به جانم نشست، دو سه ساعت و بیشتر طول نکشید که تمام شد و اصلاً این‌جور بی‌پروایی که همان دو سه صفحه‌ی اول نویسنده بگوید آقا! یونس می‌میرد، حالا بیا بشین تا قصه را تعریف کنم، این بی‌پروایی به دلم می‌نشیند.
اینکه نه سارا و نه سام نه آنقدر بزرگند که توی چشم بزند و نه آنقدر بچه که خنگ و حرص‌درآر، اینکه حضورِ پدر به‌جاست و غیبتش به‌جا‌تر، یا که کشفیات خود یونس، یا که روایت غیرخطی و تکرارهایی که انگارِ قرمه‌سبزی، قرار است تا جا بیفتند و خب جا که افتاده هیچ یک وجب روغن هم پس‌انداخته و این‌ها همه با هم برای من یکی عاشقانه‌های یونس در شکم ماهی را دوست‌داشتنی کرد.
      

        از بین چهار پنج داستانش «زمین‌نورد» شد یکی از شاهکارترین و درخشان‌ترین داستان کوتاه‌هایی‌ که خوانده‌ام. داستایوسکی تاجِ سر اما تولستوی هربار جور دیگری متحیرم می‌کند. داستانِ ابلقِ پیری که ناچار می‌شود جوانی‌اش را مرور کند و مثل همیشه، فصل آخری که دور از انتظار نیست اما ملای روسی جوری روایتش می‌کند که خون در رگ‌هات سرد می‌شود. شاهکار و درخشان.
      

        حتی چهار و نیم. انقدر که ساده بود و زلال بود. مرثیه‌ی سهراب بود و مسیح و حلاج، ابتدای ابتدایش اصلا می‌دانی قرار است چه بشود. اسم کتاب است اصلا. یعنی دیگر چه سهراب کشته بشود یا نشود مهم نیست. دیگر روضه‌خوان قرار نیست تا گرهی را باز کند، مرثیه‌اش را می‌خواندو من و توی مخاطب هم می‌شویم پامنبری‌اش. مشتری مجلس شاهنامه‌خوانی‌اش. سهراب‌کشان به وجدم آورد.
      

        فاصله ی انقلاب تا ولیعصر و خطِ آبیِ به سمت قائم، تا بهشتی ش، تا خطِ سرخِ تجریش؛ با از آبی نفسهایِ کوتاه ی که امانت بود تا یکشنبه ای که فرداست.
      

        سه‌ونیم و شاید بیشتر اگر اردنیف را کنار پرنس میشکین و راسکولنیکوف یا ستاوروگین نمی‌گذاشتم.
      

        انگاری که تولستویِ معتقد، حتی از هیچ آفریدن را هم از خدایی که باورش دارد آموخته، تقلید می‌کند. جوری خشت روی خشت و کلمه پشت کلمه می‌گذارد که انگار این تویی که با لوین در مزارع گندم روز را شب می‌کنی و آن شبِ تصمیم را روز. عرق شرم ورنوفسکی  و درخشش قلب و لغزش دست و شور آنا و اندوه کارنین و شکوه و رخوت پرنس و دوباره لوین.. لوین... تولستوی به هیبت یک معمار و ظرافت یک نقاش و با درایت حکیمانه‌اش جوری داستان  پرجزئیاتش را، بی‌‌ آنکه ذره‌ای ملال‌آور باشند، تعریف می‌کند که حتی زمان هم آنگونه که خودش می‌خواهد می‌گذرد. محبت داستایوسکی چشمم را به عظمت تولستوی بسته بود. صد حیف و صد شکر!
      

        چند فصل آخرش هم در ابن‌بابویه تمام شد؛ جان داد!
      

        منهای روایت چهارمش... و اینکه صدر هرجا که بنشیند، صدر است...چه لابلای این صدو چهل پنجاه شصت صفحه، چه کنج ناکجاهایی که یقین، با او آباد شده اند...راستی اسم فرزندانش هم کم واصف خودش نیستند ها...صد و هفتاد صفحه است انگار :) صد و هفتاد و شش!
امیدوارم بعد این همه سال چشم هاش هنوز همان ها باشند که فکر میکنم. گو، هرقدر هم که بخواهند، قد رعناش، خم شده باشد..
      

        "او گفت چگونه سنگی بر بُتان مُرده بیندازم حال آنکه بُت های زنده روی زمین اند؟"

Merged review:

"او گفت چگونه سنگی بر بُتان مُرده بیندازم حال آنکه بُت های زنده روی زمین اند؟"
      

        «گریه‌کنان بلند می‌شوم و می‌روم طرف رختخواب و لحاف پر قو را پس می‌زنم. کسی نیست، اما جای دو سر کناربه‌کنار هم روی بالش من مانده‌است.»
      

        مدحیه مفصلی می نویسم روزی!
      

        مثل یه چکه اشکِ زلال بود. اشکی که ناخواسته از گوشه‌ی چشم سر می‌خوره و سر می‌خوره و از روی گونه‌ها هم سر می‌خوره و می‌افته پایین. پرِ ذوق و زندگی و پرِ محبت و پرِ غم.
چقدر دوست داشتم این کتاب رو.
      

        علی‌الحساب چهار، تا بعد که اگر دوباره خواندمش پنجش کنم.
      

        نثر تر و تمیز اخوت خوشحالم کرد.
      

        آن مسئول ارشاد دو بت داشت. امام و کاوه!
این کتاب را شاگردی کاوه کردم. شکر!