مرد بالشی در کنار «مغازه‌ی خودکشی» و «مردی هست که عادت دارد با چتر بکوبد توی سرم» و «بعضی از ما به دوستمان کلبی هشدار داده بودیم» عجیب و غریب‌ترین داستان‌هایی هستند که مطالعه کرده‌ام و از شاخص‌ترین نماینده‌های سبک گروتسک هستند. برای توضیح مفهوم مذکور از تمثیل زیبای کتاب «گروتسک در هنر و ادبیات» استفاده می‌کنم: اگر شما یک دماغ معمولی بکشید، یک دماغ معمولی کشیده‌اید. اگر مقداری دماغ را بزرگتر و بزرگتر کنید، دماغ خنده‌دار می‌شود و می‌گویند شما کاریکاتور کشیده‌اید. اما اگر این دماغ را همین طور بزرگ و بزرگتر کنید و همین طور بزرگ و بزرگتر کنید، اندک اندک دماغ نه خنده‌دار که هم عجیب هم قدری ترسناک می‌شود. چنین چیزی را گروتسک می‌گوییم. طنزی که در عین طنز بودن، بسیار عجیب و قدری ترسناک و تلخ است!
          

            عالی، درجه‌ی یک و ممتاز.
غیر این چیزی نمی‌توانستم در وصف خفن بودن این نمایشنامه بنویسم. 
آقای مک‌دونا، پنج ستاره که هیچ... کاش می‌توانستم به زور هم که شده، چند ستاره‌ی دیگر در جیب‌هایت بچپانم، چون لیاقتش را داری.
از رویاهای عزیزم که با بحث‌شان در گودریدز، موجبات آشنایی من با این نمایشنامه‌ی خفن را فراهم آوردند، و ضمنا از شیوای عزیزم برای کمک به یافتن متن و اجرای نمایشنامه، تشکر و قدردانی می‌نمایم.
مرد بالشی، نمایشنامه‌ی سیاه و کوتاهی‌ست در سه پرده، که اگر به هر شکلی به داستان ورود کنم، عملا داستان را اسپویل کرده‌ام. بنابراین به جای ورود به داستان آن، دوستان کتاب‌خوارم را به خواندن آن دعوت می‌نمایم. 
از آقای مک‌دونا پیشتر چیزی نخوانده بودم. در این نمایشنامه قلمش را سیاه و باب میلم دیدم. اگر خواننده پیش از این نمایشنامه، رمان «منگی» از «ژوئل اگلوف» و «موش‌ها و آدم‌ها» از «جان استاین‌بک» را خوانده باشد، حین خواندنش دست‌کم چندبار به یاد آن‌ها خواهد افتاد. شخصیت اول نمایشنامه، شخصی به نام «کاتوریان» است. کاتوریان کودکی عجیبی را سپری کرده و حال در کنار مایکل(برادرش)، «توپولسکی» و «اریل» که کاراگاه و مامور پلیس هستند، ایفای نقش می‌کنند. 
گارانتی می‌کنم پس از خواندن نمایشنامه شوکه شوید.
          

            من براي دسته بندي كتاب‌هايي كه دوسشون دارم دوتا كلمه به كار ميبرم، يكيش قشنگ و ديگري افتضاح!

اين كتاب افتضاح بود، افتضاح 5ستاره اي، افتضاح دردناك، افتضاح واقعي.
به قدري تمام كلمه‌ها و صحبت‌هاي كاتوريان و كاراگاه‌ها واقعي و دردناك بود كه بعد از خوندن چند صفحه كتاب رو مي‌بستم تا اين موضوع رو هضم كنم.

و اينجا يادي ميكنم از جمله ي دوستم:
چيه اين انسان؟‎
          

            شروع نمایش:
دو کارآگاه که در مقابلشون یک متهم قرار داره
نمیدونم نویسنده های دیگه تو این ۱۰۰ صفحه با این صحنه آغازین چیکار میکنن و چطوری داستان و پیش میبرن.
اصلا هم مهم نیست.
چون مک دونا طوری ادامه میده که وقتی همه چی تموم میشه با خودتون میگین هیچکس مثل اون نمیتونست همچین چیز ... (کلمه ای واسه وصفش در اختیارم نیست فعلا) رو بنویسه و از خوندنش لذت میبرین.
تو این نمایشنامه چند تا داستان خیلی کوتاه وجود داره که همونا میتونن خودشون جزو داستان های فراموش نشدنی تو ذهنتون باقی بمونه.
          

            وای خدای من...یه روز جمعه، تعطیلی آخر هفته از سر کار، غصه از مرگ غم انگیز و دردناک آقای تیبو تو کتاب خانواده تیبو که چند ساعت پیش تموم کرده بودم، و بعد خوندن این اثر...
وااااییییییییییی یه جاهایی یاد نمایشنامه مرگ در میزند از وودی آلن افتادم و یکم رو مخم رفت ولی...فوق العاده عجیب بود...چقدر تلخ...از اونایی که مغزت رو منفجر میکنه...
          

            چجوری میشه یه  بچه رو با صد و یک راه به سیخ کشید ...این داستان مرد بالشیه یه کمدی سیاه ..که میتونین هر فکری کثیفی و رو بهش پروبال بدین.. پس شوکه نشید وقتی این  نمایشنامه رو میخونید  چون پره از خشونت و شکنجه بدون هیچ رحمی و شفقتی .. داستان درباره دو برادر و کارهای وحشتناکی  که انجام دادن یا ندادن .‌ با شخصیت های زود رنج و عصبی و مریض تو یه اتاق بازجویی که افتادن به جون هم برای حل معمای فانتزی از انجام  جنایت  برای سرگرمی ....یه جدال مابین حقیقت و دروغ 
          

            واقعاً تنها دلخوشی این روزهای خسته کننده‌ی پر از دانشگاه و کار می‌تونه کتاب خوندن باشه و چقدر خوب که این نمایشنامه عالی و خوب رو خوندم... واقعاً فکرش رو نمی‌کردم که انقدر این نمایشنامه خوب باشه اما صفحه به صفحه‌ای که می‌خوندم بیشتر مجذوبش می‌شدم... نمایشنامه پر از پیرنگه... به غیر از پیرنگ اصلی داستان چند پیرنگ به عنوان داستان‌های کوتاه نویسنده داخلش بازی می‌شه که همه‌ی اون‌ها غنای خاصی به پیرنگ اصلی بخشیده... واقعاً اگه از یه کار سوررئال و نمادین لذت می‌برید پیشنهاد می‌کنم هرگز این رمان رو از دست ندید.
          

            باید نوشت، چه به نام چه به ننگ!


0- دلتنگم برای دست به قلم[کیبورد] شدن و نوشتن. نوشتنِ بدون قید و بندهای از پیش تعیین شده!
دانشگاه است دیگر؛ یک شاقولی، یک کسی، یک جایی بر سردرِ آن کوفته است که پس از آن تمام جسم‌ها رو قالب می‌زند. راهِ گریزی ازش نیست، اما نباید حبس شد در جهانش، حالِ دلم با جهانِ اهلِ انضباط صاف نیست؛ با اینکه به ضرورتِ جهان‌شان وافقم. 
اما آیا گریزی از امورِ ضروری هست؟ "آرزویی دلکش است اما دریغ..."
تمام.

1- هرچقدر از متفاوت بودن تجربه مطالعه/دیدنِ این نمایشنامه از مک‌دونا بگویم، حق مطلب ادا نمی‌شود. اصلا داریم این میزان از اختصار و داستان‌گویی؟ حقا که در "داستان‌گویی" قلمِ مک‌دونا از بهترین قلم‌هایی که تا الان خوانده‌ام. تاریکیِ جهانش به بی‌پَرْتو بودنِ جهانِ آندری‌یِف است، اما آندری‌یِف داستان‌سرا نیست و در جای دیگری باید سراغ خوشیِ قلمش بود. اما مک‌دونا داستان می‌گوید، "چه به نام چه به ننگ".
اصلا گویی این نمایشنامه دچار سندرومِ درام و داستان بی‌قرار است. این تکه از متنِ من را کسانی می‌فهمند که نمایشنامه را خوانده‌اند(اگه هنوز داری این متن رو می‌خونی باخت دادی، بلند شو بی‌زحمت برو نمایشنامه رو بخون، هشدااار! داستان وحشتناک تلخی داره ، و اجرای تئاتری که دوتا کارگردان داشت و پیام دهکردی و علی سرابی توش درخشان بودن و نوید محمدزاده معمولی بود رو ببین، بعدا بیا. اگه این کار رو کردی من به هدفم از نوشتن این متن رسیدم...)
خلاصه داشتم از یک بیماری حرف می‌زدم، یک سندروم، یک وضعیت غیرطبیعیِ تکرارشونده در این نمایشنامه. قدم به قدم، لحظه به لحظه و فراز به فرازِ این متن، مالامال از داستان بود؛ هرکدام با قهرمان‌ها و ضدقهرمان‌ها و آنتاگونیسم‌ها و درام‌های خودش. لزوما منظورم اون داستان کوتاه‌های کاتوریان نیست که تک‌تک‌شون پتانسیل یک اثر بلند مستقل را دارند، منظورم داستانِ تک‌تک کاراکترهاست. داستان زندگیِ اِریِل خودش جهانی داره و عجب کارکردی هم در نمایش داشت. اصلا خودِ توپولسکی و داستانی که گفت.
 ‌"اشاره‌های لعنتیِ" داستانش هم عالی بود، ولی همین تاکید مک‌دونا بر اینکه باید "داستان گفت" و لزوما نباید دنبال "اشاره به چیزی" بود، جدا از نکته مهمی که در نقدِ ادبی دارد(همان‌که اپسیلونی بَلَدَش نیستم) ، به نظرم وجه آیرونیک و کناییِ جذابی دارد. یعنی خلاصه منظورم اینکه: "به 'دَر' نگفتم این رو، اصلا اشاره‌ای نداشتم، ولی خودمون می‌دونیم که 'دیوار' باید بشنوه این رو!". به بیانٍ اُخری، بازم خودِ مک‌دونا به چیزی اشاره داره به نظرم🤝😁
حالا همه‌ی این درام‌ها و داستان‌های متکثر و پیشینه کاراکترها رو قرار بده کنار "داستانِ زندگیِ مک‌دونا". اصلا مولف، اثر و تمام جوانب این کار آمیخته به داستان است. چجوری می‌شه اینجوری باشه؟ اصلا عجیبه. خودِ مک‌دونا هم واقعا داستانِ زندگیِ عجیبی داشته... 

2- چقدر یک اجرای تئاترِ خوب، خوبه. جدا از نقدهایی که به اجرای معروف و موجود از این نمایش به فارسی وارده، مثل تپق‌زدن‌های زیادِ احمد مهرانفر، حذف برخی شخصیت‌ها و جایگزینی نقاشی بجای بخش‌هایی از نمایش که خودشون می‌تونستن اجرا داشته باشن و چند نقدِ دیگر که با توجه به برخی محدودیت‌ها موجه است، واقعا اجرای فارسی از این نمایش به کارگردانیِ محمد یعقوبی و آیدا کیخانی خوب بود.
حالا باید یه جستی زد و دید آیا به زبان اهل آن طرفِ آب اجراهای خوبی از این گوهری موجود است یا خیر؟ صدی نود موجود است، پس باید یافت! 

3-نیم ستاره بماند برای داستانِ مشاهده یک اجرای بهتر از این نمایشنامه. همون که بالا گفتم.

4- اینکه قلمِ مک‌دونا خالی از هر نوع تکلف و سخت‌بودن است ولی داستان‌ش چنین چندلایه و درگیرکننده است خیلی برایم جذاب بود. یعنی انقدر روان و سریع کتاب را می‌خوانی که گویی متن یک اتوماسیون دولتی است که تو به عنوان یک بوروکراتِ میانسالِ دولتی برای بار هزارم در زندگی‌ات داری آن را می‌خوانی، همانقدر ساده و روان است برایت. ولی وقتی مکث می‌کنی و به بلایی که این قلم بر سرت آورده است فکر می‌کنی، برقِ سه فاز از سرت می‌پرد. غم‌انگیز است که کسانی را می‌بینی که چنین می‌نویسند. نه که حسودی باشه‌ها، صرفا یه غبطهٔ ساده است.


∞- هنوز نمایشنامه رو نخوندی و داری متنِ مرورِ من رو می‌خوانی؟ مرسی که کلا توجه نمی‌کنی به چیزایی که می‌نویسم!
          

            من قبلا ۴ تا فیلم از مکدونا دیده بودم. حتی یه تئاتر هم دیده بودم. برای همین با فضای کاراش آشنایی داشتم و تا حدی با آمادگی قبلی اومدم سراغ این کتاب. ولی این لعنتی تاریک‌تر از چیزی بود که انتظارش رو داشتم.
نمی‌دونم چه چیزی توی کاراش هست که من رو کشونده. یه حسیه که بیانش سخته. طنز تلخ یا کمدی سیاه اصطلاحات درستی نیستن. حق مطلب ادا نمیشه.
یه جاهایی تو رو با طنز حساب شده‌ش به خنده وا می‌داره و در حالی که نیشت باز شده و گاردت رو اوردی پایین، با یه ضربهٔ کاری شوکه‌ت می‌کنه. حتی فرصت نمی‌کنی موقع وارد شدن شوک، خنده‌ت رو تموم کنی. یه حال عجیبیه اون زمان. یا گاهی برعکس، تو رو می‌ذاره تو سیاه‌ترین شرایطی که نمیشه تصورشم کرد، بعد همون جا که همهٔ عضلاتت منقبض شدن و از اوج سنگینیِ فضا هیچ احساسی نمی‌تونی بروز بدی، شروع می‌کنه ریز ریز قلقلکت میده. اول نمی‌فهمی داره چی کار می‌کنه. همون طوری مبهوت بهش نگاه می‌کنی. ولی گاهی هم ممکنه خنده‌ت بگیره. اتفاقی که اون موقع می‌افته شاید از بیرون شبیه خنده باشه، ولی از تو یه چیز دیگه‌س. اسم این وضعیت چیه؟

اگه از قبل با کارهاش آشنایی ندارید، به نظرم خودتون رو در معرض این کتاب قرار ندید. یکی از فیلم‌هاش رو ببینید، اگه یه مرضی تو وجودتون بود و تونستید با فیلماش ارتباط بگیرید، بعد بیاید سراغ این کتاب.

فیلم اجرای ایرانیش هست. اون رو نبینید. یه اجرای انگلیسی ازش هست که خیلی بهتره.
          

            یکم از اولش که میگذره آدم با خودش میگی خوب خوب لابد این یارو کاری نکرده این بازجو هام الکی میخوان ازش حرف بکشن تهشم به عنوان حسن ختام همه یه تف میندازیم به قبر کمونیسم و تمام 
اما خوب قضیه این نیست به این سادگی‌ نه ، نمیشه چهارتا مقدمه پیدا کرد یه نتیجه منطقی گرفت و تمام 
نه نه اینجا ما با یه سری آدم های عمیقا ناشاد با گذشته هایی یکی از یکی بدتر روبه رو هستیم
و از هیچ کدوم نمیشه انتظار کار درست رو داشت هرکسی برای دست زدن به خشونت بهانه هایی داره و درست همین جاست که عمل اخلاقی تعریف میشه نه جایی که همه چی خوب بوده 
اما حتی این نتیجه همه نمیتونه آدم رو راضی کنه ، گیریم آدم باید با وجود شرایط اجتماعیش دست به کار درست بزنه اما این وسط بچه ها که خوب و بد رو تشخیص نمیدن چی مورد خشونت قرار میگرن خشونت رو منتقل میکنن میرن کمپ اصلاح تربیت و بعدش هم دیگه نمیتونن به شرایط عادی برگردن