یادداشت‌های سارا محبوبی (46)

          به نظرم یکی از دلایلی که فریدا مک‌فادن از نظر دیگران دیگر مثل قبل نیست، این است که ما کتاب‌های او را خوانده‌ایم و دیگر معماهای او آن شگفتی پیشین را برایمان ایجاد نمی‌کند‌. برخلاف خدمتکار من در این کتاب حدس‌هایی خیلی نزدیک می‌زدم درحالی که در آن کتاب فقط مشکوک می‌شدم. من برخلاف همه هنوز فریدا مک‌فادن را دوست دارم و هنوز با اشتیاق کارهای جدیدش را دنبال می‌کنم. البته این که تقریبا ماهی یک کتاب جدید می‌نویسد برایم عجیب است. ابدا سرعت خواندنم به پای نوشتن او نمی‌رسد ولی هربار از او کتاب خوانده‌ام با موضوع و پلات کاملا جدیدی مواجه شده‌ام و این طور نبوده که حس کنم دارد یک مدل داستان را دوباره و دوباره با شخصیت‌های جدید می‌نویسد.
        

          اولین اثری است که از گوته خواندم. اقری نیست که بردارید و نتوانید زمین بگذارید. به‌خاطر نثر کهنش هم اتفاقا سخت‌خوان است، اما بسیار من را به فکر فرو برد. تاثیرش بر ذهنم چیزی شبیه به مادام بواری بود. یکی از موضوعات اصلی رمان خودکشی بود. خودکشی همیشه چیزی است که من ره به شگفتی فرو می‌برد. از خودم می‌پرسم که چرا آدمی می‌تواند خودش را بکشد. در نگاه اول عادی به نظر می‌رسد. همان طور که دیگری می‌تواند ما را بکشد خودمان هم می‌توانیم با خود این کار را بکنیم. ولی باز هم برای من عجیب است. عجیب است که در مقابل انسان این انتخاب قرار گرفته که دیگر بیش از این تحمل نکند و به زندگی خود مایان دهد. یک انتخاب بسیار ترسناک و درعین حال وسوسه‌کننده.
در کل این کتاب واقعا ارزش خواندن داشت
        

          کتاب راحت‌خوان بود. بین کتاب‌های انگلیسی‌ای که تا الان خوانده‌ام (که تعدادشان خیلی هم زیاد نیست) از همه خواندنش روان‌تر بود. برای شروع انگلیسی خواندن واقعا پیشنهاد می‌کنم.
خواندنش لذت‌بخش بود و زمین گذاشتنش برایم سخت بود. ایده‌ی این که بین داستان از آهنگ‌های مناسب یاد کند خیلی جالب بود. من به شخصه آن‌ها را سرچ می‌کردم و در حال خواندن گوش می‌دادم و این مرا به فضای داستان نزدیک‌تر می‌کرد. در کل بعد از مدت‌ها خواندن داستانی نوجوانانه خیلی لذت بخش بود.
        

          فریدا مک‌فادن به هر حال من را شگفت‌زده می‌کند. چه با اتفاقات خیلی وحشتناک، چه با ترس از اون‌ها بدون اینکه در واقع اتفاق بیفتند. این اثر نسبت به باقی آثارش متفاوت بود و هیجان و معماهای آثار قبل را ندارد ولی هنوز هم دوستش دارم. در این کتاب شخصیت‌ها سیاه و سفیدتر از آثار قبلی هستن و وقتی به جان هم میفتند، واقعا از سر ناچاری است.  با این حال کتاب واقعا خلاقانه بود مثل همیشه و خواندنش تجربه‌ی خیلی جالبی بود.
        

          امیلی را برای دومین بار دارم می‌خوانم. حس می‌کردم حال بد این روزهایم را بهتر می‌کند و واقعا معجزه کرد. دوباره من را به کودکی برد و آرام آرام بزرگم کرد. الان حس می‌کنم دوباره  سیزده ساله‌ام و دارم آماده می‌شوم که دوران پرشور نوجوانی را شروع کنم.
فضای کتاب، کاراکتر ملموس امیلی و حضور گهگدار دین پریست برای خودش نوعی تراپی است که این روزهای پرتشویشم را آرام می‌کند. دوباره دوست دارم به طبیعت برم و بنویسم. بنویسم و بنویسم.
        

          از بعد از مجموعه‌ی ناهمتا که دوسال پیش خوندم تا امروز که دسته‌ی چهارم را تمام کردم هیچ فانتزی‌ای که واقعا بهم بچسبد نخوانده بودم. اوایل کتاب بسیار من را یاد هری پاتر می‌انداخت. انگار نسخه‌ای متفاوت و بزرگسالانه از آن را بخوانم ولی کم‌کم کاملا سبکش را متفاوت کرد و تبدیل شد به چیزی که فقط دسته‌ی چهارم نامیده می‌شود.
درمورد ژانر فانتزی عاشقانه همیشه نکته‌ی مهم این است که چقدر از کار به ماجراجویی‌های فانتزی می‌پردازد و چقدر به روابط عاشقانه. برقراری تعادل در این دو است که اثر را واقعا جذاب می‌کند. فانتزی با عاشقانه‌ی زیادی آبکی می‌شود و برعکسش هم حسرت به دل آدم می‌گذارد. واقعا این کار توانسته بود به بهترین نحو ممکن تعادل را برقرار کند.
        

          چرا باید این همه رنج کشید چرا باید مرد؟
اول از همه از عنوان کتاب می‌گویم. وقتی ما نی‌بینیم اسم کتابی مرگ... است مثل مرگ دموکراسی یا مرگ هنر یا مرگ سقراط می‌فهمیم که نویسنده می‌خواهد از واقعه‌ای بسیار عم‌انگیز و آزاردهنده صحبت کند. ایوان ایلیچ که انسانی بزرگ  یا ارزشمند نبوده. آدمی بوده مثل سایر آدم‌ها. پس چرا چنین عنوان دردناکی برای کتاب انتخاب شده. چون خود مرگ است که دردناک و غم‌انگیز است.
بعد از خواندن این کتاب عمیقا از خودم پرسیدم که اگر قرار باشد بمیرم چه احساسی پیدا خواهم کرد؟ آیا آن طور که امیدوارم به خودم خسته نباشید خواهم گفت و مرگ را با آغوش باز می پذیرم یا برعکس از خودم می‌پرسن که چی؟ تمام زندگی‌ای که کردم چه فایده‌ای داشت؟
مثل تمام آثار تولستوی عمیق و تفکر برانگیز بود.
        

          داستان گشتن میان چند کاغذ چند نفر آدم بزای فهمیدن یک نفر است. در کل برایم خیلی جالب بود چون اولین بار است که از نویسنده‌ی عرب می‌خوانم و مخصوصا که این نویسنده عراقی بود‌. بیشتر درمورد عراق، این همسایه‌ی عجیبمان فهمیدم و در کنارش بیشتر به خودمان اندیشیدم.
        

          مرگ به وقت بهار با ترجمه‌ی فوق‌الهاده‌ی خودش و وقایع غیر قابل انتظارش شگفت‌زده‌ام کرد. داستان درمورد جامعه‌ای است که تعصب و باور کورکورانه تمام جامعه را گرفته. با این وجود به نظرم داستان پر نمادهایی عمیق بود که متاسفانه نتوانستم همه را درک کنم.
شنیده بودم که کتاب خیلی غم‌انگیزی است ولی بیش‌تر تأمل برانگیز بود. 
        

          و این هم از آخرین کتاب رولد دال از مجموعه‌ای که افق چاپ کرده.
اسم کتاب دنی قهرمان جهان است اما کتاب بیشتر درمورد پدر دنی است که شاید بشود گفت بهترین پدر جهان است. رولد دال از خلال این داستان نشان می‌دهد که کودک نیاز به پدر و مادری دارد که سرزنده و شاداب و پر از ایده‌های نو باشند‌ پدر و مادری که به کودکشان بسیار اهمیت می‌دهند و او را هم مثل خود دارای فکر و ایده می‌دانند. در کل از این کتاب هم مثل سایر آثار رولد دال بسیار خوشم آمد.
        

          آه ای دنیای قشنگ نو که مردمانت چنین‌اند.
خیلی درمورد دنیای قشنگ نو و پیشبینی‌های عجیبش شنیده بودم. خیلی‌ها این کتاب را در کنار ۱۹۸۴ قرار می‌دهند و از نظام لیبرالیسم و سوسیالیسم صحبت می‌کنند. ولی دنیای قشنگ نو صرفا پیشبینی روند نظام لیبرالیسم نیست. نغمه‌ای برای انسانیت است. جای‌جای کتاب از شکسپیر، کتاب مقدس و... آورده و سعی کرده در کنار نقد رویکرد پیشرو واقعیت انسان بودن را نشان دهد.
یک سری از نکات ریزی که به آن‌ها توجه کرده بود برایم جالب بود. مثلا اشاره‌ی زیاد به زیپ که انگار نمادی از تمدن باشد و قرار دادن فورد نشسته در ماشین در جایگاه خدا که خنده به لبمان می‌آورد تا محدود کردن علم و تولید انسان‌های فرمان‌بردار که اشکمان را در می‌آورد.
در کل رمانی بود که من را بسیار به فکر فرو برد.
        

          رنج زیبا است.
وقتی به این اثر فکر می‌کنم این جمله اولین چیزی است که به ذهنم می‌آید. هان کانگ نوبل ادبیات ۲۰۲۴ را برد و همین دلیلی شد تا تصمیم بگیرم از آثارش بخوانم و همین یک اثر کافی بود تا طرفدارش شوم.
این کتاب درباره‌ی پسری به نام دونگ هو بود، اما او فقط در یک فصل کتاب حضور داشت و با این وجود در تمام کتاب بود. مثل قیامی که در هیچ جا مستقیم از آن صحبت نشده بود ولی همه جا از آن صحبت می‌شد.
وجه جدیدی از کره را دیدم و بیشتر کنجکاو شدم تا بهمم کره‌ی جنوبی چطور از چنان فضاحتی به وضعی رسیده که می‌تواند کم‌کم خودش را کنار کشورهای پیشرفته جا دهد. آن هم در مدتی بسیار کوتاه.
        

          به نظرم اگر بخواهم یک کتاب را نام ببرم که بهترین کتاب رولد دال باشد غول بزرگ مهربان است. اسن کتاب درباره‌ی دوستی، مهربانی و شرافت است. درباره‌ی متفاوت بودن است. خیلی خیلی دل‌نشین و دوست داشتنی بود. به نظرم هر آدم باید یک غول بزرگ مهربان باشد. :)
        

          سال‌ها آرزوی خواندن کتاب را داشتم. خواندنش خیلی طول کشید چون خیلی سر شلوغ بودم ولی همین باعث شد حالا حسابی دلتنگش شوم. چطور تالکین تمام این دنیا را خلق کرده؟ انگار دیگر کوچه پس کوچه‌های سرزمینش را هم می‌شناسم آنقدر که با جزئیات آن را ترسیم کرده. دنبال کردن سفر فرودو و دیدن آرام آرام بزرگ‌تر و شجاع‌تر شدن او در این سفر خیلی دوست داشتنی بود. چون خودم هم روزهای پرچالشی داشتم حس نزدیکی زیادی به این شخصیت دارم.
        

          متاسفانه برعکس چارلی و کارخانه‌ی شکلات سازی این کتاب اصلا به آن قوت نبود. گرچه مطمئنم هنوز هم برای بچه‌ها کتاب جالب و دوست داشتنی‌ای خواهد بود و حسابی آن‌ها را خواهد خنداند.
        

          چقدر این کتاب را دوست دارم. یادآور تمام خاطرات خوشی بود که در کودکی هنگام دیدن فیلم دوست داشتنی ساخته بودم. کارخانه‌ای پر از اتفاقات عجیب که در نهایت مال پسر کوچکی می‌شود. انگار رولد دال دقیقا می‌داند که یک بچه از چه چیزهایی لذت می‌برد و همه‌ی آن‌ها در این داستان هستند. با خواندنش دوباره کودک شدم و در دنیای کودکانه چرخیدم.
        

          بالاخره ماتیلدا را هم خواندم. کتابی است پر از نویسنده و پر از کتاب. این بار هم رولد دال با کودکی پرچالش شروع می‌کند و نشان می‌دهد که چطور مشکلاتش را حل می‌کند. جالب بود ولی نه آنقدر که معروف شده. برایم تلاش رولد دال برای نشان دادن چالش‌های زنان در قالب رمان کودکانه هم بسیار جالب بود.
        

          داستان قشنگی باز با مضمون حمایت از حیوانات.
از خودتان بپرسید که اگر می‌خواستید دو تا آدم بدجنس را برای یک بچه توصیف کنید چطور این کار را می‌کردید؟ کسانی که آدم می‌کشند؟ کسانی که دزدی می‌کنند؟
رولد دال این دو را آدم‌هایی که به بهداشت‌شان نمی‌رسند و مدام در فکر اذیت کردن هم دیگر و کلک سوار کردن هستند تعریف می‌کند. خیلی جالب است چون هیچ بچه‌ای دلش نمی‌خواهد دزدی کند یا آدم بکشد ولی حوصله‌ی حمام کردن ندارد یا شیطنت می‌کند و بقیه را اذیت می‌کند. رولد دال کاراکترهای بدجنسش را  طوری توصیف می‌کند که به درد بچه بخورد و این هنر نویسندگی او است.
        

          این کتاب هم مثل خیلی از آثار رولد دال به نظر ترسناک می‌رسد. انگار نباید به بچه‌ها اجازه داد چنین داستان‌های ترسناکی را بخوانند. ولی از طرفی هم مطمئنم که بچه‌ها حسابی با آن می‌خندند و نکاتی که به نظر ما بزرگ‌ترها خشن است را این طور نمی‌بینند.
کاراکتر مادر و پدر جورج برایم خیلی جالب بود. همین طور این نکته که در نگاه رولد دال بچه‌ها از بزرگ‌ترها عاقل‌ترند.
واقعا کاش هیچ وقت بزرگ نشویم.
        

          کتاب‌هایی که نویسندگان درمورد زندگی شخصی‌شان می‌نویسند را خیلی دوست دارم. این که نویسنده بیاید و از دید خودش زندگی خودش را روایت کند. یکی نثل موراکامی از روند دویدنش می‌گوید و یکی مثل رولد دال از گذر فصل‌ها. خواندن چنین کتابی باعث می‌شود که آدم بفهمد چطور این داستان‌های شگفت‌انگیز خلق می‌شوند.