نوشتن از شهری که برای مخاطب ایرانی، به سبب رسانه و همجواری و غیره، آشناست، سخت است. آشنایی زدایی از این پیش‌زمینه‌ی‌ ذهنی، سخت تر و هنر معصومه صفایی راد سربلند بیرون آمدن از کلیشه هاست.
شما در این کتاب، با نویسنده در دل تاریخ هم‌قدم می‌شوید، از خیابان ها و کوچه‌های شیب دار و پر گربه می‌گذرید، خنکای مدیترانه را در خلیج سیاه لمس می‌کنید، کامتان را با باقلوا شیرین می‌کنید و دست آخر، از دریچه‌ی محرم، به شهری می‌نگرید که یکی از بزرگترین تجمعات روز عاشورا را دارد.
چای روضه هم مهمان ارباب (ع) هستید.
        

          نویسنده سفرنامه استانبول خودش را تحریر کرده و در این سفرنامه چهار خط روایی را همزمان پیش می‌برد:
1️⃣ شهر استانبول مکان‌ها و زیست مردم‌اش
2️⃣ محرم در استانبول و آئین‌ها و مراسمات شیعیان این شهر
3️⃣ تاریخ عثمانی و ترکیه نوین (که این بخش با مطالعه کتب و مقالات عمدتا پس از سفر اضافه شده)
4️⃣ ماه‌عسل‌طور نویسنده و همسرش و روایت روابط شخصی و گاه مهر و گاه قهر در نخستین روزهای زندگی مشترک
 نویسنده سعی کرده با پیش‌بردن همزمان هر چهار خط روایتش، سفرنامه را جذاب کند، اما در نسبت مخلوط کردن آن‌ها به‌نظر من موفق عمل نکرده و خط چهارم که در اولویت ناخودآگاه قرار گرفته و تبدیل به خط اول شده. مشکلات سفر و بی‌پولی خیلی بیشتر از حد طبیعی بولد شده و حتما برای نوشتن چنین سفرنامه‌ای به سفر دومی هم نیاز بود برای تکمیل روایت. نویسنده طراحی خوبی برای سفر نداشته است و مقایسه سفرنامه‌های دیگر استانبول با این کتاب گویای این ماجراست. برای مثال نویسنده به بهانه قیمت بالای بلیط و کمبود بودجه سفر، به موزه‌ها و کاخ‌های مشهور استانبول که حتما روایت این شهر بدون سرزدن به آن‌ها ناقص است، نمی‌رود و این درحالی است که این مشکل با یک کارت خبرنگاری به زبان انگلیسی حل می‌شد و ورودیه همه این مکان‌ها رایگان می‌شد. انداختن تقصیر روایت ناقص به گردن مشکلات و بی‌پولی برای منِ خواننده قابل قبول نیست. روایت تاریخ عثمانی داخل این مکان‌ها حتما که همزادپندارانه‌تر بود تا به بهانه مجسمه‌ای در یک میدان شهر.
به صرف قهوه و پیتا از کتاب‌های قبلی خانم معصومه صفائی راد به جهت برنامه داشتن سفر و خط محکم روایی قطعا قوی‌ترین کار نویسنده است.
        

          در دهه اول ماه محرم و برای دیدن آداب و رسوم عزاداری با شخصی که دوستش داری سفر کنی هم فال و هم تماشاست
        

          نویسنده در این سفرنامه، به توصیف خاطرات و تجربیات شخصی خود و همسرش از حضور در استانبول در دهۀ اول محرم پرداخته است. این مسئله برای خواننده بسیار جذاب خواهد بود، چرا یک واقعۀ ملی مذهبی را در فضایی غیرایرانی و غیر شیعی توصیف می‌کند و نگاه مخاطب خود را توسعه می‌دهد. در این کتاب، نویسنده از عکس‌ها و تصاویر دسته اول نیز استفاده کرده و تفاوت‌های عزاداری را در مناطق مختلف استانبول برای خواننده روایت کرده است. یکی از نکات بسیار آموزنده در این سفرنامه، همه شمول بودن امام حسین و آرمان‌های قیام ایشان است. این سفرنامه برای اغلب گروه‌های جامعه خواندنی و مفید است.
        

          من این کتاب را نخوانده‌ام، اما دلیل این شباهتی که بین طراحی جلد و انتخاب نام این کتاب و کتاب «استانبولی» منصور ضابطیان هست، را متوجه نمی‌شوم. لحظه‌ی اول مواجهه‌ام با این کتاب در کتاب‌فروشی، طوری بود که گمان کردم چاپ جدیدی از کتاب آقای ضابطیان را می‌بینم! 
به عمد بوده یا به سهو، منِ علاقمند به سفرنامه‌خوانی را از خواندن خودش راند.
        

          سفرنامه ی خوبی بود مخصوصا اینکه هدف نویسنده محرم در استابول و حواشی اون بوده .ولی بعضی موارد که کم هم نبود و گریز به تاریخ عثمانی بود برای من گیج کننده بود .البته با اینکه من گرافیک و صفحه آرایی کتابهای آقای ضابطیان رو خیییلی دوست دارم اما کاش ایشون کتابشون یک سبک دیگه ای بود مخصوصا که این هدف یعنی نوشتن از محرم در کشورهای مختلف دنباله دار هست (باکو،بوسنی و الان  یعنی محرم امسال که نویسنده در هند هست )
        

          کتاب به صرف قهوه و پیتا خانم صافی‌راد را که خواندم، حسابی به سرم افتاده بود که من هم هرطور شده در راهپیمایی مارش میرا، یادبود قربانیان و شهدای نسل کسی سربرنیتسا، شرکت کنم اما خیلی تا آن فاصله داشته و دارم و بعید است به این‌زودی این‌توفیق حاصل شود. اما کتاب دومی که از این نویسنده خواندم، شاید تجربه‌ای دست یافتنی‌تر و در دسترس‌تر بود، چراکه این کتاب پیرامون سفر این نویسنده‌ در ایام دهه محرم به استانبول است. سفرنامه‌ای که بیشتر به دنبال ثبت آئین‌ها و مراسمات مذهبی شیعیان استانبول امروزی در دهه محرم است و با پژوهش خوبی که در مورد تاریخچهاین مراسم‌ها در دوران عثمانی انجام شده، نویسنده دائما در حال رفت و برگشت از حال با گذشته و مقایسه آن دو است. 
سفر در ایام محرم و آشنایی با مناسک و رسومات مذهبی اقوام و شهرهای مختلف را پیش از این با سفر به کاشان و زنجان تجربه کرده بودم و همین باعث شد که با موضوع و اتفاقات کتاب به خوبی انس بگیرم. در کل اگر به دنبال سفر به ترکیه و به خصوص مهم‌ترین شهر گردشگری آن، یعنی استانبول هستند، خواندن این کتاب را در کنار کتاب استانبولیِ منصور ضابطیان را پیشنهاد می‌دهم.
        

          کتاب را به پیشنهاد  خانم دکتر جعفری عزیزم خواندم یادداشتی که برای ایشان نوشتم را اینجا میگذارم:
اگر از من بپرسند چیزهایی که در این دنیا برایت دوست داشتنی ترین هستند را نام ببر، قطعا اولین آنها پدر بندگان عالم اباعبدالله (ع) و هر انچه و هر انکس که به ایشان تعلق دارد خواهد بود... بعد حتما پدر.. مادر.. برادرانم.. یگانه خواهرم و و پسر دردانه اش را نام خواهم برد و بسیار چیزهای دیگر و حتما ایرانم.. و حتما کتاب خواندن و حتما خط زیبا نوشتن و حتما استانبول عزیزم... 
دکتر جعفری عزیز کتاب را در کمتر از ۲۴ ساعت با عشق نوشیدم... پیوند بین آقایی که در قلبم پادشاهی میکند و شهری که دوست میدارم در این کتاب یک اتفاق خارق العاده بود... و پیشنهاد خواندن این کتاب از طرف شما زیبایی این تجربه را تکمیل کرد...
ترکیب زبان ترکی زیبا و شیوا، شعر های آذری و ترکی، روضه های چند کلمه ای و استانبول ... زیبا تر از این نمیشد...   روضه های ترکی تک خطی  کتاب را خواندم و اشک ریختم... شعر های عاشقانه اش قلبم را نوازش کرد و خواندن توصیف دوباره ی هر انچه از استانبول در این سالهای دلدادگی در قلبم و ذهنم حفظ کرده بودم مرا به وجد آورد...
بی نهایت سپاسگزارم...


        

          خدا قسمت کند زیارت استانبول را هم...
        

          نویسنده کتاب با وجود نداشتن پول کافی برای دیدار موزه ها و کاخهای گرانقیمت استانبول آنقدر شیرین  روابط روزمره بین خودش  با همسرش و مردم عادی و تاریخ  ترکیه و مراسم محرم  روایت کرده که سفرنامه جذابی برای همگان از ترکیه هست. زاویه دید بی‌طرفانه او ترسیم صحیحی از  وضعیت فرهنگی مردم استانبول می‌دهد.‌
        

          بسم الله الرحمن الرحیم 
کتاب به نظرم کمتر در مورد شهر استانبول حرف زده یا بهتر بگم بیشتر از تاریخ این شهر حرف زده تا خود شهر و مسائلش
        

          بنظرم برای اینکه بخواهی یک‌سفرنامه بخوانی دو تا مسئله باید جاذبه کافی داشته باشد : سفر به کجا باشد و چه کسی نوشته باشد؟! استانبول قطعا آن مقصد جذاب و دست نیافتنی ای نیست که قانعم کند! یادم است‌ یک بار در فروشگاهی قیمت پشت جلد کتاب استانبولی منصورضابطیان را که دیدم ،‌به شوخی به دوستم گفتم : یک‌سفر بریم‌استانبول خرجش کمتره!! استانبولچی هم از این‌ قاعده مستثنا نبود‌. راستش را بخواهید ، اسم و سبک نویسنده هم آنقدر ها برایم کافی نبود. مثلا اگر رضا امیرخانی سفرنامه شاه عبدالعظیم هم بنویسد ، سراغش می روم ! چون می دانم نگاهش یکی از آن زاویه هایی ست که بین ۳۶۰ درجه زاویه دیدِ متفاوت ، مغفول مانده و لابد یک تمایز و جذابیت و نکته ناگفته ای دارد که خواندنش بیارزد . ( پ، ن : مقصودم فردگرایی و شخص محوری نیست ، حرفم بر سر میزان تجربه ، اطلاعات و سبک تولید محتوای نویسنده است)

استانبولچی اما یک‌ویژگی متفاوت دارد آن هم زمانِ سفر است! بعید می دانم کسی دهه محرم حال و هوای استانبول گردی به سرش بزند و تاسوعا و عاشورایش را در ترکیه سپری کند. همین انتخاب زمان خاص برای سفر ، تمایز قابل توجهی ایجاد کرد و خب در طول متن کتاب هم اگرچه گاهی اسیر یک‌نواختی می شد اما پرداخت روانی از مراسم‌محرم و فرهنگ شیعیان ترکیه ایجاد کرده است. البته که متن علامت های سوال زیادی دارد  و نویسنده در فرصت محدود و شرایط خاص سفرش از جمله نوعروس بودن ، نتوانسته روایتش را کامل کند و برخی از این علامت سوال ها را خوب پاسخ بدهد. در عین حال پرداختن به شکل گیری شناخت بین دو همسر و تجربه اولین سفر مشترک خرده روایت های خواندنی و حتی کمی طنز را در دل سفرنامه جا می کند. " آقای همسفر" انصافا ترکیب خوش نمکی ست !

 اگرچه متن سفرنامه هم از شیب های کوچه پس کوچه های استانبول بی نصیب نمانده و نقاط اوج و فرود های نامرتبی دارد.
اما در اندازه خودش تلاش قشنگی ست برای قاب بندی محرم ، در شهری به شلوغی و  تنوع استانبول...

راستی! معصومه صفایی راد را بیشتر با به "صرف قهوه و پیتا"یش می شناسند. با این که یک‌نسخه از چاپ اولش را توی کتابخانه ام دارم ، هنوز نخوانده ام و شناخت بیش تری از قلم نویسنده ندارم 🌱