یادداشت NayerehMohri

NayerehMohri

NayerehMohri

دیروز

        این کتاب گزارش سفر بوویه به همراه دوست نقاشش، تیری ورنه  است که در سال ۱۹۵۳ با یک فولکس واگن کاروان از ژنو سوییس به سمت شرق آغاز  می شود. هدف اولیه آنها رسیدن به هندوستان بود، اما بخش اعظم کتاب و شاید به یاد ماندنی‌ترین بخش سفرشان، مربوط به عبور از ایران است.  کتاب نثری شاعرانه و عمیق دارد چرا که بوویه فقط یک جهانگرد نیست؛ یک مورخ، قوم‌شناس  است و یک نویسنده با قلمی بسیار ظریف و شاعرانه است. او به جای توصیف صرف مکان‌ها، به دنبال "احساس" و "حس" مکان و آدم‌هاست. او حال و هوای ایران در دهه ۳۰ شمسی را با تمام جزئیاتش—بوها، رنگ‌ها، صداها و روحیات مردم—به تصویر می‌کشد.
برخلاف بسیاری از سفرنامه‌نویسان شرق، نگاه بوویه نه از بالا به پایین و تحقیرآمیز است و نه عرفانی و اغراق‌شده. او نه به عنوان یک قاضی اخلاقی، بلکه به عنوان یک ناظر کنجکاو و اغلب شوخ‌طبع، به توصیف خصوصیات مردمِ  ایران می‌پردازد. نگاه او به خصوصیات "دروغگویی"، "تعارفات" و "زرنگ بازی" ایرانیان، بسیار ظریف و چندلایه است و آن را نه به عنوان شرارت محض، بلکه به عنوان یک استراتژی بقا و یک بازی اجتماعی پیچیده در شرایط خاص آن زمانِ ایران  می بیند. 
بوویه متوجه می‌شود که بسیاری از "دروغ"ها در فرهنگ ایرانی آن زمان، نه برای فریب ، بلکه برای حفظ آبرو و مهمان‌نوازی است.
"او می‌گوید که اگر در خیابان از کسی آدرس بپرسی، حتی اگر نداند، به ندرت می‌گوید "نمی‌دانم" چرا که مایل نیست ندانستنش باعث شرمندگی شود و یا احترامش به عنوان میزبان زیر سوال برود.
در جای دیگری بوویه به اینکه چگونه مردم گاهی قوانین را دور می‌زنند تا به هدفی برسند، اشاره می‌کند. 
 به عنوان مثال  او در بروکراسی اداری می گوید، که چگونه افراد با استفاده از یک آشنا «پارتی» یا با دادن یک «چایخوری» (رشوه کوچک) راهی برای عبور از دیوارهای بلند بروکراسی پیدا می‌کنند. او این را نه تأیید اخلاقی، بلکه به عنوان یک واقعیت اجتماعی ثبت می‌کند. او این کار را نوعی «زرنگی» یا زیرکی می‌دانست که برای ادامه زندگی در شرایط سخت ضروری است.
نکته کلیدی اینجاست که بوویه قضاوت نمی‌کند. او این رفتارها را در بستر خودش—فقر نسبی، سیستم اداری پیچیده و فرهنگی که در آن «نقش» و «حفظ ظاهر» بسیار مهم است—مشاهده و ثبت می‌کند. او حتی اغلب با لبخند و تحسین از این «زرنگی»ها یاد می‌کند و آنها را نشانهٔ هوش و انعطاف‌پذیری مردم  در شرایط سخت می‌داند. در واقع او در این  کتاب سعی داشت «راه و رسم دنیا» را در ایران نشان دهد.
      
4

0

(0/1000)

نظرات

تاکنون نظری ثبت نشده است.