یادداشت سارا محبوبی

        چرا باید این همه رنج کشید چرا باید مرد؟
اول از همه از عنوان کتاب می‌گویم. وقتی ما نی‌بینیم اسم کتابی مرگ... است مثل مرگ دموکراسی یا مرگ هنر یا مرگ سقراط می‌فهمیم که نویسنده می‌خواهد از واقعه‌ای بسیار عم‌انگیز و آزاردهنده صحبت کند. ایوان ایلیچ که انسانی بزرگ  یا ارزشمند نبوده. آدمی بوده مثل سایر آدم‌ها. پس چرا چنین عنوان دردناکی برای کتاب انتخاب شده. چون خود مرگ است که دردناک و غم‌انگیز است.
بعد از خواندن این کتاب عمیقا از خودم پرسیدم که اگر قرار باشد بمیرم چه احساسی پیدا خواهم کرد؟ آیا آن طور که امیدوارم به خودم خسته نباشید خواهم گفت و مرگ را با آغوش باز می پذیرم یا برعکس از خودم می‌پرسن که چی؟ تمام زندگی‌ای که کردم چه فایده‌ای داشت؟
مثل تمام آثار تولستوی عمیق و تفکر برانگیز بود.