من با این کتاب که هدیه دوست عزیزی بود با امام موسی صدر آشنا شدم و بعد دیگر شیفته شخصیت و اندیشه‌شان شدم.
اندیشه‌ای عمیق که سالها از دوران و مخاطبِ دوران خودش جلوتر بوده به نحوی که مخاطبِ امروز و مخاطبِ سال‌ها و قرن‌های آینده هم می‌تواند از اندیشه ناب ایشان بهره ببرد.
راستی که چه کم می‌شناسیم ایشان را ..
        

          امام صدر از صحبت کردن درباره‌ی ائمه (ع) جنبه‌ی تربیتی ِصِرف مدّنظر دارد. پس اولاً و بالذات از ولادتِ امام در کعبه و شهادتِ امام در محرابِ مسجد افتخاری نصیب ایشان نمی‌دانند. چیزی که امام صدر بر رویِ آن تاکید می‌کنند -و البته زیبا مطلب را مفهوم می‌کنند- «ایمان»ِ امام علی(ع) است. تاکید بر معنایِ تربیتی و عملیِ، در معنایِ مقصودِ امام از شب قدر هم نمایان است. البته بحث از تشیع و تسنن را در این کتاب مطرح نمی‌کنند -انتظارش را داشتم مطرح کنند- اما چگونه امام صدر که از طرفی یک عالم شیعه است (و به عقیده‌ی ما یا من باید از حقیقت دفاع کند) و از طرفی دیگر یک عالم مُصلح است، با رابطه‌، نسبت‌ها و حوادثِ میان تشیع و تسنن برخورد می‌کنند؟ جواب این سوال در کتاب «ادیان در خدمت انسان» است. بعداً اندکی درباره‌اش می‌نویسم.
        

          نگاه امام موسی صدر به حضرت علی(ع)  یک نگاه تشریفاتی ، تقدسی محض نیست  ، او امام علی(ع) را قله کمال انسان می داند اما قله ای که هر قدر هم دست نیافتنی باشد ، دامنه هایی دارد سرشار از زندگی و انسان های بی شماری تربیت یافته این دامنه ها هستند.

انسانِ آسمان برای من جواب بود . سرشار از پاسخ ... پاسخ سوال هایی که طی سال ها گوشه هایی از ذهن و زندگی ام ایجاد شده بودند . شبیه حفره های کوچکی که شاید دور از دسترس خودم مانده بودند یا در پناه دل مشغولی ها و تنبلی ها فراموش شده  بودند. امام موسی صدر برای من   آقای دلیل و پاسخ است ، پرسش نیست!

وصف انسان های کامل ، شیرین و لذت بخش است ، اما وصف انسان کامل از زبان مردی که خودش بیش از دیگران با مرام علی (ع) زیسته است بارها و بارها شیرین تر است . انسان آسمان برای من آب بود ، بعد از تشنگی های بسیار ‌... تشنگی های فراموش شده! تشنگی هایی که اگر در گوشه وجود آدم بمانند خاکش ترک‌میخورد و راهی بنا میشود برای نفوذ نباید ها به کالبد انسان یا شاید راهی برای خروج بایدها! زندگی برایم باید و‌ نباید دارد. گاهی مطلق است  و  معیارهایش واضح و صریح محکم اند. معیاری مثل امیرالمومنان علی(ع) ، معیاری به ثبات و استحکام حیدر ، انسانِ آسمان ، همان علی(ع) که "با ایمانش بازی نمی کرد، در بازارش همانی بود که در خانه ، در خانه اش همانی بود که در جنگ و در جنگش همانی بود که در مسجد مشاهده می شد‌. یک ذات بود ، اینجا و آنجا نمی شناخت. در تمامِ دنیای خدا ، على ولی خدا بود . در همه جا در مقابل خویش و بیگانه یکنواخت بود." ...



پ،ن :
همیشه دلم میخواست صد کتاب انسان آسمان (هدیه/وقف در گردش/نذر/یا هر اسمی!) بدهم و کاری کنم برای خوانده شدنش ، گاهی فکر می کنم ارتفاع لیست آرزوهایم از اعتبار ذاتی ام بیشتر است! هرچه خدا بخواهد ...
        

          نقطه مثبت کتاب تلاشی است که برای نزدیک کردن دین به دنیای روزمره صورت می گیرد و نقطه منفی آن عوام گرایی و شعارزدگی است که در ادبیات بخش عمده ای از خطیبان یافت می شود. 
        

          مطالعه این کتاب در تاریخ  ۱۳۹۸/۰۶/۰۴ به پایان رسیده است. 
        

          بسم الله الرحمن الرحیم

شش روز از تمام شدن این کتاب می گذرد و یک بازه پنج ماهه برای خواندنش زمان گذاشتم.
جذاب نبود؟
برعکس ، نیاز بود مطالبی که موسی صدر در خلال سخنرانی هایش بیان کرده بود به خوبی برایم جا بیوفتند و با تمام شدنش یک طور های دلتنگش شدم.
این اولین مواجه من با منظومه فکری موسی صدر است و خوشحالم که با امام علی شروع شد.
کتاب پیش رو شامل جستارهای در مدح امیر المومنین است. سرفصل سخنراانی ها شامل مناسبت های مثل ولادت، شهادت، امامت و ولایت امام علی بود. متن کتاب در واقع سخنرانی های صدر بوده که به رشته تحریر در اومدن پس اگر یک مطلب مدام تکرار میشد به این دلیله.

پر رنگ ترین نکته این کتاب برای من ولایت پذیری امام علی در قبال پیامبر بود.بهترین الگوی که در این راستا میتونم پیدا کنم خود امام علیه. شما فکرش رو بکنید، تمام میشد این ولایت پذیری رو حس کرد، حتی یه سری جاها حرصم میگرفت که بابا یه سوال بپرس ، اما بعد متوجه میشدم در قبال ولی امر چه نیازی به پرسش هست؟
نکته بعدی خضوع تمام و کمال حضرت امیر در برابر خدا بود. جای جای کتاب به این مسئله اشاره میشد و داستان های رایجی که همه ما حداقل یک بار شنیدیم رو روایت کرده.

اگه بخوام به این کتاب یه ایراد بگیرم تکرار بیش از حدش بوده. میشد داستان های بیشتری از حضرت تعریف کرد اما خب ظاهرا صدر به هیمنا اکتفا کرده بود.
من این کتاب رو توصیه میکنم بهتون اما بابت اون تکراری که بالا گفتم ممکنه حوصله تون سر بره همچنان بازم توصیه میکنم بخونید.
        

          غدیر: روزی گرم بود .از روز های تابستان که خورشید وسط آسمان بود و زمین پاها را می سوزاند.همه ایستادند و فهمیدند که پیامبر برای امر مهمی آنان را فراخواند.زیرا انجا چهارراه بود.چون راه آنان از یک دیگر جدا میشد.اهل شام از راهی می رفتند ،اهل یمن و عراق از سویی دیگر که جمعیتشان به صد و بیست هزار نفر میرسید.جحفه بیابانی بزرگ و وسیع است که در آن بیابان پیامبر به برکه آبی رسید که در زمستان در آن آب جمع میشد.پیامبر صل الله :ایها الناس اوشک ان ادعی فاجیب (ای مردم نزدیک است فرا خوانده شوم و من آن را پاسخ گویم.)یعنی زمان مرگ من نزدیک است و این سخنان مهم است.ووصیتی بزرگ خواهد بود . پیامبر از آنان خواست که به ادا شدن رسالت به دست او شهادت دهند.بعد از تصدیق جمعیت،پیامبر پرسید :آیا من از شما به خودتان سزاوارتر نیستم؟ جمعیت گفتند:آری ،پیامبر دست علی علیه السلام را بلند کرد و فرمود :من کنت مولاه فهذا علی مولاه .هرکه من مولای اویم این علی مولای اوست.خدایا هرکه را به او دوستی کند،یاری رسان و هرکه او را خوار دارد،او را خوار ساز،مردم آمین گفتند.ای رسول خدا ما فهمیدیم منظور شما از این جمله چیست،منظور شما اطاعت از امام ،مانند اطاعت از پیامبر ،واجب است و همانگونه شما به ما از خودمان سزوارتریم ،معنای ولی و اولیا چیست؟یعنی کسی یا کسانی به انسان فرمان می دهند،او رانهی میکنند و بر می انگیزند .پس باید کارها و حرکت و گام های ما برخاسته تز ولایت الهام گرفته از آنان باشد .اسلام باید محرک ما و محرک همه وجود ما باشد .ما باید در کارخانه اسلامی ساخته شویم .باید هر یک از ما به انسان جدیدی تبدیل شود.یعنی انسان مسلمان انسانی که خدا و پیامبر و اولل الام. اطاعت میکند.
هرکس روز غدیر را درک کند، درحالی که آن را شناخته و به آن را شناخته و به آن ایمان پیدا کرده باشد ،گویا فرشتگان با او دست داده اند پس از واقعه غدیر پیامبر دستور داد مردم با علی علیه السلام بیعت کنند و با لقب امیرالمومنین به او سلام کنند.
        

          در کتاب مجموعه سخنرانی های امام در مورد امیرالمومنین  آماده است که در هر سخنرانی نکات شبیه به هم و روایات و حدیث های یکسان بارها و بارها تکرار شده است که این امر باعث دلزدگی خواننده میشود
بنظرم انتشارات باید خود سخنرانی های امام موسی صدر را یک دست میکرد و به عنوان کتاب ارائه میداد
        

          "انسانِ آسمان" مجموعه‌ای از سخنرانی‌های امام موسی صدر دربارهٔ اميرالمؤمنين علیه‌السلام است که به مناسبت‌های مختلفِ غدیر، شب قدر و ولادت حضرت انجام گرفته. 
کتاب فوق‌العاده شیرین و دوست‌داشتنی است. اگرچه برخی از داستان‌ها در سخنرانی‌ها تکرار می‌شود اما نگرش و بینشی که شهید صدر ارائه می‌دهد بسیار جذاب است. 
حتماً دوباره سراغی از کتاب می‌گیرم و به دوستان پیشنهاد می‌کنم. 
        

          در این کتاب، سیزده سخنرانی از امام موسی صدر، به ترتیب سه مناسبت ولادت امام علی (ع)، واقعه غدیر و شهادت ایشان جمع آوری شده. تاریخ تعدادی از آنها مشخص نیست اما آنهایی که تاریخ دارند در بازه 1964 تا 1977 میلادی (1343 تا 1356ش) بیان شده، یک سخنرانی در ایران(سال 50) و بقیه در لبنان برگزار شده است. 
بار دوم بود که کتاب را  می‌خواندم، فکر می‌کردم شاید مطالبش برایم تکراری باشد. با مرور قسمت‌های علامت‌زده هم می‌شد کتاب را مرور کرد. به هر حال، شروع کردم به خواندن سخنرانی اول، «چیز تازه ای نداریم که برای آقایان عرض کنیم. شاید صحبت بنده از نظر شما حاوی یک چیز تازه باشد؛ گاهی از رو می‌خوانم، روضه ندارد، مقدمه ندارد، آواز ندارد، تصویر و صوت ندارد، می‌خواهیم کمی حرف بزنیم»، این شد که نشستم پای سخنرانی‌ها. 
بیشتر روایت‌هایی که در سخنرانی بیان‌شده، همان روایت‌های آشناست که بارها شنیده‌ایم اما انگار مسیر هر سخنرانی‌ با دیگری متفاوت است. این بار بیشتر دقت کردم که به راز این مسیرها پی ببرم. همه سخنرانی‌ها یک الگوی مشترک دارند:

یک. این سخنرانی هدف دارد.
در هر سخنرانی یک هدف یا موضوع مشخص دنبال شده و با ذکر فضائل امیرالمومنین (ع) آغاز می شود. «بیایید گوشه‌ای از زندگی علی را متذکر شویم و با قطره‌ای از قطره‌های دریای علی سیراب شویم».

دو. شنیدن کافی نیست.
یک جمله، تکرارشونده‌ترین جمله در سخنرانی‌هاست، «واژه امام در لغت چیزی شبیه تراز است که راستی و کجی دیوار را نشان می‌دهد»، بعد از شنیدن روایت‌ها و سخنان امام علی، وقت این است که به وضعیت خودمان و جامعه‌مان نگاهی بیندازیم. به قول امام موسی صدر «علی آینه‌ایست که حقیقت انسان مومن را نشان می‌دهد. بیایید سیره و رفتار خود را با این آینه اصلاح کنیم».
اینجای سخنرانی سوالات مطرح می‌شود. «آیا تاکنون امام را دیده‌اید که در قیام باشد و مأمومین او در حال سجود؟ درست است که عقب‌افتاده‌ترین شهرها، شهرهای شیعه باشد؟ آیا وضعیت ما، امام را آن گونه که هست به مردم معرفی می کند؟ آیا این وضعیتی که ما در برابر اسرائیل داریم مورد رضایت او هست؟ حال که می‌میریم پس چرا می‌ترسیم؟ ...»

سه. اندیشیدن کافی نیست.
«برگردید آقایان، عمر ما به پایان می‌رسد. یک روز زودتر یا یک روز دیرتر. باید تلاش کرد.» سخنرانی به بخش آخر که می‌رسد، شتاب می‌گیرد. حالا که نقاط ضعف را شناختیم باید برای اصلاح کردنشان تلاش کنیم. 
«اگر هر یک از ما به اندازه توان خود، به اندازه مسئولیت‌های اندک خود و در چارچوب کوچک خود، فداکاری و مجاهده نکند و اخلاص نورزد، هیچ بهره‌ای نخواهیم برد و همین سرنوشت ادامه خواهد یافت»

در آخر، به نظرم مهم‌ترین ویژگی سخنرانی‌ها، صراحت بیان و لحن انقلابی و در عین حال وحدت‌بخش بودن آنهاست. به همین دلیل فکر می‌کنم خواندن این کتاب، مخصوصا برای این روزها خیلی مفید است.
        

          جدا از محتوای غنی و ذکر فضائل امیرالمؤمنین در این اثر (هر چند با محتوای تکرارشونده در سخنرانی‌ها)، با خواندن این کتاب می‌شود فهمید امام موسی صدر چگونه و با چه وسیله‌ای زندگی شیعیان منفعل و خمودهٔ لبنان را تغییر داد و زمینهٔ ایجاد یک جریان انقلابی و مجاهد را فراهم کرد.