یادداشت‌های NayerehMohri (15)

          «جایی دیگر» یک اثر "حسی" و "اتموسفریک" است تا یک اثر "پلات‌محور". ارزش اصلی آن در، به تصویر کشیدن روحیه و دغدغه‌های نسلی از ایرانیان است که در میانه سنت و مدرنیته، شرق و غرب، و گذشته و حال معلق هستند.
 کتاب بیش از آنکه قصه‌ای با پیچ و خم باشد، سفرهایی کوتاه به عمق احساسات، انتخاب‌ها و تنهایی‌های آدم‌هاست.
ترقی با ظرافتی خاص، گاهی طنزی تلخ و گاهی غمی نرم را در دل ماجراهای روزمره پنهان می‌کند.فضای اکثر داستان‌ها آکنده از حس نوستالژی و اشتیاق به "جایی" یا "زمانی" دیگر است.
در کل اگر از داستان‌های پرحادثه و خطی لذت می‌برید، این کتاب ممکن است برای شما خوشایند نباشه اما اگر به داستان‌های روان‌شناختی، مینیمال علاقه دارید که پس از تمام شدن کتاب، صدایشان در ذهن شما طنین‌انداز می‌شود، «جایی دیگر» می‌تواند یک تجربه ادبی منحصربه‌فرد باشد.
        

          "بادبادک‌باز، روایتی است از آرزوهای بر باد داده‌شده مردم افغانستان. این داستان، پرواز امیدها در آسمانِ توفانیِ خیانت و جنگ است، و یادآوری می‌کند که چه بسیار رشته‌های دوستی که در دستان ترس و سکوت، پنبه می‌شوند.
عنوان کتاب، نمادِ آرزوی رهایی است؛ اما رهایی‌ای که همواره به ریسمانِ گذشته‌ای گره‌خورده که نمی‌توان آن را برید... 
و شاید پیام نهایی این باشد:
'هر بادبادک‌باز، روزی باید پاسخگوی رشته‌ای باشد که بریده است.'
و این دردناک‌ترین حقیقت است: که پیروزی در یک نظام ناعادلانه، همیشه با زخم دیگری به دست می‌آید."

        

          «شرط بندی» چخوف در لایه‌ی نخست، یک مناقشه‌ی فلسفی درباره‌ی «ارزش» است: ارزش زمان در برابر ارزش مادیت، ارزش آزادی در برابر ارزش امنیت، و ارزش یک ایده در برابر ارزش زندگیِ تجربه‌شده.
در لایه‌ای عمیق‌تر، چخوف به شکلی استادانه، «مسیر» را به «مقصد» ترجیح می‌دهد. او به ما نشان می‌دهد که چگونه یک سفر درونی طولانی می‌تواند مقصد و هدف اولیه را به کلی دگرگون کند. این داستان، پژوهشی است در مورد تغییر هویت؛ اینکه چگونه آدمی در مواجهه با انزوا و تأمل، می‌تواند از اساس متحول شود و باوری که روزی جانش را برایش به خطر انداخته، اکنون به پوسته‌ای تهی تبدیل شود.
در نهایت، شاید بزرگترین لایه‌ی پنهان داستان، پرسشی است که مستقیماً مطرح نمی‌شود، اما در تمام سطرها طنین‌انداز است: «آیا هر حقیقتی، سزاوار آن است که به بهای یک زندگی تمام‌عمر برایش پرداخت؟» چخوف پاسخی قطعی نمی‌دهد، اما صحنه را برای تأملی ژرف و شخصی در ذهن خواننده می‌چیند.
        

          «هرگز ترکم نکن» اثر کازوئو ایشیگورو، روایتی است شاعرانه از رویارویی انسانیت با سرنوشتی ازپیش تعیین شده است. این رمان با نثری آرام و عمیق، پرسش‌های بنیادینی دربارهٔ عشق، هنر و معنای زندگی مطرح می‌کند.
ایشیگورو در قالب داستانی ظاهراً ساده، استعاره‌ای تکان‌دهنده از شرافت و تسلیم می‌آفریند. شخصیت‌های داستان در جستجوی هویت و خاطره، با واقعیتی غیرقابل تغییر مواجه می‌شوند که خواننده را با مفاهیم اخلاقی و انسانی درگیر می‌کند.
این اثر فراتر از ژانر علمی-تخیلی، تمثیلی است باشکوه از شرایط انسانی؛ کتابی که با کاوش در تاریک‌ترین زوایای وجود انسان، تأثیرش را مدتها در ذهن خواننده باقی می‌گذارد.
        

          «ناطور دشت» اثر سالینجر، بیش از آنکه داستان یک نوجوان عاصی باشد، روایتی است از تقلای تنهایی انسان در جامعه‌ای پر از نقش و ریاکاری. هولدن کالفیلد، با چشمانی تیزبین، «نقش» بزرگسالان را می‌بیند و از آن می‌گریزد، اما پناهگاه‌هایش یکی پس از دیگری فرو می‌ریزند. این رمان، مسیر پرپیچ‌وخم جستجو برای یافته‌ای «واقعی» را ترسیم می‌کند؛ از آرمان محافظت از معصومیت کودکی در برابر پرتگاه بزرگسالی، تا تلخی خیانت از سوی آخرین پناهگاه‌های ممکن. در نهایت، این اثر پرسشی بنیادین را پیش روی ما می‌گذارد: آیا می‌توان در دل جامعه‌ای ناقص زندگی کرد، اما درونی از راستی و پاکی را همچون نور کوچکی روشن نگه داشت؟ پاسخی که می‌یابید، شاید شما را نیز دگرگون کند.
        

          «خوشه‌های خشم» جان اشتاینبک فقط یک داستان دربارهٔ فقر و مهاجرت نیست؛ یک کالبدشکافی بی‌رحم و در عین حال عمیقاً انسانی از فروپاشی یک جهان و تولد جهانی دیگر است.
 لاکپشتی که در آغاز رمان، با سماجت، خود را به جاده میرساند و در برابر تمام موانع سرسختانه به جلو میخزد، نماد مسیر خانوادهٔ جاد است. آنها نیز، در سفر حماسی از اوکلاهما تا کالیفرنیا، نماد تمامی بشریتی هستند که در تقلا، برای بقاست. آنچه در این مسیر طولانی فرومیپاشد، پوچ و بیمعنا نیست:
فروپاشی نهادهای سنتی چون خانواده، مذهبِ متعصب و قانونِ به خدمتِ ثروت، یکی پس از دیگری شکست میخورند تا نشان دهند در برابر طوفانِ سودجویی، دیگر کارایی ندارند.
 اما از دل این ویرانی، یک «دین جدید» متولد میشود. دینی که کشیش سابقش، «کیسی»، موعظه‌های آسمانی را رها میکند تا برای نان زمینی مبارزه کند. دینی که پیامش نه در کلیسا، که در سکوت گویای «مادر » و در شیرِ زندگی‌بخش «رزا شارون» به یک غریبهٔ در حال مرگ جاری است.
 وقتی هیچ چیز—حتی امید—در چشمانداز نیست، تنها چیزی که باقی میماند، همان سماجت لاکپشت است: غریزهٔ زندگی و همبستگی با همنوع. خشم، زمانی که در خوشه‌های همبستگی جمع شود، دیگر یک هیجان مخرب نیست؛ تبدیل به نیرویی میشود برای رویش دوباره، قدمی سخت و آرام به جلو، دقیقاً مانند آن آغاز نمادین.
«خوشه‌های خشم» یادآوری است باشکوه که انسانیت، در سختترین شرایط، با همان سرعتِ لاکپشت، اما با همان پایداریِ او، خود را در مهرورزی به دیگری بازمییابد.
        

          
«عیار تنها»ی بهرام بیضایی، یک شاهکار نمادین و تراژیک است که عمیقاً در بستر اسطوره‌ها و تاریخ ایران ریشه دوانده. این نمایشنامه، قصهٔ یک بازگشت و یک رویارویی است: رویارویی یک قهرمان فرسوده با وطنش، با گذشته‌اش و با دریایی ازپرسش‌های بنیادین دربارهٔ شرافت، خیانت و معنای انسان بودن در برهوتی از آشوب.
بیضایی با زبانِ قدرتمند تصویر و نماد، جامعه‌ای را به تصویر می‌کشد که در آستانهٔ فروپاشی است. شخصیت‌های فراموش‌نشدنی این اثر—از عیارِ تنها گرفته تا ساتیِ پویا—هرکدام نمادی از وجوه مختلف این جامعه‌ی در حال زوال هستند. داستان پر است از صحنه‌هایی که در عین سادگی، تا اعماق وجود می‌نشینند و مخاطب را با این پرسش تنها می‌گذارند که در جهانی که هیچ چیز سر جایش نیست، ایستادن بر سر «اصالت» خود چه هزینه‌ای دارد. این اثر، یک سفر درونی فراموش‌نشدنی است که مدتها پس از بستن کتاب، با خواننده می‌ماند.
        

          این کتاب نه یک سرگرمی، بلکه یک تجربهٔ حسی و فلسفی است که تنهایی انسان، مرگ و معنای وجود را به شکل هنرمندانه و دردناکی کاوش می‌کند. سردرگمی در حین خوانش، بخشی از طراحیِ اثر است و بازخوانیِ بعضی بخش‌ها نه تنها طبیعی، بلکه لازمهٔ درک عمیق‌تر است.
 نثر شاعرانه‌ و زاویه دید داستان‌ها را دوست داشتم، به خصوص داستان مرا بفرست داخل تونل و جملهٔ کلیدی دکتر: «همهٔ ما تو مغزهای خودمون دفن شدیم» به عنوان نماد انزوای ذهنی انسان قابل تأمل است.
در کل خوانش این کتاب را به همگان توصیه نمی کنم (بار اندوه کتاب بسیار زیاد است اما جملات و داستان‌ها‌‌ عمیقا تأمل برانگیزاند).

        

          قدرت اصلی کتاب، نه در پیرنگ آن، که در "صداقت روانکاوانه" بی‌نظیرش است. داستایِفسکی که خود به قمار اعتیاد داشت، هرگز سعی نمی‌کند قهرمانش را قضاوت یا تبرئه کند. او فقط "وجود دارد" و تاریکی‌های یک ذهن اسیر وسوسه را بدون لاک‌پوشانی به تصویر می‌کشد. این اثر یک "مطالعه موردی" استثنایی در مورد اعتیاد، خودتخریبی و رابطهٔ مرگبار غرور و شکست است.
اما  از آنجا که این کتاب در مدت بسیار کوتاهی و تحت فشار بدهی نوشته شد، ساختار روایی آن گاهی "عجولانه" و شتاب‌زده به نظر می‌رسد. پایان‌بندی آن می‌تواند برای برخی خوانندگان غیررضایت‌بخش و باز باشد، زیرا به جای یک نتیجه‌گیری داستانی، بیشتر یک "فریاد هشدار" است که در هوا قطع می‌شود. اما شاید همین ویژگی، بازتابی از زندگی واقعی یک قمارباز باشد که هیچ پایان خوش از پیش تعریف‌شده‌ای ندارد.
در کل، "قمارباز" یک شاهکار روانشناختی است که مانند یک چاقوی تیز، لایه‌های سطحی اخلاقیات و خرد انسانی را می‌شکافد تا تضادها و ضعف‌های درونیمان را به خودمان نشان دهد.
.
من کتاب را دوستش داشتم و از خوانشش بسیار لذت بردم.❤️
        

          "کلاس پرنده" یک شاهکار در ادبیات نوجوان است زیرا به جای شعار دادن، امیدواری را به صورت ملموس و قابل اجرا نشان میدهد. به بچه‌ها نمیگوید "غمگین نباشید"، بلکه به آنها یاد میدهد که چگونه با وجود غمها، جامعه‌های کوچک از محبت و دوستی بسازند و برای فردایی بهتر با هم متحد شوند.
اسم کتاب نیز این مفهوم را در خود جا داده: پرواز کردن به سوی آن فردای بهتر ...
جمله کلیدی دکتر بوک "خنده دار است اگر زندگی زیبا نباشد" هسته مرکزی کل داستان است و تمام ماجرای داستان حول محور این اندیشه می چرخد. 
        

          این کتاب گزارش سفر بوویه به همراه دوست نقاشش، تیری ورنه  است که در سال ۱۹۵۳ با یک فولکس واگن کاروان از ژنو سوییس به سمت شرق آغاز  می شود. هدف اولیه آنها رسیدن به هندوستان بود، اما بخش اعظم کتاب و شاید به یاد ماندنی‌ترین بخش سفرشان، مربوط به عبور از ایران است.  کتاب نثری شاعرانه و عمیق دارد چرا که بوویه فقط یک جهانگرد نیست؛ یک مورخ، قوم‌شناس  است و یک نویسنده با قلمی بسیار ظریف و شاعرانه است. او به جای توصیف صرف مکان‌ها، به دنبال "احساس" و "حس" مکان و آدم‌هاست. او حال و هوای ایران در دهه ۳۰ شمسی را با تمام جزئیاتش—بوها، رنگ‌ها، صداها و روحیات مردم—به تصویر می‌کشد.
برخلاف بسیاری از سفرنامه‌نویسان شرق، نگاه بوویه نه از بالا به پایین و تحقیرآمیز است و نه عرفانی و اغراق‌شده. او نه به عنوان یک قاضی اخلاقی، بلکه به عنوان یک ناظر کنجکاو و اغلب شوخ‌طبع، به توصیف خصوصیات مردمِ  ایران می‌پردازد. نگاه او به خصوصیات "دروغگویی"، "تعارفات" و "زرنگ بازی" ایرانیان، بسیار ظریف و چندلایه است و آن را نه به عنوان شرارت محض، بلکه به عنوان یک استراتژی بقا و یک بازی اجتماعی پیچیده در شرایط خاص آن زمانِ ایران  می بیند. 
بوویه متوجه می‌شود که بسیاری از "دروغ"ها در فرهنگ ایرانی آن زمان، نه برای فریب ، بلکه برای حفظ آبرو و مهمان‌نوازی است.
"او می‌گوید که اگر در خیابان از کسی آدرس بپرسی، حتی اگر نداند، به ندرت می‌گوید "نمی‌دانم" چرا که مایل نیست ندانستنش باعث شرمندگی شود و یا احترامش به عنوان میزبان زیر سوال برود.
در جای دیگری بوویه به اینکه چگونه مردم گاهی قوانین را دور می‌زنند تا به هدفی برسند، اشاره می‌کند. 
 به عنوان مثال  او در بروکراسی اداری می گوید، که چگونه افراد با استفاده از یک آشنا «پارتی» یا با دادن یک «چایخوری» (رشوه کوچک) راهی برای عبور از دیوارهای بلند بروکراسی پیدا می‌کنند. او این را نه تأیید اخلاقی، بلکه به عنوان یک واقعیت اجتماعی ثبت می‌کند. او این کار را نوعی «زرنگی» یا زیرکی می‌دانست که برای ادامه زندگی در شرایط سخت ضروری است.
نکته کلیدی اینجاست که بوویه قضاوت نمی‌کند. او این رفتارها را در بستر خودش—فقر نسبی، سیستم اداری پیچیده و فرهنگی که در آن «نقش» و «حفظ ظاهر» بسیار مهم است—مشاهده و ثبت می‌کند. او حتی اغلب با لبخند و تحسین از این «زرنگی»ها یاد می‌کند و آنها را نشانهٔ هوش و انعطاف‌پذیری مردم  در شرایط سخت می‌داند. در واقع او در این  کتاب سعی داشت «راه و رسم دنیا» را در ایران نشان دهد.
        

          این کتاب مجموعه‌ای از داستان‌های کوتاه است که حول محور زندگی افراد معمولی و به خصوص قشر محروم جامعه می پردازد. داستان ها سرشار از حس‌های شکست، پیروزی، غم، تنهایی، آرزوها و ...  است. اما چیزی که آنها را به شدت خواندی و دلنشین می کند نگاه طنزآلود نویسنده به سوژه‌ها ست .حتی می توان گفت عنوان کتاب در عین طنز گونه بودن به خودی خود عمیق و نمادین است.· ته خیار معمولاً بخشی است که دور انداخته می‌شود، چیزی که ارزش چندانی ندارد و در دنیای داستان‌های این کتاب، شخصیت‌ها اغلب شبیه "ته خیار" جامعه به حساب می‌آیند؛ افرادی فراموش‌شده، حاشیه‌نشین و کم‌ارزش از نگاه دیگران.
از نظر من این عنوان کنایه‌ای است به حاشیه‌نشینی و زندگی افرادی که خودشان یا آرزوهایشان برای جامعه "ته خیاری" بیش نیستند...
عمیقا از خوانش این کتاب لذت بردم و خواندنش را به مابقی دوستان توصیه می کنم.🌺

        

          با خوانش این رمان می توان به این نتیجه رسید که شخصیت ها به نوعی تقابل بین سنت و مدرنیته را به نمایش می گذارد. دوگانگیِ آهو (سنتِ فداکارانه) و هما (مدرنیتهٔ هوس‌باز) و مرد سرگشتهٔ میانِ این دو (سید میران)، تنشِ تاریخیِ جامعهٔ ایران را روایت می‌کند.
 پرسش کلیدی: آیا این تقابل، واقعاً «انتخاب» زنان است یا جبرِ ساختارهای مردسالارانه؟  
جامعهٔ رمان، با معیارهای دوگانه، مردان را حتی در نقض آشکار ارزش‌های دینی (مثل مشروب‌خواری یا خیانت) توجیه می‌کند، اما زنان را به‌دلیل «هوس» یا حتی «اعتراض» سرکوب می‌نماید. آیا دین در این روایت، ابزاری برای تثبیت قدرت مردان نیست؟  
در این رمان که برگرفته از ساختار جامعه ایرانی است آهو با تحمل رنج، به نماد «زن خوب» تبدیل می‌شود، اما این ایثار، سیستمِ ستم را بازتولید می‌کند.
_ آیا فداکاریِ زنان، واقعاً یک فضیلت است یا نشانهٔ درونی‌شدن ستم؟ و چرا جامعه راه‌های رهایی (مثل ترک خانواده) را برای زنان نمی‌پذیرد؟
- آیا هما «شرور» است یا زنی که جسارت شکستن تابوها را داشت؟  
- آیا مدرنیته می‌تواند راه رهایی زنان باشد، یا فقط شکل جدیدی از بهره‌کشی است؟  
- چرا جامعه میل جنسی مردان را طبیعی، اما همان میل در زنان را «فساد» می‌خواند؟  
این رمان در سال ۱۳۴۰ نوشته شده و به وضع فرهنگی جامعه در سال های ۱۳۱۳ و دوره پادشاهی رضاشاه پهلوی می پردازد. از نظر من  با وجود گذشت دهه‌ها، همچنان آیینهٔ جامعه‌ای است که زنان را میانِ «سنتِ سرکوبگر» و «مدرنیتهٔ نکوهیده» گیر می‌اندازد. نقد اصلی متوجه ساختارهایی است که به نام دین و اخلاق، مردانگی را تبرئه و زنانگی را مجازات می‌کند.  
این رمان ریاکاری اخلاقی و نقش سیستم‌های قدرت در تثبیت نابرابری انگشت گذاشته است و نشان میدهد که قربانی‌کردن زنان نه یک انتخاب، بلکه محصول ساختارهای عمیق فرهنگی است.  
        

          کتاب "پریانه‌های لیاسندماریس" با ترکیب هوشمندانه‌ای از فانتزی، ماجراجویی، و عناصر فلسفی، نه تنها نوجوانان را سرگرم می‌کند، بلکه آن‌ها را با مفاهیم عمیق انسانی مانند دوستی، شجاعت، پذیرش خود، و مقابله با ترس‌ها آشنا می‌سازد. این اثر با خیال‌پردازی  و شخصیت‌ سازی هایش دنیایی جذاب خلق کرده که خواننده را تا آخرین صفحه همراهی می‌کند. 
---
ویژگی‌های برجسته‌ی کتاب:
فراتر از کلیشه‌های جنسیتی  هست .قهرمان داستان بدون توجه به جنسیت، بر پایه توانایی‌ها و شجاعت خود تعریف می‌شود. این پیام قدرتمند به نوجوانان می‌گوید: "هرکس می‌تواند قهرمان باشد، اگر اراده کند."
___
طنز هوشمندانه در موقعیت‌های حساس کتاب خوانش آن را جذاب تر کرده.حضور "فلسفوریاها"(شخصیت‌های طنز) در صحنه‌های پرتنش، نه تنها اضطراب را کاهش می‌دهد، بلکه به خواننده می‌آموزد که گاهی خنده می‌تواند بهترین سلاح در برابر ترس باشد.
___
من پایان باز و امیدوار کننده داستان را دوست داشتم.
  کتاب با تصویر "کودکی جدید در گهواره‌ی پریان" به خواننده می‌فهماند که ماجراجویی هرگز تمام نمی‌شودو هر پایان، آغازی برای یک سفر تازه است. این مفهوم می‌تواند نمادی از تولد ایده‌ها یا نسل‌های جدیدباشد.  
___
خلاصه اینکه نوجوان خاموشِ درونِ منِ بزرگسال از خوانش این کتاب  خوشحال و راضیه 
ممنونم ازت طاهره خانم ایبد😊🖐...
        

          این کتاب را سال‌ها پیش خوانده بودم و امروز مجدد سراغش رفتم و بازخوانی‌اش کردم. به نظرم تجربه ما از زندگی  معنی کتاب های قدیمی را هم تازه می کنه ...