بررسی و نقد داستان کوتاه ته شب از چهلتن ( از منظر شخصی من غیر متخصص )
راوی معلمی است که به زنی بیمار با مشکلات حرکتی زبان اموزش میدهد. و تعلیق داستان درباره گذشته، حال و اینده زن بیمار است.
داستان در هر سه سطح مضمون، طرح و شخصیت قوی عمل کرده و هر سه بخش در این داستان در هم پیچیده شده است. در طرح داستان با یک اتفاق روبرو هستیم، که دردناک ترین بحث و سوژه داستان نیست، یعنی فضاسازی و شخصیت و زندگی شخصیت داستان بیشتر دردناک بوده و بیشتر بهش پرداخته شده است و اتفاق اصلی طرح داستان به عنوان نقطه اوج یک پرداخت کم داشته. پس بیشتر از طرح بر روی شخصیت و فضاسازی داستان تاکید شده، این دو کلاف بشدت در هم تنیده از توصیفات تا تصویر ها و تا دیالوگ ها به خوبی و استادانه نمایش داده شده است. در واقع تعلیق اصلی داستان نه درباره حال و آینده شخصیت اصلی زن بیمار، بلکه درباره گذشته شخصیت اصلی است که راوی میخواهد از ان پرده بردارد. اما با جلو رفتن روایت، گذشته شخصیت بشدت در روایت گم شد و روایت رفته رفته از روان بودنش کاسته شد و گذشته شخصیت هم گم تر. و انگار نویسنده میخواست در نهایت بیشتر از انکه خواننده را به سمت روشن شدن روایت ببرد به سمت روشن شدن مضمون برد. یعنی میزان اطلاعاتی که میدهد بسیار کمتر از حد انتظار است. 
نثر روان و ساده، و بازی با کلمات زیبا و مناسب فضا داشت. البته من در تشخیص دیالوگ ها مشکل داشتم.
میرسیم به بخش مضمون و محتوای داستان، حقیقتا این بخش برایم روشن نبود. میدانیم اقای چهلتن همیشه از تاریخ میگوید و این داستان در 1354 نوشته شده است و میتواند از ظلم و ستم طبقاتی و اشراف سالاری و مردسالارانه به زنان بگوید! اما برای من روشن نبود. مسلما از داستان انتظار شعار دادن نداریم و هنر داستان در این است که در نشان دادن یک زندگی و اتفاق انسانی بیاید و حرفش را بزند، اما خیلی گنگ بودن چه؟ شاید هم من درست نخواندم! نمیدانم. تحلیلی هم در اینترنت پیدا نکردم که روشنم کند. 
(زروان) علی رستمی شاهراجی
      

        بررسی داستان صله رحم – چهلتن – از مجموعه دیگر کسی صدایم نزد
راوی و زبان: داستان از زبان یک زن روایت میشود که در حال صحبت کردن با زنی دیگر است. دیالوگ ترکیبی از زبان معیار و محاوره است و به خوبی دو طرفه بودن دیالوگ ها اجرا شده و تفکیک دقیقی با مونولوگ بودن انجام شده است. نکته دیگر اینکه داستان از زبان راوی روایت میشود اما لحن کلی و شالوده و بن مایه نظر و حرف نویسنده داستان میتواند در نقد شخصیت راوی تفسیر شود. و هر چه جلوتر میرویم این امر مشخص تر میشود. یعنی روایتی توسط راوی زن نقل میشود اما میتوان نویسنده را کاملا با تیپ و دسته ای که ان زن به ان تعلق دارد مخالف دانست.
شروع و تعلیق: داستان هیچگونه توصیف مستقیمی ندارد و در بیشتر داستان با تعلیق مواجهه هستید، که این تعلیق به شکل استادانه برای شما رمزگشایی میشود و فضاسازی، زمان و مکان و شخصیت داستان مرحله به مرحله و بدون انباشت توصیفی شکل میگیرد. و باعث میشود شما یک خواننده فعال باشید و نه منفعل. و حتی زمانی که یک سر نخ به شما میدهد و متوجه میشوید که شاید داستان را به دست گرفته اید دوباره ان را از چنگ شما در می اورد و تعلیقی جدید ایجاد میکند، البته این عمل در حد متعارف انجام شده و داستان در نهایت تقریبا کامل رمزگشایی میشود.
تاریخ: میگویند در داستان های اقای چهلتن مکان و زمان بسیار مهم است و نشان از فضایی تاریخی حاکم بر ان دوره از ایران را دارد. در این داستان هم این قضیه معتبر است، و کم کم شما متوجه فضای حاکم بر ان دوره میشوید با حوادثی نظیر بحث بر سر انداختن قفل در و اشنایی با شخصیت اصلی بسیار متعصب و مذهبی و غیبت ها و دورویی هایش.
محتوا و درون مایه: بطور خلاصه نقد شخصیت و فضای مذهبی و متعصب حاکم که دشمن مدرنیته، تجدد و ازادی زنان است. و اصلا رواداری و احترامی نسبت به انان ندارد.
طرح: داستان با فلش بک هایی از سلسله روابط علی و معلولی داستان میگوید، اما انچنان بر حوادث تاکید نمیشود و بیشتر بر نظر شخصیت اصلی راجب حوادث تاکید میشود که با نگاه به نظر شخصیت اصلی میتوانیم به فضای حاکم بر جامعه مذهبی پی ببریم.
شخصیت: در داستان شاید بشود گفت از شخصیت‌پردازی برای نه شخصیت اصلی، بلکه شخصیت فرعی استفاده شده. البته شاید هم بتوان گفت هر دو شخصیت تیپ هستند و نمادی از یک قشر و طبقه خاص. و بیشتر تاکید داستان بر فضا است نه شخصیت یا حتی حوادث.
نکات دیگر: اصول درام یعنی حرکت+فضا+دیالوگ بطور عالی اجرا میشود. تنظیمات صحنه داستان، یعنی نشان دادن چیزهایی که مهم است و نشان ندادن چیزهایی که مهم نیست بسیار خوب انجام شده.
بطور کلی اگر دنبال داستانی کوتاه در باب نظر شخصیتی مذهبی نسبت به زیست و شخصیت متجدد هستید، این داستان از شرایط تقابل این دو تیپ قشر میگوید از منظر یک قشر.
نقد: داستان با لحن نهایی نویسنده کاملا به یک نتیجه گیری میرسد و نه یک سوال و چالش! بلکه یک نتیجه قطعی که از لحن و نشانه های داستان بر می اید. و اگر باهاش موافق باشید خوشتان می اید و اگر مخالف باشید محتوا را نقد میکنید. و شاید بنظر من بهتر بود کمی از قضاوت نویسنده کاسته میشد. 
زروان رستمی شاهراجی
      

        یک مهمانی و یک رقص و داستان های دیگر - آیزاک باشویس سینگر - مژده دقیقی

سینگر برنده جایزه نوبل ۱۹۷۸، به زبان ییدیش که زبانی یهودی است مینوشت. در تمامی داستان ها بخصوص داستان های اولیه، تم مرگ و تمسخر مرگ بسیار تکرار میشود و تم طنز، معنویت و جامعه یهودی در تمامی اثار مشهود است.
زروان ( علی رستمی شاهراجی )
      

        یادداشت‌های زیرزمینی – داستایفسکی – بابک شهاب
( این نوشته نظر شخصی و غیر تخصصی بنده و عاری از مطالعات لازم برای نقد و بررسی اثر است. )
داستان از زبان خود شخصیت اصلی و در سبکی وهمناک درباره زندگی، رخداد ها و اندیشه های این فرد غیرعادی روایت میشود. این شخصیت عجیب در بخش اول بصورت مونولوگ‌وار به بیان اندیشه هایش میپردازد که در این اندیشه ها به دنبال پاسخی برای رنج ها و دلیل هستی‌اش هست. خواندن این بخش اول براستی بسیار سخت و مانند یک رساله فلسفی میباشد. در بخش دوم رخداد های اصلی ای که محصولشان این اندیشه ها بوده را بازگو میکند. در ظاهر ما با یک شکواییه و روایتی دردناک و غر امیز روبرو هستیم، اما در باطن ما با یک ضد روشنفکری زمانه روبرو میشویم. در این اثر داستایفسکی از اندیشه های ترقی خواهانه اش کناره جسته و صادقانه و شجاعانه تمام این اندیشه ها را هیچ میشمارد. و در جایی نقل به مضمون میکنم که میگوید حاضرم تمام اندیشه های مترقیانه و جهان را اب ببرد ولی ارامشم در هنگام خوردن چای حفظ شود. پس همانطور که روس ها همیشه به نقد اجتماعی معروف بوده اند، در این اثر هم ما با یک روشنفکر و مسئولیت هایش در قبال جامعه روبرو هستیم. 
با ترجمه بابک شهاب خواندم و لذت بردم. 
زروان ( علی رستمی شاهراجی )
      

        چقدر خوب سیگار میکشیدم - سامبرا - نور‌پناه
دو داستان داره که اولیش قصه جذابی داره و دومی بیشتر مفاهیم جذاب. واقعا قصه اول را دوست داشتم. فرم خاص و جالب و عجیبی داشت.
دیگر ادامه نمیدهم زیرا نه شما میخوانید و نه من حوصله نوشتن دارم.
زروان ( علی رستمی شاهراجی )
      

        یادداشت های ادم زیادی - تورگنیف - بابک شهاب
برای من فوق‌العاده بود، یعنی منظورم از لحاظ ادبی نیست، بلکه از لحاظ حسی است برای شخص من. البته که بیان خوب یک قصه شرط تاثیر گذاری اش هست که فکر میکنم بیان و ادبیات بسیار بسیار خوبی داشت.
این رمان، یک داستان عاشقانه است که عاشقانه بودنش همراه با مفهوم نام اثر مضمون اصلی داستان است. و بسیار شبیه «شب های روشن» است. در مورد ادم های دوم، سوم، یا بطور کلی زیادی!
زروان ( علی رستمی شاهراجی )
      

        بی‌پناه – اولیویه آدام – مارال دیداری
در اوایل کتاب با یک دغدغه مهم مواجهیم، دغدغه ای که توسط شخصیت اول داستان بیان میشود، دغدغه روزمرگی و بی معنایی زندگی روزمره. ماری زنی است که از زندگی روزمره اش حتی دیگر نمی نالد! بلکه بی حس شده، یعنی نه لذت میبرد و نه غمگین است، او کاملا در جو روزمرگی افسرده و فرسوده شده است. در بخش دوم دغدغه پناهجویان در داستان مطرح میشود، دغدغه ای که روز به روز برای شخصیت اول پر رنگ تر شده و به نوعی ان دغدغه اول را هم پوشش میدهد. برای ما خوانندگان ایرانی دغدغه پناهجویان احتمالا بسیار جذاب است، دغدغه ای که نه لزوما در پی فرشته انگاری پناهجویان عمدتا خاورمیانه ای-افریقایی، بلکه انسان انگاری انها است. و هر چه داستان جلوتر میرود مسئله پناهجویان و زندگی شخصی ماری بیشتر به هم گره میخورد و حوادث گوناگونی هم مانند برخورد های پلیس با پناهجویان، رفتار مردم با امدادگران پناهجویان و خانواده های انان، رفتار پناهجویان با ماری و ... تاثیرات مختلفی بر روح و روان ماری میگذارند. 
بنظرم داستانی بود که با نثری ساده و روان، بسیار خوب از پس شخصیت پردازی و توصیف ان فضا و شهر و اتفاقات بر امده بود. و این روان بودن نثر داستان زیبایی خاصی به اثر میداد. اوایل داستان و توصیفات و شخصیت پردازی ماری را بسیار دوست داشتم، اواسط داستان شاید کمی عدم جذابیت و عدم کشش برای ادامه داستان رو حس کردم، ولی هر چه جلوتر رفت جذابیتش بیشتر شد و خواننده را بیشتر وادار به خواندن میکرد.
بطور کلی اگر دغدغه هایی مثل روزمرگی، تنهایی، افسردگی، عشق، خانواده، مسئولیت فردی و اجتماعی، پناهجویان، مهاجرت و مواردی ازین قبیل را دارید، این کتاب میتواند گزینه مناسبی برای شما باشد.
زروان ( علی رستمی شاهراجی )
      

        واقعیت ناپیدا – کارلو روولی – علی شاهی
صادقانه باید بگویم تنها سه بخش از چهار بخش کتاب را مطالعه کردم. نه بخاطر اینکه جذابیت کتاب کم شده یا گنگ و مبهم شده باشد، بلکه به این دلیل که این کتاب شعله رویای نوجوانیم، یعنی فیزیکدان شدن را دوباره در من زنده کرد، و به حدی مرا جذب کرد که امروزه در حال تلاش برای درک فیزیک بصورت پایه ای و اصولی با کمک و دید ریاضیات هستم. در واقع یکی از کارکرد های کتب علمی عمومی همین جلب مخاطب به مطالعه جدی است و این کتاب به خوبی از پس این کار بحداقل برای من بر امده است. در این کتاب شما با مسایل سخت فیزیک بصورت پایه ای و تاریخی اشنا شده و با مثال های متنوع و توضیحات گوناگون مسایل سخت و پیچیده را هضم میکنید. کتابی که براستی مانند شوالیه ای به دل اژدها های علم زده و برای شما سر اژده ها را اورده و چیستی اش را شرح میدهد. این کتاب مناسب مخاطب عام و خاص فیزیک هست.
کتاب از سیر تاریخی علم یعنی از یونان باستان و نظریه اتم ها در ان زمان شروع کرده و به فیزیک کلاسیک و بعد به مراحل شکل گیری فیزیک مدرن و نظریات دنیای امروز پرداخته است.
زروان ( علی رستمی شاهراجی )
      

        دری در کار نیست و جستار مرد تنهای خدا - تامس ولف - امین مدی
جستار رو خوندم و به عنوان کسی که خودش طعم تنهایی رو شاید بشه گفت از دبستان چشیده، همدردی نکردم!
اما داستان، داستان رو کامل نخوندم، ولی قصه‌ای ساده داشت اما بهانه‌ای مناسب و خوب برای توصیفاتی زیبا و شاعرانه. و به دلیل سنگینی شاعرانه توصیفات، من خواندنش رو متوقف کردم که در اینده بهش رجوع کنم. برای من زود بود. براستی که قلم این نویسنده بشدت متفاوت و بی‌پروا هست.
      

        نازنین و بوبوک - داستایفسکی - رحمت الهی
دوست ندارم چیزی راجب قصه و فضای این داستان بگم، تنها میخوام از تجربه شخصیم بگم، منی که نمیتوانم پشت سر هم به مدت طولانی بنشینم و کتاب بخوانم، نصف این داستان را در یک شب خواندم و شاید برای شما معمولی بنظر برسد ولی برای من این اتفاقی جدید بود. واقعا از غم و درد و شور این کتاب و قلم فوق العاده داستایفسکی هیچ نمیتوانم بگویم. همین را از من بپذیرید.
زروان ( علی رستمی شاهراجی )
      

        فلسفه عشق – اروینگ سینگر – میثم محمد امینی
در رابطه با موضوعاتی خاص، میتوان از روش های گوناگونی برای بررسی انها استفاده کرد. یکی از این موضوعات موضوع عشق است. این موضوع را میتوان هم از منظر فلسفی، هم از منظر علوم انسانی مانند تاریخ، جامعه شناسی، انسان شناسی و روانشناسی، و هم میتوان از منظر علوم تجربی مانند روانشناسی و علوم اعصاب و همینطور از منظر هنر و هنرمندان بررسی کرد. روش این کتاب بیشتر مبتنی بر فلسفه و ادبیات است. و بیشتر محتوای ان در رابطه با مسئله عشق در تاریخ فلسفه و ادبیات است. این کتاب از افلاطون شروع کرده، به اندیشه های قرون وسطا میرسد، بعد به شکسپیر میپردازد، کمی از منظر عقل گرایان بعد از رنسانس عشق را بررسی میکند، و به رمانتیک ها میرسد. و بعد به ترتیب به نیچه و شوپنهاور، فروید و اگزیستانسیالیسم میپردازد. و در نهایت نگاهی به اندیشه های فلسفه معاصر می اندازد.
بطور کلی کتابی خلاصه و جمع و جور است، اما این خلاصه بودنش باعث شده نویسنده مدام از توضیح مسائل سر باز زند و به کتاب 3 جلدی اصلی پژوهش هایش ارجاع دهد. و کتابی جدی تلقی نمیشود بلکه برای خوانندگان عمومی مناسب است که میخواهند نگاهی کلی و روان از تاریخ عشق در ادبیات و فلسفه داشته باشند.
زروان ( علی رستمی شاهراجی )
      

        -کتاب اعتراف اثر لف تالستوی ترجمه آبتین گلکار

این اثر یک رساله فلسفی، همراه با زندگی نامه و سفر درونی نویسنده است. نویسنده با یک بحران روبرو شده، بحران معنای زندگی! او به جواب این پرسش که معنای زندگی انسان چیست نیاز دارد و سفری فکری-درونی را آغاز میکند. تالستوی از بررسی علوم مختلف از قبیل علوم انتزاعی-فلسفی، علوم تجربی و علوم مابین این دو شروع میکند. و بعد از این مرحله به بررسی زندگی عموم مردمان و بعد به مرحله ایمان میرسد.
فارغ از نتیجه ای که تالستوی از پژوهش‌اش در انتهای کتاب میگیرد، این کتاب دغدغه بسیار ارزشمند و مهمی دارد و در کنارش به نظر بنده تا نیمی از کتاب تحلیل های درخشانی دارد، مانند تحلیلش از علوم. و نیم دیگری از کتاب هم شاید بنظر من از دید یک اثر پژوهشی ضعیف تر بوده ولی البته حاوی استدلال های مهمی است که قابل مطالعه است.
من براستی بسیار خشنود شدم که اثری مستقیما با موضوع معنای زندگی خواندم. موضوعی که به نقل به مضمون از خود تالستوی: علوم تجربی این پرسش را نادیده میگیرند و علوم انتزاعی فقط این پرسش را واسازی میکنند! موضوعی که براستی شاید مهمترین مسئله ادمی است اما از فکر کردن به ان فرار میکند. اما این دشمن خبیث به راحتی انسان را راحت نگذاشته و تسلای خاطر ادمی را ازش سلب میکند.
زروان ( علی رستمی شاهراجی )
      

        مرگ ایوان ایلیچ – تالستوی – سروش حبیبی
مرگ سراغ همه ما می آید، اما دردناک تر از مرگ و پوچی زندگی، این است که تنها میمیریم!
داستان مردی که درد به سراغ او می اید، به اوج تنهایی میرسد، و در نهایت بوسه مرگ را می چشد! همین! همینقدر پوچ و بی معنی! تصور کنید از اوج آبرو و اعتبار و شان و ارتباطات خانوادگی و دوستانه قوی، زندگی ابرومندانه و لذت بخش و ... برسید به تنها بر روی یک کاناپه زجر کشیدن و در نهایت مردن!
این رمان چند بعدی، به زیبایی و دقت ابعاد روانشاختی مراحل سوگ، نقد های جامعه‌شناختی و دغدغه های فلسفی یک بیمار در حال مرگ را بررسی میکند.
زروان (علی رستمی شاهراجی)
      

        معرفی کتاب درباره اگزیستانسیالیسم اثر مارک تانزر ترجمه محسن زارعی
این کتاب در دو بخش کلی 1- هستی شناسی و 2- اخلاق تقسیم شده. که در هر بخش به تحلیل نیچه، کیرکگور، هیدگر و سارتر میپردازد. 
اصلی ترین استدلال و توضیحات این کتاب حول مفهوم عقل‌گرایی و نا عقل‌گرایی یا همان تعین و نامتعین بودن هستی بر میگردد. عقل گرایی که با افلاطون به طور جدی اغاز میشود معتقد است که جهان دارای ساختاری عقلانی، متعین و منظم است. چه جهان، چه اخلاق و چه انسان. اما نا عقل گرایی اگزیستانسیالیستی در تقابل با این دیدگاه قرار گرفته و جهان، اخلاق و انسان را نامتعین و نا عقلانی در نظر میگیرد. توضیحات تفصیلی در این کتاب داده شده است که مبسوط و مناسب است. برای خوانندگان کاملا مبتدی خیلی مناسب نیست بدلیل سختی مفاهیم و مباحث، اما با اشنایی نسبی و متوسط با اندیشه های تاریخ فلسفه میتوان کتاب را به خوبی مطالعه کرد.
زروان ( علی رستمی شاهراجی )
      

        بیچارگان اثر داستایفسکی
اه چه رنجی‌یست، چه نکبتی‌ست این زندگی، چه دنیایی‌ست فقر و نداری، رویا و دوستی! دوستی های عمیق از هر سنی با دیگری، ارزوهای خوش برای دیگری و گریه هایمان برای دیگری. زندگی برای دیگری و مرگ برای دیگری. ان مرد برای دوستش مرگ را میپذیرفت، ولی دوستش باید میرفت، باید میرفت و مشیت الهی را میپذیرفت، همانطور که فقر و نداری و یتیمی را پذیرفته بود. او همیشه شاد خواهد بود که برای مدتی پدری و دوستی وفادار داشته. دوستی عاشق و دل خسته. نامه های این دو به هم جان سوز است، عمق روانم را سوزاند و تمام شد! نمیدانم چه بگویم فقط غمگینم، غمگین برای ان مرد و زن که فقر جدایشان کرده. فقر انها را از رویاهایشان دور کرده و رنج های عظیم به ان ها داده! براستی که حال فقرا را درک نمیکردم، اضطراب و تشویششان را درک نمیکردم، ولی حالا قطره ایش را چشیدم! و قطره‌ای عشق و دوستی خالصانه و راستین را هم چشیدم! دوستی ای که زیبا تر از عشق بود، بلی زیباتر از عشق! دوستی ای که باارزش تر از عشق و عاشقی بود! دوستی که دوام و قوت بسیاری داشت و قلب انسان را به رنج و در عین حال به قوت می اورد، که امکان همچین دوستی خیرخواهانه ای وجود دارد! براستی رنج کشیدم و لذت بردم!
این اثر را با ترجمه خشایار دیهیمی خواندم.
زروان ( علی رستمی شاهراجی )