بریده‌های کتاب بیچارگان

آه دوست من! بدبختی بیماری مسری‌ است. بدبخت‌ها و بیچاره‌ها باید از هم دور بمانند تا بیش از این نابود نشوند.

آدم بیچاره، آدم بدگمانی‌ است؛ این عالم را جور دیگری می‌بیند و با خجالت اطرافش را نگاه می‌کند، با شرم دوروبرش را می‌پاید. به هر کلامی به دقت گوش می‌دهد نکند درباره‌ی او حرف می‌زنند.

اما اگر به حال خودش بود می‌نشست و روزهای روز فقط سرش در کتابهایش بود. خیلی کتاب داشت، و آن هم کتاب‌هایی گرانقیمت، کتاب‌های نایاب. در چند جای دیگر هم درس می‌داد و پولی از بابت آنها می‌گرفت؛ به محض آنکه پولی گیرش می‌آمد می‌رفت بیرون و کتاب می‌خرید.

آن‌ها خیال می‌کردند پول‌شان را از سر خیرخواهی به او می‌دادند اما نه، آن‌ها برای این به او پول می‌دادند که آدمی بیچاره را نشان‌شان می‌داد.

بگذار برایت بگویم که هر سرنوشتی را در این دنیا خدای متعال مقرر می‌کند. اوست که مقرر می‌کند چه کسی سردوشی‌های ژنرالی داشته باشد و کس دیگری یک کارمند دون پایه بیش نباشد.

ديدن يك پوسته‌ی سخت كه زير آن جهانى فروخزيده باشد، دانستن ابنكه تنها اشارت دستى كافى است تا آن را بشكند و با ابديت درآميزد، دانستن و باين حال همچون آخرين آفريدگان بودن... دهشتناک است! چه‌قدر انسان حقير و بزدل است!

و چنان حرفهایی را دربارهٔ رابطه‌ٔ ما با داد و هوار جلوی همهٔ اهل خانه می‌گفت که من از وحشت یخ کردم و گوشهایم را گرفتم. اما بدبختی این بود که دیگران گوشهایشان را نگرفتند، بلکه به عکس گوشهایشان را تیزتر هم کردند که ببینند چه می‌گوید.

خاطرات، چه شیرین چه تلخ، همیشه منبع عذاب هستند؛

می‌دانم، می‌دانم، مامکم، که خوب نیست آدم اینطور فکر کند و اینطور فکر کردن کفر است؛ اما از صمیم دل می‌پرسم، صادقانه می‌پرسم، چرا باید کلاغ سرنوشت برای بچه‌ای که هنوز در شکم مادرش است قارقار خوشبختی سر بدهد، اما بچه دیگری در یتیم‌خانه پا به دنیای خداوند بگذارد؟

«... شاید تمام روز را به انتظار نیم کوپکی که از گرسنگی نمیرد می نوازد ، اما با اینهمه ارباب خودش است و نان خودش را در می آورد. از کسی صدقه نمی خواهد ؛ زحمت می کشد و مردم را سرگرم می کند ، مثل یک ماشین کوکی کار می کند تا مردم را سرگرم کند. می گوید :« بیایید ، هرکاری بلدم می کنم تا شما را سرگرم کنم.» بله ، البته تهی دست است ، نمی توان منکر شد ؛ اما شرافتمندانه تهی دست است؛ خسته است ، تا مغز استخوانش یخ کرده است، اما باز زحمت می کشد ، به شکلی که بلد است زحمت می کشد ، اما به هرحال زحمت می کشد و از این آدم های شرافتمند بسیارند ... »

می گویند پشیمانی روح آدم را سبک می کند، اما این چنین نیست.

چرا برای بعضی وقتی هنوز در زهدان مادرند همای سعادت چهچهه می‌زند اما دیگری در یتیم‌خانه پا به هستی می‌گذارد؟

من سرم درد می‌کند، کمرم هم درد می‌کند و افکارم هم جور غریبی شده‌اند، گویی آن‌ها هم درد می‌کنند.

منظورم این است که بخت غالباً به در خانه دیوان احمق می‌رود. انگار کسی هست که می‌گوید:« تو، ایوان، دستت را روی کیسه‌های پول خانواده‌ات بگذار، بخور، بنوش و شاد باش؛ اما تو، اسمت هرچه هست، می‌توانی فقط دور لبت را بلیسی و نصیبت از دنیا همین است، بندهٔ خدا!».

تو نباید غمگین باشی، اشک‌ها غم تو را تسکین نخواهند داد.

چرا برای بعضی وقتی هنوز در زهدان مادرند همای سعادت چهچهه می‌زند اما دیگری در یتیم‌خانه پا به هستی می‌گذارد؟

حالا باید یاد بگیرید چگونه بی من زندگی کنید.

با این حال من در اوقات فراغتم چه می‌کنم؟ میخوابم، از بس که احمقم!

گاهی دقایقی را تجربه می‌کنم که خوشحالم از تنها بودن، تنها بودن و غصه خوردن، تنها بودن و اندوهگین بودن بی هیچ شریکی و چنین دقایقی دارند بیش‌تر و بیش‌تر به سراغم می‌آیند.