قربانی شو اما برای کسی که سزاوار آن است..
# جاذبه و دافعه حداکثری
        

          نویسنده با خانواده ی امام موسی صدر گفت و گو کرده و حاصل هفت روایت شده از آدم های مختلف. روایت هایی از فرزندان، همسر، برادر، خواهرها، خواهر زاده و همین طور یک دوست خانوادگی.

خواندن این کتاب برایم دو تا فایده داشت. اولین فایده، کمی بیشتر دانستن درباره ی امام موسی صدر بود. درباره ی خانواده و پیشینه. درباره ی اخلاق و رفتار و شخصیت. قبلش فقط چیزهای مختصری درباره ی فعالیت های ایشان در لبنان می دانستم و قضیه ی ناپدید شدن در لیبی ولی به شخصه تا قبل از خواندن این کتاب چیزی از شخصیت این انسان نمی دانستم.

دومین فایده تحت تاثیر قرار گرفتن بود! به شخصه بر این باورم که همه ی انسان های خدایی و بزرگ تاثیر گذارند. ولی این که این تاثیر بعد از گذشت بیش تر از 30 سال و بدون هیچ مواجهه ای با آن شخصیت باشد، بر می گردد به واسطه ای که دارد این تاثیر را منقل می کند. و به نظرم این کتاب خوب واسطه ای ست! واسطه ای برای قرار گرفتن تحت تاثیر خلقیات و روحیات و منش امام موسی صدر. برای اینکه آدم با خودش فکر کند که شاید من هم بتوانم در حد توانم این طور باشم. اینکه حداقل سعی کنم برای بزرگ تر شدن. خوبی کتاب این بود که به قول خود نویسنده رفته بود سراغ صحنه ها و کلام ها و طنین ها و طیف هایی که گوشت و پوست و خون با خودش بیاورد. چیزهایی که بشود با آن ها یک آدم ساخت. و همین باعث می شد آن انسان روایت شده در کتاب نزدیک و قابل باور باشد برایم. آن قدری که با وجود این که هیچ وقت این شخصیت را ندیده و نشناخته ام، تحت تاثیرش قرار بگیرم و یک تکانی بخورم برای حرکت کردن و بهتر شدن.
        

          یک پروژه‌ی کنسل شده + دو فایده

به نظرم بهترین راهِ نوشتنِ زندگی‌نامه، همین مدلی باشد. یعنی برویِ تویِ دلِ زندگیِ یک نفر، و هر چه از او می‌شنوی را بنویسی. نه اینکه بنشینی از اول که فلان فرد کجا به دنیا آمد، پدرش که بود، چند ساله بود که به مکتب رفت... ولی وقتی پریدی تویِ دلِ زندگی، یک‌هو می‌بینی شوکه شده‌ای! با خودت می‌گویی مگر می‌شود یک نفر این‌طور باشد؟ و نویسنده با همین تکنیک، تو را تور کرده. و می‌روی و می‌روی تا وقتی به سرانجام رسیدی. آن‌وقت هست که هم یک زندگی‌نامه خوانده‌ای هم از روایت‌ها لذت برده‌ای.
حالا این سبک روایت‌نویسی را بگذارید کنارِ اینکه قرار است زندگی‌نامه‌ی چه کسی را بخوانید: سیدموسی صدر. شاید کمی اغراق لابه‌لایِ خاطراتی که از نزدیکان نقل می‌شود می‌شد پیدا کرد. اما منصف باشیم، عنوانِ کتاب، یعنی «روایت‌ خصوصی» درست انتخاب شده بود. ولی وقتی کتاب‌هایِ امام موسی صدر را خوانده‌ای، آن‌وقت زندگی‌نامه‌اش حسابی گوارا می‌شود. چون می‌بینی هرآنچه از کتاب‌هایش در می‌آده، همان رفتارش بوده.
شاید بد نباشد این را هم بنویسم که:
‌وقتی چند کتاب از امام موسی صدر را خواندم، فهمیدم باید سراغِ زندگی‌نامه‌اش هم بروم. ولی هی به تعویق می‌افتاد. تا اینکه برای یک پروژه‌ی نویسندگی با من تماس گرفتند. قرار شد چند داستانک از امام موسی صدر بنویسم. اما در فرصت یک روز و نیم! سریع کتاب را به صورت الکترونیک خریدم و به نیت اینکه برایِ نوشتن ایده‌ای به ذهنم بیاید، خواندمش. اما پروژه کنسل شد. ولی دستِ کم برای من این فایده را داشت که فهمیدم می‌توانم در یک روز، یک کتاب بخوانم؛ اگر مجبور باشم!
و یک فایده‌ی دیگر: باید بروم قلمِ جعفریان را دنبال کنم. به نظرم قلم رو به راهی دارد.
اگر این متن را خواندید، بگویید کتابِ بعدی، کدام کتاب جعفریان را بخوانم و چرا؟
        

          سیزده هزار و صد و سی و هشت روز از ربودن امام موسی صدر در لیبی می گذرد....مردی که مانند همه ی انسان ها عادی بود ولی عادی زندگی نمی کرد. یعنی هست...نمی کند....نمی دانم این مفقود الاثر بودن خوب است یا نه. یک انتظار ابدی...واقعا چرا اگر کسی باور دارد که این مرد زنده است، کاری نمی کند. منظورم فقط به خانواده شان نیست. هر کسی که می گوید شاید سید موسی زنده باشد، چگونه می تواند به زندگی عادی خود ادامه دهد.
مشکل این است که فقط همین یک نفر هم نیست. جایی شنیدم که فقط هفت هزار نفر در سال های دفاع مقدس همچنان مفقودالاثرند و هنوز چشم خانواده ای و حتی چشم ملتی به انتظار است...انشاالله که بر می گردند...  


"...آدمی مثل آقا موسی را خدا گاهی علاقه اش می کشد خلق کند."
        

          برای ما که چیز زیادی از امام موسی صدر نمی دونیم و اونقدر که حواشی زندگی ایشون رو برای ما پررنگ تر از ویژگی های شخصیتی و فعالیت هاشون نشون دادن، این کتاب که از  زبان نزدیک ترین افراد به ایشون نوشته شده خیلی شیرین و دلچسبه.
هر چند که خیلی کوتاهه و بعد از تموم شدن آدم دوست داره باز هم بخونه
        

          بسیار خواندنی
خانم جعفریان بنویسه، از امام موسی صدر بنویسه، جذاب نشه؟ 
        

          روایت هایی از نزدیکان امام موسی صدر در مورد ایشان و شرح زندگی و خلقیاتشون. همسر، فرزندان و خواهران و برادران و دوستان در این روایت ها در مورد ایشان سخن گفته اند.
چقدر جای خالی ایشون و امثالشون در جامعه حس میشه
فضای خانواده پدری و خودشان نمونه بارز اسلام حقیقیست که خیلی ازش دوریم...
        

          بسیار شیرین و زیبا بود.
        

          سید موسی صدر به روایتِ نزدیکانش. روایت های غریبی است. به نظرم شیوه‌ی روایت‌گری، متناسب با هر شخصیت (به قولِ نویسنده: کاراکتر) است. شاید بهتر باشد واژه‌ی کاراکتر را به کار ببرم. کاراکترِ صدری (فرزند اول) و حورا صدر (دخترِ اول) به دلِ من بسیار نشست. صدری فرزندِ اول است، هنگامی که حدود بیست و چند سالش بوده پدرش را ندیده، از نبودن پدر شکایت می کند، اما نه از این که فقط نیست، از این‌که نیست تا با او دعوا کند، از این که نیست تا پدر را به خاطرِ «خود-نشناساندن» تخطئه کند. رابطه‌ی پدری و پسریِ امام موسی صدر و صدری، برایِ من جالب، جذاب، گیرا و البته محلِ تامل بود. روایتِ حورا نیز، به سببِ اهمیتِ مقامِ «زن» در اندیشه‌ی امام موسی صدر، دلنشین بود. روایت های خواهر های امام، با نمک و دوست داشتنی بود.
به نظرِ من از مزیت های کتاب این بود که در جاهایی، اسطوره زدایی می‌کرد. به این مهم، روایتِ صدری خیلی کمک می‌کرد. معمولاً ما، هنگامی کسی نیست، چنان بزرگش می‌کنیم که هر کس سراغِ او می‌خواهد برود، به محضِ مواجهه، باید خیلی او را بشکند. تا حدودی، این روایت ها، که از نزدیکانِ امام است، کمک می‌کند تا «امام را معصوم ندانیم».
به خلافِ رویه‌ی اسطوره ساز –و سپس اسطوره پرستِ ما- اگر کسی می‌خواهد امام موسی صدر را بشناسد، لازم است اندیشه های ایشان را بشناسد. کتاب های ایشان –که نوشته ها و سخنرانی های ایشان است- در دسترس است. شاید مقامِ خوبی برای تاسف خوردن باشد؛ چون می‌دانم روی امام موسی صدر آن قدر ها مانور نداده اند. تنها مانورِ موجود از ایشان، ربوده شدن است. اما باید از نزدیک ببینید و بخوانید، و ببینید چه مانورها دارد.

تاریخ اتمام مطالعه: 17 دی 96
        

          از حبیبه جعفریان انتظار چیز کم نمیرود و انصافا حق مطلب را ادا کرده،دوست داشتم کتاب بیشتر بود،طولانی تر،پرحجم تر،دوست داشتم از زوایای بیشتری زتدگی امام موسی صدر را میخواندم ،اینقدر خوب بود که کم بود.اون بخشی که خواهرهای امام موسی صدر از پدرشون میگفتن زیبا بود،اون قسمتی که پسرش از پدرش از خوب بودنش شکایت داشت هم عالی بود.
        

          تصویر خوب و ملیحی از امام موسی صدر میده. البته من قبل از خوندن این کتاب، سخنرانی ها و زندگی نامه امام رو خونده بودم ولی با هم این کتاب همش برام تازگی داشت و حس می کردم با آدم جدیدی آشنا شدم. من روایت پسرشون سید صدرالدین رو بیشتر دوست داشتم و تا مدت ها ذهنم درگیرش بود. قلم نویسنده هم خیلی خوبه.
        

          هفت روایت خصوصی از زندگی سید موسی صدر، روایت امام موسی صدر از زاویه دید جذاب اعضای خانواده و دوستانش است. حبیبه جعفریان در این کتاب، به بخش‌های از زندگی این اسطوره پرداخته که در پرتوی فعالیت‌های درخشانش کمتر دیده شده.
این کتاب در واقع شامل هشت روایت است که روتیت صفر، روایت ملیحه صدر، فرزند کوچک سید موسی است که با عنوان روایتِ بعد نوشته شده است. روایت های بعدی مربوط به پروین خلیلی همسر ایشان،صدرالدین صدر و حورا پسر و دختر ارشد امام موسی و علی آقا و خواهران ایشان و در نهایت روایت فاطمه صدرعاملی خواهرزاده و ام غیاث دوست خانوادگی شان است.
روایت ها همه از یک زاویه دید نوشته نشده اند. روایت پروین خلیلی سوم شخص و روایت خواهران به شکل مصاحبه‌ای چند نفر است. هرچند که به نظر من روایت پروین خلیلی کاملا قابلیت نوشته شدن از زبان اول شخص را داشت و چه بسا اثر گذارتر می‌شد. 
روایت صدرالدین و حورا، بین روایت‌های کتاب بیش از بقیه بر من اثر داشت، حتی با این دو روایت گریستم. حال و هوای روابط پدر و پسری صدرالدین و این فاصله‌ای که میان پدری اسطوره‌ای و پسری که همیشه درگیر این سوال است که آیا می‌توانسته مانند پدر باشد یا نه، خواننده را به دنبال خود می‌کشد. روایت حورا و فاطمه و ام‌غیاث نیز زیبایی ظرافت و ملاطفت سید موسی صدر را در ارتباطش با زنان و دختران را به تصویر می‌کشد.
روایت خواهران و علی آقا بیشتر به روابط خانوادگی او قبل از ازدواج و به ویژه رفتار پدر بزرگوارشان پرداخته.
روایت پروین خانم اما، روایت فداکاری‌های بی‌چشم داشت زنی است که حتی خودش هم از عمق فداکاری‌اش نیز باخبر نیست. در واقع تنها روایت کتاب که به نظرم باید بسیار بهتر و عمیق‌تر و احتمالا راوی اول شخص به آن پرداخته می‌شد که نشده و به نظر من حق مطلب را نتوانسته ادا کند.
قلم روان و شیوای حبیبه جعفریان ما را در کتاب با خود همراه می‌کند و می‌توان این کتاب کم حجم را یک نفس خواند.
این کتاب توسط نشر سپیده باوران چاپ شده است.
        

          اگر قرار باشد میان ۱۲جلد گالینگور قطع وزیری سخنرانی‌ها و مکتوبات امام موسی صدر -که متأسفانه تا کنون به فارسی منتشر نشده است.- یا ۷روایت خصوصی قطع جیبی با قطر نیم سانتی‌متر یکی را انتخاب کنم، انتخابم دومی است. راستش مدتی است به حقایق مکتوب بدبین شده‌ام. گیرم من معدن حقایق مکتوب یا مثلا حامل قرآن. «لَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ» را چه می خواهم بکنم؟ گویی بخشی از حقایق باید به چیز دیگری ترجمه شود. هر صاحب مصحفی پیامبر نیست. اگر نه سی.دی جامع الأحادیث نور از هر علامه‌ای عالم‌تر است. نگاه پیامبر، لبخندش، از پا افتادنش، شکایتش، دعایش، طرز نشستنش، نحوه‌ی گام برداشتنش، امیدش، استئصالش، خنده‌های بلند بلندش، گریه‌های بی‌قرارش، بازی‌اش با بچه‌ها، شوخی‌اش با بزرگ‌ترها، جهادش، خشمش، مدارایش و تار و پود و لحظه لحظه‌ی زندگی‌اش تنزلات حقیقت است. راستش مدتی است از تنزلات کلامی حقیقت خسته‌ام. حقیقت باید به چیزی از جنس انسان تنزل یابد تا منِ کورباطن فرزند دنیای مدرن بتوانم لمسش کنم، تماشایش کنم، ببویمش، با او تکلم کنم، با او دعوا کنم، برایش ناز کنم، از او کتک بخورم، انتظارش را بکشم، از برخوردم با او پشیمان شوم، درس بگیرم، اشکش بلرزاندم، دلتنگش شوم و چیزهایی از این جنس. شناسنامه و کارنامه و صحیفه‌ی سخنرانی‌های پدر به کار یتیم نمی‌آید. یتیم کسی را می‌خواهد که برایش پدری کند. امام صدر برای یتیمان آل محمد پدری کرد. انتخابم ۷روایت خصوصی است چون روایت تنزلات انسانی حقیقت است و این به طبع دنیازده و چشمان کور من خوش‌تر می‌آید.
        

          کتاب روایت زندگی موسی صدر است. مردی که هنوز هم برایم گنگ و عجیب است. این کتاب به بسیاری از سوالات من پاسخ نداد. دوست داشتم تا نگاه موسی صدر در زمینه‌های کلان سیاسی ، اقتصادی و فرهنگی را بدانم اما مجهولات من بی‌پاسخ ماند تا شاید در خوانش کتابی دیگر پاسخی به آن داده شود. این کتاب روایت افراد نزدیک موسی صدر است و طبیعی‌ست که بیشتر به تعریف و تمجید می‌گذرد و احساس می‌کنید با یک بت رو‌به‌رو شده‌اید. من آموخته‌ام که کلمات احساسی را اندیشمندانه نگاه کنم و بار عاطفی آن‌ها را کنار بگذارم تا بتوانم شخصیتی منطقی از یک انسان بزرگ در ذهنم بسازم که بسیار درست رفتار می‌کند اما گاه خطا هم در رفتارش پیشامد می‌کند. بخوانید و لذت ببرید از شناختن یک انسان بزرگ...
        

          قبل‌ترها با یک بنده خدایی بعد از ازدواج و بچه‌دار شدنش حرف میزدم، بحث رسید به آرزوها، برایم گفت قبلترها دوست داشته روزی نوبل ببرد(!) اما حالا فهمیده زندگی همین عادی گذراندن روزمره است . اصلا همین عادی بودن و عادی زیستن به نوعی خودش موفقیت است.
در مواجهه با آدمهای دورم که وارد زندگی بزرگسالی شدند دیدم خیلی‌ها و نه همه آنها قید آرزوهای بلند را زدند و همه به همان حرف رسیدند به اینکه همین که عادی زندگی و روزمره بگذرانند کافیست‌. شعارشان هم این است بگذار شوهر کنی، بگذار بچه بیاید میبینی به زندگی عادی راضی میشوی. (انگار آدمهای دیوانه خانه و زندگی و بچه نداشتند !)کتاب هفت روایت را که می‌خواندم احساس کردم گمشده‌ای از ته قلبم را پیدا کردم با سطر به سطرش بغض میکردم و دلم میخواست بعد از هر قسمت آن ساعتها گریه کنم . 
شاید اگر کسی روایت زندگی امام موسی صدر را بشنود یا بخواند بگوید برای فیلم‌هاست، رویایی است و نشدنی (!)
شبیه موسی صدر شدن سخت است اما چرا آرزو بلند نکنم؟ من آدم رویاهای بلندم، آدم دیوانه زندگی کردن، آدم معمولی نبودن 
دوست دارم زندگی برایم چرخش اینطور بچرخد که هیچ چیز عادی نباشد، دوست ندارم روزی بگویم همین عادی زندگی کردن کافیست، دلم میخواهد زندگی و مرگ و خواب و بیداری دیوانه وار باشد . 
شبیه موسی صدر شدن رویایی است بزرگ 
آدمی که در راه اهداف مقدس و بلند همه لحظات زندگیش میگذرد 
نوشتم میگذرد چون دوست دارم فکر کنم او هنوز هم روی این کره خاکی هست
اما از قدیم می‌گفتند آرزو به جوانان عیب نیست 
بقول گفتنی 
به راه بادیه رفتن به از نشستن باطل 
وگر مراد نیابم به قدر وسع بکوشم 
همین؛
این کتاب سه از پنج قرار تابستانه من است .
۱۷ تیر ۳
        

          خیلی معمولی بود. صرفا پیاده کردن مصاحبه ها و دید خوبی از امام موسی صدر به ادم نمیده. توی کتاب نا، که درباره شهید صدره، بیشتر امام موسی صدر رو شناختم تا اینجا.
        

          بسم الله 


رو به روی دانشگاه تهران بساط می کند. پرتره مشاهیر می فروشد. عکس هایِ روی شاسی جورواجورند. چهره های مذهبی و تاریخی و سیاسی و ورزشی.. 

فرقی نمی کند ماهی چند بار از آن پیاده رو رد شوم. هر بار باید بایستم رو به روی عکس هایش. عکس امام موسی صدر بیشتر وقت ها گوشه سمت چپ است. کنار عکس امام خمینی. بعد از عکس او معمولا تابلوی دیگری نیست. کفپوش پیاده رو است. 

 فروشنده هر بار می گوید: کارتخوان هم داریم. من عکس را توی دستم نگه می دارم. به چشم های امام موسی خیره می شوم. دلم می خواهد عکس را بخرم. خیلی زیاد. دلم می خواهد بگذارمش کنار عکس شهید همت. توی کتابخانه. توی چشم. ولی نمی توانم. هر بار وقتی به چشم های امام موسی خیره می شوم این جمله از کتاب هفت روایت خصوصی  را یکی توی سرم می خواند. بلند می خواند. آن قدر بلند که عکس را برمی گردانم سر جایش. همان گوشه سمت چپ. کنار عکس امام خمینی. چسبیده به کفپوش پیاده رو.


"چند شب پیش محسن کمالیان از من پرسید: آیا تو زنده ای؟ من با سرزنش نگاهش کردم و گفتم که مگر به نظر او غیر از این می رسد؟ جواب داد: اگر واقعا فکر می کنی پدرت زنده است، چه طور می توانی بنشینی؟ بخوابی؟چه طور می توانی هر روز کیفت را دستت بگیری و بروی دفترت کار کنی؟ چرا نمی روی توی خیابان فریاد بزنی؟ چرا نمی روی؟ چرا نشسته ای؟ " 



امام موسی صدر برای من مرده بود. شهید شده بود یعنی. نمی توانستم قبول کنم که بعد از ناپدید شدن، زنده اش گذاشته باشند. تا روزی که کتاب هفت روایت خصوصی را خواندم. چند بار خواندم؟ حسابش از دستم رفته. بعد از هر بار خواندن امام موسی برایم عزیز تر شد. زنده تر شد. و دیگر دلم نمی خواست که پایان ماجرای ناپدید شدنش، نقطه شهادت بگذارم. 

اگر عکسش را بخرم، اگر عکس را بگذارم توی کتابخانه. توی چشم. اگر بعد از هر بار دیدنش مثل قبل بنشینم و بخوابم و بروم سراغ زندگی ام و توی خیابان فریاد نزنم چی؟  


نه بهتر است عکس او توی چشم نباشد. عکس بلاتکلیفی و حیرانی  آدمیزاد توی چشم نباشد. عکس مردی که نه مرده و نه شهید شده. مردی که گم شده. سال هاست گم شده..
        

          . 
#کتاب_خواندم
#هفت_روایت_از_صدر
حقیقتا من صدر را دوست دارم. 
شخصیت اش را، منش اش را‌..
 من خانواده علما را دیده ام قاعدتا نه همه.. برخی را..
 این صمیمت یا در آن ها وجود دارد یا ندارد، حد وسطی نیست. 
واین حرف صرفا یک تجربه شخصی است.
برای کتاب گریه کردم 
برای دخترهایی که ازاین محبت محروم شده بودند، گریه کردم
برای همسری که دیگر مردی نداشت گریه کردم
صدر برای من شبیه پدرم بود. 
چقدر دلم برایش تنگ شد بعد خواندن کتاب..
#هفت_روایت_از_صدر
. 
        

          ٧ روایت خصوصی

این کتاب را سال ها پیش در تهران خریده بودم. نصفه ای از آن را خوانده و رهایش کرده بودم تا الان که به بهانه ماهتاب گروه سه کتاب دوباره به سراغش رفتم.
با قلم حبیبه جعفریان از سال ها پیش آشنا هستم و از همان وقت دوستش دارم.

٧ روایت خصوصی آقا سید موسی صدر را دوست داشتم. و مشتاق شدم بیشتر در مورد ایشان بخوانم. شخصیتی عجیب و مرموز. گاهی چه اتفاق های عجیبی می افتد. امام موسی صدر الان کجاست؟ چه اتفاقی در آن سفر آخر، آن سفر نحس، برایش افتاد؟ کی قرار است گره این معمای قدیمی حل شود؟
        

          از باب شخصیت ویژه امام‌موسی هر کتابی که در مورد ایشان است  را می‌خوانم. به خصوص که روایت از نزدیکان ایشان باشد.
روایات واقعا از زندگی ایشان بود و می‌توان از آن بعضی از منش‌ها را دید، ولی خب از باب هر کس از ظن خود شد یار من، هرکس یک جنبه‌ای از این شخصیت را دیده بود ...
روایت را در مجموع، کامل ندیدم ... 

قوت قلم نویسنده، ضعف در روایت را پوشانده بود ولی خب غرض از مطالعه این جنس کتاب‌ها مطالعه صرفا ادبی نیست؛ به دنبال کشف شخصیت و آموختن از او هستیم.
این بعد کمی ضعیف بود.