بریده‌ کتاب‌های حنانه علی پور

می دانید که ، اگر کسی حتی یک بار توی زندگی اش با دست خودش ماهی گرفته باشد یا پاییز که می شود پرواز توکلی ها را تماشا کرده باشد که چطور دسته دسته تو هوای بلورین و خنک آسمان دهکده می پرند ، آن آدم دیگر آدم زندگی شهر نیست و تا دم مرگش هی دلش پر می کشد برای آزادی.

… میرزا اسدالله گفت: هیچ چی . فکر میکردم اگر این تن بدهکار نبود، بدهکار این همه نعمتی که حرام میکند، چه راحت میشد کنار نشست و تماشاچی بود و خیال بافت و به شعر و عرفان پناه برد. اما حیف که جبران این همه نعمت به سکون ممکن نیست .

بو ها و صداها ، غوغای باران بر بام ها و لرزش های نور را به حال خود می گذاشتم که در طول پیکرم بلغزند و دور تا دورم بیفتند؛ می دانستم که آن ها به دیگران تعلق دارند و من هرگز نمی توانم آن ها را خاطره های خودم بکنم، زیرا خاطره ها برای کسانی که خانه ، دام ، خدمتکار و مزرعه دارند غذاهای چربی هستند.

... از همین رو، انسان نماینده و خلیفه خداوند است، و به تبع آن این کار ها را با «بسم الله» انجام می دهد، چنان که قاضی به اسم مردم و یا به اسم عدالت حکم می دهد.پس انسان در زندگی خود به اسم خداوند کار می کند؛ انگار چنین می گوید که خداوند فاعل اصیل امور اشیاست.در قرآن نیز آمده است : « و ما رمیت اذ رمیت ولکن الله رمی.»

آیا تمام زندگی ما چون رویایی پوچ است و کج خنده ی آسمان بر زمین؟

بشر در جستجوی حقیقت مطلق ، کوره راه های پیچ در پیچ ، ناآشنا ، ناهموار و ناممکن و گمراه کننده ای را پیموده است ؛ در حالی که همواره ، درست در مقابلش صراط مستقیمی وجود داشته که می توانسته است او را به جایگاه پر تلالو و درخشانی رهنمون شود‌ که مقصدش ، مأوا و کاخ فرمانرواست. این شاهراه از همه ی راههای دیگر آشکارتر ، هموار تر و زیباتر است . طی روز از نور آفتاب انباشته است و در شب به وضوح آن را نورافشانی می کنند ، ولی توده های انبوه بشر در تاریکی از کنار آن می گذرند.

... این موضوع نشان می دهد که بشر چه نوع مخلوقی است : راجع به آنچه که خودش در آن درگیر نیست عاقل ، هوشیار و حساس و در مقابل مشکلات زندگی همواره استوار و محتاط است. مردم درباره اش اظهار عقیده می کنند : «عجب مغز متفکری !» ، «چه همت و پشتکاری ! » ولی همین که این مغز متفکر با بحرانی مواجه می شود همه حیرت می کنند که پس همت و پشتکارش کجا رفته است ، زیرا آن انسان مصمم و قوی به شخصی ترسو و بینوا و کودکی بیچاره و زبون و به قول نوزدروف صرفا به آدمی بی دست و پا مبدل می شود.

دیر می فهمم که کسی دارد با من بدرفتاری می کند ؛ همیشه جا می خورم : انگار شر به نظرم غیر واقعی است.

انگار که ادامه ی آن گفتگو معذبش کرده باشد ، پرید توی حرفم که :« چای میل داری؟» همان کاری را کرد که همه ی آدم های فروتن و ساده دل ، هنگامی که مورد تحسین قرار بگیرند ، می کنند.

توی رده بندی قرارگاه همیشه پایین ترین نفر بودم. کسی از من انتظار خوب بودن نداشت.این بود که من هم خوب نبودم . اما توی ریردان ، مربی و بازیکنان دیگر از من می خواستند خوب باشم . از من توقع خوب بودن داشتند. به خوب بودنم احتیاج داشتند. نتیجه این که خوب شدم. من می خواستم توقع ها را برآورده کنم. فکر کنم مسأله همین است. نیروی توقع ها.

«... شاید تمام روز را به انتظار نیم کوپکی که از گرسنگی نمیرد می نوازد ، اما با اینهمه ارباب خودش است و نان خودش را در می آورد. از کسی صدقه نمی خواهد ؛ زحمت می کشد و مردم را سرگرم می کند ، مثل یک ماشین کوکی کار می کند تا مردم را سرگرم کند. می گوید :« بیایید ، هرکاری بلدم می کنم تا شما را سرگرم کنم.» بله ، البته تهی دست است ، نمی توان منکر شد ؛ اما شرافتمندانه تهی دست است؛ خسته است ، تا مغز استخوانش یخ کرده است، اما باز زحمت می کشد ، به شکلی که بلد است زحمت می کشد ، اما به هرحال زحمت می کشد و از این آدم های شرافتمند بسیارند ... »

تعریف هیچ لغتی در دنیا سخت تر از وفاداری نیست.وفاداری همیشه به عنوان یک ویژگی مثبت شناخته می شود، چون اکثر مردم معتقدند که بسیاری از کارهای خوبی که در حق هم می کنند به خاطر وفاداری است.مشکل فقط اینجاست که خیلی از کارهای بدی هم که در حق هم می کنیم دقیقا به همین دلیل است.

نه جامعه شناسان و نه اعضای تیم های ورزشی ، هیچ کدام، قادر نیستند بگویند چه چیز از یک آدم معمولی یک رهبر می سازد، رهبری که ما از او پیروی می کنیم .فقط چشممان که به او می افتد بی اختیار می دانیم که او رهبر ماست.

حمله ی عصبی، چیزی که روانشناس شش ماه پیش به او گفت و کرا هم دیگر پیشش نرفت. احساس خجالت میکرد انگار که زندگی به اندازه کافی شاد نیست. انگار که او به اندازه ی کافی راضی نیست. چطوری باید این را برای خانواده اش توضیح دهد؟ «حمله ی عصبی»، اصلا معنی اش چیست؟ یک وکیل، همسر یک مدیر عامل، مادر هاکی و خدا می داند از هر سه تای اینها چقدر خوشحال است، اما گاه ماشین را وسط جنگل توی جاده یا هر جای دیگری نگه می دارد، در تاریکی می نشیند و زارزار گریه می کند. در این شرایط همیشه یاد مادرش می افتد که چطور اشکهای بچه هایش را پاک میکرد و آرام میگفت: « هیچ کس تا حالا نگفته زندگی آسونه ». پدر و مادر بودن باعث میشود احساس کنی پتویی هستی که همیشه کوچکتر از آنی است که باید باشد؛ مهم نیست چقدر سعی کنی همه را بپوشانی، همیشه کسی هست که سردش است.

رابی حالا هر بار که پا روی یخ می گذاشت ، به توانایی های خودش شک می کرد ، درحالی که پیتر از هیچ چیز نمی ترسید . پیتر همان سالی به ان.اچ.ال دعوت شد که رابی کار در کارخانه را شروع کرد. در هاکی اصلا «تقریبا » وجود ندارد. یک بازیکن به رویاهایش می رسد در حالی که دیگری برف کفش هایش را می تکاند و منتظر است تا میکده باز شود. فقط پنج قدم دیگر تا میکده مانده، و با این پنج قدم راه پله های رینگ هم گم می شوند؛ از دم در دیگر نمی توان سقف رینگ را دید.

هیچ وقت ندیدم کار گلدوزی و سوزن دوزی در دستش باشد. يك روز صبح زود با برادرم از خانه بیرون رفت. سر ظهر چرك و خاك آلود برگشتند. با شگفتی بسیار از شوهرم پرسیدم کجا ممکن است رفته باشند که این همه کثیف شده اند. جواب داد: «غربی ها به این کار می گویند گشت زدن وگردش کردن. با نهایت حیرت گفتم: «یعنی چه؟» -يك راه پیمائی طولانی و سریع به سوى يك نقطه دور دست. امروز آنها به کوه ارغوانی صعود کرده اند. -آخر چرا؟ - به نظر آنها این کار لذت بخش است. _گفتم:« عجیب است! این جا حتى يك دختر دهاتی برایش مشکل است راه به این دوری را برود.» وقتی عقیده ام را به برادرم گفتم پاسخ داد: «زن من در کشور خودش زندگی بسیار آزادی داشته است ولی این جا در پشت این دیوارهای بلند و داخل این باغ كوچك خود را زندانی احساس میکند.» بسیار متعجب شدم چون به گمان من زندگی ما کاملا مدرن و آزاد از قید و بندهای قدیمی بود. دیوار باغ فقط بدان منظور است که زندگی خصوصی ما را حفظ کند. این که درست نیست يك سبزی فروش یا آب نبات فروش ولگرد بتواند درون خانه ما را ببیند.

تصور اینکه آرزو کنم جور دیگری باشم هیچگاه به سرم راه نمی یافت . بی آنکه به این موضوع فکر کنم ، طبعاً به نظرم می رسید که تمام آدمهای حسابی می باید شبیه من باشند. اگر صدایی ضعیف گویی از دور و از پس دیوارهای حیاط، می گفت زنانی در این جهان هستند که با من متفاوتند، زنهایی هستند که مانند مردها آزادانه هر کجا بخواهند می روند ، من هیچگونه اهمیتی نمی دادم و طبق آموخته هایم مسیر مورد تأیید نیاکانم را دنبال میکردم. هیچگونه تماسی از بیرون بر من مؤثر نمی افتاد و هیچ آرزویی نداشتم اما اکنون وقت آن است که به این مخلوقات عجیب به این زنهای مدرن با اشتیاق بنگرم و در تقلید از آنها بکوشم.

امام حسن وضعش از این نظر { وضع در دست داشتن خلافت} درست معکوس وضع امام حسین است ، یعنی کسی هست که در مسند خلافت جای گرفته است، دیگری معترض به اوست، اگر کشته می شد خلیفه مسلمین در مسند خلافت کشته شده بود و این خودش یک مسأله ای است که حتی امام حسین هم از مثل اینجور قضیه احتراز داشت که کسی در جای پیغمبر و در مسند خلافت پیغمبر کشته شود. ما میبینیم که امام حسین حاضر نیست که در مکه کشته شود چرا؟ فرمود این احترام مکه است که از میان میرود به هر حال مرا می کشند.چرا مرا در حرم خدا و در خانه خدا بکشند که هتک حرمت خانه خدا هم شده باشد؟

مامان بزرگ بعد از اینکه قصه ی پریان را تعریف می کرد و او در آستانه ی خواب رفتن بود ، سر در گوشش می گفت :« حتی آسمون هم اونقدر که من دوستت دارم بزرگ نیس .» مامان بزرگ بی همتا نبود اما مال خود خود او بود. پسرک شب پیش از مرگش برایش آواز خواند. بدن او قبل از ذهنش دست از کار کشید . مال بابابزرگ برعکس .

چرا دلها همه خود را با او آشنا می بینند و اصلا او را مرده احساس نمی‌کنند، بلکه زنده می یابند ؟ مسلماً ملاك دوستی او جسم او نیست زیرا جسم او اکنون در بین ما نیست و ما آن را احساس نکرده ایم، و باز محبت علی از نوع قهرمان دوستی که در همه ملتها وجود دارد نیست، هم اشتباه است که بگوئیم محبت علی از راه محبت فضیلت های اخلاقی و انسانی است، و حب علی حب انسانیت است ، درست است علی مظهر انسان کامل بود و درست است که انسان نمونه های عالی انسانیت را دوست میدارد اما اگر علی همه این فضائل انسانی را که داشت میداشت آن حکمت و آن علم آن فداکاری ها و از خودگذشتگی ها، آن تواضع و فروتنی، آن ادب ، آن مهربانی و عطوفت، آن ضعیف پروری آن عدالت، آن آزادگی و آزادی خواهی آن احترام به انسان، آن ایثار، آن شجاعت ، آن مروت و مردانگی نسبت به دشمن ، و به قول مولوی : در شجاعت شیر ربانیستی در مروت خود که داند کیستی؟ آن سخا وجود و کرم و ..... اگر علی همه اینها را که داشت می داشت اما رنگ الهی نمی داشت ، مسلماً این قدر که امروز عاطفه انگیز و محبت خیز است نبود .