مواجهه‌‌ی خیلی عجیبی با کتاب داشتم.
یکی دو ماهی بود که کتاب را هدیه گرفته بودم و گذاشته بودمش کنار تخت تا نوبتش بشود.
راستش خیلی هم تمایل نداشتم سراغش بروم، در ذهنم اینطور بود که «ای بابا مهران مهاجر خیلی زیادی عجیبه، من نمیفهممش، حوصله هم ندارم که تلاش کنم برای فهمیدن چیز به این سختی...»

اما امروز صبح بعد از اینکه یک یادداشت برای کتاب دیگری نوشتم و کمی بهخوان را بالا پایین کردم، نگاهم بهش افتاد، همینجوری که داشتم یک وری نگاهش می‌کردم گفتم «بذار بخونیمش/ببینیمش بره، کنار تخت خلوت بشه یه ذره...»
اما الان که خواندم و دیدمش فکر می‌کنم حالاحالاها جایش زیر سرم است و دیگر دلم نمی‌خواهد منتقلش کنم توی کتابخانه...

کتاب، کتاب عکس است. یعنی یک صفحه مقدمه دارد بعد در هر صفحه یک عکس هست و یک عنوان و تاریخ... و همین.

و ماجرا از مقدمه شروع شد.
توصیف جهان از نگاه مهران مهاجر، کلماتش درمورد عکس و بُعد و کادر دلم را برد...
«این عکس‌ها از آسمان می‌آغازند، به زمین می‌رسند و در زمین می‌سُرند و دست آخر می‌خزند درون دوربین. اما تمام نمی‌شوند. انگار می‌خواهند از چارچوب اتاق تاریک هم بگریزند.»

بعد با این حالِ خوش وارد عکس‌ها شدم... و زیبایی...
برای من این مجموعه زیبایی خالص بود، در ظاهر موضوعات بیش از حد ساده و پیش‌پا افتاده هستند، عنوان عکس‌ها یک همچین چیزهایی است: طناب سبز و کاغذ، در، میز و سیم، آجر... 
من اما وقتی به عکاس فکر می‌کردم و سعی می‌کردم حال و احوالش را موقع گرفتن عکس‌ها (موقع کشف زیبایی در جزئیات ساده‌ی جهان) تصور کنم قند در دلم آب می‌شد... 
یادم افتاد که عکس‌ها چقدر شبیه به خود او هستند، آرام و لطیف و محترم... به نظرم دیدن زیبایی و لطافت در سیم برق یا انعکاس بطری آب معدنی در شیشه‌ی قطار کار هرکسی نباید باشد...خلسه‌ای که بعضی عکس‌ها دارند به طرز خوشایندی شیرین‌ است...

دیدنشان در نمایشگاه با ابعاد درست حسابی و چاپ بهتر حتما تجربه‌ی خیلی دلچسب‌تری می‌شد... اما همین مواجهه‌ی کوچک هم دلم را روشن کرد، باعث شد احساس کنم دنیا جای خیلی زیباتریست از آنچه که تصور می‌کردم... هنر یک همچین چیزی باید باشد احتمالا...
        

          خب اول از همه بگم که وای. چه کتابی بود!
از آقای عندلیبی هدیه‌ش گرفتم و همون لحظهٔ اول بعد از دیدن جلد و اسمش، یه صدایی تو دلم بهم گفت که بخونش. دوسش خواهی داشت. بازش کردم و دیدم کتاب با این جمله شروع می‌شه: «از تمام خاطره‌هایم، از تمام حس‌های بی‌شماری که در زندگی تجربه کرده‌ام، دردناک‌ترینشان خاطرهٔ قتلی‌ست که مرتکب شدم.»
واو!
و من واقعا چی می‌تونم بگم؟ شروع نفس‌گیری داره. یه پسربچهٔ ۱۶ساله بعد از سی‌ساعت بی‌خوابی، تو گرمایی که همه‌چیز هاله‌ای از ابهام پیدا کرده، تو فضای جنگ داخلی روسیه، داره راه می‌ره. هیچی نمی‌فهمه و داره راه می‌ره… تا اینکه یه اسب می‌بینه. یه اسب خیلی قشنگ. سوار اسب می‌شه و می‌تازه. زمان براش کند می‌گذره و همهٔ جزئیات رو می‌بینه. ناگهان سر یک پیچی اسبش زمین می‌خوره و صدای تیر می‌شنوه. یک نفر به اسبش تیر زده. از اسب پایین میاد و بدون هیچ فکری، با هفت‌تیری که بغلشه به سینهٔ اون کسی که به اسبش تیر زده (الکساندر ولف) شلیک می‌کنه و اون طرف هم سریعاً کله‌پا می‌شه. میاد بالاسرش، یارو یه لحظه چشماش رو باز می‌کنه و بعد دوباره می‌بنده و می‌افته می‌میره. از دور صدای چند اسب و آدم میاد. پسر سوار اسب طرف می‌شه (اسبی شبیه اسب‌های آخرالزمانی. اسبی خیلی خاص) و فرار می‌کنه و دور می‌شه و به نحوی از جنگ هم در میره و حالا داره تو اروپا زندگی می‌کنه و خاطراتش رو مرور می‌کنه.

حالا زمان گذشته و همیشه خاطره این قتل و عذاب‌وجدانش اذیت می‌کرده راوی رو. گرچه گاهی خودش رو می‌تونه قانع کنه که خب جنگ بوده، بی‌خواب بودم و اصلا نفهمیدم چی شد و اینا…
اما طی یک اتفاقاتی، یه کتاب پیدا می‌کنه. کتابی که یه داستان کوتاه داره به نام «جدال در استپ» و توی اون داستان، ماجراش با الکساندر ولف به شکل دقیقی، اونم از زبون الکساندر به تصویر دراومده و راوی بی‌نهایت شوک‌زده می‌شه. یعنی الکساندر زنده‌ست؟ یعنی نویسنده شده؟
و ما یکی از درخشان‌ترین و مهم‌ترین بخش‌های کتاب رو توی اون داستان می‌خونیم. داستانی که اینطور شروع می‌شه: «من شناور بودم، بالای جنازه‌ام که با تیری در شقیقه بر زمین افتاده بود. (…) زمانی مادیانی داشتم، کره‌اسبی سپید با جثه‌ای بزرگ و یورتمهٔ بلند. بی‌اغراق می‌توانم بگویم که شبیه اسب‌های قصهٔ آخرالزمان بود. روزی از روزهای گرم‌ترین تابستانی که به عمر دیده‌ام، سوار بر اسب سپیدم چهارنعل به سوی مرگ می‌تاختم.»
حالا یک جست‌وجو شروع شده… آدمی دنبال نویسندهٔ کتاب. (و دقایق کوتاهی از این داستان‌های تودرتو که توی یه کتاب یکی یه کتاب می‌خونه و باقی ماجراها!)

👻

ادامه یادداشت مقدار کمی اسپویل داره. اما در ادامه می‌گم که واقعا اسپویل برای این کتاب تا حد زیادی بی‌معنیه.

هی دارم ذهنم رو مرتب می‌کنم تا بتونم حسم از کتاب رو وصف کنم و نمی‌دونم چطوری بگمش… احساس می‌کنم اول لازمه همهٔ کتاب و همهٔ نقاط عطفش رو براتون تعریف کنم تا بتونم بگم نویسنده چیکار کرده و چه جور اثری خلق شده. و بعد با خودم می‌گم این چه کاریه؟ 😂
جالب‌ترین مفهوم کتاب برای من تقابل سرنوشت‌ها بود. توالی اتفاقات مختلفی که به رویاروییِ دوباره این آدم‌ها منجر می‌شه بی‌نظیر بود. انگار یه گلوله‌ایه که شلیک می‌شه و هزار دور می‌چرخه و اتفاقات مختلفی رو در همون لحظه و حتی آینده رقم می‌زنه و بالاخره اصابت می‌کنه. و همه چیز در این بین یه بازیه. یه سری چیز بانمک، یه زندگی‌ای که اون آدما بعد از گلوله تجربه می‌کنن و دنیای خودشون و اطرافیانشون رو تغییر می‌دن.
راوی در جایی از داستان عاشق می‌شه و چنان توصیفات فوق‌العاده‌ای از شرح احساساتش داشت که هی برمی‌گشتم و دوباره می‌خوندم و با خودم می‌گفتم چقدر استادانه این احساسات وصف‌نشدنی رو وصف کردی آخه… چقدر قشنگ درمورد زندگی حرف زدی. چقدر قشنگ گفتی آدم نمی‌تونه از سرنوشتش فرار کنه. چقدر قشنگ داستان رو برگردوندی. چقدر قشنگ ارتباط عشق و مرگ رو بهمون نشون دادی. که چطوره که این دو مفهوم همیشه دست‌دردست هم تو طول تاریخ پیش رفتن (با اشاره‌ای به اروس و تاناتوس). 
«عشق تلاشی‌ست برای به تأخیر انداختن مرگ، خیال ساده‌لوحانهٔ ابدیتی کوتاه! شاید بهتر بود می‌گذاشتند این را بفهمیم. اگرچه تشخیص حرکت آرام و پیش‌روندهٔ مرگ، در جریان عشق، کار ساده‌ای‌ست.»

پایان سخن هم اینکه شما رو دعوت می‌کنم به خوندن این کتاب نسبتاً کوتاه (۱۳۵ صفحه) و واقعا جذاب.
ممنونم از نشر عزیز نو، با این کتاب‌های فوق‌العاده‌ای که چاپ می‌کنه. کتاب خوب / جلد خوب / اندازه و صحافی خوب / ترجمه و ویراستاری خوب. آدم لذت می‌بره.
دلم می‌خواد چند ماه بعد برگردم و دوباره کتاب رو بخونم. چون فارغ از اتفاق‌ها و هیجان‌های لحظه‌ای و این شوق که حالا چی می‌شه، دیالوگ‌های بی‌نظیری داشت که دوست دارم چندین‌باره بهشون برگردم و بیشتر غوطه بخورم…
        

          من این کتاب رو برای بار دوم از کتاب های جدید نشر نگاه با ترجمه ی ابراهیم یونسی مطالعه کردم و قبل از هرچیز به کسایی که این کتاب رو نخوندن باید بگم لطفا اگه داستان رو نمی دونید از مقدمه صرف نظر کنید و از فصل اول کتاب اول شروع کنید به خوندن چون مهمترین قسمت داستان تو مقدمه براتون رو میشه 😁
ممکنه به نظر برسه اوایل کتاب کمی کند پیش میره و بعضی ها نمی تونن باهاش ارتباط بگیرن و نیمه رهاش می کنن، اما در واقع این بخش ها مقدمه چینی جذابیه برای اتفاقاتی که در فصل های بعدی میفته.  تمام اطلاعاتی که نویسنده تو این بخش به ظاهر کند بهتون میده توی فصل های بعد که ریتم داستان تندتر و تندتر میشه به کارتون میاد و همه چیز کاملا به هم متصله. 
کتاب، متن سنگینی داره بنابر این ممکنه برای هر محدوده ی سنی قابل درک نباشه.  
پیشنهاد می کنم اگه  کتاب رو تو بچگیهاتون خوندید دوباره بخونیدش و ببینید چه لذتی داره دوباره خوندنش😁 برداشتی که تو بچگی ازش داشتید با برداشتی که الان دارید متفاوت خواهد بود.
  
فضا سازی کتاب عالیه و کاملا فضای  ترس و دلهره ی انقلاب فرانسه رو می رسونه در واقع تو پاراگراف به پاراگراف بوی خون و ترس مرگ و تهدید شنیده میشه و فضا کاملا قابل لمسه. تصویرهایی که دیکنز به استادی تمام ترسیم می کنه به قدری زیبا و عالی و ماندگار هستند که به نظر کاملا جاندار می رسه.( من هیچ وقت صحنه ی بشکه شکسته ی جلوی میخونه ی دفارژ رو فراموش نمی کنم از بس تصویر زنده بود:این تصویر نظام گسست وحشتناک طبقاتی پیش از انقلاب فرانسه رو به خوبی نمایش میده) 
کتاب داستان دو شهر یکی از منحصر به فردترین کتابهای داستانی انقلاب فرانسه است که هرچند به انقلابیون حق میده و به نظام گسست وحشتناک طبقات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی قبل از انقلاب میپردازه،   با اینحال نتیجه ی انقلاب، وحشت و بدویت و بازتعریف مفهوم عدالت،  دادگاه پس از انقلاب رو، مصادف با انتقام شده به هر شکل افراطی ، به شدت محکوم می کنه. 
عنصر دیگه ای که دیکنز بهش پرداخته، جامعه ی مادی گرای انگلستان قرن 18 و 19 میلادیه. همونطور که محکوم های به اعدام پشت میله های زندان بازیل در فرانسه محبوس شدند، تجار و بانکداران انگلیسی هم خودشون رو پشت میله هایی مجازی که همون جدولهای ضرب و تقسیم و تناسب باشه ، محبوس کردن و این مفهوم در کاراکتر آقای لوری، بانکدار و وکیل انگلیسی متجلی شده: 
"من یک ماشین هستم و احساساتی ندارم... من وقت برای احساسات ندارم، من سراسر زندگی خود را صرف گرداندن چرخهای ماشین سکه زنی می کنم..." 

به طور خلاصه، این کتاب پر از تصویرهای زنده و پویا است که به نظرم کمتر کتابی ازین منظر به پاش میرسه.
تمامی عناصر روایت به طرز فوق العاده ای وحدت کامل دارن و کاملا موید هم دیگه هستند و همه و همه در خدمت ایده ی اصلی داستان قرار گرفتند تا نهایت لذت از خوندن یه داستان جذاب فراهم بشه. 
انتهای داستان  اگرچه تلخه اما بسیار درخشان و ماندگاره و از جمله بهترین پایان بندی هایی ه که تا حالا خوندم .
آخر از همه بگم اگرچه متن سنگینه اما هیچی از ارزش کتاب کم نمی کنه 
شما با خوندن این کتاب نه فقط سرگرم میشید بلکه تاریخ و فلسفه رو به قشنگ ترین و جذاب ترین شکل ممکن می خونید 😁  

پ.ن۱: نکته ی دیگه ای که به ذهنم رسید نقش جالب زنان فرانسه در هدایت انقلاب و محاکمه ها و اعدامهای بعد از اون بود. می تونید برای خوانش مفصل این موضوع کلیدواژه‌ی زنان انقلاب فرانسه رو در سایت های بین المللی معتبر علمی ادبی جستجو کنید. 

پ.ن۲: نقاشی: اعدام سیدنی کارتن ، یکی از کاراکترای محوری کتاب داستان دو شهر،در ملا عام در اوج دوران انقلاب فرانسه. نقاشی از Ralph Bruce : 

توصیف صحنه اعدام، آخرین جملات کتاب:" هرگاه کارتن افکار خویش را که مسلما خبر از آینده می داد به رشته تحریر می کشید یقینا بدین شرح می بود:" پیش روی خود وکلا، انتقام و اعضای هیئت منصفه، قاضی و انبوهی از "بیدادگران جدید" را که بر نعش ستمگران قدیم به پا خواسته‌اند میبینم که با همین وسیله ی کیفر(گیوتین)،  پیش از آنکه استعمال آن منسوخ شود ، هلاک می شوند. شهری زیبا و مردمی شادمان را میبینم که از درون این ورطه سر بر می آورند و در کشاکش مبارزه و مجاهده در راه نیل به "آزادی واقعی" و در عرصه ی شکستها و پیروزی هایشان و از خلال سالها و سالیان دراز آينده، "تباهی این دوران و مفاسد روزگاران گذشته" را می‌بینم که این وضع خلف صدق آن است و میبینم که به تدریج کفاره ی این وضع را می دهند و از میان می روند..." 

_کارتن پیچیده ترین کاراکتر این کتابه که شرح جالبی از روحیات و افکار این کاراکتر رو می تونید در فصل 5 از کتاب دوم مطالعه کنید.