باز هم یه شاهکار از دوران یونان باستان و اوریپید ، باید واقعا از نشر محترم بیدگل تشکر کرد که داره نمایشنامه های اوریپید رو به فارسی ترجمه میکنه اون هم با یک نثر روون و خوب و همه فهم. داستان اورستس درواقع ادامه وقایع بازگشت و قتل آگاممنون از ترواست و حتی میشه گفت ادامه نمایشنامه الکترا به همین قلم... عجیب اینجاست که به نظرم این سینمایی ترین نمایشنامه یونان باستانه که قتل و گروگان گیری هم داره... به شدت پیشنهاد میشه خوندنش... این داستان رو قبلا آیسخولوس در سه گانه اورستیا بهش پرداخته بود منتها اینجا روایت اوریپید رو میخونیم که متفاوت تر از داستان آیسخولوسه.
        

          به نظر من نمایشنامهٔ اورستس از جهاتی نقطهٔ مقابل و روی دیگر نمایشنامهٔ مشهورتر اوریپید، یعنی «مده‌آ»ست. در «مده‌آ» خواسته‌ها و رنج‌های زنی به تصویر کشیده می‌شود که شوهرش به او خیانت کرده است. از همین روست که «مده‌آ» تبدیل به بیانیه‌ای برای رنج‌های زنان خیانت‌دیده می‌شود که از عرف‌ها و سنت‌های جامعه به تنگ آمده‌اند. اما در «اورستس» این زنان‌اند که به کیفر عصیان و خیانت‌هایشان خنجر می‌خورند و راهی سرزمین مردگان می‌شوند. همان‌گونه که مده‌آ عصبان علیه همسرش را توجیه می‌کند، اورستس با سخنان رندانه، قتل مادر خود را که مرتکب خیانت و شوهرکشی شده بود نه تنها عملی زشت و ناپسند نمی‌داند، بلکه به آرگوسی‌ها می‌گوید با این کار «زنانْ دیگر آن‌قدر بی‌شرم نخواهند بود که شویشان را بکشند، آن‌گاه نزد فرزندانشان لابه کنند و از ایشان بخشایش بخواهند.» همسرایان آرگوسی نیز هم‌نوا با اورستس می‌خوانند که چنین زنانی «مایهٔ تیره‌بختی هر مردی» هستند. بنابراین با وجود اینکه «اورستس» حدود ۲۳ سال بعد از «مده‌آ» نگاشته شده، از نظر مضمون میان این دو مشابهت‌هایی وجود دارد.

اما نمایشنامهٔ اوریپید بیشتر از هرچیز ما را به یاد سه‌گانهٔ اورستیا و به‌خصوص نمایشنامهٔ «الهگان انتقام» اثر آیسخولوس می‌اندازد و آن‌گونه که متیو رایت در انتهای همین کتاب نوشته است، ارجاعات ناملموسی هم به آثار آیسخولوس دارد. لیکن تفاوت‌های میان نمایشنامهٔ اوریپید با اسلافش مهم‌تر از شباهت‌هاست. نکتهٔ جالب دربارهٔ «اورستس» آن است که به نظر می‌رسد پیرنگی ابداعی دارد و شاید بیشتر از سایر نمایشنامه‌های یونانی تعلیق‌های سینمایی در آن یافت شود. درحالی‌که در آثار مشابه معمولاً شاهد هیچ جنگ و کشمکش فیزیکی روی صحنه نیستیم و بسیاری اوقات جنگ‌ها و جنایت‌ها پیش از شروع نمایشنامه رخ‌داده‌اند و ما صرفا شاهد پیامدهای آن هستیم، در اینجا اورستس، خواهر و داماد آینده‌اش دست به کاری بزرگ می‌زنند و برای زنده ماندن خود، دختر منلائوس را گروگان می‌گیرند. آن‌ها نه مثل آندروماک به تقدیر خویش تن می‌دهند و نه مثل آژاکس بخاطر غرورشان به پیشواز مرگ می‌روند. آن‌ها طرفدار زندگی‌اند و به هر ریسمانی چنگ می‌زنند تا زنده بمانند و از ستمکاران کین‌خواهی کنند. از این حیث «اورستس» یکی دیگر از مصادیق نوآوری‌ها و سنت‌شکنی‌های خالق آن است. به مواجههٔ اورستس با الهگان انتقام در نمایشنامهٔ آیسخولوس توجه کنید: اورستس الهگان انتقام را با چهره‌های کریه و هیبت عجیبشان در برابر خود می‌بیند و تماشاگران که روایت را از نقطه‌نظر اورستس شاهدند، الهگان انتقام را روی صحنه می‌بینند. اما در نمایشنامهٔ اوریپید، الهگان انتقام تنها در ذهن و اوهام اوریپید حاضر می‌شوند و او را به جنونی آنی می‌رسانند. در اینجا ترس اوریپید تبدیل به ترسی روان‌شناختی شده و گویی اوریپید با پیامدهای نوعی ترومای روانی حاصل از قتل مادرش دست و پنجه نرم می‌کند، نه الهگانی خیالی که در مقابلش عینیت می‌یابند و خواهان مرگ اویند. همین تفاوت، اوریپید را تبدیل به نویسنده‌ای می‌کند که ده‌ها پله از رقبای خویش جلوتر است و گویی در عصر مدرن نمایشنامه می‌نویسد!
        

          *با هشدار اسپویل، گرچه یا پشت جلد هست، یا ریزه خیلی مهم نیست*
خب اینم یک کار دیگه که برای تکمیل داستان تراژدی اورستیا که آیسخولوس نوشته‌ خوندم. این سه‌گانه که داستان به قتل رسیدن آگاممنون به دست همسرش، انتقام پسرش اورستس از اون زن (مادر خود اورستس)، و رنج‌ها و محکامه‌ی اورستس بعد از ارتکاب به قتل مادرشه، در این سه نمایشنامه به قلم آیسخولوس اومده: آگاممنون، نیازآوران (که الکترا خواهر محبوب اورستس هم توش حضور داره)، و الاهگان انتقام.
این داستان که جزو اسطوره‌های یونانیان باستان بوده، توسط نمایشنامه نویسان بعد از آیسخولوس بارها بازنویسی شده. از نمایشنامه‌های مرتبطی که امروزه به جا مونده یکی الکترا اثر سوفوکله و دو تای دیگه هم الکترا و همین کتاب حاضر، اورستس اثر اوریپید. که از بین اینا فقط الکترای اوریپید رو هنوز نخوندم.

خب با این مقدمه‌ی طولانی، حالا بریم سراغ همین کتاب. اوریپید کلا زده این اسطوره رو کوبیده و مطابق میل و تفکرات خودش (و تفکر فلسفه‌ای که اون زمان به شدت باب شده بوده)، از سر نو ساخته! خیلی چیزا هست که به داستان اصلی اضافه شده. شخصیتا همه از حالت ساده‌ی خودشون در اومدن و ناگهان ابعاد زیادی پیدا کردن و دست به کارها و حرفایی میزنن که اگه نوشته‌های اون دو نمایشنامه نویس دیگه (آیسخولوس و سوفوکل) رو اول خونده باشین، جاهایی کاملاً شوک‌زده میشین. مثل چی؟ خدایان.

در اورستیای آیسخولوس، خدایان موجوداتی هستن که هم محترمن هم چاره‌ای جز اطاعت ازشون نیست. مثلا وقتی اورستس میخواد انتقام بگیره و مادرش رو بکشه، اشاره میکنه (طبق برداشت شخصی من) که حتی اگه بخواد هم نمیتونه نوع مجازات رو عوض کنه، چون این فرمان آپولونه، و مجبوره در هر حال اطاعت کنه. در سوفوکل قضیه تند و تیزتر میشه و اورستس نه فقط از سر اجبار از آپولون پیروی میکنه، بلکه کاملاً بر این اعتقاده که چون یه ایزد همچین درخواستی کرده پس صد در صد یعنی این مادرکشی بحقه و هیچ جای شک و شبهه‌ای توش نیست (باز هم برداشت شخصی منه البته). در اورستسِ اوریپید قضیه کاملا متفاوته. شخصیتا عملاً در جاهایی خدایان رو تحقیر میکنن یا زیر سوال میبرن و هیچ‌کس متعجب نمیشه. مثلا درجایی، بعد از اینکه اورستس اظهار می‌کنه کشتن مادرش به فرمان آپولون بوده، منلائوس (عموی اورستس) میگه این کار اون خدا از سر «بی‌خردی» بوده. در جایی الکترا آپولون رو «خدایی بیدادگر» میدونه. و یا در جایی اورستس میگه خدایان در هر کاری «کند» هستند. (اونجاش انصافا عجب تیکه‌ای بود ولی :)))) که خب این تفاوت دیدگاه تو نمایشنامه اوریپید خیلی تو ذوق میزد و خیلی متفاوت از دیدگاه اون دو بزرگوار پیشین بود.

تفاوت دیگه‌ای که اورستس اینجا با قبلی‌ها داره، اینه که مثلا در نمایشنامه الکترا از سوفوکل، اورستس کاملاً مفتخره به اینکه مادرش رو به انتقام مرگ پدرش آگاممنون به قتل رسونده، در حالیکه در نمایشنامه اورستس اوریپید، اول داستان اورستس پریشونه، می‌دونه «تبهکاری» کرده و از آپولون که اونو وادار به همچین کاری کرده شکوه داره.

سوالات زیادی کلا همیشه در داستان اورستیا مطرح بوده، اینکه بالاخره حق با کیه؟ کی لیاقت مرگ داشته کی نداشته (چون همه خطاکار بودن به شکلی) و غیره. ولی چیزی که تو اورستسِ اوریپید خیلی بیشتر ذهنو مشغول میکنه اینه که اگه خدایان کسانی بودن که دستور قتل دادن، پس چرا انسان باید مجازاتشو پس بده؟ آیا اصلا انسان باید برای اطاعت مقصر دونسته بشه؟ اگه قوانین الهی با قوانین مدنی که همه باید پاس میداشتنش تناقض بخوره (مثل همینجا) اونوقت کی مقصره؟ یقه‌ی کی رو باید گرفت و حق چجوری باید گرفته بشه؟ و اینکه اصلا چیزی که هر شخصیت ادعا میکنه، همون چیزیه که واقعا اتفاق افتاده، و یا تنها برداشت شخصی همون فرد بوده؟

یکی دیگه از بخشای جالب داستان برای من قسمت «آگون» بین اورستس و پدربزرگ مادریش، تیندارئوسه. (توضیح آگون در مقاله‌ی آخر کتاب اومده، ولی ساده‌ش میشه همون کلکل خودمون.) هر چی دارن میریزن رو دایره تا همو مغلوب کنن و حق بودن خودشونو به دیگری و بیننده‌ها ثابت کنن و تهش هیچکدوم هم موفق نمیشن. این نمونه آگون تو نمایشنامه الاهگان انتقام آیسخولوس هم اومده بود که کلکل بین رهبر الهه‌ها و آپولونه و من کاملاً طرفدار رهبر بودم، خیلی زن خفنی بود (حیف هیچکس طرفش نبود).

یک تفاوت دیگه هم که نمایشنامه اوریپید با آیسخولوس و سوفوکل داشت، این بود که فرم دیالوگ‌ها (هر چند که هنوزم خیلی طولانی میشدن گاهی) خیلی بیشتر شبیه نمایشنامه‌های مدرن بود و موقع خوندن متن، انگار داشتم بازیگرانو رو صحنه می‌دیدم.

غرغر:
۰. این سومین یا چهارمین تلفظیه که از مادر اورستس می‌بینم! این بار شده کلوتایمنسترا. مترجمین عزیز چرا به توافق نمی‌رسن؟ :)) (ولایت میسینه هم همون موکنه ست). جدا از شوخی، در کل ترجمه‌ی خوبی بود و کاملا راضیم.
۱. هرمیون بیچاره رو آخه چیکار داشتین شماها؟؟ (تهشم یکی نیومد بیاد از طفلک بپرسه اصلا میخوای با قاتل مادرت ازدواج کنی یا نه! مردان و خدایان قرار مدارا رو گذاشتن و تموم...)
۲. رابطه‌ی خواهر برادری الکترا و اورستس تو همه‌ی نسخه‌ها قشنگه. طفلکا خیلی همو دوس دارن و حتی بعد از سال‌ها دوری هم بازم رابطه‌شون سرد نشده.
۳. جالبه که انقدر رو حمایت از خانواده تاکید داره به عنوان یک سنت یونانی، ولی تمام مصایب از طرف همین خانواده سرشون میاد (البته بخاطر خدایان).
۴. خیلی واضح نشون میده خدایان برای اهداف احمقانه خودشون انسان‌ها رو به جون هم میندازن تا همدیگه رو لت و پار کنن. و بعد همونجور که «همه‌ی خدایان کند هستند» لحظه آخری میان تا شاید کمکی بکنن شاید نکنن.
۵. اورستس و رفقا دیگه زده بودن به سیم آخر رسما.
۶. شرط صعود به عرش الهی، خوشگلی و یا تخم و ترکه‌ی زئوسه، نه اعمال نیک (باور ندارین از هلن بپرسین...).
۷. آیا میشه آپولون رو جوید و انداخت دور؟
۸. این داستان تراژدیه، ولی گاهی میزنه‌ تو کانال کمدی و میخواستم پاره شم از خنده. 
۹. از بین ابزارهای مورد استفاده سوفسطاییان در سخنوری، رداکتیو اَد اَبسوردم مورد علاقه منه! (بردن بحث به منتهای درجات بی‌معنی بودن).
۱۰. هیچکس نمیتونه شیپ اورستس و پیلادسو برام زیر سوال ببره، حتی خود اوریپید:)))
۱۱. حتماً مقاله‌ی آخر کتاب رو بخونین، خیلی نکات جالبی راجع به نوآوری‌های اوریپید و فسلفه‌اش در این داستان میگه.
        

          ۵ ستاره واقعا براش کمه-
یکی از بهترین نمایشنامه هایی بود که خوندم‌.
و قطعا اکشن ترینشون. انقدر که حرص خوردم سر این یادم نمیاد آخرین بار کی سر یچیز دیگه حرص خوردم یا درگیر شدم.
شخصیت پردازی و دیالوگا تو یه سطح دیگه بودن کلا. 
اورستس بارها وجوه مختلفی از شخصیتشو در موقعیت های مختلف نشون می‌ده ولی این باعث نمی‌شه شخصیتش مصنوعی یا سیال باشه بلکه کاملا انسانیه. و من میتونستم کاملا لمسش کنم. 
بجز اون دیالوگ‌ها و رفت و برگشت‌هایی که بین شخصیت ها وجود داشت (مثل اورستس و منلائوس آخراش)، و اون طنزی که خیلی زیرپوستی باعث نمی‌شد بخندم ولی عمیقا باهاش کیف می‌کردم( مثل اورستس و اون برده هه) خیلی خوب بودن. واقعا خوب بودن-
من قبلا یه کتابی خونده بودم راجب اینکه چطور باید نمایشنامه خوند. اون جا می‌گفت باید یجوری بخونی انگار خودت بازیگر اون صحنه‌ای و خلاصه این که باید لحن و احساس شخصیت هارو درست بفهمی.
خب من هیچ وقت درست نفهمیده بودم این یعنی چی یا چجوری باید این کارو بکنم. 
ولی توی اورستس، انگار داشتم فیلم می‌دیدم. میتونستم صدای شخصیت‌ها و لحن حرف زدنشونو بشنوم. میتونستم تغییر چهره و حسشونو واقعا متوجه بشم. و این جا تازه فهمیدم اینطوری خوندن چقدرررر لذت داره. و این قطعا به خاطر قلم فوق‌العاده اوریپیده. و ترجمه- ترجمشم خوب بود.
خلاصه که از هر نظر تجربه‌ی خیلی  خوبی بود. بخونیدش🗡


        

          نثر کتاب خوب، روان و خواندنی است. در این کتاب تنها در دو مورد؛ آن هم در بخش «رِندانه‌ترین نمایش‌نامۀ اوریپید»، مفهوم عبارت به روشنی دریافت نشد و شاید طولانی‌شدن جمله، سبب بی‌نظم‌شدن مفهوم عبارت و از دست رفتن رشتۀ کلام، از دست مترجم محترم شده باشد.

ماجرا از مقابل کاخ شاه آگامِمنون، در آرگوس آغاز می‌شود و الکترا با سخنانی مقدماتی به پیشینۀ داستان اشاراتی می‌کند و بعد اورِستِس را می‌بینیم که از شش روز پیش که مادرش را کشته، درگیر عذاب و آزار الهگان انتقام شده و یک لحظه آرام و قرار ندارد و پس از خوابی کوتاه، دوباره حمله به او دست می‌دهد و حالش خراب می‌شود و اِلـِکتـِرا در پی رنج و درد او، آزرده می‌شود و می‌کوشد به او کمک کرده و یا لااقل آرامش کند... .

در این نمایش‎‌نامه هم نکات جالبی بود که آن را خواندنی و جذاب کرده بود. گر چه نمایش‌نامه‌های آیسخولوس، بسیار سنگین و تحت‌نظر خدایان و با خشونت همراه بودند؛ اما این وضعیت در نمایش‌نامه‌های سوفوکل، کمی ملایم‌تر شد.

و در آثار اوریپید، علاوه بر کاستن از خشم و خروش و بی‌مسئولیتی خدایان و مقصر دانستن آدمیان و بندگان، ماجراها بسیار ملایم‌تر شده‌اند و با پایان‌هایی خوش و خُـرّم به انتها می‌رسند و به قول معروف می‌شود: «نخود، نخود؛ هر کی رود خانۀ خود!»

در آثار اوریپید، هم انسان‌ها متوجه خطای خود هستند و هم خدایان در برابر جماعت به خطا یا اشتباه یا تندی خود اعتراف می‌کنند و داستان را با پایانی خوش تمام می‌کنند تا آسیب‌ها تمام شود و بیش از این ادامه نیابد.

هم‌چنین ماجراها و داستان‌ها و سرنوشت شخصیت‌ها و در کل پیچش بخش‌های داستان؛ به فیلم‌ها و نمایش‌نامه‌های امروزی بیشتر شبیه هستند تا نمایش‌نامه‌های یونان باستان و نمی‌دانم باید این نکته را حُسن کار اوریپید و نوعی پیشرفت در آثار او به حساب آورد یا یک ایراد بزرگ، که از زمان خودش به نظر جلوتر بوده است.

پیش از این در بارۀ زبان روان اوریپید هم سخن گفتیم که نسبت به گذشتگان خودش، روان‌تر و ساده‌تر قصه را تعریف می‌کند و برخی سختی‌ها در آثار او کمتر دیده می‌شود و خواننده ارتباط بهتری می‌تواند با آنها برقرار کند.

از تمام این حرف‌ها گذشته اوریپید و آثارش چون حریری نرم هستند که به انسان نشاطی درونی می‌بخشند و ذهن را آرام می‌کنند. علاقه‌مندان به نمایش و نمایش‌نامه را به مطالعۀ آثار اوریپیدِ توانمند و خوش‌نویس دعوت می‌کنم.
        

          🟣📖تراژدی اورستس نوشته اوریپید تراژدی نویس یونانیه🇬🇷 اوریپیدی که  
ارسطو اون رو تراژیک‌ترین نمایشنامه‌نویس می‌دونه وخیلی از کارشناسان اون رو‌نخستین شاعر دموکراسی لقب دادن. ائوریپیدس هنرمندی سنت‌شکن بود چرا که باوجود اینکه  هسته‌ی اصلی اسطوره رو‌حفظ می‌کرده اما در روایت داستان و پردازش شخصیت‌ها راه خودش‌رو میرفته.
♀️این نمایشنامه پس از وقایع نمایشنامه‌های الکترا اثر اوریپید ویا «الاهگان انتقام»اثر آیسخولوس اتفاق میوفته.
 اوریپید در نسخه خود، تفاوتهای اساسی با روایت‌ها و رویکردهای آیسخولوس و سوفوکلس رو نشون میده. در حالی که اونها عدالت رو در چارچوب‌های قهرمانی و نظام حقوقی می‌دیدن، اوریپید داستان رو به فضایی غیرقهرمانی میبره
اینجا منلائوس ترسووبزدله، گروه‌های مردمی باری به هرجهت هستن خدایان بی انصاف وغیرقابل اعتمادن.اینجا شاهد گروگان گیری هستیم شاهد ورود آپولون با ماشین مکانیکی
✝️توی نمایشنامه الهگان انتقام از آیسخولوس وقتی که اورستس انتقام خون پدرش رو می‌گیره همسرایان به شکرانه سرود سر می‌دهن و پیروزی عدالت رو جشن می‌گیرن ولی بعد توی نمایشنامه بعدیش در اثر نفرین کلوتمنسترا فیوری ها( الاهگان انتقام) نیروهای انتقام جوی جهان زیرین در پی اورستس هستن اونجا عاقبت اورستس در دادگاه آتن محاکمه میشه آتنا در این دادگاه حضور داره و وقتی تعداد موافقان و مخالفان هیئت منصفه برابر میشن اون رای به تبرئه شدن اورستس میده به این ترتیب بالاخره جریان خونریزی و انتقام در خاندان آترئوس به پایان می‌رسه و جاری شدن عدالت نیز نه از طریق انتقامگیری‌های شخصی و خانوادگی بلکه از طریق دادگاه و به یاری آتنا صورت می‌گیرد
♀️واما اوریپید روایت خود رو از تریولوژی اورستیا در قالب  نمایشنامه اورستس ارائه میده دستور آپولون برای قتل کلونترسترا ون رو به انتقامی الهی تبدیل می‌کنه چرا که اورستس این رو حق طبیعی خودش می‌دونه از اونجا که اوریپید سرنوشت انسان رو بیشتر نتیجه تصمیمات خودش می‌دونه تا خدایان در نمایشنامه خود انتقال اقدامات اورستس رو بیشتر انتقام جلوه میده تا عدالت
✝️طبق توصیه خدای آپولون، اورستس مادرش کلوتمنسترا رو به قتل رسونده تا انتقام مرگ پدرش آگاممنون رو بگیره. علی‌رغم پیش‌گویی اولیه آپولو، اورستس خود رو در عذاب وخشم  فیوری‌ها (الاهگان انتقام) به خاطر گناه خونی که ریخته ،گناه مادرکشی‌ می‌بینه. تنها کسی که می تونه اورستس رو از جنونش کمی آرام کنه خواهرش الکتراست. تینداروس (پدرهلن وکلوتمنسترا)از اسپارت اومده تا به چشم خودش ببینه که اورستس به کیفر کشتن مادرش مجازات میشه
♀️پدر کلوتمنسترا وجو حاکم در آرگوس میخوان اورستس رو به خاطر قتل مادرش مجازات کنن بین همه‌ی اهالی مباحثه شکل میگیره حتی راضی به نفی بلد اون وخواهرش نمیشن وفقط مرگ اونارو خواستارن. تنها امید اورستس برای نجات جانش عموش منلائوسه که پس از گذراندن ده سال در تروا و چندین سال دیگه  با هلن برگشته
✝️با اومدن تینداروس به خونخواهی وبزدلی منلائوس اورستس و الکترا بیشتر در برابر احتمال محکومیت قرار میگیرن در نتیجه اورستس با نقشه الکترا وکمک دوستش پیلادس(خواستگار الکترا) با تهدید به قتل هلن یا دخترش (هرمیون) به دنبال تضمینی برای نجات خودشون هستن، که منلائوس رو در موقعیت دشواری قرار میدن
در نهایت، آپولو به صورت خدای ماشینی(اصلاحی که دریونان در مورد ورود خدایان درتراژدی به کار می‌رفته) ظاهر می‌شه هلن رو نجات می‌ده،وبه آسمانها میبره!خون‌ریزی رو متوقف می‌کنه، اورستس روبه تبعید محکوم وازدواج با دختر منلائوس(چنددیفه پیش خنجر گذاشته لود بیخ گلوش)منلائوس هم سریع میگه چشم دخترم میدم بهش! الکترا روهم به ازدواج با پیلادس ملزم می‌کنه....پایانش مثل سریالهای صداوسیما همه چیز به خیروخوشی وعروسی تمام شد.
✔️اینکه اوریپید به شخصیت پردازی نوآورانه وپیچیده معروفه وبراش خیلی اهمیت داشته از اینکه اسم خیلی از تراژدی‌هاش رو از بین شخصیت‌های اصلی انتخاب میکنه شاید نشون دهنده اهمیت شخصیت وشخصیت پردازی براش بوده
✔️ترجمه کتاب هم ترجمه خوب وروونی بود نشر بیدگل به نظرم بهترین انتخابه برای خوندن نمایشنامه وبعد نشر قطره، این اثر اوریپید رو هم دوس داشتم وتوصیه میشه به خوندن
        

          آه، خواب شیرین و مسحورکننده! درمان ناخوشی! چه خوب که نزد من آمدی. تشنۀ این خواب بودم. بهنگام آمدی ای خواب. آه! بانوی متبرک الاهۀ فراموشی! الاهه ای که درد را می کشد. خواب نازنین، تو چه الاهۀ خردمندی هستی! تو نخستین الاهه ای هستی که جان های دردمند از او یاری می خواهند!
        

          طوفان آن کشتی را خم میکند که بادبان‌هایش را سخت برافراشته‌اند،بادبانها را اندکی سست کن کشتی به جای خویش باز می‌گردد.خدایان و میرایان هر دو از خشمی که از حد بگذرد بیزارند...


تصویری متفاوت و تیره‌تر از اورستس! کسی‌ که نه یک قهرمان اسطوره‌ای، بلکه انسانی درمانده و گرفتار است.
تمرکز اوریپید در این نمایشنامه بر بحران اخلاقی و روانیِ پس از آن اقدام اورستس است.کشمکشی بین وظیفه و وجدان که از قضا تراژدی نیز بر همین تضاد استوار است.
در این نمایشنامه نیز ناتوانی انسان را در برابر تقدیر دیدیم! اورستس هر چه می‌کوشد باز در بند فرمان خدایان و مردم است با این حال امید به رهایی و بخشش، با وجود تمام رنجها همچنان پا برجاست...
این نکته را هم فراموش نکنیم که خشونت،خشونتِ بیشتری را به دنبال دارد.عمل اورستس به جای آرامش فقط آشفتگی و فجایع بعدی را به دنبال داشت...