اجتماعی در این رمان می‌بینیم. اینکه بعد از مدّت‌ها هانتا متوجّه می‌شود که نسبت به سالِ قبل هشت سانت کوتاه شده است. هانتا هرگز به سطحِ جامعه نمی‌رود. حتی زمانی که از بوی تعفّنِ کاغذهای تخمیر شده‌ی این زیرزمین - که کودِ حیوانی پیش‌اش گل و ریحان است - به سطوح می‌آید. چراکه دیگر هوای آزاد گلویش را می‌خراشد. در نتیجه به زیرزمین تاریکِ دیگری پناه می‌برد. 
در اجتماعِ آن زمان وضعیّتِ این کارگرِ شیدای کتاب استثنا نبود بلکه قشرِ دانشگاه دیده‌ی جامعه‌اش در زیرزمین‌های تاریک، در قل و زنجیرِ کارگری به انجام‌وظیفه مشغول‌اند؛ مثل سگ‌هایی که به لانه‌شان زنجیر شده باشند. البته این قشرِ ازعرش به فرش افتاده در همان وضعیّتی که هستند دست از تحقیق برنداشته‌اند. مثلا گزارشی محقّقانه نوشته‌اند درباره‌ی تفاوتِ اساسیِ نوعِ مدفوعِ ورودیِ روزهای شنبه با دوشنبه! نخبگانِ جامعه اگرچه کارِ خود را انجام می‌دهند امّا بیش از این مقدار اجازه ندارند... 
اشاره یا استعاره‌ای دیگر در این رمان دیدم که برایم جالب بود؛ آن هم از دیگر کشف‌های همین دانشگاه دیده‌های زیرزمینی بود. دریافته بودند که جنگی میان موش‌های سفید و خاکستریِ فاضلاب وجود دارد که بعد از - عموما – پیروزیِ موش‌های خاکستری باز هم به دو فرقه‌ی «سازمان‌دیده» و «متضاد» تقسیم می‌شوند که مرا به یادِ جامعه‌ی ذرّه‌ای شده‌ی «توتالیتاریسم»ِ آرنت انداخت. جنگِ بزرگِ موش‌ها برای به دست آوردنِ حق مالکیّتِ «مطلق» بر تمامیِ زباله‌هایی که در فاضلاب‌ها جریان داشت. 
ارجاعات و ذکر نام‌های او از متفکرانِ بزرگی مانند گوته، هگل و... نشان از دلبستگیِ هرابال به آنهاست. مانند این نقل قولِ درخشان از هگل: 

«تنها چیزی که در جهان جای هراس دارد، وضعیّتِ متحجّر است، وضع بی‌تحرکِ احتضار، و تنها چیزی که ارزشِ شادمانی دارد وضعی است که در آن نه تنها فرد، که کل جامعه، در حال مبارزه‌ای مداوم، برای توجیهِ خویش است، مبارزه‌ای که به وساطتِ آن جامعه بتواند جوان شود و به اَشکالِ زندگیِ جدیدی دست یابد.» 

این رمان اگر چه کمتر از صد صفحه است امّا خلاصه کردنِ آن کار ساده‌ای نیست. شاید بهترین تعبیر همین گفته‌ی هانتا است که «چشم‌های اشعه‌ی ایکسش» را به جامعه‌ی ذره‌ای شده‌ی موش‌ها می‌اندازد. 
خط به خطِ این رمانِ عمیق، توصیف‌گرِ زمانه‌ی خویش است. 
        

          Only in the last chapters of the book, we find why with such a love and enthusiasm for the books, he works in a paper-crushing plant.
And right after that, everything starts to collpase

تنها در فصل‌های پایانی است که در می‌یابیم با چنین شور و اشتیاقی به کتاب، به راستی چونه راوی در کارگاه خمیر کردن کتاب کار می‌کند
        

          تفتیش کننده های عقاید و افکار در سراسر جهان، بیهوده کتاب ها را می سوزانند، چون اگر کتاب حرفی برای گفتن و ارزشی داشته باشد، در کار سوختن فقط خنده ای آرام شنیده می شود، چون که کتابِ درست و حسابی به چیزی بالاتر و ورای خود اشاره دارد
        

          تنهایی پرهیاهو
این متن کوتاهِ جذّابِ تک‌گو...
کتاب تنهایی پر هیاهو رمانی هست که فقط یک شخصیت در اون زندگی می‌کنه و همون یکتا شخصیتِ تنها هم راوی رمانه. این هنر بهومیل هرابال هست که خواننده رو به داستان وفادار می‌کنه؛ چون اصولا این سیاق روایت‌های داستانی چندان مخاطبی نداره. هرابال خیلی روان و رئال داستان رو روایت می‌کنه، اونقدری که میشه همراه با کارگر پرس داستان نسبت به مدیرش عصبی و منزجر بود، یا درباره له شدن 1سری گل‌ها و کتاب‌ها و تابلوهای نقاشی متاسف و برای نجات برخی از اون‌ها هیجان زده بود. نویسنده اطلاعات بسیار دقیق و جالبی درباره آثار ادبی و هنری کلاسیک در اختیار مخاطبش میذاره. اصلا یکی از بخش‌هایی که باعث جذابیت داستان شده همین مدل داده‌هاست، خواننده ادامه میده به این امید که شاید تا آخر این تنهاییِ پرهیاهو، جذابیت‌های بیشتری نصیبش بشه. خوندن کتاب تنهایی پرهیاهو رو دوست داشتم چون به لحظه‌ام چگالی می‌داد.
تا جاییکه میدونم دو ترجمه از این کتاب موجود هست، ولی من گمان می‌کنم آقای پرویز دوائی ترجمه خوب و خوش‌خوانی از کتاب تنهایی پرهیاهو ارائه دادن.
        

          ما همچون دانه‌های زیتونی هستیم که تنها هنگامی جوهر خود را بروز می‌دهیم که در هم شکسته شویم
        

          از طنزی الهیاتی شروع می‌شود و به یک داستان‌واره نمادین اجتماعی ختم می‌شود.
کتاب بخشی از شرح حال خودنوشت نویسنده مشهور چک در سال‌هایی است که این کشور جز بلوک شرق و هم‌پیمان شوروی محسوب می‌شد.
قهرمان داستان در خلال کار پر مشقت خود که پرس کردن کاغذ‌های باطله است تلاش دارد یک دوره کتاب‌شناسی از فلسفه گرفته تا سیاست، از نمایش نامه گرفته تا کتب تحول‌گرای زیست‌شناسی و جامعه‌شناسی از یک سو و از سوی دیگر، یک دوره از سیر تحولات هنر و نقاشی اروپا را به شکل مختصر بیان کند.
تکیه بر جنگ موش‌ها در زیرزمین شهر پراگ، اشاره به کثافات و آلودگی‌های انسان‌های دوست‌داشتنی زندگی هر انسان، بیان رابطه مردگان و تناسخ و حلول آنان در موجودات دیگر همه به شکل موجز و البته زیبا در کتاب بیان شده است.
شرح نمادین برخی موضوعات ویژگی اصلی کتاب‌های موفقی است که در تاریخ هینمه و تسلط سیاسی امنیتی بلوک شرق بر بخشی از اروپا نوشته شده‌اند.
اگر بتوانید بجای کاغذ‌های باطله و نقاشی‌های از بین رفته، نویسندگان و هنرمندان خالق آن را بگذارید تصویر زیبایی در ذهن‌تان نقش خواهد بست. طرفه آن‌که بتوانید این استعاره را به همه انسان‌های جامعه ربط دهید.
مسیر توسعه صنعتی و استیلای تکنولوژی در شرق اروپا که با تاخیری از ناحیه غربی همه قاره سبز را فرا می‌گیرد عامل اصلی تخریب و نابودی و از سکه افتادن دانش، هنر،‌ زندگی و مردمان جامعه صنعتی است. این الهام را هم می‌توان از حسرت او در جدا کردن کتاب‌های با ارزش از کاغذ باطله‌های قصابی و گل‌فروشی دریافت و هم از لحظاتی که ملاقات و دیدار خود از یک کارگاه صنعتی و اتوماتیک پرس کاغذ بیان می‌کند.
گفتگوهای خیالی او با قدیسان، فلاسفه، هنرمندان، نظریه‌پردازان فاشیست و نازیست با شرط اشراف اجمالی و اولیه به فرهنگ و تاریخ قاره اروپا و البته تا حدی شرق دور و امریکای لاتین،‌ شیرین و تأمل برانگیز است.
        

          شخصیت اصلی کتاب مردیه که سالهاست تو یه زیرزمین در حال کار کردن با یه دستگاه پرس کتابه، ولی به شدت از اینکه کتاب ها رو پرس میکنه و از بین میبره ناراحته و عذاب وجدان داره و تا جایی که میتونه سعی میکنه کتابها رو نجات بده، کتاب های روی هم تلنبار شده در خانه و مخفی شده در سقف که هر آن ممکنه روی سرش خراب بشن و انتقام سال ها پرس شدنشون رو ازش بگیرن، این شخصیت درگیر تکراره، روزمرگیه، تنهاییه و در عین حال در این تنهایی با کلی کتاب دور خودشو پر کرده که همونا جلوشو میگیرن که از تنهایی در بیاد، انگار هر روز تو یک دور باطل باشه.
به دستگاهش، به کتابهاش و روزمرگی اش طوری وابسته است که برنامه داده دستگاه رو ببره خونه و بعد از بازنشستگی هم به کارش ادامه بده، باز هم مواظب کتاب ها باشه و اونا رو با احتیاط پرس کنه و ناگهان همه این چیزها رو ازش میگیرن، و چقدر راحت با این کار شخصیت داستان کاملا با پوچی مواجه میشه.

        

          رمان "تنهایی پر هیاهو" یک رمان اگزیستانسیالیستی است. یک رمان اگزیستانسیالیستی خوب. درواقع با معاییر رمان های اگزیستانسیالیستی اثری عالی بود.
#تنهایی که در رمان های اگزیستانسیالیستی عنصری مهم است در این رمان هم حضوری به شدت پر رنگ دارد.
سه ماه قبل از خواندن این رمان، رمان "زن در ریگ روان" اثر نویسنده بزرگ ژاپنی #کوبو_آبه را خواندم و الآن احساس میکنم این دو رمان بسیار به هم شبیه هستند. در رمان های اگزیستانسیالیستی نویسنده شما را وادار میکند انسان را در تنهایی و جدا از مفهوم اجتماعی اش مورد بررسی قرار دهید. و این تنهایی گاه هراسناک میشود که در این اثر هراس کمرنگ و در کار آبه پررنگ بود.
اولین قدم در رسیدن به این تنهایی اگزیستانسیال بریدن از ریشه‌های خانوادگی است و همین است که می‌بینیم در این رمان #هانتا با آن تفصیل از مرگ مادرش حرف می‌زند و ما را یاد شخصیت رمان "بیگانه" اثر آلبر کامو می‌اندازد. در رمان کوبو آبه هم آن شخص از زندگی خانوادگی اش بریده و کمال این انقطاع با انتشار آن اعلامیه مبنی بر مفقود شدن این آدم که به همسرش اجازهء طلاق می‌دهد اتفاق می‌افتد.
فیلمی هم از روی این رمان خود چک ها ساخته اند که بنده نیم نگاهی بهش انداختم و گویا برعکس فیلمی که ژاپنی ها از روی اثر آبه ساخته اند و به شدت به رمان وفادار است، اینجا اصلا وفاداری به متن ادبی را رعایت نکرده اند و آن تلخی و گزندگی رمان را ندارد.
فکر میکنم مطرح کردن این اثر به عنوان یک اثر ضدکمونیستی (که البته هست) فروکاستن از شان فلسفی آن است. همان طور که اگر رمان "زن در ریگ روان" را یک اثر ضد سرمایه داری بدانیم (به اعتبار حضور آن شرکت استثمار کننده آدمها) از ارزش آن کاسته‌ایم.
        

          اصلا نتونستم باهاش ارتباط بگیرم
همش داشت تکرار مکررات میکرد و اصلا برام جالب نبود
اخرشم وسطاش ولش کردم
        

          خیلی وقت پیش مطالعه کردم ولی خیلی فضای عجیب و پر کششی داره با این کل کتاب یک شخصیت اصلی دارد.  
        

          این داستان می‌تونه برای کسایی که کتاب در زندگیشون نقش پر رنگی داره معنا دار و جالب باشه. کتاب مورد علاقه ی من نیست به این دلیل که من رمان های پر شخصیت دوست دارم و این کتاب میشه گفت یک شخصیت اصلی داشت و این باعث میشد که اگر این کتاب حتی بیست صفحه هم بیشتر میبود دیگه نمی‌تونستم ادامه بدمش :)
        

          کتاب خیلی خوب زشتی های دنیا و تاثیر اندیشه در دیدن این زشتی هارو نشون میده، ارزشی که کتاب برای اندیشه و هنر به ویژه ادبیات قائله خیلی خوب حس میشه و کاملا منتقل میشه
کتاب پر از جملاتیه که میشه راجع بهش فکر کرد.
جنگ دو دسته موش در فاضلاب زیر پای ما همیشه ادامه داره...
        

          خیلی طول کشید تا تموم شه💔حقیقتا اونقدر ترغیب نشدم که سریع تمومش کنم. ولی خوشحالم که به سختی ادامه دادمش و پایانشم که..... خیلی غافلگیرکننده بود
        

          زندانی شدن، زندانی ماندن و زندانی بودن و سپس آزادی. آزاد شدن توسط خودت.
لذت درد کشیدن؛ وقتی که می‌دونی این درد پایان نداره و هانته تصمیم گرفته بود که ۳۵ سال درد کشیدن رو تحمل کنه و سپس با قصه‌ی عاشقانه‌اش لذت نابودی رو تجربه کنه.
به نظرم ارزش درد کشیدن رو داشت.
        

          "هرقدر بیشتر از این زنان و مردان و بچه های هلهله گر را در خمیر می کردم بیشتر به یاد دخترک کولی ام می افتادم که هرگز هلهله نکرده بود, که چیزی جز این نمی خواست که هیزم در بخاری بریزد, که گوشه ای از نانش را مثل تکه نانی در مراسم عشاءربانی بشکند و به آتش درون بخاری نگاه کند, مجذوب و مبهوت حرارت و زمزمه ی آهنگین آتشی که از کودکی میشناخت و با قوم او پیوندی دیرین و مقدس داشت. آتشی که در حرارت و روشنایی اش, رنج ها را فراموش میکرد و لبخندی اندوهگین به لبان می آورد. انعکاس خوشبختی ای در اوج."
        

          من ناخواسته آموخته ام...جمله ای که هانتا شخصیت اصلی رمان میگوید.جامعه ای که در آن جای کتاب های خوب در زیرزمین نموری است که موش ها و آدم ها به همزیستی رسیده اند و به جای آنکه بذر اندیشه را در باور مردم بارور کنند خوراک دستگاه پرس بی رحم میشوند که عدل کاغذی میسازد احتمالا به سرنوشت پوستر های افراد معروف یا آگهی تبلیغات.انسان در این جامعه دچار انزواست.انزوای اندیشه.و به مرور هویت خود را از دست میدهد.هانتا جایی بسیار عمیق تر از زیر زمین کارگاه در اعماق دانشی که ناخواسته آموخته بود و تخیلاتش تنهایی دلپذیر و پر هیاهویی داشت.