بریده‌های کتاب کلیدر؛ جلد اول و دوم

در چشم انسان بیابان‌گرد، طبیعی‌تر از طبیعت هیچ نیست.

زندگانی را شیرین و شایسته دوست داشته ایم؛ پس مرگ را هم شایسته میخواهیم. مرگ پلشت، سزاوار زندگانی پلشت است. چون که نکبت زندگانی پلشت را خون هم نمی تواند بشوید. زندگانی کرده ایم خان عمو، به سربلندی و بزرگی زندگانی کرده‌ایم و روا نیست که خود را با پلشتی آلوده کنیم. باز هم اگر شهوت زنده ماندن می داشتیم شاید که نکبت میگرفتیم!

در این جهان گرد و فراخ، کم آدمی رهاست، آزاد است. هر تنابنده گرفتار در گرفتار است پنداری مردمان در تار عنکبوتی بی پایان گرفتار آمده اند. هر تن بندی تنی دیگر چیز دیگر شانه هایشان بسته شده است. دستهایشان بسته شده است. مغزهایشان زبانهایشان بسته شده است. بسان صد سالگانی درون همان چاردیواری که پای بر خشت نهاده اند، سر بر خشت میگذارند؛ بندی خشت دیوار. بسا مردمانی که همه عمر خود درد فراز بردن دیوار پیرامون خود روزگار به سر میبرند؛ بندی دیوارهای بلند. بسا کسانی که تو میشناسی بر دیگچه های سکه خود، اژدهاوش چمبر زده اند؛ بندی خون ناچاران. بسا گرفتاران. بسی گرفتاران. یکی به کندوی خود یکی به انبار خود یکی به دشت و یکی به آیش یکی به گله یکی به چوبدست گله. اربابان به غارت و آن دیگران به غارت شدن. دهقان به خاک کهنه این خاک نان شب و قرض و به دسته بیلش بسته است. چوپان به شب دراز و ستاره چوبدار به پشم و پوست پیله ور به همه به هر سوی به هزار سوی همه به هم چنان که خارها درمنه ها درختها گلها و قارچها به زمین و آفتاب و هوا بسته اند. توری است تنیده در هم این زندگانی، درویش!

آدمیزاد گاهی به یک نظر هواخواه کسی می شود و گاهی هم صد سال اگر با کسی دمخور باشد دلش بار نمی دهد که با او دست به یک کاسه ببرد

های مرد ایلیاتی، مرد ایلیاتی! دنیا چقدر برای تو عزیز است؟ عاشق همه‌ی این دنیایی و اما در این میان، پیش پای سه بت روی بر خاک می‌مالی. تفنگ و زن و اسب، نگاه زن، برق تفنگ و تاخت و توان اسب تو را به ستایش برمی‌انگیزد: برنو، مارال، قره‌آت! به دیدنشان بی‌خود از خود می‌شوی مرد ایلی. شوق و جذبه‌ای می‌یابی. دل به غوغا آغشته می‌داری. پندارت پریشان می‌شود. بی‌تاب می‌شوی، ای بنده‌ی توانایی. بنده‌ی شتاب و غوغاهای شبانه.

بر گوش کر، نگفته بهتر.

درد از همین نقطه پیدا میشود. گنگیِ زبان و گستردگی جان. صحرای به آتش درنشسته، پشت لبهای بسته. شعله، شعله ای که پایانیش نیست و پنداری آغازیش نیز نبوده است، از دریچه چشم ها زبانه میکشد. صحرای سوخته، صحرای سوخته!

چنین است شاید که گل، در سرما نیز بتواند بروید. دل‌مردگی و درماندگی، کی پیشگیر عشق بوده است؟ سرشت آتش، زبانه زدن است و سرشت خون، روان بودن. آن‌چه را که بند و شمشیر نتواند جلو ببندد، غم شکنبه کی تواند؟ هرگز. مارال دل به دریا داده بود؛ پروای رسواییش، نی! خود به باد سپرده، چشم پرهیز فروبسته و بند دل گشاده بود. در بند و گره تا کی؟ بگذار بر جهانی آشکار شود. اگر این گناه است، آتش خوش‌تر. گو جهنم را داغ تر کنند. ... سر، هوای شوریدن دارد. دیوانه به بازار!

همیشه خدا که باد بر یک سو نیست. هر سربالایی کله‌پایی هم دارد. آدمیزاد همین است دیگر!

درِ آشنایی گشوده شد.میان دو زن،نام مرد کلیدی‌ست به گشایش قفلی که هر کدام بر دریچه قلب خود بسته دارند.

در این‌همه ستاره و سیاهی، اندوه تو کدام کس به خانه خود راه می دهد؟ نگاهی کو، به سوی تو؟ گوشی کو، به ضجه‌های تو؟ تو پنهانی مادر. زاری می‌کنی، در نهفت خود می‌گریی، درد در جان تو تیر می‌کشید، با این‌همه تو پنهانی، مادر.

در خانه باز است، اما چهره‌ی خداوند خانه را دست پر، باز می‌کند.

چشم بینا در خرمن آتش و دودی که از دل زبانه می‌کشد، گم می‌شود. چشم آن‌گاه میدانی برای دیدن دارد، که آتش و دود فرونشسته باشد؛ که جنون فروکش کرده باشد و بر گورهای سوخته، آرامش بال انداخته باشد. چشم بینا، درون دود سودا کور است. بگذار پلک‌ها فروبسته بمانند. بگذار این سرشت گدازان بخروشد، تنوره بکشد، به غوغا درآید تا مگر با عشق دیداری کند، حتی اگر غرقابی‌ش پیش روی دهن گشوده باشد. کدام نابود شدنی از این شکوهمندتر؟ چشم بینا به بینایان واگذار!